(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် ထုတ်လွှတ်မှု ပမာဏ တန်ချိန် သန်း ၂၅၀ လောက် လျှော့ချဖို့ ရည်မှန်းကြောင်း Climate Ambition Summit ကမ္ဘာ့ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ ကတိကဝတ်ပြုကြတဲ့ ထိပ်သီးညီလာခံမှာ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ကတိပြုလိုက်ပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို မသိင်္ဂီထိုက် စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံဟာ စက်မှုလုပ်ငန်း နည်းပေမယ့်လည်း ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကို ခုခံနိုင်စွမ်းမရှိဆုံး နိုင်ငံတခု ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောဆိုပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုအရေး မြန်မာ့ကတိကဝတ်တွေကို ကြေညာခဲ့တာပါ။ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုဆိုင်ရာ အလုပ်အဖွဲ့ UNFCCC ထံကိုလည်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုအရေး ကိုင်တွယ်လုပ်ဆောင်မယ့် အစီအစဉ်ကို ဒီနှစ်ကုန်ပိုင်းမှာ တင်သွင်းပါမယ်လို့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောပါတယ်။ ဒီ အမျိုးသားအဆင့်မှာ ဘာတွေ ဆောင်ရွက်သွားဖို့ ရှိပါသလဲ။
“ပြန်ပြည့်မြဲစွမ်းအင် အသုံးပြုမှုကို ၃၉ ရာခိုင်နှုန်း တိုးမြှင့်မယ်၊ နောက် သစ်တောကဏ္ဍကနေ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ ထုတ်လွှတ်မှုကို ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း လျှော့ချမှုတွေနဲ့ နိုင်ငံရဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက် တန်ချိန် ၂၄၃ သန်းကျော် လျှော့ချမယ့် ရည်မှန်းချက် အမျိုးသားအဆင့် စီမံကိန်းမှာ ပါဝင်ပါမယ်” လို့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောသွားတာပါ။
ပြန်ပြည့်မြဲစွမ်းအင် အသုံးပြုရေး အစိုးရဘက်က တိုးမြှင့် ဆောင်ရွက်လာတဲ့ အထဲမှာ နေရောင်ခြည်သုံး ဆိုလာစွမ်းအင်စနစ် တိုးချဲ့ဖို့လည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ပြည်တွင်းပြည်ပဖက်စပ် ဆိုလာစွမ်းအင် ထုတ်လုပ်ရေးကို မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ပထမဆုံး အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့တဲ့ မကွေးတိုင်းရဲ့ ဆိုလာစွမ်းအင် အတွေ့အကြုံကို သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်၊ သယံဇာတနဲ့ စွမ်းအင်ဝန်ကြီး ဦးမြင့်ဇော်ကို ပြီးခဲ့တဲ့လပိုင်းအတွင်းက ဗွီအိုအေက မေးမြန်းထားပါတယ်။
