(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရှေ့သီတင်းပတ်ကျရောက်မယ့် သင်္ကြန်ပွဲအတွက် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ရိုးရာသင်္ကြန်ပွဲဆင်နွဲဖို့ ပြင်ဆင်မှု တွေ လုပ်နေပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီး ဆန္ဒပြသူတွေကို အင်အားသုံး ပစ်ခတ်နေတာကြောင့် သင်္ကြန်ပျော်ပွဲ ရွှင်ပွဲတွေ မကျင်းပဖို့ ဆော်သြမှုတွေ ရှိနေပေမဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှာတော့ COVID စည်းကမ်းချက်နဲ့အညီ သင်္ကြန်ပွဲကိုကျင်းပသွားမယ်လို့ ဒေသခံတွေကပြောပါတယ်။ ဒီအခြေအနေကို ဗွီအိုအေ သတင်းထောက် နိုင်ကွန်းအိန်ကနေ ပြောပြပေးမှာပါ။
စစ်အာဏာသိမ်းအုပ်ချုပ်နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီနှစ် သင်္ကြန်ပျော်ပွဲ ရွှင်ပွဲတွေ မလုပ်သင့်ဘူးလို့ တိုက်တွန်း ဆော်သြ မှုတွေ ရှိနေချိန်မှာပဲ ရခိုင်ပြည်နယ်မြို့တော ်စစ်တွေမြို့မှာတော့ COVID စည်းကမ်းချက်နဲ့အညီ သင်္ကြန်ပွဲကိုကျင်းပ သွားဖို့ စီစဉ်နေတယ်လို့ ကျင်းပရေး ကော်မီတီဝင်တဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ဒီမှာတော့ သင်္ကြန်ကျင်းပရင်တော့ COVID ကာကွယ်တဲ့အစီစဉ်လေးတွေနဲ့ အဲတာတွေတော့ရှိတယ်။ လူဦးရေ (၅၀) ထက် မပိုရတဲ့အခြေအနေမျိုးတွေနဲ့မဏ္ဍာပ်တွေကို ရေလောင်းကြဖို့တော့ခွင့်ပြုထားတယ်ပေါ့နော်။ ကျွန်တော်တို့က တော့ ဒီ ရခိုင်ရိုးရာအနေနဲ့ သင်္ကြန်သက်ကြီးပူဇော်ပွဲတို့ နံ့သာသွေးပွဲတို့ဘာတို့ အဲတာတွေကိုတော့ လှုပ်ရှား ဆောင် ရွက်သွားမှာပေါ့။ အဲတာမျိုးတွေတော့စီစဉ်ထားကြပါတယ်။”
ရခိုင်ပြည်နယ်စီမံ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီကလည်း စစ်တွေမြို့မှာ ရိုးရာသင်္ကြန်ပွဲတော်ကို COVID စည်းကမ်းချက်နဲ့ အညီကျင်းပခွင့်ပြုထားပါတယ်။ မြောက်ဦးမြို့နယ်မှာလဲ ရိုးရာသင်္ကြန်ပွဲကို အထိုက်အလျှောက်ကျင်းပ သွားမယ်လို့ ဒေသခံလူငယ်တဦးက ပြောပါတယ်။
“လူတွေအများစုကတော့ဗျာ တနှစ် ၊ နှစ်နှစ်လောက် စစ်ပွဲမှာရှိနေတော့ လူတွေက ဒီအခြေအနေကို ပျော်ချင်ပါးချင်ကြ တဲ့ သူတွေများတာပေါ့ဗျာ။ သူတို့ကိုမဏ္ဍာပ်လေးဆောက်ပြီးတော့ အဲဒီလိုထုံးစံအတိုင်းရေလောင်းတဲ့ပုံပေါ့။ မြို့နယ် တွေမှာတော့ ခန်းခန်းနားနားကြီး ကျင်းပပြီးတော့ပျော်ကြပါးကြမှာတော့မဟုတ်ဘူး။ ရွာဓလေ့ရပ်ဓလေ့အရတော့ အဲဒီလိုရေလောင်းကြတာလေးတော့ရှိပါလိမ့်မယ်။
