(Zawgyi/Unicode)
ဗစ်တိုးရီးယားအမှုအတွက် တရားမျှတမှု ပေါ်ပေါက်ရေးကို မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်သော ရှေ့နေများအသင်း (ILAM) က စတင်ဆောင်ရွက်တော့မှာပါ။ ILAM ကို အမှုအပ်ခဲ့တဲ့ တရားလိုဖြစ်သူ စာရေးဆရာ ထင်လင်းဦးကလည်း တရားဥပဒေအထက်မှာ ဘယ်သူမှ မရှိရဘူးဆိုတာ သေချာစေဖို့အတွက် ဒီအမှုမှာ လိုက်ပါဆောင်ရွက်တာလို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီအကြောင်းအပြည့်အစုံကို ဗွီအိုအေသတင်းထောက် စုစုက မေးမြန်းပေးပို့ထားပါတယ်။
နေပြည်တော် Wisdom Hill ပုဂ္ဂလိက မူကြိုကျောင်းက ဗစ်တိုးရီးယားလို့ နာမည် ဝှက် ပေးထားတဲ့ သုံးနှစ်အရွယ် မိန်းကလေး လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားခံရတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေဟာ ဥပဒေနဲ့ မညီတဲ့အတွက် ရဲတပ်ဖွဲ့အနေနဲ့ တာဝန်ယူ တာဝန်ခံဖို့အပါအဝင် အမှုမှန်ပေါ်ပေါက်ဖို့ စတင် လုပ်ဆောင်သွားတော့မှာ ဖြစ်ကြောင်း တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ ဦးသိန်းသန်းဦးက ပြောပါတယ်။
“ပထမတချက်ကတော့ အမှုမှန်ပေါ်ပေါက်ရေး ကျနော်တို့ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်မှာ။ ဒုတိယ တချက်ကတော့ ကလေးအပေါ်မှာ ပြစ်မှုကျူးလွန်ထားတဲ့သူတွေကို ပြစ်မှုကြောင်းအရ တရားစွဲမယ်။ တတိယအချက်ကတော့ ကလေးလေးနဲ့ မိသားစုအတွက် နစ်နာကြေးတရားစွဲ သွားဖို့ရှိတယ်။”
ဒီအမှုမှာ သံသယတရားခံအဖြစ် စွပ်စွဲခံထားရတဲ့ ကိုအောင်ကြီးကို တရားရုံးက တရားရှင် လွှတ်ပေးခဲ့တဲ့ နောက်တနေ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့က ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ကလေးငယ် ဗစ်တိုးရီးယားရဲ့ အမည်ရင်းနဲ့ မိသားစုအချက်အလက်တွေကို ထည့်သွင်းပြောဆို ဖော်ပြခဲ့တာကြောင့် ဥပဒေနဲ့ မညီတဲ့ လုပ်ရပ်ကို တာဝန်ခံဖို့ အပါအဝင် အမှုမှန်ပေါ်ပေါက်ရေးအတွက် စာရေးဆရာထင်လင်းဦး ဦးဆောင်တဲ့ ဗစ်တိုးရီးယားအတွက် အမှန်တရားတောင်းဆိုမှု ကော်မတီက မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်သော ရှေ့နေများအသင်း (ILAM) ကို ဒီကနေ့မှာ အမှုအပ်ခဲ့တာပါ။
ILAM အဖွဲ့က တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ ဦးသိန်းသန်းဦးက ဒီဗစ်တိုးရီးယားအမှုဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တရားစီရင်ရေး စနစ်ကို စိန်ခေါ်နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဒီအမှုက စလာကတည်းက မသင်္ကာစရာတွေ အများကြီး။ ရှေ့နေတွေကို တရားစွဲတယ်၊ သက်သေခံပစ္စည်းတွေပျောက်တယ်။ နောက် သက်သေတွေက မယုံကြည်နိုင်စရာကောင်းတယ်။ စတဲ့အချက်တွေ ရှိတဲ့အတွက် ကျနော်တို့ တရားစီရင်ရေး စနစ်ကြီးတခုလုံးကို စိန်ခေါ်နေတာ ဖြစ်တယ်။ တရားစီရင်ရေးရဲ့ အထက်မှာ ဘယ်သူမှ မရှိဘူးဆိုတာကို ပြဖို့လိုတဲ့အတွက် ကျနော်တို့က ပြည်သူတွေနဲ့အတူပေါ့။”
