(Zawgyi / Unicode)
ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်ဖြူမြို့က ကျောက်တလုံး ဒုက္ခသည်စခန်း ပြန်လည်နေရာချထားရေး အစိုးရအစီအမံအပေါ် ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ သဘောထားနဲ့ လိုလားချက်တွေကို မဆုမွန်က စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ လွန်ခဲ့တဲ့ ၈ နှစ် ၂၀၁၂ ခုနှစ်က ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ လူမျိုးရေး ဘာသာရေး အသွင်ဆောင် အကြမ်းဖက် ပဋိပက္ခတွေကြား နေအိမ်တွေမီးရှို့၊ အုပ်စုလိုက် တိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် ဒေသခံ ရခိုင်ပြည်သူတွေရော မွတ်စလင်တွေပါ အသက်ဘေးလွတ်ရာကို အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးခဲ့ကြရပြီး ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲမှာ နေထိုင်နေကြရတဲ့အထဲ ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်ဖြူမြို့နယ် ကျောက်တလုံး ဒုက္ခသည်စခန်းထဲက ဒုက္ခသည်တွေလည်း အပါအဝင် ဖြစ်ပါတယ်။
အဲဒီက ဒုက္ခသည်တွေဟာ ကျောက်ဖြူမြို့ပေါ်မှာ ကိုယ့်အိုးကိုယ့်အိမ် ကိုယ့်စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေနဲ့ နှစ်ပေါင်းများစွာ နေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့ ဒေသခံတွေဖြစ်ပြီး သူတို့ မူရင်းနေရာတွေမှာ ပြန်နေထိုင်ခွင့်ရဖို့ တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ အကြိမ်ကြိမ် ဆွေးနွေးခဲ့ပေမယ့်လည်း ခုချိန်ထိတော့ မပြေလည်သေးပါဘူး။
အချင်းချင်းကြားမှာ ဘာပဋိပက္ခမှမရှိဘဲ မြို့ပေါ်မှာ အတူတူ ယှဉ်တွဲနေထိုင်ခဲ့ကြရာကနေ ရုန်းရင်းဆန်ခတ် အခြေအနေတွေ ဖြစ်ချိန်မှာ ဒုက္ခသည်စခန်းထဲ ဘယ်လိုရောက်သွားရတယ်ဆိုတာကို စနေနေ့က အွန်လိုင်းကနေလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲအတွင်း ဒုက္ခသည်တဦးဖြစ်သူ ဦးခင်ရွှေက ပြောပြပါတယ်။
“၂၀၁၂ မတိုင်ခင် ကျနော်တို့ဟာ မြို့ပေါ်ရပ်ကွက်တွေမှာ ကျနော်တို့ ဘိုးဘွားများနဲ့ ကျောက်ဖြူမြို့ပေါ်မှာ အတူတကွ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားပြီး အတူတကွ နေခဲ့ကြတယ်။ ဘာမှ ပြဿနာဖြစ်ခဲ့ခြင်းလည်း မရှိပါဘူး။ ကျနော်တို့ ဘယ်လောက်အထိ ချစ်ချစ်ခင်ခင် နေခဲ့ကြသလဲဆိုရင် ကျနော်တို့ဘေးမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာရှိတယ်၊ မရမာကြီးတွေရှိတယ်၊ ဟိန္ဒူတွေရှိတယ်၊ တအိမ်နဲ့တအိမ် အားလုံး အတူတူနေခဲ့ကြတယ်။ ဈေးမှာဆိုလည်း အတူတူဈေးရောင်းတယ်၊ တယောက်ပွဲတော်ကို တယောက်သွားပြီးတော့ အကူအညီပေးတယ်၊ ပါဝင်ကြတယ်၊ ပျော်ရွှင်ကြတယ် ကျနော်တို့။