“သူ့တခုတည်းကို အားကိုးရင်တော့ လုံလောက်တဲ့စွမ်းအင်ရဖို့ တော်တော်ခက်ပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကျနော်တို့ အခု off Grid လုပ်တယ်။ ချင်းတွင်းမြစ်နဲ့ ဧရာဝတီ မြစ်ဆုံမှာရှိတဲ့ ကျွန်းကြီးပေါ်မှာ ဆိုလာစနစ်နဲ့လုပ်တဲ့ ရွာတွေပေါ့။ ဆိုလာနဲ့လုပ်တဲ့ ယူနစ် cost ကျသင့်ငွေက ဈေးလည်း ပိုကြီးပါတယ်။ တယူနစ်ကို ၃၀၀ ကျပ် ၃၅၀ ကျပ်။ တချို့ဆို အရင်းကြေကာလ လျှော့လို့ရှိရင် တယူနစ်ကို ၅၀၀ ကျပ်လောက်ထိ ပေးရတဲ့ဟာတွေ ရှိသလို သူတို့က အချိန်ပြည့်သုံးဖို့ လုံလောက်မှု သိပ်မရှိဘူး။ ဒါပေမယ့် လုံလောက်တယ် ဆိုရင်လည်း ဈေးက ပိုကြီးတယ်။ အဲလိုဖြစ်နေတယ်။ ကျနော်တို့ ဟဲဗီးတွေသုံးမယ်၊ အချိန်ပြည့်သုံးမယ်ဆိုရင်တော့ ဆိုလာက အားကိုးလောက်တဲ့ စနစ်တော့ မဟုတ်ဘူး။”
အစိုးရဘက်ကတော့ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုအရေး တုံ့ပြန်ကိုင်တွယ်မယ့် အစီအစဉ်ထဲမှာ စွမ်းအင်လေလွင့်မှု နည်းသွားအောင်လည်း လူနေအိမ်တွေ စက်မှုလုပ်ငန်းတွေနဲ့ တခြား ကဏ္ဍတွေမှာပါ ဆောင်ရွက်ဖို့၊ နောက် ဧကတသန်းခွဲနီးပါး သစ်တောကြိုးဝိုင်းတွေကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ပြီး အများပိုင်နဲ့ ပုဂ္ဂလိကပိုင် မြေဧက ၆ သိန်းကျော်မှာ သစ်ပင်တွေ ပြန်ပြီး စိုက်ပျိုးသွားမယ့်အကြောင်းလည်း နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်က ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တွေ အွန်လိုင်းကနေ ပါဝင်ဆွေးနွေးကြတဲ့ Climate Ambition Summit မှာ ကတိပြု ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
-----------------------------
(Unicode)
ကာဗှနျထုတျလှှတျမှု လြှော့ခရြေး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ကတိပွု
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကာဗှနျဒိုငျအောကျဆိုကျ ထုတျလှှတျမှု ပမာဏ တနျခြိနျ သနျး ၂၅၀ လောကျ လြှော့ခဖြို့ ရညျမှနျးကွောငျး Climate Ambition Summit ကမ်ဘာ့ရာသီဥတု ပွောငျးလဲမှုဆိုငျရာ ကတိကဝတျပွုကွတဲ့ ထိပျသီးညီလာခံမှာ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ကတိပွုလိုကျပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို မသိငျ်ဂီထိုကျ စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံဟာ စကျမှုလုပျငနျး နညျးပမေယ့ျလညျး ရာသီဥတု ပွောငျးလဲမှုရဲ့ သကျရောကျမှုတှကေို ခုခံနိုငျစှမျးမရှိဆုံး နိုငျငံတခု ဖွဈပါတယျ” လို့ ပွောဆိုပွီး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ရာသီဥတု ပွောငျးလဲမှုအရေး မွနျမာ့ကတိကဝတျတှကေို ကွညောခဲ့တာပါ။ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ ရာသီဥတု ပွောငျးလဲမှုဆိုငျရာ အလုပျအဖှဲ့ UNFCCC ထံကိုလညျး မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ရာသီဥတု ပွောငျးလဲမှုအရေး ကိုငျတှယျလုပျဆောငျမယ့ျ အစီအစဉျကို ဒီနှဈကုနျပိုငျးမှာ တငျသှငျးပါမယျလို့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ပွောပါတယျ။ ဒီ အမြိုးသားအဆင့ျမှာ ဘာတှေ ဆောငျရှကျသှားဖို့ ရှိပါသလဲ။