ဗစ်တိုးရီးယားအမှုအတွက် ကလေးငယ်ရဲ့ ဖခင်ဖြစ်သူက ကိုယ်စားလှယ် လွှဲထားတဲ့ စာရေးဆရာ ထင်လင်းဦးက ဒီအမှုမှာ တရားလိုအဖြစ် လိုက်ပါဆောင်ရွက်မှာ ဖြစ်ပြီး ဗစ်တိုးရီးယားအတွက် တရားမျှတမှုရ ရအောင် လုပ်မှာ ဖြစ်ကြောင်း ပြောပါတယ်။
“တရားဥပဒေအပေါ်မှာ ဘယ်သူမှ မရှိရဘူး။ ဘယ်ရာထူး ဘယ်ပါဝါရှိတဲ့သူမှ မရှိနဲ့။ အပေါ်မှာရှိနေရင် ကျနော်တို့အကုန် ဆွဲချမှာ။ နံပါတ်တစ်က အဲဒီရည်ရွယ်ချက်၊ နံပါတ်နှစ်က နိုင်ငံသားတယောက်ရဲ့ ထိခိုက်နစ်နာမှုဟာ နိုင်ငံသားအားလုံးကို ထိခိုက်နစ်နာတာနဲ့ အတူတူပဲ။ အဲတော့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးကို နိုင်ငံသားတိုင်းက ပါဝင်တည်ဆောက်ရမယ်ဆိုတဲ့ အချက်ပေးချင်တာ။ တတိယအချက်ကတော့ အများအတွက် တယောက်က ဒါမှမဟုတ်ရင် တယောက်အတွက် အများက။ အခုဒါက တယောက်အတွက် အများပါ။ မိသားစု တစုအတွက် တနိုင်ငံသားလုံးပါ။”
ဗစ်တိုးရီးယားအမှုမှာ မိသားစုဘက်ကနေ အနီးကပ် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေတဲ့ ကိုသက္ကမိုးညိုကတော့ သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေက နစ်နာသူမိသားစုအပေါ်ကို ဝိုင်းဝန်းဖိနှိပ်နေတာကြောင့် ဒီအမှုဟာ သာမန် သက်ငယ်မုဒိန်းမှုထက် ပိုတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ကျောင်းဘက်ကလည်း တာဝန်ယူမှု မရှိဘူး။ သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းတွေကလည်း လိုအပ်ချက်တွေ အများကြီး ရှိနေခဲ့တယ်။ လိုအပ်ချက်တွေ အများကြီး ရှိနေတဲ့အတွက်ကြောင့် အမှုသည် ခြောက်လကျော် ကြာတဲ့အထိ ဘယ်သူ ကျူးလွန်ပါတယ်ဆိုတာကို ကျနော်တို့မှာ သက်သေပြလို့ မရသေးဘဲ ဖြစ်နေတာ။ မြန်မာနိုင်ငံက အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ Capacity မပြည့်ဝမှုကိုလည်း ဖော်ပြနေတယ်။ အဲလိုမပြည့်ဝတဲ့အပိုင်းကို ဝိုင်းဝန်းပြီးတော့ ဖုံးကွယ်ပြီးကာမှ နစ်နာသူမိသားစုကို ဝိုင်းဝန်းဖိနှိပ်နေကြတာလည်း Institution လိုက်ကို ဖြစ်နေတယ်။ ဒီအမှုသည် သာမန်သက်ငယ်မုဒိန်းမှု တခုထက် ပိုသွားတဲ့အကြောင်းအရာက ဘာလဲဆိုတော့ ဒါက မတရားမှုကို တိုက်ဖျက်တဲ့အမှုတခု ဖြစ်သွားတဲ့အတွက်ကြောင့် ကျနော် ဆက်ဝန်းရံနေတာပါ။”
သုံးနှစ်အရွယ် မိန်းကလေး လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားခံရတဲ့ ဗစ်တိုးရီးယားအမှုမှာ ကိုအောင်ကြီးဆိုသူကို သံသယတရားခံအဖြစ်နဲ့ ခြောက်လကျော်ကြာ ချုပ်နှောင်စစ်ဆေးခဲ့ပြီး ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၈ရက်နေ့က တရားရှင် ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျူးလွန်သူတရားခံအစစ် မပေါ်ပေါက်သေးတာကြောင့် အခုလို ပြည်သူတွေကဝန်းရံပြီး နယ်ပယ်အသီးသီးက ပညာရှင်တွေကလည်း အမှန်တရားပေါ်ပေါက်ရေးကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နေကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
