(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ လုံးဝ ပြည်တွင်းစစ်ကြီးအဆင့် ရောက်မလာအောင် တားဆီးရေး၊ ချက်ချင်းအရေးယူဆောင်ရွက်ဖို့လိုနေပြီလို့ ကုလမသဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးမဟာမင်းကြီးက တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
ကုလလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီရဲ့ ၄၈ ကြိမ်မြောက် ဒီနှစ်ပုံမှန်အစည်းအဝေးမှာ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာကော်မရှင်နာမင်းကြီး Michelle Bachelet က အချိန်မနှောင်းခင်အခုလို ကြိုးပမ်းကြဖို့ ဒီနေ့ အလေးအနက် တောင်းဆိုခဲ့တာပါ။
ပြည်တွင်းစစ် ပိုပြင်းထန်လာနိုင်ခြေတွေကိုထောက်ပြပြီး အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မူတွေအားလုံး ရပ်တန့်ဖို့လည်း လူ့အခွင့်အရေးမင်းကြီး Bachelet တိုက်တွန်းခဲ့တာကို ကိုဝင်းမင်းက ပြောပြမှာပါ။
ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျီနီဗာမြို.မှာ ကျင်းပနေတဲ့ ဒီကုလ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီပွဲမှာ၊ ကုလလူ့အခွင့်ရေးအကြီးအကဲ Bachelet က လုံးဝပြည်တွင်းစစ်ကြီးအထိဖြစ်မလာဖို့ အခုလို အလေးအနက် သတိပေးပြောလိုက်ပါတယ်။
“စစ်တပ်ထိပ်ပိုင်းက အခွင့်ထူးခံ၊ တင်းမာသူတွေရဲ့ ဖြစ်ချင်တာတွေအောက်မှာ၊ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တည်ငြိမ်မူ၊ ဒီမိုကရေစီနဲ့ ဖွံဖြိုးတိုးတက်ရေးလမ်းကြောင်းတွေက ပြီးခဲ့တဲ့လပိုင်းတွေအတွင်းမှာ အစတေးခံလိုက်ရပါပြီ။ ဒီမိုကရေစီနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့သူတွေရဲ့ အသက်တွေဆုံးရူံးခဲ့ရပြီးပါပြီ။ နိုင်ငံတွင်း အကျိုးဆက်တွေက ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ယူကြုံးမရစရာပါ။ ဒေသတွင်း အကျိုးဆက်တွေကလည်း ပြင်းထန်လာနိုင်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ ဒီမိုကရေစီပြန်လည်ဖော်ဆောင်ရေးနဲ့ အရမ်းအချိန်မနှောင်းလွန်းခင် ပိုပြီးတော့ကြီးမားတဲ့ စစ်ပွဲဋိပက္ခတွေအဆင့်ကို မရောက်အောင် ကြိုတင်ကာကွယ်ဖို့အတွက် ၂ ဆ တိုးကြိုးပမ်းမှကို ရပါတော့မယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံလူ့အခွင့်ရေးအစီရင်ခံစာထုတ်ပြန်တာကို တင်ပြတဲ့အနေနဲ့ အခုလိုပြောခဲ့ရာမှာ၊ Crime against Humanity လို့ခေါ်တဲ့ လူသားထုအပေါ် ရာဇဝတ်မူကြီး ကျုးလွန်တာမြောက်နိုင်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံထဲက လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မူမျိုးစုံကိုလည်း ထည့်သွင်းခဲ့ပါတယ်။
ဒီလူအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မူတွေအတွက် ခိုင်လုံအောင်လည်း သေချာအောင်လုပ်ခဲ့တယ်လို့ ကုလ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီရဲ့ ဘန်ကောက်အခြေစိုက် မြန်မာဆိုင်ရာအဖွဲ့ခေါင်းဆောင် James Rodehaver က ဆိုပါတယ်။