“အဲဒီလို အတူတကွ နေထိုင်ရင်းနဲ့ ၂၀၁၂ ပဋိပက္ခကို အခြေခံပြီး ရုန်းရင်းဆန်ခတ်တွေ ဖြစ်လာတယ်။ မြို့မိဖြို့ဖတွေ ရောက်လာပြီး သူစိမ်းတွေရောက်နေတယ်၊ သုံးရက်တာ ခဏလေး ရှောင်ပေးပါဆိုပြီး ခင်ဗျားတို့အဆောက်အဦတွေ၊ အိုးအိမ်တွေ ဘာမှမဖြစ်စေရဘူး ဆိုပြီး ကျနော်တို့တာဝန်ယူတယ်၊ ခဏလေးရှောင်ပေးပါဆိုတဲ့ ကတိကဝတ်တွေနဲ့ သူတို့ကပဲ ကားတွေစီစဉ်ပေးပြီး ကျနော်တို့ ကလေးတွေ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေနဲ့ အခုလက်ရှိနေတဲ့ ကျောက်တလုံးစခန်းမှာ ကျနော်တို့ကို လာထားခဲ့တာပါ။”
နောက် ဒုက္ခသည်တဦးဖြစ်သူ မခင်နီလာဝင်းကလည်း ဒုက္ခသည်စခန်းထဲမှာ အခက်အခဲတွေနဲ့ နေထိုင်နေရတဲ့အကြောင်း ပြောပြပါတယ်။
“အရင်က ကျမတို့ ရေလုပ်ငန်းတွေလုပ်တယ်၊ တံငါလုပ်ငန်းတွေလုပ်တယ်။ မြို့ပေါ်ရပ်ကွက်မှာဆို မော်တော်ယာဉ်လုပ်ငန်းတွေ ကုန်စုံဆိုင်တွေ လုပ်ကိုင်တော့ ကျမတို့ အဆင်ပြေချောမွေ့ စားဝတ်နေရေးလည်း အဆင်ပြေခဲ့ပါတယ်။ အခု ၂၀၁၂ နောက်ပိုင်းမှာဆိုရင် စားဝတ်နေရေးဟာ လုံးဝ ကျပ်ကျပ်တည်းတည်းနဲ့ အခက်အခဲများစွာ ရင်ဆိုင်ရတယ်။ ကျန်းမာရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ရှိရင်လည်း ဒီထဲရောက်တဲ့ အချိန်ကျတော့ လူဦးရေက ၁,၅၀၀ ကျော်လောက်ရှိပါတယ်။ ၁,၅၀၀ ကျော်လောက်မှာ ၁၂၀ နီးပါး အသက်ဆုံးရှုံးရတယ်။ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းဆိုတာ မရှိပါ။ ဒီနေရာမှာနေဖို့ဆိုတာ ကျမတို့အတွက် လုံးဝ မသင့်တော်ပါ။ ကျမ အမေတယောက်အနေနဲ့ ပြောရမယ်ဆိုရင် ကလေးတွေရဲ့ စားဝတ်နေရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး အကုန်ဆုံးရှုံးရပါတယ်။ အခက်အခဲတွေ အများကြီးနဲ့ ကြုံတွေ့နေရပါတယ်။”
ပြည်ထောင်စုအစိုးရ တာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကြား အကြိမ်ကြိမ် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့ပြီး သူတို့ဘက်က လိုလားချက်တွေကို တင်ပြထားပြီးဖြစ်တယ်လို့ ကျောက်တလုံး ဒုက္ခသည်စခန်း စီမံခန့်ခွဲရေးကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ ကိုဖြူချေက ပြောပါတယ်။