ဗဈတိုးရီယားအမှုမှနျပေါျရေး ILAM ကိုငျတှယျသှားမညျ
ဗဈတိုးရီးယားအမှုအတှကျ တရားမြှတမှု ပေါျပေါကျရေးကို မွနျမာနိုငျငံလှတျလပျသော ရှေ့နမြေားအသငျး (ILAM) က စတငျဆောငျရှကျတော့မှာပါ။ ILAM ကို အမှုအပျခဲ့တဲ့ တရားလိုဖွဈသူ စာရေးဆရာ ထငျလငျးဦးကလညျး တရားဥပဒအေထကျမှာ ဘယျသူမှ မရှိရဘူးဆိုတာ သခြောစဖေို့အတှကျ ဒီအမှုမှာ လိုကျပါဆောငျရှကျတာလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒီအကွောငျးအပွည့ျအစုံကို ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ စုစုက မေးမွနျးပေးပို့ထားပါတယျ။
နပွေညျတောျ Wisdom Hill ပုဂ်ဂလိက မူကွိုကြောငျးက ဗဈတိုးရီးယားလို့ နာမညျ ဝှကျ ပေးထားတဲ့ သုံးနှဈအရှယျ မိနျးကလေး လိငျပိုငျးဆိုငျရာ စောျကားခံရတာနဲ့ ပတျသကျပွီး မွနျမာနိုငျငံ ရဲတပျဖှဲ့ရဲ့ လုပျဆောငျမှုတှဟော ဥပဒနေဲ့ မညီတဲ့အတှကျ ရဲတပျဖှဲ့အနနေဲ့ တာဝနျယူ တာဝနျခံဖို့အပါအဝငျ အမှုမှနျပေါျပေါကျဖို့ စတငျ လုပျဆောငျသှားတော့မှာ ဖွဈကွောငျး တရားလှှတျတောျရှေ့နေ ဦးသိနျးသနျးဦးက ပွောပါတယျ။
“ပထမတခကြျကတော့ အမှုမှနျပေါျပေါကျရေး ကနြောျတို့ ဆကျလကျဆောငျရှကျမှာ။ ဒုတိယ တခကြျကတော့ ကလေးအပေါျမှာ ပွဈမှုကြူးလှနျထားတဲ့သူတှကေို ပွဈမှုကွောငျးအရ တရားစှဲမယျ။ တတိယအခကြျကတော့ ကလေးလေးနဲ့ မိသားစုအတှကျ နဈနာကွေးတရားစှဲ သှားဖို့ရှိတယျ။”
ဒီအမှုမှာ သံသယတရားခံအဖွဈ စှပျစှဲခံထားရတဲ့ ကိုအောငျကွီးကို တရားရုံးက တရားရှငျ လှှတျပေးခဲ့တဲ့ နောကျတနေ့ မွနျမာနိုငျငံရဲတပျဖှဲ့က ပွုလုပျခဲ့တဲ့ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ ကလေးငယျ ဗဈတိုးရီးယားရဲ့ အမညျရငျးနဲ့ မိသားစုအခကြျအလကျတှကေို ထည့ျသှငျးပွောဆို ဖောျပွခဲ့တာကွောင့ျ ဥပဒနေဲ့ မညီတဲ့ လုပျရပျကို တာဝနျခံဖို့ အပါအဝငျ အမှုမှနျပေါျပေါကျရေးအတှကျ စာရေးဆရာထငျလငျးဦး ဦးဆောငျတဲ့ ဗဈတိုးရီးယားအတှကျ အမှနျတရားတောငျးဆိုမှု ကောျမတီက မွနျမာနိုငျငံလှတျလပျသော ရှေ့နမြေားအသငျး (ILAM) ကို ဒီကနေ့မှာ အမှုအပျခဲ့တာပါ။
ILAM အဖှဲ့က တရားလှှတျတောျရှေ့နေ ဦးသိနျးသနျးဦးက ဒီ ဗဈတိုးရီးယား အမှုဟာ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ တရားစီရငျရေးစနဈကို စိနျခေါျနတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ဒီအမှုက စလာကတညျးက မသငျ်ကာစရာတှေ အမြားကွီး။ ရှေ့နတှေကေို တရားစှဲတယျ၊ သကျသခေံပစ်စညျးတှပြေောကျတယျ။ နောကျ သကျသတှေကေ မယုံကွညျနိုငျစရာကောငျးတယျ။ စတဲ့အခကြျတှေ ရှိတဲ့အတှကျ ကနြောျတို့ တရားစီရငျရေး စနဈကွီးတခုလုံးကို စိနျခေါျနတော ဖွဈတယျ။ တရားစီရငျရေးရဲ့ အထကျမှာ ဘယျသူမှမရှိဘူးဆိုတာကို ပွဖို့လိုတဲ့အတှကျ ကနြောျတို့က ပွညျသူတှနေဲ့အတူပေါ့။”