တနိင်ငံလုံးအတိုင်းတာ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးဆန္ဒပြသပိတ်မှောက်မှုတွေမှာ နစကစစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တွေကနေ အကြမ်းဖက်ပစ်ခတ်မှုကြောင့် သေဆုံးဒဏ်ရာရတဲ့ဖြစ်စဉ်တွေကို ဝမ်းနည်းတဲ့အထိန်းအမှတ်နဲ့ လာမယ့်အပတ်မှာ ကျ ရောက်မဲ့ ရိုးရာသင်္ကြန်ပွဲနဲ့ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲတွေမလုပ်ကြဖို့ ဆန္ဒပြသူတွေက တိုက်တွန်းနေကြတာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံတဝန်း မြို့တော်တော်များများမှာ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြပွဲတွေရှိနေပေမဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ သပိတ်မှောက်ဆန္ဒပြမှု မရှိတာဟာ နိုင်ငံရေးနောက်ခံအကြောင်းတွေကြောင့်လို့ ဝံလတ်ဖောင်ဒေးရှင်းရဲ့ ဒါရိုက်တာ ခိုင်ကောင်းစံကပြောပါတယ်။
“တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့တောင်းဆိုချက်တွေက ဒေါ်စုလွတ်မြောက်ရေး သမ္မတဦးဝင်းမြင့်လွတ်မြောက်ရေးမဟုတ်ဘူး။ ဒေါ်စုနဲ့ သမ္မတဦးဝင်းမြင့်လွတ်မြောက်လာရင်လဲ ကျွန်တော်တို့ရခိုင်တွေအတွက် ဘာမှထူးမလာဘူး။ ကျွန်တော်တို့ က(၂၀၀၈)ဖွဲ့စည်းပုံကိုပြန်ပြင်ရမှာတွေ နောက်ပြီးတော့ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံပေါ်ပေါက်ဖို့ကို အတွက်က ကျွန် တော်တို့အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေက စစ်ကောင်စီအာဏာသိမ်းတာကို စွန့်လွှတ်ဖို့ အဖွဲ့(၇၇)ဖွဲ့က တောင်းဆို ထားတာတွေရှိပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ရခိုင်ပြည်ရေးအခြေအနေက လမ်းပေါ်ထွက်လို့မရဘူး။ ကျွန်တော်တို့ဟာ (၂)နှစ်(၃)နှစ်လောက်က ပြည်တွင်းစစ်ထိုးစစ်နဲ့ ကျွန်တော်တို့ဒဏ်တွေခံနေရတယ်။ NLDကလဲ ရခိုင်ဘက်ကို ထိုးစစ် ဆင်တဲ့အချိန်မှာ ပလက်၀ ကပြန်လာတဲ့မြန်မာ့တပ်မတော်ကို ချီးမွမ်းထောပဏာပြုတဲ့စာတွေပေါ့။ အဲတာမျိုးတွေအပေါ် မှာတော့ ဒီလိုခံစားချက်တွေတော့အမျိုးမျိုးရှိကြတာဘဲ။”
ဒါ့အပြင် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ မဲအများဆုံးနိုင်ပြီး အင်အားကြီးပါတီဖြစ်တဲ့ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီကလဲ နစကစစ်ကောင်စီ ထဲမှာ ပူးပေါင်းပါဝင်နေတာကြောင့် စစ်အာဏာရှင် စနစ်ဆန့်ကျင် သပိတ်မှောက်တာမျိုး သိပ်မရှိတာဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့၂၀၁၉- ၂၀၂၀ခုနှစ်တွေမှာ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA အဖွဲ့တို့ စစ်ရေးတင်းမာမှုဖြစ်စဉ်အတွင်း အရပ်သားအများပြားသေဆုံးဒဏ်ရာရအဖမ်းဆီးခံရသလို လူဦးရေ နှစ်သိန်းနီးပါး စစ်ဘေးတိမ်းရှောင်နေရပါတယ်။
အာဏာသိမ်းထားတဲ့ စစ်ကောင်စီက AA အဖွဲ့ကို အကြမ်းဖက်အဖွဲ့စာရင်းကနေ ပယ်ဖျက်ထားသလို ဧပြီတလလုံးကို လည်း ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်ဆိုင်းထားတယ်လို့ ကြေညာထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အရင်စစ်ပွဲတွေကြောင့် ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်နေတဲ့ ပြည်တွင်းဒုက္ခသည် ၁ သိန်းကျော်ကတော့ နေရပ် မပြန်နိုင်ကြသေးပါဘူး။
............
