မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရန်ကုန်မြို့မှာ ကျင်းပနေတဲ့ ၂၀၁၆ ခုနှစ် လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ လူ့ဂုဏ်သိက္ခ ာနိုင်ငံတကာ ရုပ်ရှင်ပွဲတော်ကို ဒီကနေ့စတင်ကျင်းပနေရာမှာမြန်မာနိုင်ငံအကြောင်း မှတ်တမ်းတင် ရိုက်ကူးထားတဲ့ Twilight Over Burma ဇာတ်ကားကို ပြသခွင့် ပိတ်ပင်လိုက်ပါတယ်။အစိုးရသစ်လက်ထက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေလုပ်ကိုင်နေတယ်လို့ ပြောဆိုနေပေမယ့်လည်း အပြောင်းအလဲတွေ တကယ်မဖြစ်သေးဘူးလို့ လူ့ဂုဏ်သိက္ခာရုပ်ရှင်သိပ္ပံက ဒါရိုက်တာ မမွန်မွန်မြတ်က VOA ကိုပြောပါတယ်။ အကြောင်းစုံကိုတော့ နန်းလောင်ဝ် ကတင်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကျင်းပနေတဲ့ ၂၀၁၆ ခုနှစ် လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ လူ့ဂုဏ်သိက္ခ ာနိုင်ငံတကာ ရုပ်ရှင်ပွဲတော်မှာ မြန်မာနိုင်ငံအကြောင်း မှတ်တမ်းတင် ရိုက်ကူးထားတဲ့ Twilight Over Burma ဇာတ်ကားကို ပြသခွင့် ပိတ်ပင်လိုက်ပါတယ်။ သီပေါစော်ဘွားရဲ့ မဟာဒေဝီဖြစ်ခဲ့တဲ့ သြစတီးယား အမျိုးသမီးရဲ့ ဘဝဇာတ်လမ်းကို ရိုက်ကူးထားတဲ့ ဇာတ်လမ်းထဲမှာ ရှမ်းတိုင်းရင်းသူတွေအပေါ် မတရားပြုကျင့်မှုတွေကို ဖော်ပြရာမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်ရဲ့ ပုံရိပ်တွေကို ထိခိုက်စေတယ်ဆိုပြီး ပြသခွင့် ပိတ်ပင်ခံခဲ့ရတာပါ။ ခုလိုပိတ်ခံရတဲ့အကြောင်းရင်းကို ပွဲစီစဉ်သူတဦးဖြစ်တဲ့ လူ့ဂုဏ်သိက္ခာရုပ်ရှင်သိပ္ပံက ဒါရိုက်တာ မမွန်မွန်မြတ်က VOA ကိုခုလိုပြောပါတယ်။
“အော်၊ ဒီ သူတို့ရဲ့ဆင်ဆာအဆင့်အတန်းသတ်မှတ်တဲ့ စာရွက်ထွက်လာပါတယ်။ ခွင့်မပြုပေါ့၊ သူ့ရဲ့မှတ်ချက်က ဘာလဲဆိုတော့ ဒီရုပ်ရှင်မှာ..ဒီ..ရှမ်းအမျိုးသမီးတွေကို ဒီမုဒိန်းကျင့်တဲ့ အခန်းတွေပါတယ်။ ဗမာစစ်သားတွေကပေါ့နော်။ ပြီးတော့ အဲ့ဒီဟာတွေက ကျမတို့ နိုင်ငံရဲ့ တပ်မတော်ကို image ကို ပုံရိပ်ကို ထိခိုက်စေတယ်ပေါ့၊ ဒါကြောင့်မို့လို့ မပြသသင့်ပါဘူးဆိုတဲ့မှတ်ချက်နဲ့ထွက်လာတယ်။ ကျမတို့ ဒီဟာကိုသိခဲ့ရတာက လွန်ခဲ့တဲ့ သုံး၊ လေး ရက်ကတည်းကသိခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း ကျမတို့ ဝန်ကြီးကတဆင့်ထပ်ပြီးတော့ ကြိုးစားနေခဲ့တာပေါ့နော်။ ဒါပေမယ့်နောက်ဆုံးအချိန်ထိမရခဲ့ပါဘူး။”
