(Zawgyi/Unicode)
အမေရိကန်နိုင်ငံတကာဖွံ့ဖြိုးမှုအေဂျင်စီ USAID အနေနဲ့ ဆဟာရသဲကန္တာရတောင်ပိုင်း အာဖရိက နိုင်ငံတွေမှာ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ကိုဗစ် ကပ်ရောဂါ တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ရေး အစီအစဉ်တွေအတွက် ဒေါ်လာ သန်း ၃၅၀ ကျော် ကူညီ ပံ့ပိုးပေးဖို့ ဇွန်လအစောပိုင်းမှာ အခိုင်အမာ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ အခုလို ရန်ပုံငွေ ထောက်ပံ့ပေးခြင်းဖြင့် အမေရိကန်ရဲ့ လူ့အသက်တွေ ကယ်တင်ရေးလုပ်ငန်းနဲ့ မိတ်ဖက်နိုင်ငံတွေရဲ့ ကိုဗစ်-19 တုံ့ပြန်မူ လုပ်ငန်းတွေအတွက် ဆက်လက် အထောက်အကူဖြစ်စေမှာ သေချာတယ်လို့ USAID အဖွဲ့ ယာယီလက်ထောက်အုပ်ချုပ်ရေးမူး Chris Maloney က ဆိုပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ဒီအာဖရိကမှာ စိတ်ပူစရာတွေလည်း အများအပြား ပိုရှိနေပါသေးတယ်။ ယာယီ လက်ထောက် အုပ်ချုပ်ရေးမူး Maloney ကပဲ “တခြားကိစ္စတွေထက် သူ့ကို ညတိုင်းအိပ်မရအောင် ဖိစီး နေတာကတော့ ဒီကိုဗစ်နဲ့ဆက်နွယ်ပြီး အာဖရိကမှာ ဒုတိယနဲ့ တတိယ ထပ်ဆင့် သက်ရောက်မူတွေ ဖြစ်လာမယ့်အရေးပါဘဲ” လို့ ဆက်ပြောပါတယ်။ သူကပဲ
“ကျွန်တော် ခုလိုပြောရတာက စီးပွားရေးပြဿနာတွေဖြစ်လာမယ်၊ ဟုတ်တယ်မလား၊ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ အခု အချိန်တွေအများကြီးသုံးပြီး၊ စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံမူလို ကိစ္စမျိုးကို စဉ်းစား နေရတယ်လေ၊ သိတယ်မလား၊ USAID အဖွဲ့အနေနဲ့ အခုလို ကျေးလက်ကဏ္ဍမျိုးမှာ အစဉ်အလာအရ လုပ်ပေးလာခဲ့တယ်ဗျ၊ ဒါပေမဲ့ ဒီကိစ္စက မြို.ပြပြဿနာ ပိုပိုဖြစ်လာနေပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခု ကိုဗစ်ကာလ လူပေါင်းများစွာ Lockdown ချ အသွားအလာပိတ်ဆို့ထားရတဲ့အချိန်မှာ၊ ကျေးလက် ဈေးကွက်ကန မြို.ပြဈေးကွက်ကိုပို့တဲ့ ထုတ်လုပ်ဖြန့်ချီမူကွင်းဆက်တွေ သေချာစေဖို့နဲ့ လူတွေလက်ထဲ ငွေထဲ့ပေးတာမျိုးအလုပ်ဖြစ်ဖို့ ဘယ်လိုလုပ်ပေးရမလဲဆိုတာ အကြီးအကျယ် စဉ်းစား နေရပါတယ်။ ဒီပြဿနာက ကျွန်တော်တို့အတွက် တကယ့်ကို အဓိကကျတဲ့ ကိစ္စရပ် ဖြစ်လာနေတယ်” လို့ပြောသွားတာပါ။