“အစိုးရဌာနဆိုင်ရာ အကြီးအကဲတွေ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က ဒေါက်တာဝင်းမြတ်အေး ဦးဆောင်တဲ့အဖွဲ့ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ၆ ပါးပါတယ်၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးပါတယ်၊ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးပါတယ်၊ အလုပ်သမား လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနဲ့ ပြည်သူ့အင်အားဝန်ကြီး ပါတယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့ဝင်တွေ ပါတယ်၊ ရခိုင်ပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်နဲ့ ကျနော်တို့ IDP စခန်းကိုလာပါတယ်။ ကျနော်တို့နဲ့ အချေအတင် ဆွေးနွေးပါတယ်။ ပြန်လည်နေရာချထားရေးတွေကို။ ဆွေးနွေးတဲ့အခါ ကျနော်တို့ရဲ့ ပြန်လည်နေရာချထားရေးသည် ကျနော်တို့ရဲ့ မြို့ရွာဖြစ်တဲ့ အရာရှိရပ်ကွက် ရပ်ကွက်မြို့ပေါ်မှာပဲ ပြန်လည်နေရာချထားပေးဖို့ပါလို့ လူကြီးတွေရှေ့မှာ ကွက်ကွက်ကွင်းကွင်း ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ အခုနောက်ဆုံး Plan ဖြစ်တဲ့ ၂၀၂၀ မတ်လ ၈ ရက်နေ့မှာ နိုင်ငံတော်သမ္မတကို လိပ်မူပြီး နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံကို ပို့ပြီး မိမိရဲ့ နေရာဒေသကို ပြန်ရွှေ့ပေးဖို့ အခု ကျနော်တို့ IDP တည်ရှိနေတဲ့ ၂ ဖာလုံအကွာမှာ တာပတ်ပြီး ပြန်လည်နေရာချထားပေးတာကို မဆောင်ရွက်ဖို့အတွက်နဲ့ ကျနော်တို့ကို ကိုယ့်နေရာ ကိုယ့်ဒေသကိုပဲ ပို့ပေးပါလို့ ကျနော်တို့လူထုတွေ IDP စခန်း ရပ်မိရပ်ဖတွေ၊ ကော်မတီတွေက စာတင်ပြီးဖြစ်ပါတယ်။”
ဒုက္ခသည်တွေက သူတို့ရဲ့ မူရင်းနေရာတွေမှာ ပြန်ပြီး နေထိုင်လုပ်ကိုင်ကြချင်ပေမယ့်လည်း အဲဒီလို ဖြစ်လာနိုင်ခြေ ရှိတယ်လို့ တာဝန်ရှိသူတွေက မြင်မထားဘူးဆိုတာ မေလ ၃၀ ရက်၊ စနေနေ့ကလုပ်တဲ့ အွန်လိုင်း သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲအတွင်း သမ္မတရုံးပြောခွင့်ရ ဦးဇော်ဌေး ပြောသွားတာကနေ သိနိုင်ပါတယ်။