သီပေါစော်ဘွား စဝ်ကြာဆိုင်ရဲ့ မဟာဒေဝီ၊ စဝ်သုစန္ဒီ ခေါ် Inge Sargent ကိုယ်တိုင်ရေးတဲ့ Twilight Over Burma: My life as a Shan Princess စာအုပ်ကို အခြေခံထားတဲ့ မှတ်တမ်းတင် ဇာတ်ကားမှာတော့ ရှမ်းပြည်နယ်က လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှု အခြေအနေတွေကိုလည်း ထည့်သွင်းရိုက်ကူး ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ဒါဟာဒီနှစ်အစောပိုင်းကတက်လာတဲ့ အစိုးရသစ်လက်ထက်မှာ ရုပ်ရှင်ပြသခွင့် ပထမဆုံး တားမြစ်ခံရတာလည်းဖြစ်ပါတယ်။ အစိုးရသစ်လက်ထက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ တကယ်ဖြစ်မလာသေးဘူးလို့ မမွန်မွန်မြတ်က သူ့အမြင်ကို ခုလိုဆိုပါတယ်။
“တကယ်တော့လေ အစိုးရသစ်က ပြောင်းသွားတယ်ဆိုပေမယ့် ကျမတို့ ဟိုဟာပေါ့ New Wine in Old Bottle ဆိုတာမျိုးပြောရမှာပဲ။ ဘာဖြစ်လို့လည်းဆိုတော့ ဒီထဲမှာရှိတဲ့ အင်စတီကျူးရှင်းကြီးက၊ ဒီထဲမှာ ရှိနေတဲ့၊ စိမ့်ဝင်နေတဲ့ ဖောင်ဒေးရှင်းပေါ့နော်။ အဲ့ဒီအင်စတီကျူးရှင်းရဲ့ changes ကမဖြစ်သေးပါဘူး။ အဲ့ဒီလိုမဖြစ်သေးတဲ့အတွက် ဒီထဲမှာရှိနေတဲ့လူတွေကကျမတို့အရင်တုန်းကလုပ်နေရတဲ့သူတွေပါပဲ။ ဒီ Classification Board ဆိုတာက နှစ်တိုင်း၊ ဟိုကျမတို့ လေးနှစ်မြောက်မှာလည်း ဒီလူတွေပါပဲ။ ဒီအဖွဲ့ကလူတွေပါပဲ။ သူတို့ရဲ့သုံးသပ်ချက်တွေကလည်း ဒီအတိုင်းပါပဲ။ ဆိုတဲ့အခါကျတော့ လူသာပြောင်းပေမယ့် အစိုးရသစ်ဆိုတဲ့ နာမည်ပဲရှိတာ။ တကယ့် အင်စတီကျူးရှင်းတွေ၊ ဟိုဟာပေါ့နော် Government Institutions တွေမှာ ပြောင်းလဲမှုတွေအများကြီးဖြစ်ဖို့လိုပါသေးတယ်။”
UDHR ခေါ်တဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးကြေညာစာတမ်းပါ အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးတွေကို မှတ်တမ်းတင်ရုပ်ရှင်ကားကတဆင့် အများပြည်သူနားလည်သိရှိလာအောင် ရုပ်ရှင်အတတ်ပညာကဆင့် ဖော်ပြတဲ့ပွဲတော်မှာ ပြသတဲ့ ရုပ်ရှင်ကားတွေထဲကနိုဘယ်လ်ဆုရင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဆု၊ နိုဘယ်လ်ဆုရှင် Václav Havelဆု၊ မင်းကိုနိုင်ဆု၊ ဦးဝင်းတင်ဆုတွေကို နှစ်စဉ်ရွေးခြယ်ချီးမြှင့်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနှစ်မှာတော့ အဲဒီဆုတွေအပြင် ဗွီအိုအေ အမေရိကန်အသံကလည်း ဗွီအိုအေဆုအနေနဲ့ ဆုတစ်ဆု ချီးမြင့်ဖို့ရှိပါတယ်။ ရုပ်ရှင်ပွဲတော်မှာတော့ ပြည်တွင်းက ရိုက်ကူးတင်ဆက်ထားတဲ့ကားနဲ့ အပြိုင်၊ နိုင်ငံတကာ ရုပ်ရှင်တွေလည်း ပါဝင်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ပြိုင်ပွဲဝင်ရုပ်ရှင်ကားတွေကို ရန်ကုန် နေပြည်တော်ရုပ်ရှင်ရုံ၊ Junction မော်တင်၊ Junction Square ရုပ်ရှင်ရုံတွေမှာ ဇွန်လ ၁၅ ရက်နေ့ကနေ ၁၈ ရက်နေ့အထိ ပြသသွားမှာဖြစ်ပြီး ၁၉ ရက်နေ့မှာတော့ ဆုတွေ အသီးသီး ချီးမြင့်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။