ဒါပေမဲ့ ယာယီလက်ထောက်အုပ်ချုပ်ရေးမူး Maloney က ဆက်ပြီး၊ အာဖရိကတလွှား လက်ရှိ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ပြဿနာတွေထဲက တစ်ခုကတော့ တိုင်းပြည်အပေါ် အကျိုးဖြစ်စေတာ၊ အကျိုး ယုတ်စေတာတွေအပေါ် အလေးအနက်ထားတာ အားနည်းတဲ့ နိုင်ငံတွေရဲ့ အကျိုးဆက်တွေဖြစ်ပြီး၊ အခု ကိုဗစ်ရောဂါကို အသုံးချကာ အာဖရိကတိုက်တလွှားမှာ အာဏာရှင်စနစ် ချဲ့ထွင်ဖို့ လုပ်နေတာတွေ ရှိနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ သူကဆက်ပြီး -
“အဲဒီတော့ ဥပမာဆိုရင် ဇင်ဘာဘွေနိုင်ငံသား (၂) သောင်းကျော် ကိုဗစ် Lockdown ချတဲ့စည်းကမ်းတွေ မလိုက်နာဘူးဆိုပြီး ဖမ်းဆီးထားတယ်။ အဲ့ဒိမှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မူ စွတ်စွဲချက်တွေ အမြောက်အများကို ဖြစ်နေတယ်။ ဒါကြောင့် ခုလို စိန်ခေါ်မူမျိုးကြုံလာရချိန်မှာ Civil Society အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး၊ ဘယ်လို ကဏ္ဍကနေ ထိရောက်အောင် ကူညီပေးသင့်တယ်ဆိုတာကို အသေအချာ စဉ်းစားဖို့ လိုလာပါတယ်” လို့ ပြောသွားတာပါ။
ဒီယာယီလက်ထောက်အုပ်ချုပ်ရေးမူး Maloney ကပဲ - တချိန်ထဲမှာပဲ သတင်းမှား ဖြန့်ချီပျံ့နှံနေမူကလည်း ဒုနဲ့ဒေးကို ရှိနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“တကယ်တော့၊ ဒီ ဆာဟာရ သဲကန္တာရတောင်ပိုင်း အာဖရိက နိုင်ငံအတော်များများနဲ့ အနောက်အာဖရိက က တခြားဒေသတွေမှာ ရေဒီယိုဌာနတွေနဲ့ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေတွဲပြီး၊ ဒီ သတင်းမှားတွေကို တိုက်ဖျက်ဖို့တခုထဲအတွက် ငွေကြေးထောက်ပံ့ပေးထားရတယ်၊ ဒီ ကပ်ဆိုးကြီးကို ဘယ်လိုရင်ဆိုင်သွားမယ်ဆိုတာ၊ သတင်းမှန်တွေ ထွက်နိုင်ဖို့ သေချာအောင် လုပ်ပေးရတာပါ” လို့ သူကပြောသွားတာပါ။
ဒါ့အပြင် ယာယီလက်ထောက်အုပ်ချုပ်ရေးမူး Maloney ကဆက်ပြီး “ဒီလုပ်ငန်းမှာ သူ့အနေနဲ့ ယုံကြည်မူတော့ အပြည့်အဝရှိထားတယ်၊ လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ်တွေအတွင်း မိတ်ဖက် အာဖရိက နိုင်ငံတွေနဲ့ ရှိလာခဲ့တဲ့ ဆက်ဆံရေးနဲ့ ဘုံအတွေ့အကြုံတွေကြောင့် ဒီနေ့ လတ်တလော ကိုဗစ်-19 ကပ်ဆိုက်မူကိုရော၊ ရေရှည်ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးကိစ္စရပ်တွေအတွက်ပါ ရင်ဆိုင် ကျော်လွှားသွားနိုင်မှာပါ” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ် ။
...................
