(Zawgyi/Unicode)
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ စစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA အဖွဲ့တို့ကြား တိုက်ပွဲတွေ ရပ်ဆိုင်းထားတာ ၅ လနီးပါးရှိနေပြီးဖြစ်ပေမယ့် တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ထွက်ပြေးလာကြရတဲ့ စစ်ပြေးဒုက္ခသည် တစ်သိန်းကျော်ကတော့ နေရပ် မပြန်နိုင်ကြသေးပါဘူး။ နေထိုင်စားသောက်ရေး၊ လုံခြုံရေးအခြေအနေတွေကြောင့် ပြည်တွင်းဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်နိုင်ဖို့ ခက်ခဲနေတဲ့အကြောင်း ရန်ကုန်ကလာတဲ့ သတင်းကို ကိုခင်မောင်စိုးမင်းက တင်ပြပေးပါမယ်။
စစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA အဖွဲ့တို့ကြား ၂ နှစ်ကျော်ကြာ တိုက်ပွဲအကြီးအကျယ် ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ၂ ဖက် တိုက်ပွဲတွေ ရပ်ဆိုင်း ထားတာ ၅ လနီးပါး ရှိနေပါပြီ။ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ရခိုင်မြောက်ပိုင်းက ပြည်တွင်း ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ခိုလှုံနေကြရတဲ့ စစ်ပြေးဒုက္ခသည် ၁ သိန်းကျော် ရှိပါတယ်။ အဲဒီဒုက္ခသည်တွေဟာ ခုချိန်ထိ နေရပ် မပြန်နိုင်ကြသေးပါဘူး။ လုံခြုံရေး စားသောက်နေထိုင်ရေးအတွက် အာမခံချက် မရှိတဲ့အတွက် မပြန်နိုင်ကြတာလို့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားမျိုး နွယ်စုများအစည်းအရုံး REC ပြောခွင့်ရ ကိုဇော်ဇော်ထွန်းက ပြောပါတယ်။
“ အကုန်လုံးမှာ ကျန်ပါသေးတယ်။ နောက်ဆုံး ဧပြီ ၂၈ ရက်နေ့အထိ စာရင်းကောက် ယူချက် အရကတော့ တစ်သိန်းနဲ့ တစ်သောင်းကျော်ရှိပါသေးတယ်။ စစ်ကောင်စီဘက် ကပေါ့နော် တော်တော်များများ စစ်ရှောင်စခန်းတွေမှာ နေရပ်ပြန်ဖို့အတွက် တွန်းအား ပေးတာတွေကို တွေ့ရတယ်။ နေရပ်ပြန်ဖို့အတွက် ထောက်ပံ့ကူညီမှူတွေ လုပ်ပေးမယ် ပေါ့နော်။ ဥပမာ သုံးလစာ စားနပ်ရိုက္ခာထောက်ပံ့ပေးမယ်တို့ နေအိမ်တွေ ပြန်ဆောင် ပေးမယ်တို့ စသဖြင့်ပေါ့ ၊ နောက် လယ်ယာလုပ်ငန်းနဲ့ ပတ်သတ်ပြီးတော့ ထောက်ပံ့မှူတွေ ပေးမယ်လို့ ဒါမျိုးတွေကို စသူတို့ပြောနေကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စစ်ရှောင်ဘက်ကတော့ သူတို့နေအိမ် တွေကို သူတို့ မပြန်ခင်ကတည်းက ကြိုဆောက်ပေးတာတို့ နောက်ပြီးတော့ တစ်ခြား မိုင်းရှင်း လင်းရေး ကိစ္စတွေ လုပ်ဆောင်ပေးတာတို့ နောက်အပစ်အခတ်ရပ်တဲ့အခါ အာမခံချက် တစ်ခုခုလုပ် ပေးတာတို့ အဲတာတွေကို လုပ်ပေးစေချင်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီဘက်ကတော့ စစ်ရှောင်တွေ လို ချင်တဲ့ ပုံစံအတိုင်းတော့ မလုပ်ပေးနိုင်သေးဘူးပေါ့နော် အဲလိုအခြေ အနေရှိနေပါတယ်။”
ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ကျောက်တော်မြို့နယ်က ညောင်းချောင်း ပြည်တွင်းဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ဆိုရင်လည်း လက်ရှိအချိန်ထိ စစ်ဘေးဒုက္ခသည် သုံးထောင်ကျော်အထိ ရှိနေပါမယ်။ သူတို့ နေရပ်မပြန်ကြတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ညောင်းချောင်း စစ်ဘေးဒုက္ခသည်စခန်းတာဝန်ခံ ကိုခိုင်မျိုးအောင်ကို က အခုလိုရှင်းပြပါတယ်။
“အခုလက်ရှိကျနော်တို့ စစ်ရှောင်စခန်းမှာက အိမ်ထောင်စုက ၈၂၄ ရှိတယ်။ လူဦးရေကတော့ ၃၄၀၀ ကျော်ရှိတယ်ပေါ့နော် ။နေရပ်ပြန်ဖို့ကျတော့ ကျနော်တို့ စစ်ရှောင်စခန်းမှာနေတဲ့ သူတွေကကျတော့ ဒီကလားတန်မြစ်ရဲ့ အဖျားမှာပေါ့နော် မီးရှိူ့ခံထားရတဲ့ ရွာတွေ ကများတဲ့ အခါကျတော့ အစိုးရကလည်း ဘယ်လိုစီမံ ပံ့ပိုးပေးမလဲဆိုတာ ကျနော်တို့မသိဘူး။ နောက်ပြီးတော့ နေရပ်ပြန်ဖို့အတွက် အကြို ညှိနှိူင်းတာတွေတော့ ရှိခဲ့တယ်။ အဲဒီမှာ ဒီကျနော်တို့ စစ်ရှောင်တွေ ပြောတာကျတော့ ဒီသူတို့ရွာရဲ့ အနီးမှာ စစ်တပ်ကနေပြီးတော့ အခိုင်အမာ တပ်စွဲထားတာတွေရှိတယ်၊ ဒါတွေကိုလည်း သူတို့က မဆုတ်ပေးသေးဘူး။နောက်ပြီးတော့ မီးရှိူ့ခံထားရတဲ့နေအိမ်တွေကို ဘယ်လိုပြုပြင် ပေးမလဲ။ နောက်ပြီးတော့ သူတို့ပြန်သွားရင်ကော ဘယ်လိုစားသောက် နေထိုင်ကြမလဲ အဲဒီအပေါ်မှူတည်နေတယ်။ အဲဒီလိုအပ်ချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးမှပဲ သူတို့ နေရပ်ပြန်နိုင် မယ်လို့ ထင်တယ်။”
လက်ရှိရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ တပ်မတော်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA အဖွဲ့တို့ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ခုနှစ် စစ်တင်ဘာလ အစောပိုင်းကတည်းကနေ ဒီကနေ့အထိ တိုက်ပွဲရပ်ဆိုင်း ထားတာဖြစ်ပေမယ့်လည်း နောက်ထပ်စစ်ပွဲတွေ ထပ်ဖြစ်လာမှာကို စိုရိမ်တာကြောင့် နေရပ်မပြန်သေးတာဖြစ်တယ်လို့ မြောက်ဦးမြို့က စစ်ဘေးဒုက္ခသည် တယောက်က ပြောပါတယ်။
“နေရပ်ကို မပြန်ရဲတာကလည်း နောက်ဒီထက် ဆိုးကျိုးများဖြစ်လာမလားဆိုပြီးတော့ မပြန်ကြတာပါ။ တိုက်ပွဲတွေ မရှိတော့ဘူး ဆိုပေမယ့်လည်း တိုက်ပွဲပြန်ဖြစ်လာမှာကို စိုးရိမ်ပြီးတော့ မပြန်ကြတာပါ။”
ခုလိုဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း ရခိုင်ပြည်နယ်စစ်ကောင်စီကို မေးမြန်းဖို့ ဗွီအိုအေက ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့်လည်း ဆက်သွယ်လို့ မရခဲ့ပါဘူး။
ပြည်တွင်းဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ခိုလှုံနေကြရတဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေ အနေနဲ့ သောက်သုံးရေ ရှားပါးမှု၊ စစ်တပ်ကအာဏာ သိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီပေးနေတဲ့ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့တွေရဲ့ စားနပ်ရိက္ခာ ထောက်ပံံ့မှုတွေ ပုံမှန်မရရှိတော့တာကြောင့် စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေကြရတယ်လို့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တွေက ပြောနေကြပါတယ်။
.............