“တချို့ကလည်း မူလနေရာကို ပြန်ချင်တာရှိတယ်။ မှန်တယ် ဖြစ်နိုင်ရင်တော့ မူလနေရာကို ပြန်ထားရင်တော့ ကောင်းတာပေါ့။ သို့သော် ရခိုင်ပြည်နယ် အခြေအနေ ကျောက်ဖြူ ကျောက်တလုံးလို အနေအထားက သိပါလိမ့်မယ်၊ မူလနေရပ်နေရာတွေမှာ ပြန်နေထိုင်ဖို့ သဟဇာတ ဖြစ်မဖြစ်ပေါ့၊ ဒါတွေကိုလည်း ကြည့်ရပါတယ်။ အခုတော့ လက်ရှိကမ့်ပ်မှာထက် ပိုပြီးအဆင်ပြေအောင် အိမ်တွေဆောက်ပေးပြီး နေဖို့ စီစဉ်ပါတယ်။ နယ်စပ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာနကလည်း ဘယ်လောက် ဘယ်လောက် သုံးမယ်ဆိုပြီး လွှတ်တော်မှာကို တင်ပြထားတာပါ။ အဲ့ဒါကို လုပ်နေတဲ့အချိန်မှာ DIP ကမ့်ပ်ထဲကသူတွေက အထင်လွဲတယ်။ ဒါကြီးကို ဇွတ်အတင်းဆောက်ပြီး သူတို့ကို အတင်းအဓမ္မ ရွှေ့ပါတယ်ဆိုပြီး စိုးရိမ်တယ်။ မဖြစ်ပါဘူး၊ ကျနော်တို့ အတင်းအကျပ် သွားဆိုတဲ့ပုံစံမျိုး မလုပ်ပါဘူး။ အဲ့ဒါကို လူကယ်ပြန်နဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်အစိုးရက သူတို့နဲ့တွေ့ပြီး Consultation ထပ်လုပ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့လိုအပ်ချက်တွေ ဘာရှိလဲ၊ သူတို့စိုးရိမ်ချက်တွေ ဘာရှိလဲ မေးပြီး ဒါတွေထပ်လုပ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
အစိုးရရဲ့ ပြန်လည်နေရာချထားရေး အစီအစဉ်ကို ကြိုဆိုပေမယ့် လက်ရှိ ကျောက်တလုံး ဒုက္ခသည်စခန်းကနေ ရွှေ့ပေးမယ်ဆိုတဲ့ နေရာဟာ ဆားငန်ဒီရေတောကို တာပတ်ပြီး စခန်းပြန်လည်နေရာချထားမှာဖြစ်လို့ လူ့အသိုက်အဝန်းတခု နေသင့်နေအပ်တဲ့ နေရာဒေသ မဟုတ်တဲ့အတွက် ဒုက္ခသည်တွေဘက်က လက်မခံဘဲ မနေလိုကြတာဖြစ်တယ် ဆိုတာကိုလည်း ဒုက္ခသည်တွေဘက်က ရှင်းလင်းပါတယ်။
ဒုက္ခသည်တွေဘက်က သူတို့ အရင်နေထိုင်ခဲ့တဲ့ မြို့ပေါ်က နေရာတွေမှာပဲ ဂုဏ်သိက္ခာရှိစွာ ပြန်လည်နေရာချထားပေးဖို့၊ ငွေကြေးအခက်အခဲကြောင့် အိမ်ယာ ရောင်းချခဲ့ရသူတွေကိုလည်း ဒေသခံတွေနဲ့အတူ နေရာချပေးဖို့၊ အမှီအခိုကင်းစွာနဲ့ နေထိုင်စားသောက်ရေး ဘေးကင်းလုံခြုံမှုရှိစေဖို့ တောင်းဆိုထားကြတာပါ။
ဒုက္ခသည်တွေကို လူသူကင်းဝေးတဲ့ ဝေးလံခေါင်သီတဲ့ နေရာတွေမှာ နေရာချပေးဖို့ စီစဉ်တာဟာ သူတို့ကို လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းကနေ သီးခြားဖယ်ထုတ်လိုတဲ့ သဘောဖြစ်ပြီး မတူကွဲပြားတဲ့ လူမှုပတ်ဝန်းကျင် အသိုင်းအဝိုင်းထဲ ပေါင်းစည်းနေထိုင်ရေးကို အခက်အခဲဖြစ်စေတဲ့ အစီအမံသာ ဖြစ်တယ်လို့ ဒုက္ခသည်တွေက ထောက်ပြကြပါတယ်။
ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ်ဟောင်း ကိုဖီအာနန် ဦးဆောင်ခဲ့တဲ့ အကြံပေးကော်မရှင်ရဲ့ အကြံပြုချက်တွေထဲမှာတော့ IDP တွေကို သူတို့ မူလနေထိုင်နေတဲ့နေရာ ဒါမှမဟုတ် တခြားနေရာသစ်ကို ပြန်လည်ရွှေ့ပြောင်းပေးမယ်ဆိုရင် သူတို့ရဲ့ သဘောဆန္ဒအရသာ ဆောင်ရွက်ပေးရမယ်၊ လုံခြုံမှုရှိရမယ်၊ ဒါ့အပြင် ဂုဏ်သိက္ခာနဲ့ အညီ ပြောင်းရွှေ့နိုင်ရမယ်ဆိုတဲ့ အချက်လည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် သူတို့ မူလနေထိုင်ရာ ဒေသတွေမှာ ပြန်လည်နေထိုင်နိုင်ဖို့ ဦးစားပေး ဆောင်ရွက်ရမှာဖြစ်ပြီး အဲဒီလို မလုပ်နိုင်ဘူးဆိုရင် IDP တွေ ပြောင်းရွှေ့လိုတဲ့ နေရာသစ်ကို ပြောင်းရွှေ့နိုင်ဖို့ ဆောင်ရွက်ပေးရမယ်လို့လည်း အကြံပေးထားပါတယ်။
------------------------------
(Unicode)
ကြောကျဖွူမွို့ပေါျက မူရငျးနရောတှေ ပွနျပေးဖို့ ဒုက်ခသညျတှေ တောငျးဆို
ရခိုငျပွညျနယျ ကြောကျဖွူမွို့က ကြောကျတလုံး ဒုက်ခသညျစခနျး ပွနျလညျနရောခထြားရေး အစိုးရအစီအမံအပေါျ ဒုက်ခသညျတှရေဲ့ သဘောထားနဲ့ လိုလားခကြျတှကေို မဆုမှနျက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာ လှနျခဲ့တဲ့ ၈ နှဈ ၂၀၁၂ ခုနှဈက ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ လူမြိုးရေး ဘာသာရေး အသှငျဆောငျ အကွမျးဖကျ ပဋိပက်ခတှကွေား နအေိမျတှမေီးရှို့၊ အုပျစုလိုကျ တိုကျခိုကျမှုတှကွေောင့ျ ဒသေခံ ရခိုငျပွညျသူတှရေော မှတျစလငျတှပေါ အသကျဘေးလှတျရာကို အိုးအိမျစှန့ျခှာ ထှကျပွေးခဲ့ကွရပွီး ဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲမှာ နထေိုငျနကွေရတဲ့အထဲ ရခိုငျပွညျနယျ ကြောကျဖွူမွို့နယျ ကြောကျတလုံး ဒုက်ခသညျစခနျးထဲက ဒုက်ခသညျတှလေညျး အပါအဝငျ ဖွဈပါတယျ။
အဲဒီက ဒုက်ခသညျတှဟော ကြောကျဖွူမွို့ပေါျမှာ ကိုယ့ျအိုးကိုယ့ျအိမျ ကိုယ့ျစီးပှားရေး လုပျငနျးတှနေဲ့ နှဈပေါငျးမြားစှာ နထေိုငျခဲ့ကွတဲ့ ဒသေခံတှဖွေဈပွီး သူတို့ မူရငျးနရောတှမှော ပွနျနထေိုငျခှင့ျရဖို့ တာဝနျရှိသူတှနေဲ့ အကွိမျကွိမျ ဆှေးနှေးခဲ့ပမေယ့ျလညျး ခုခြိနျထိတော့ မပွလေညျသေးပါဘူး။
အခငြျးခငြျးကွားမှာ ဘာပဋိပက်ခမှမရှိဘဲ မွို့ပေါျမှာ အတူတူ ယှဉျတှဲနထေိုငျခဲ့ကွရာကနေ ရုနျးရငျးဆနျခတျ အခွအေနတှေေ ဖွဈခြိနျမှာ ဒုက်ခသညျစခနျးထဲ ဘယျလိုရောကျသှားရတယျဆိုတာကို စနနေေ့က အှနျလိုငျးကနလေုပျတဲ့ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲအတှငျး ဒုက်ခသညျတဦးဖွဈသူ ဦးခငျရှှကေ ပွောပွပါတယျ။