“ပွနျပွည့ျမွဲစှမျးအငျ အသုံးပွုမှုကို ၃၉ ရာခိုငျနှုနျး တိုးမွှင့ျမယျ၊ နောကျ သဈတောကဏ်ဍကနေ ဖနျလုံအိမျဓာတျငှေ့ ထုတျလှှတျမှုကို ၂၅ ရာခိုငျနှုနျး လြှော့ခမြှုတှနေဲ့ နိုငျငံရဲ့ ကာဗှနျဒိုငျအောကျဆိုကျ တနျခြိနျ ၂၄၃ သနျးကြောျ လြှော့ခမြယ့ျ ရညျမှနျးခကြျ အမြိုးသားအဆင့ျ စီမံကိနျးမှာ ပါဝငျပါမယျ” လို့ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ပွောသှားတာပါ။
ပွနျပွည့ျမွဲစှမျးအငျ အသုံးပွုရေး အစိုးရဘကျက တိုးမွှင့ျ ဆောငျရှကျလာတဲ့ အထဲမှာ နရေောငျခွညျသုံး ဆိုလာစှမျးအငျစနဈ တိုးခြဲ့ဖို့လညျး ပါဝငျပါတယျ။ ပွညျတှငျးပွညျပဖကျစပျ ဆိုလာစှမျးအငျ ထုတျလုပျရေးကို မွနျမာနိုငျငံတှငျး ပထမဆုံး အကောငျအထညျဖောျခဲ့တဲ့ မကှေးတိုငျးရဲ့ ဆိုလာစှမျးအငျ အတှေ့အကွုံကို သဘာဝပတျဝနျးကငြျ၊ သယံဇာတနဲ့ စှမျးအငျဝနျကွီး ဦးမွင့ျဇောျကို ပွီးခဲ့တဲ့လပိုငျးအတှငျးက ဗှီအိုအကေ မေးမွနျးထားပါတယျ။
“သူ့တခုတညျးကို အားကိုးရငျတော့ လုံလောကျတဲ့စှမျးအငျရဖို့ တောျတောျခကျပါတယျ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကနြောျတို့ အခု off Grid လုပျတယျ။ ခငြျးတှငျးမွဈနဲ့ ဧရာဝတီ မွဈဆုံမှာရှိတဲ့ ကြှနျးကွီးပေါျမှာ ဆိုလာစနဈနဲ့လုပျတဲ့ ရှာတှပေေါ့။ ဆိုလာနဲ့လုပျတဲ့ ယူနဈ cost ကသြင့ျငှကေ ဈေးလညျး ပိုကွီးပါတယျ။ တယူနဈကို ၃၀၀ ကပြျ ၃၅၀ ကပြျ။ တခြို့ဆို အရငျးကွကောလ လြှော့လို့ရှိရငျ တယူနဈကို ၅၀၀ ကပြျလောကျထိ ပေးရတဲ့ဟာတှေ ရှိသလို သူတို့က အခြိနျပွည့ျသုံးဖို့ လုံလောကျမှု သိပျမရှိဘူး။ ဒါပမေယ့ျ လုံလောကျတယျ ဆိုရငျလညျး ဈေးက ပိုကွီးတယျ။ အဲလိုဖွဈနတေယျ။ ကနြောျတို့ ဟဲဗီးတှသေုံးမယျ၊ အခြိနျပွည့ျသုံးမယျဆိုရငျတော့ ဆိုလာက အားကိုးလောကျတဲ့ စနဈတော့ မဟုတျဘူး။”
အစိုးရဘကျကတော့ ရာသီဥတု ပွောငျးလဲမှုအရေး တုံ့ပွနျကိုငျတှယျမယ့ျ အစီအစဉျထဲမှာ စှမျးအငျလလှေင့ျမှု နညျးသှားအောငျလညျး လူနအေိမျတှေ စကျမှုလုပျငနျးတှနေဲ့ တခွား ကဏ်ဍတှမှောပါ ဆောငျရှကျဖို့၊ နောကျ ဧကတသနျးခှဲနီးပါး သဈတောကွိုးဝိုငျးတှကေို ထိနျးသိမျးစောင့ျရှောကျပွီး အမြားပိုငျနဲ့ ပုဂ်ဂလိကပိုငျ မွေဧက ၆ သိနျးကြောျမှာ သဈပငျတှေ ပွနျပွီး စိုကျပြိုးသှားမယ့ျအကွောငျးလညျး နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျက ကမ်ဘာ့ခေါငျးဆောငျတှေ အှနျလိုငျးကနေ ပါဝငျဆှေးနှေးကွတဲ့ Climate Ambition Summit မှာ ကတိပွု ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