ရခိုငျပွညျနယျမှာ စဈရှောငျဒုက်ခသညျ ၁ သိနျးကြောျ နရေပျမပွနျနိုငျသေး
(Unicode)
ရခိုငျပွညျနယျမှာ စဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA အဖှဲ့တို့ကွား တိုကျပှဲတှေ ရပျဆိုငျးထားတာ ၅ လနီးပါးရှိနပွေီးဖွဈပမေယ့ျ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ထှကျပွေးလာကွရတဲ့ စဈပွေးဒုက်ခသညျ တဈသိနျးကြောျကတော့ နရေပျ မပွနျနိုငျကွသေးပါဘူး။ နထေိုငျစားသောကျရေး၊ လုံခွုံရေးအခွအေနတှေကွေောင့ျ ပွညျတှငျးဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျနိုငျဖို့ ခကျခဲနတေဲ့အကွောငျး ရနျကုနျကလာတဲ့ သတငျးကို ကိုခငျမောငျစိုးမငျးက တငျပွပေးပါမယျ။
စဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA အဖှဲ့တို့ကွား ၂ နှဈကြောျကွာ တိုကျပှဲအကွီးအကယြျ ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ၂ ဖကျ တိုကျပှဲတှေ ရပျဆိုငျး ထားတာ ၅ လနီးပါး ရှိနပေါပွီ။ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ရခိုငျမွောကျပိုငျးက ပွညျတှငျး ဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ခိုလှုံနကွေရတဲ့ စဈပွေးဒုက်ခသညျ ၁ သိနျးကြောျ ရှိပါတယျ။ အဲဒီဒုက်ခသညျတှဟော ခုခြိနျထိ နရေပျ မပွနျနိုငျကွသေးပါဘူး။ လုံခွုံရေး စားသောကျနထေိုငျရေးအတှကျ အာမခံခကြျ မရှိတဲ့အတှကျ မပွနျနိုငျကွတာလို့ ရခိုငျတိုငျးရငျးသားမြိုး နှယျစုမြားအစညျးအရုံး REC ပွောခှင့ျရ ကိုဇောျဇောျထှနျးက ပွောပါတယျ။
“ အကုနျလုံးမှာ ကနြျပါသေးတယျ။ နောကျဆုံး ဧပွီ ၂၈ ရကျနေ့အထိ စာရငျးကောကျ ယူခကြျ အရကတော့ တဈသိနျးနဲ့ တဈသောငျးကြောျရှိပါသေးတယျ။ စဈကောငျစီဘကျ ကပေါ့နောျ တောျတောျမြားမြား စဈရှောငျစခနျးတှမှော နရေပျပွနျဖို့အတှကျ တှနျးအား ပေးတာတှကေို တှေ့ရတယျ။ နရေပျပွနျဖို့အတှကျ ထောကျပံ့ကူညီမှူတှေ လုပျပေးမယျ ပေါ့နောျ။ ဥပမာ သုံးလစာ စားနပျရိုက်ခာထောကျပံ့ပေးမယျတို့ နအေိမျတှေ ပွနျဆောငျ ပေးမယျတို့ စသဖွင့ျပေါ့ ၊ နောကျ လယျယာလုပျငနျးနဲ့ ပတျသတျပွီးတော့ ထောကျပံ့မှူတှေ ပေးမယျလို့ ဒါမြိုးတှကေို စသူတို့ပွောနကွေပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ စဈရှောငျဘကျကတော့ သူတို့နအေိမျ တှကေို သူတို့ မပွနျခငျကတညျးက ကွိုဆောကျပေးတာတို့ နောကျပွီးတော့ တဈခွား မိုငျးရှငျး လငျးရေး ကိစ်စတှေ လုပျဆောငျပေးတာတို့ နောကျအပဈအခတျရပျတဲ့အခါ အာမခံခကြျ တဈခုခုလုပျ ပေးတာတို့ အဲတာတှကေို လုပျပေးစခေငြျပါတယျ။ စဈကောငျစီဘကျကတော့ စဈရှောငျတှေ လို ခငြျတဲ့ ပုံစံအတိုငျးတော့ မလုပျပေးနိုငျသေးဘူးပေါ့နောျ အဲလိုအခွေ အနရှေိနပေါတယျ။”
ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျး ကြောကျတောျမွို့နယျက ညောငျးခြောငျး ပွညျတှငျးဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ဆိုရငျလညျး လကျရှိအခြိနျထိ စဈဘေးဒုက်ခသညျ သုံးထောငျကြောျအထိ ရှိနပေါမယျ။ သူတို့ နရေပျမပွနျကွတာနဲ့ ပတျသကျပွီး ညောငျးခြောငျး စဈဘေးဒုက်ခသညျစခနျးတာဝနျခံ ကိုခိုငျမြိုးအောငျကို က အခုလိုရှငျးပွပါတယျ။
“အခုလကျရှိကနြောျတို့ စဈရှောငျစခနျးမှာက အိမျထောငျစုက ၈၂၄ ရှိတယျ။ လူဦးရကေတော့ ၃၄၀၀ ကြောျရှိတယျပေါ့နောျ ။နရေပျပွနျဖို့ကတြော့ ကနြောျတို့ စဈရှောငျစခနျးမှာနတေဲ့ သူတှကေကတြော့ ဒီကလားတနျမွဈရဲ့ အဖြားမှာပေါ့နောျ မီးရှိူ့ခံထားရတဲ့ ရှာတှေ ကမြားတဲ့ အခါကတြော့ အစိုးရကလညျး ဘယျလိုစီမံ ပံ့ပိုးပေးမလဲဆိုတာ ကနြောျတို့မသိဘူး။ နောကျပွီးတော့ နရေပျပွနျဖို့အတှကျ အကွို ညှိနှိူငျးတာတှတေော့ ရှိခဲ့တယျ။ အဲဒီမှာ ဒီကနြောျတို့ စဈရှောငျတှေ ပွောတာကတြော့ ဒီသူတို့ရှာရဲ့ အနီးမှာ စဈတပျကနပွေီးတော့ အခိုငျအမာ တပျစှဲထားတာတှရှေိတယျ၊ ဒါတှကေိုလညျး သူတို့က မဆုတျပေးသေးဘူး။နောကျပွီးတော့ မီးရှိူ့ခံထားရတဲ့နအေိမျတှကေို ဘယျလိုပွုပွငျ ပေးမလဲ။ နောကျပွီးတော့ သူတို့ပွနျသှားရငျကော ဘယျလိုစားသောကျ နထေိုငျကွမလဲ အဲဒီအပေါျမှူတညျနတေယျ။ အဲဒီလိုအပျခကြျတှကေို ဖွည့ျဆညျးပေးမှပဲ သူတို့ နရေပျပွနျနိုငျ မယျလို့ ထငျတယျ။”
လကျရှိရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာ တပျမတောျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA အဖှဲ့တို့ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ခုနှဈ စဈတငျဘာလ အစောပိုငျးကတညျးကနေ ဒီကနေ့အထိ တိုကျပှဲရပျဆိုငျး ထားတာဖွဈပမေယ့ျလညျး နောကျထပျစဈပှဲတှေ ထပျဖွဈလာမှာကို စိုရိမျတာကွောင့ျ နရေပျမပွနျသေးတာဖွဈတယျလို့ မွောကျဦးမွို့က စဈဘေးဒုက်ခသညျ တယောကျက ပွောပါတယျ။
“နရေပျကို မပွနျရဲတာကလညျး နောကျဒီထကျ ဆိုးကြိုးမြားဖွဈလာမလားဆိုပွီးတော့ မပွနျကွတာပါ။ တိုကျပှဲတှေ မရှိတော့ဘူး ဆိုပမေယ့ျလညျး တိုကျပှဲပွနျဖွဈလာမှာကို စိုးရိမျပွီးတော့ မပွနျကွတာပါ။”
ခုလိုဖွဈနတေဲ့ အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့လညျး ရခိုငျပွညျနယျစဈကောငျစီကို မေးမွနျးဖို့ ဗှီအိုအကေ ဆကျသှယျခဲ့ပမေယ့ျလညျး ဆကျသှယျလို့ မရခဲ့ပါဘူး။
ပွညျတှငျးဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ခိုလှုံနကွေရတဲ့ စဈဘေးဒုက်ခသညျတှေ အနနေဲ့ သောကျသုံးရေ ရှားပါးမှု၊ စဈတပျကအာဏာ သိမျးပွီးနောကျပိုငျး လူသားခငြျးစာနာမှုအကူအညီပေးနတေဲ့ နိုငျငံတကာအဖှဲ့တှရေဲ့ စားနပျရိက်ခာ ထောကျပံံ့မှုတှေ ပုံမှနျမရရှိတော့တာကွောင့ျ စားဝတျနရေေး အခကျအခဲတှနေဲ့ ရငျဆိုငျနကွေရတယျလို့ စဈဘေးဒုက်ခသညျတှကေ ပွောနကွေပါတယျ။