“၂၀၁၂ မတိုငျခငျ ကနြောျတို့ဟာ မွို့ပေါျရပျကှကျတှမှော ကနြောျတို့ ဘိုးဘှားမြားနဲ့ ကြောကျဖွူမွို့ပေါျမှာ အတူတကှ ရောငျးဝယျဖောကျကားပွီး အတူတကှ နခေဲ့ကွတယျ။ ဘာမှ ပွူနာဖွဈခဲ့ခွငျးလညျး မရှိပါဘူး။ ကနြောျတို့ ဘယျလောကျအထိ ခစြျခစြျခငျခငျ နခေဲ့ကွသလဲဆိုရငျ ကနြောျတို့ဘေးမှာ ဗုဒ်ဓဘာသာရှိတယျ၊ မရမာကွီးတှရှေိတယျ၊ ဟိန်ဒူတှရှေိတယျ၊ တအိမျနဲ့တအိမျ အားလုံး အတူတူနခေဲ့ကွတယျ။ ဈေးမှာဆိုလညျး အတူတူဈေးရောငျးတယျ၊ တယောကျပှဲတောျကို တယောကျသှားပွီးတော့ အကူအညီပေးတယျ၊ ပါဝငျကွတယျ၊ ပြောျရှှငျကွတယျ ကနြောျတို့။
“အဲဒီလို အတူတကှ နထေိုငျရငျးနဲ့ ၂၀၁၂ ပဋိပက်ခကို အခွခေံပွီး ရုနျးရငျးဆနျခတျတှေ ဖွဈလာတယျ။ မွို့မိဖွို့ဖတှေ ရောကျလာပွီး သူစိမျးတှရေောကျနတေယျ၊ သုံးရကျတာ ခဏလေး ရှောငျပေးပါဆိုပွီး ခငျဗြားတို့အဆောကျအဦတှေ၊ အိုးအိမျတှေ ဘာမှမဖွဈစရေဘူး ဆိုပွီး ကနြောျတို့တာဝနျယူတယျ၊ ခဏလေးရှောငျပေးပါဆိုတဲ့ ကတိကဝတျတှနေဲ့ သူတို့ကပဲ ကားတှစေီစဉျပေးပွီး ကနြောျတို့ ကလေးတှေ သကျကွီးရှယျအိုတှနေဲ့ အခုလကျရှိနတေဲ့ ကြောကျတလုံးစခနျးမှာ ကနြောျတို့ကို လာထားခဲ့တာပါ။”
နောကျ ဒုက်ခသညျတဦးဖွဈသူ မခငျနီလာဝငျးကလညျး ဒုက်ခသညျစခနျးထဲမှာ အခကျအခဲတှနေဲ့ နထေိုငျနရေတဲ့အကွောငျး ပွောပွပါတယျ။
“အရငျက ကမြတို့ ရလေုပျငနျးတှလေုပျတယျ၊ တံငါလုပျငနျးတှလေုပျတယျ။ မွို့ပေါျရပျကှကျမှာဆို မောျတောျယာဉျလုပျငနျးတှေ ကုနျစုံဆိုငျတှေ လုပျကိုငျတော့ ကမြတို့ အဆငျပွခြေောမှေ့ စားဝတျနရေေးလညျး အဆငျပွခေဲ့ပါတယျ။ အခု ၂၀၁၂ နောကျပိုငျးမှာဆိုရငျ စားဝတျနရေေးဟာ လုံးဝ ကပြျကပြျတညျးတညျးနဲ့ အခကျအခဲမြားစှာ ရငျဆိုငျရတယျ။ ကနြျးမာရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ရှိရငျလညျး ဒီထဲရောကျတဲ့ အခြိနျကတြော့ လူဦးရကေ ၁,၅၀၀ ကြောျလောကျရှိပါတယျ။ ၁,၅၀၀ ကြောျလောကျမှာ ၁၂၀ နီးပါး အသကျဆုံးရှုံးရတယျ။ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးဆိုတာ မရှိပါ။ ဒီနရောမှာနဖေို့ဆိုတာ ကမြတို့အတှကျ လုံးဝ မသင့ျတောျပါ။ ကမြ အမတေယောကျအနနေဲ့ ပွောရမယျဆိုရငျ ကလေးတှရေဲ့ စားဝတျနရေေး၊ ကနြျးမာရေး၊ ပညာရေး အကုနျဆုံးရှုံးရပါတယျ။ အခကျအခဲတှေ အမြားကွီးနဲ့ ကွုံတှေ့နရေပါတယျ။”
ပွညျထောငျစုအစိုးရ တာဝနျရှိသူတှနေဲ့ ဒုက်ခသညျတှကွေား အကွိမျကွိမျ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးခဲ့ပွီး သူတို့ဘကျက လိုလားခကြျတှကေို တငျပွထားပွီးဖွဈတယျလို့ ကြောကျတလုံး ဒုက်ခသညျစခနျး စီမံခန့ျခှဲရေးကောျမတီ ဥက်ကဋ်ဌ ကိုဖွူခြကေ ပွောပါတယျ။