အာဖရိကရဲ့ ကိုဗဈတိုကျဖကြျရေးအစီအစဉျအတှကျ အကူအညီပေးခွငျး
(Unicode)
အမရေိကနျနိုငျငံတကာဖှံ့ဖွိုးမှုအဂေငြျစီ USAID အနနေဲ့ ဆဟာရသဲကန်တာရတောငျပိုငျး အာဖရိက နိုငျငံတှမှော ကွုံတှေ့နရေတဲ့ ကိုဗဈ ကပျရောဂါတုံ့ပွနျဆောငျရှကျရေး အစီအစဉျတှအေတှကျ ဒေါျလာ သနျး ၃၅၀ ကြောျ ကူညီ ပံ့ပိုးပေးဖို့ ဇှနျလအစောပိုငျးမှာ အခိုငျအမာ ဆုံးဖွတျခဲ့ပါတယျ။ အခုလို ရနျပုံငှေ ထောကျပံ့ပေးခွငျးဖွင့ျ အမရေိကနျရဲ့ လူ့အသကျတှေ ကယျတငျရေးလုပျငနျးနဲ့ မိတျဖကျနိုငျငံတှရေဲ့ ကိုဗဈ-19 တုံ့ပွနျမူ လုပျငနျးတှအေတှကျ ဆကျလကျ အထောကျအကူဖွဈစမှော သခြောတယျလို့ USAID အဖှဲ့ ယာယီလကျထောကျအုပျခြုပျရေးမူး Chris Maloney က ဆိုပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ ဒီအာဖရိကမှာ စိတျပူစရာတှလေညျး အမြားအပွား ပိုရှိနပေါသေးတယျ။ ယာယီ လကျထောကျ အုပျခြုပျရေးမူး Maloney ကပဲ “တခွားကိစ်စတှထေကျ သူ့ကို ညတိုငျးအိပျမရအောငျ ဖိစီး နတောကတော့ ဒီကိုဗဈနဲ့ဆကျနှယျပွီး အာဖရိကမှာ ဒုတိယနဲ့ တတိယ ထပျဆင့ျ သကျရောကျမူတှေ ဖွဈလာမယ့ျအရေးပါဘဲ” လို့ ဆကျပွောပါတယျ။ သူကပဲ
“ကြှနျတောျ ခုလိုပွောရတာက စီးပှားရေးပွူနာတှဖွေဈလာမယျ၊ ဟုတျတယျမလား၊ ဒါကွောင့ျ ကြှနျတောျတို့အနနေဲ့ အခု အခြိနျတှအေမြားကွီးသုံးပွီး၊ စားနပျရိက်ခာဖူလုံမူလို ကိစ်စမြိုးကို စဉျးစား နရေတယျလေ၊ သိတယျမလား၊ USAID အဖှဲ့အနနေဲ့ အခုလို ကြေးလကျကဏ်ဍမြိုးမှာ အစဉျအလာအရ လုပျပေးလာခဲ့တယျဗြ၊ ဒါပမေဲ့ ဒီကိစ်စက မွို.ပွပွူနာ ပိုပိုဖွဈလာနပေါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အခု ကိုဗဈကာလ လူပေါငျးမြားစှာ Lockdown ခြ အသှားအလာပိတျဆို့ထားရတဲ့အခြိနျမှာ၊ ကြေးလကျ ဈေးကှကျကန မွို.ပွဈေးကှကျကိုပို့တဲ့ ထုတျလုပျဖွန့ျခြီမူကှငျးဆကျတှေ သခြောစဖေို့နဲ့ လူတှလေကျထဲ ငှထေဲ့ပေးတာမြိုးအလုပျဖွဈဖို့ ဘယျလိုလုပျပေးရမလဲဆိုတာ အကွီးအကယြျ စဉျးစား နရေပါတယျ။ ဒီပွူနာက ကြှနျတောျတို့အတှကျ တကယ့ျကို အဓိကကတြဲ့ ကိစ်စရပျ ဖွဈလာနတေယျ” လို့ပွောသှားတာပါ။