“ကျွန်တော်တို့ ကိုင်တွယ်ရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေကို စစ်ဆေးစောင့်ကြည့်ရာမှာ၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မူပေါင်းများစွာကို မှန်ကန်ကြောင်း အတည်ပြုသတ်မှတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အဆိုးဆုံးကတော့ လူ့အသက်ရှင်နေထိုင်ခွင့်အပေါ် ချိုးဖောက်မူအများအပြားပါ။ ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြခဲ့ကြတဲ့အပေါ် စစ်တပ်ရဲ့ အသေအကျေအင်အားသုံးမူကြောင့် လူပေါင်းများစွာ၊ အရေအတွက် ၁၀၀၀ ကျော်တောင်၊ သေဆုံးခဲ့ရပြီးပါပြီ။”
ဒါ့အပြင် လူ့အခွင့်ရေးမင်းကြီး Bachelet ကဆက်ပြီး ပြည်တွင်းစစ် ဆက်ပြီး ပိုမဆိုးလာရအောင်၊ လတ်တလော အကြမ်းဖက်မူတွေ ရပ်တန့်ပေးဖို့လည်း၊ အခုလို တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။”
“လက်နက်ကိုင်တပ်တွေအားလုံးကိုလည်း လူအခွင့်အရေးလေးစားဖို့နဲ့ အရပ်သားတွေနဲ့ အရပ်သားအဆောက်အအုံတွေကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ပေးဖို့ ထပ်မံ တောင်းဆိုလိုပါတယ်။ အရပ်သားနေထိုင်ရာနေရာတွေမှာ၊ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်တာတွေ၊ လက်နက်ကြီးတွေသုံးတာ၊ နောက် ကျန်းမာရေးဌာနတွေ၊ ဘုရားကျောင်းတွေ၊ စာသင်ကျောင်းတွေနဲ့ တခြားအကာအကွယ်ပေးရမဲ့နေရာတွေကို ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ စစ်ဆင်ရေးလုပ်တာ ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အမြန်ဆုံး မဖြစ်မနေ ရပ်တန့်ပေးကြပါ။”
ဒီအခြေအနေတွေကို မရပ်တန့်နိုင်ရင်တော့ ပြည်တွင်းစစ်ပိုဆိုးလာနိုင်ခြေ အသေအချာရှိနေတယ်လို့လည်း လူ့အခွင့်ရေးမင်းကြီး Bachelet က ထပ်သတိပေးခဲ့ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်းမူရဲ့ ကြီးမားကျယ်ပြန့်တဲ့ သက်ရောက်မူကြီးကိုလည်း၊ လူ့အခွင့်ရေးမင်းကြီး Bachelet က အခုလို ဆက်ထောက်ပြပါတယ်။
“စစ်အာဏာသိမ်းမူရဲ့ သက်ရောက်မူ ပြင်းထန်လွန်းပြီး၊ လူတွေရဲ့အသက်တွေ၊ မျှော်လင့်ချက်တွေ ကြီးကြီးမားမား ဆက်ပြီးတော့ ပျက်သုံးနေရတာကြောင့်၊ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီကို ကျွန်မ အရင်နောက်ဆုံးအစီရင်ခံပြီးထဲကဆိုရင်၊ မြန်မာနိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေက ကြီးကြီးမားမားကို ဆုတ်ယုတ်ပျက်သုန်းလာနေပါတယ်။ စစ်ပွဲပဋိပက္ခတွေ၊ ဆင်းရဲမွဲတေမူတွေ၊ ကိုဗစ်ကပ်ဘေးဒဏ်တွေက တဟုန်ထိုးကြီးမားလာနေပြီး၊ တိုင်းပြည်က ဖိနှိပ်မူ၊ အကြမ်းဖက်မူနဲ့ စီးပွားရေးချွတ်ခြုံကျမူ ဝဲဂယက်ကြီးထဲကို ရောက်သွားပါပြီ။”
လူ့အခွင့်ရေးမင်းကြီး Bachelet ကပဲ၊ မြန်မာစစ်ကောင်စီအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာကတောင်းဆိုတာတွေအပြင်၊ အာဆီယံကို အရင်ပေးထားခဲ့တဲ့ ကတိအတိုင်း ဒီအကြမ်းဖက်မူတွေရပ်ပြီး၊ ဆွေးနွေးပွဲတွေလုပ်ဖို့ကိုပါ ဆက်တင်းခံနေသေးတယ်လို့လည်း ဝေဖန်ထောက်ပြခဲ့ပါသေးတယ် ခင်ဗျာ။
............................................................................................