“အစိုးရဌာနဆိုငျရာ အကွီးအကဲတှေ ၂၀၁၇ ခုနှဈက ဒေါကျတာဝငျးမွတျအေး ဦးဆောငျတဲ့အဖှဲ့ ပွညျထောငျစုဝနျကွီး ၆ ပါးပါတယျ၊ ကာကှယျရေးဝနျကွီးပါတယျ၊ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးပါတယျ၊ အလုပျသမား လူဝငျမှုကွီးကွပျရေးနဲ့ ပွညျသူ့အငျအားဝနျကွီး ပါတယျ၊ ရခိုငျပွညျနယျ အစိုးရအဖှဲ့ဝငျတှေ ပါတယျ၊ ရခိုငျပွညျနယျ ဝနျကွီးခြုပျနဲ့ ကနြောျတို့ IDP စခနျးကိုလာပါတယျ။ ကနြောျတို့နဲ့ အခြအေတငျ ဆှေးနှေးပါတယျ။ ပွနျလညျနရောခထြားရေးတှကေို။ ဆှေးနှေးတဲ့အခါ ကနြောျတို့ရဲ့ ပွနျလညျနရောခထြားရေးသညျ ကနြောျတို့ရဲ့ မွို့ရှာဖွဈတဲ့ အရာရှိရပျကှကျ ရပျကှကျမွို့ပေါျမှာပဲ ပွနျလညျနရောခထြားပေးဖို့ပါလို့ လူကွီးတှရှေေ့မှာ ကှကျကှကျကှငျးကှငျး ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။ အခုနောကျဆုံး Plan ဖွဈတဲ့ ၂၀၂၀ မတျလ ၈ ရကျနေ့မှာ နိုငျငံတောျသမ်မတကို လိပျမူပွီး နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံကို ပို့ပွီး မိမိရဲ့ နရောဒသေကို ပွနျရှှေ့ပေးဖို့ အခု ကနြောျတို့ IDP တညျရှိနတေဲ့ ၂ ဖာလုံအကှာမှာ တာပတျပွီး ပွနျလညျနရောခထြားပေးတာကို မဆောငျရှကျဖို့အတှကျနဲ့ ကနြောျတို့ကို ကိုယ့ျနရော ကိုယ့ျဒသေကိုပဲ ပို့ပေးပါလို့ ကနြောျတို့လူထုတှေ IDP စခနျး ရပျမိရပျဖတှေ၊ ကောျမတီတှကေ စာတငျပွီးဖွဈပါတယျ။”
ဒုက်ခသညျတှကေ သူတို့ရဲ့ မူရငျးနရောတှမှော ပွနျပွီး နထေိုငျလုပျကိုငျကွခငြျပမေယ့ျလညျး အဲဒီလို ဖွဈလာနိုငျခွေ ရှိတယျလို့ တာဝနျရှိသူတှကေ မွငျမထားဘူးဆိုတာ မလေ ၃၀ ရကျ၊ စနနေေ့ကလုပျတဲ့ အှနျလိုငျး သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲအတှငျး သမ်မတရုံးပွောခှင့ျရ ဦးဇောျဌေး ပွောသှားတာကနေ သိနိုငျပါတယျ။
“တခြို့ကလညျး မူလနရောကို ပွနျခငြျတာရှိတယျ။ မှနျတယျ ဖွဈနိုငျရငျတော့ မူလနရောကို ပွနျထားရငျတော့ ကောငျးတာပေါ့။ သို့သောျ ရခိုငျပွညျနယျ အခွအေနေ ကြောကျဖွူ ကြောကျတလုံးလို အနအေထားက သိပါလိမ့ျမယျ၊ မူလနရေပျနရောတှမှော ပွနျနထေိုငျဖို့ သဟဇာတ ဖွဈမဖွဈပေါ့၊ ဒါတှကေိုလညျး ကွည့ျရပါတယျ။ အခုတော့ လကျရှိကမ့ျပျမှာထကျ ပိုပွီးအဆငျပွအေောငျ အိမျတှဆေောကျပေးပွီး နဖေို့ စီစဉျပါတယျ။ နယျစပျရေးရာ ဝနျကွီးဌာနကလညျး ဘယျလောကျ ဘယျလောကျ သုံးမယျဆိုပွီး လှှတျတောျမှာကို တငျပွထားတာပါ။ အဲ့ဒါကို လုပျနတေဲ့အခြိနျမှာ DIP ကမ့ျပျထဲကသူတှကေ အထငျလှဲတယျ။ ဒါကွီးကို ဇှတျအတငျးဆောကျပွီး သူတို့ကို အတငျးအဓမ်မ ရှှေ့ပါတယျဆိုပွီး စိုးရိမျတယျ။ မဖွဈပါဘူး၊ ကနြောျတို့ အတငျးအကပြျ သှားဆိုတဲ့ပုံစံမြိုး မလုပျပါဘူး။ အဲ့ဒါကို လူကယျပွနျနဲ့ ရခိုငျပွညျနယျအစိုးရက သူတို့နဲ့တှေ့ပွီး Consultation ထပျလုပျမှာဖွဈပါတယျ။ သူတို့လိုအပျခကြျတှေ ဘာရှိလဲ၊ သူတို့စိုးရိမျခကြျတှေ ဘာရှိလဲ မေးပွီး ဒါတှထေပျလုပျမှာ ဖွဈပါတယျ။”
အစိုးရရဲ့ ပွနျလညျနရောခထြားရေး အစီအစဉျကို ကွိုဆိုပမေယ့ျ လကျရှိ ကြောကျတလုံး ဒုက်ခသညျစခနျးကနေ ရှှေ့ပေးမယျဆိုတဲ့ နရောဟာ ဆားငနျဒီရတေောကို တာပတျပွီး စခနျးပွနျလညျနရောခထြားမှာဖွဈလို့ လူ့အသိုကျအဝနျးတခု နသေင့ျနအေပျတဲ့ နရောဒသေ မဟုတျတဲ့အတှကျ ဒုက်ခသညျတှဘေကျက လကျမခံဘဲ မနလေိုကွတာဖွဈတယျ ဆိုတာကိုလညျး ဒုက်ခသညျတှဘေကျက ရှငျးလငျးပါတယျ။
ဒုက်ခသညျတှဘေကျက သူတို့ အရငျနထေိုငျခဲ့တဲ့ မွို့ပေါျက နရောတှမှောပဲ ဂုဏျသိက်ခာရှိစှာ ပွနျလညျနရောခထြားပေးဖို့၊ ငှကွေေးအခကျအခဲကွောင့ျ အိမျယာ ရောငျးခခြဲ့ရသူတှကေိုလညျး ဒသေခံတှနေဲ့အတူ နရောခပြေးဖို့၊ အမှီအခိုကငျးစှာနဲ့ နထေိုငျစားသောကျရေး ဘေးကငျးလုံခွုံမှုရှိစဖေို့ တောငျးဆိုထားကွတာပါ။
ဒုက်ခသညျတှကေို လူသူကငျးဝေးတဲ့ ဝေးလံခေါငျသီတဲ့ နရောတှမှော နရောခပြေးဖို့ စီစဉျတာဟာ သူတို့ကို လူမှုအသိုငျးအဝိုငျးကနေ သီးခွားဖယျထုတျလိုတဲ့ သဘောဖွဈပွီး မတူကှဲပွားတဲ့ လူမှုပတျဝနျးကငြျ အသိုငျးအဝိုငျးထဲ ပေါငျးစညျးနထေိုငျရေးကို အခကျအခဲဖွဈစတေဲ့ အစီအမံသာ ဖွဈတယျလို့ ဒုက်ခသညျတှကေ ထောကျပွကွပါတယျ။
ကုလအတှငျးရေးမှူးခြုပျဟောငျး ကိုဖီအာနနျ ဦးဆောငျခဲ့တဲ့ အကွံပေးကောျမရှငျရဲ့ အကွံပွုခကြျတှထေဲမှာတော့ IDP တှကေို သူတို့ မူလနထေိုငျနတေဲ့နရော ဒါမှမဟုတျ တခွားနရောသဈကို ပွနျလညျရှှေ့ပွောငျးပေးမယျဆိုရငျ သူတို့ရဲ့ သဘောဆန်ဒအရသာ ဆောငျရှကျပေးရမယျ၊ လုံခွုံမှုရှိရမယျ၊ ဒါ့အပွငျ ဂုဏျသိက်ခာနဲ့ အညီ ပွောငျးရှှေ့နိုငျရမယျဆိုတဲ့ အခကြျလညျး ပါဝငျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ သူတို့ မူလနထေိုငျရာ ဒသေတှမှော ပွနျလညျနထေိုငျနိုငျဖို့ ဦးစားပေး ဆောငျရှကျရမှာဖွဈပွီး အဲဒီလို မလုပျနိုငျဘူးဆိုရငျ IDP တှေ ပွောငျးရှှေ့လိုတဲ့ နရောသဈကို ပွောငျးရှှေ့နိုငျဖို့ ဆောငျရှကျပေးရမယျလို့လညျး အကွံပေးထားပါတယျ။