ဒါပမေဲ့ ယာယီလကျထောကျအုပျခြုပျရေးမူး Maloney က ဆကျပွီး၊ အာဖရိကတလှှား လကျရှိ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ ပွူနာတှထေဲက တဈခုကတော့ တိုငျးပွညျအပေါျ အကြိုးဖွဈစတော၊ အကြိုး ယုတျစတောတှအေပေါျ အလေးအနကျထားတာ အားနညျးတဲ့ နိုငျငံတှရေဲ့ အကြိုးဆကျတှဖွေဈပွီး၊ အခု ကိုဗဈရောဂါကို အသုံးခကြာ အာဖရိကတိုကျတလှှားမှာ အာဏာရှငျစနဈ ခြဲ့ထှငျဖို့ လုပျနတောတှေ ရှိနတေယျလို့ ဆိုပါတယျ။ သူကဆကျပွီး -
“အဲဒီတော့ ဥပမာဆိုရငျ ဇငျဘာဘှနေိုငျငံသား (၂) သောငျးကြောျ ကိုဗဈ Lockdown ခတြဲ့စညျးကမျးတှေ မလိုကျနာဘူးဆိုပွီး ဖမျးဆီးထားတယျ။ အဲ့ဒိမှာ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမူ စှတျစှဲခကြျတှေ အမွောကျအမြားကို ဖွဈနတေယျ။ ဒါကွောင့ျ ခုလို စိနျခေါျမူမြိုးကွုံလာရခြိနျမှာ Civil Society အရပျဖကျအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ပူးပေါငျးပွီး၊ ဘယျလို ကဏ်ဍကနေ ထိရောကျအောငျ ကူညီပေးသင့ျတယျဆိုတာကို အသအေခြာ စဉျးစားဖို့ လိုလာပါတယျ” လို့ ပွောသှားတာပါ။
ဒီယာယီလကျထောကျအုပျခြုပျရေးမူး Maloney ကပဲ - တခြိနျထဲမှာပဲ သတငျးမှား ဖွန့ျခြီပြံ့နှံနမေူကလညျး ဒုနဲ့ဒေးကို ရှိနတေယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“တကယျတော့၊ ဒီ ဆာဟာရ သဲကန်တာရတောငျပိုငျး အာဖရိက နိုငျငံအတောျမြားမြားနဲ့ အနောကျအာဖရိက က တခွားဒသေတှမှော ရဒေီယိုဌာနတှနေဲ့ အရပျဖကျအဖှဲ့အစညျးတှတှေဲပွီး၊ ဒီ သတငျးမှားတှကေို တိုကျဖကြျဖို့တခုထဲအတှကျ ငှကွေေးထောကျပံ့ပေးထားရတယျ၊ ဒီ ကပျဆိုးကွီးကို ဘယျလိုရငျဆိုငျသှားမယျဆိုတာ၊ သတငျးမှနျတှေ ထှကျနိုငျဖို့ သခြောအောငျ လုပျပေးရတာပါ” လို့ သူကပွောသှားတာပါ။
ဒါ့အပွငျ ယာယီလကျထောကျအုပျခြုပျရေးမူး Maloney ကဆကျပွီး “ဒီလုပျငနျးမှာ သူ့အနနေဲ့ ယုံကွညျမူတော့ အပွည့ျအဝရှိထားတယျ၊ လှနျခဲ့တဲ့ ဆယျစုနှဈတှအေတှငျး မိတျဖကျ အာဖရိက နိုငျငံတှနေဲ့ ရှိလာခဲ့တဲ့ ဆကျဆံရေးနဲ့ ဘုံအတှေ့အကွုံတှကွေောင့ျ ဒီနေ့ လတျတလော ကိုဗဈ-19 ကပျဆိုကျမူကိုရော၊ ရရှေညျပိုကယြျပွန့ျတဲ့ ဖှံ့ဖွိုးရေးကိစ်စရပျတှအေတှကျပါ ရငျဆိုငျ ကြောျလှှားသှားနိုငျမှာပါ” လို့ ပွောခဲ့ပါတယျ ။