ဗဈတိုးရီးယားအမှုအတှကျ ကလေးငယျရဲ့ ဖခငျဖွဈသူက ကိုယျစားလှယျ လှှဲထားတဲ့ စာရေးဆရာ ထငျလငျးဦးက ဒီအမှုမှာ တရားလိုအဖွဈ လိုကျပါဆောငျရှကျမှာ ဖွဈပွီး ဗဈတိုးရီးယားအတှကျ တရားမြှတမှုရ ရအောငျ လုပျမှာ ဖွဈကွောငျး ပွောပါတယျ။
“တရားဥပဒအေပေါျမှာ ဘယျသူမှ မရှိရဘူး။ ဘယျရာထူး ဘယျပါဝါရှိတဲ့သူမှ မရှိနဲ့။ အပေါျမှာရှိနရေငျ ကနြောျတို့အကုနျ ဆှဲခမြှာ။ နံပါတျတဈက အဲဒီရညျရှယျခကြျ၊ နံပါတျနှဈက နိုငျငံသားတယောကျရဲ့ ထိခိုကျနဈနာမှုဟာ နိုငျငံသားအားလုံးကို ထိခိုကျနဈနာတာနဲ့ အတူတူပဲ။ အဲတော့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးကို နိုငျငံသားတိုငျးက ပါဝငျတညျဆောကျရမယျဆိုတဲ့ အခကြျပေးခငြျတာ။ တတိယအခကြျကတော့ အမြားအတှကျ တယောကျက ဒါမှမဟုတျရငျ တယောကျအတှကျ အမြားက။ အခုဒါက တယောကျအတှကျ အမြားပါ။ မိသားစု တစုအတှကျ တနိုငျငံသားလုံးပါ။ ”
ဗဈတိုးရီးယားအမှုမှာ မိသားစုဘကျကနေ အနီးကပျ ကူညီဆောငျရှကျပေးနတေဲ့ ကိုသက်ကမိုးညိုကတော့ သကျဆိုငျရာတာဝနျရှိတဲ့ အဖှဲ့အစညျးတှကေ နဈနာသူမိသားစုအပေါျကို ဝိုငျးဝနျးဖိနှိပျနတောကွောင့ျ ဒီအမှုဟာ သာမနျ သကျငယျမုဒိနျးမှုထကျ ပိုတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ကြောငျးဘကျကလညျး တာဝနျယူမှု မရှိဘူး။ သကျဆိုငျရာအဖှဲ့အစညျးတှကေလညျး လိုအပျခကြျတှေ အမြားကွီး ရှိနခေဲ့တယျ။ လိုအပျခကြျတှေ အမြားကွီး ရှိနတေဲ့အတှကျကွောင့ျ အမှုသညျ ခွောကျလကြောျ ကွာတဲ့အထိ ဘယျသူ ကြူးလှနျပါတယျဆိုတာကို ကနြောျတို့မှာ သကျသပွေလို့ မရသေးဘဲ ဖွဈနတော။ မွနျမာနိုငျငံက အဖှဲ့အစညျးတှရေဲ့ Capacity မပွည့ျဝမှုကိုလညျး ဖောျပွနတေယျ။ အဲလိုမပွည့ျဝတဲ့အပိုငျးကို ဝိုငျးဝနျးပွီးတော့ ဖုံးကှယျပွီးကာမှ နဈနာသူမိသားစုကို ဝိုငျးဝနျးဖိနှိပျနကွေတာလညျး Institution လိုကျကို ဖွဈနတေယျ။ ဒီအမှုသညျ သာမနျသကျငယျမုဒိနျးမှု တခုထကျ ပိုသှားတဲ့အကွောငျးအရာက ဘာလဲဆိုတော့ ဒါက မတရားမှုကို တိုကျဖကြျတဲ့အမှုတခု ဖွဈသှားတဲ့အတှကျကွောင့ျ ကနြောျ ဆကျဝနျးရံနတောပါ။”
သုံးနှဈအရှယျ မိနျးကလေး လိငျပိုငျးဆိုငျရာ စောျကားခံရတဲ့ ဗဈတိုးရီးယားအမှုမှာ ကိုအောငျကွီးဆိုသူကို သံသယတရားခံအဖွဈနဲ့ ခွောကျလကြောျကွာ ခြုပျနှောငျစဈဆေးခဲ့ပွီး ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ ဒီဇငျဘာ ၁၈ရကျနေ့က တရားရှငျ ပွနျလှှတျပေးခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကြူးလှနျသူတရားခံအစဈ မပေါျပေါကျသေးတာကွောင့ျ အခုလို ပွညျသူတှကေဝနျးရံပွီး နယျပယျအသီးသီးက ပညာရှငျတှကေလညျး အမှနျတရားပေါျပေါကျရေးကို ဆကျလကျဆောငျရှကျနကွေတာ ဖွဈပါတယျ။