မွနျမာပွညျတှငျးစဈကွီးဖွဈမလာရေး တားဆီးဖို့ ကုလမဟာမငျးကွီးတောငျးဆို
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံမှာ လုံးဝ ပွညျတှငျးစဈကွီးအဆင့ျ ရောကျမလာအောငျ တားဆီးရေး၊ ခကြျခငြျးအရေးယူဆောငျရှကျဖို့လိုနပွေီလို့ ကုလမသဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးမဟာမငျးကွီးက တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။
ကုလလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီရဲ့ ၄၈ ကွိမျမွောကျ ဒီနှဈပုံမှနျအစညျးအဝေးမှာ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာကောျမရှငျနာမငျးကွီး Michelle Bachelet က အခြိနျမနှောငျးခငျအခုလို ကွိုးပမျးကွဖို့ ဒီနေ့ အလေးအနကျ တောငျးဆိုခဲ့တာပါ။
ပွညျတှငျးစဈ ပိုပွငျးထနျလာနိုငျခွတှေကေိုထောကျပွပွီး အကွမျးဖကျတိုကျခိုကျမူတှအေားလုံး ရပျတန့ျဖို့လညျး လူ့အခှင့ျအရေးမငျးကွီး Bachelet တိုကျတှနျးခဲ့တာကို ကိုဝငျးမငျးက ပွောပွမှာပါ။
ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂြီနီဗာမွို.မှာ ကငြျးပနတေဲ့ ဒီကုလ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီပှဲမှာ၊ ကုလလူ့အခှင့ျရေးအကွီးအကဲ Bachelet က လုံးဝပွညျတှငျးစဈကွီးအထိဖွဈမလာဖို့ အခုလို အလေးအနကျ သတိပေးပွောလိုကျပါတယျ။
“စဈတပျထိပျပိုငျးက အခှင့ျထူးခံ၊ တငျးမာသူတှရေဲ့ ဖွဈခငြျတာတှအေောကျမှာ၊ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ တညျငွိမျမူ၊ ဒီမိုကရစေီနဲ့ ဖှံဖွိုးတိုးတကျရေးလမျးကွောငျးတှကေ ပွီးခဲ့တဲ့လပိုငျးတှအေတှငျးမှာ အစတေးခံလိုကျရပါပွီ။ ဒီမိုကရစေီနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကို ကာကှယျထိနျးသိမျးဖို့ ကွိုးပမျးခဲ့သူတှရေဲ့ အသကျတှဆေုံးရူံးခဲ့ရပွီးပါပွီ။ နိုငျငံတှငျး အကြိုးဆကျတှကေ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ယူကွုံးမရစရာပါ။ ဒသေတှငျး အကြိုးဆကျတှကေလညျး ပွငျးထနျလာနိုငျပါတယျ။ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးအနနေဲ့ ဒီမိုကရစေီပွနျလညျဖောျဆောငျရေးနဲ့ အရမျးအခြိနျမနှောငျးလှနျးခငျ ပိုပွီးတော့ကွီးမားတဲ့ စဈပှဲဋိပက်ခတှအေဆင့ျကို မရောကျအောငျ ကွိုတငျကာကှယျဖို့အတှကျ ၂ ဆ တိုးကွိုးပမျးမှကို ရပါတော့မယျ။”
မွနျမာနိုငျငံလူ့အခှင့ျရေးအစီရငျခံစာထုတျပွနျတာကို တငျပွတဲ့အနနေဲ့ အခုလိုပွောခဲ့ရာမှာ၊ Crime against Humanity လို့ခေါျတဲ့ လူသားထုအပေါျ ရာဇဝတျမူကွီး ကြုးလှနျတာမွောကျနိုငျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံထဲက လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမူမြိုးစုံကိုလညျး ထည့ျသှငျးခဲ့ပါတယျ။
ဒီလူအခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမူတှအေတှကျ ခိုငျလုံအောငျလညျး သခြောအောငျလုပျခဲ့တယျလို့ ကုလ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီရဲ့ ဘနျကောကျအခွစေိုကျ မွနျမာဆိုငျရာအဖှဲ့ခေါငျးဆောငျ James Rodehaver က ဆိုပါတယျ။
“ကြှနျတောျတို့ ကိုငျတှယျရတဲ့ မွနျမာနိုငျငံအခွအေနကေို စဈဆေးစောင့ျကွည့ျရာမှာ၊ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမူပေါငျးမြားစှာကို မှနျကနျကွောငျး အတညျပွုသတျမှတျနိုငျခဲ့ပါတယျ။ အဆိုးဆုံးကတော့ လူ့အသကျရှငျနထေိုငျခှင့ျအပေါျ ခြိုးဖောကျမူအမြားအပွားပါ။ ငွိမျးခမြျးစှာ ဆန်ဒပွခဲ့ကွတဲ့အပေါျ စဈတပျရဲ့ အသအေကြအေငျအားသုံးမူကွောင့ျ လူပေါငျးမြားစှာ၊ အရအေတှကျ ၁၀၀၀ ကြောျတောငျ၊ သဆေုံးခဲ့ရပွီးပါပွီ။”
ဒါ့အပွငျ လူ့အခှင့ျရေးမငျးကွီး Bachelet ကဆကျပွီး ပွညျတှငျးစဈ ဆကျပွီး ပိုမဆိုးလာရအောငျ၊ လတျတလော အကွမျးဖကျမူတှေ ရပျတန့ျပေးဖို့လညျး၊ အခုလို တောငျးဆိုခဲ့ပါတယျ။”
“လကျနကျကိုငျတပျတှအေားလုံးကိုလညျး လူအခှင့ျအရေးလေးစားဖို့နဲ့ အရပျသားတှနေဲ့ အရပျသားအဆောကျအအုံတှကေို ကာကှယျစောင့ျရှောကျပေးဖို့ ထပျမံ တောငျးဆိုလိုပါတယျ။ အရပျသားနထေိုငျရာနရောတှမှော၊ လကွေောငျးတိုကျခိုကျတာတှေ၊ လကျနကျကွီးတှသေုံးတာ၊ နောကျ ကနြျးမာရေးဌာနတှေ၊ ဘုရားကြောငျးတှေ၊ စာသငျကြောငျးတှနေဲ့ တခွားအကာအကှယျပေးရမဲ့နရောတှကေို ဘယျလိုပုံစံနဲ့ စဈဆငျရေးလုပျတာ ပဲဖွဈဖွဈ၊ အမွနျဆုံး မဖွဈမနေ ရပျတန့ျပေးကွပါ။”
ဒီအခွအေနတှေကေို မရပျတန့ျနိုငျရငျတော့ ပွညျတှငျးစဈပိုဆိုးလာနိုငျခွေ အသအေခြာရှိနတေယျလို့လညျး လူ့အခှင့ျရေးမငျးကွီး Bachelet က ထပျသတိပေးခဲ့ပါတယျ။
ဒါ့အပွငျ မွနျမာစဈအာဏာသိမျးမူရဲ့ ကွီးမားကယြျပွန့ျတဲ့ သကျရောကျမူကွီးကိုလညျး၊ လူ့အခှင့ျရေးမငျးကွီး Bachelet က အခုလို ဆကျထောကျပွပါတယျ။
“စဈအာဏာသိမျးမူရဲ့ သကျရောကျမူ ပွငျးထနျလှနျးပွီး၊ လူတှရေဲ့အသကျတှေ၊ မြှောျလင့ျခကြျတှေ ကွီးကွီးမားမား ဆကျပွီးတော့ ပကြျသုံးနရေတာကွောင့ျ၊ လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီကို ကြှနျမ အရငျနောကျဆုံးအစီရငျခံပွီးထဲကဆိုရငျ၊ မွနျမာနိုငျငံ လူ့အခှင့ျအရေးအခွအေနကေ ကွီးကွီးမားမားကို ဆုတျယုတျပကြျသုနျးလာနပေါတယျ။ စဈပှဲပဋိပက်ခတှေ၊ ဆငျးရဲမှဲတမေူတှေ၊ ကိုဗဈကပျဘေးဒဏျတှကေ တဟုနျထိုးကွီးမားလာနပွေီး၊ တိုငျးပွညျက ဖိနှိပျမူ၊ အကွမျးဖကျမူနဲ့ စီးပှားရေးခြှတျခွုံကမြူ ဝဲဂယကျကွီးထဲကို ရောကျသှားပါပွီ။”
လူ့အခှင့ျရေးမငျးကွီး Bachelet ကပဲ၊ မွနျမာစဈကောငျစီအနနေဲ့ နိုငျငံတကာကတောငျးဆိုတာတှအေပွငျ၊ အာဆီယံကို အရငျပေးထားခဲ့တဲ့ ကတိအတိုငျး ဒီအကွမျးဖကျမူတှရေပျပွီး၊ ဆှေးနှေးပှဲတှလေုပျဖို့ကိုပါ ဆကျတငျးခံနသေေးတယျလို့လညျး ဝဖေနျထောကျပွခဲ့ပါသေးတယျ ခငျဗြာ။