ကန့ျကှကျမှုတှရှေိနပေမေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ သငျ်ကွနျပှဲကငြျးပဖို့ ပွငျဆငျ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံမှာ ရှေ့သီတငျးပါတျကရြောကျမယ့ျ သငျ်ကွနျပှဲအတှကျ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ရိုးရာသငျ်ကွနျပှဲဆငျနှဲဖို့ ပွငျဆငျမှု တှေ လုပျနပေါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးပွီး ဆန်ဒပွသူတှကေို အငျအားသုံး ပဈခတျနတောကွောင့ျ သငျ်ကွနျပြောျပှဲ ရှှငျပှဲတှေ မကငြျးပဖို့ ဆောျသွမှုတှေ ရှိနပေမေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျအတှငျးမှာတော့ COVID စညျးကမျးခကြျနဲ့အညီ သငျ်ကွနျပှဲကိုကငြျးပသှားမယျလို့ ဒသေခံတှကေပွောပါတယျ။ ဒီအခွအေနကေို ဗှီအိုအေ သတငျးထောကျ နိုငျကှနျးအိနျကနေ ပွောပွပေးမှာပါ။
စဈအာဏာသိမျးအုပျခြုပျနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီနှဈ သငျ်ကွနျပြောျပှဲ ရှှငျပှဲတှေ မလုပျသင့ျဘူးလို့ တိုကျတှနျး ဆောျသွ မှုတှေ ရှိနခြေိနျမှာပဲ ရခိုငျပွညျနယျမွို့တော ျစဈတှမွေို့မှာတော့ COVID စညျးကမျးခကြျနဲ့အညီ သငျ်ကွနျပှဲကိုကငြျးပ သှားဖို့ စီစဉျနတေယျလို့ ကငြျးပရေး ကောျမီတီဝငျတဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ဒီမှာတော့ သငျ်ကွနျကငြျးပရငျတော့ COVID ကာကှယျတဲ့အစီစဉျလေးတှနေဲ့ အဲတာတှတေော့ရှိတယျ။ လူဦးရေ (၅၀) ထကျ မပိုရတဲ့အခွအေနမြေိုးတှနေဲ့မဏ်ဍာပျတှကေို ရလေောငျးကွဖို့တော့ခှင့ျပွုထားတယျပေါ့နောျ။ ကြှနျတောျတို့က တော့ ဒီ ရခိုငျရိုးရာအနနေဲ့ သငျ်ကွနျသကျကွီးပူဇောျပှဲတို့ နံ့သာသှေးပှဲတို့ဘာတို့ အဲတာတှကေိုတော့ လှုပျရှား ဆောငျ ရှကျသှားမှာပေါ့။ အဲတာမြိုးတှတေော့စီစဉျထားကွပါတယျ။”
ရခိုငျပွညျနယျစီမံ အုပျခြုပျရေးကောငျစီကလညျး စဈတှမွေို့မှာ ရိုးရာသငျ်ကွနျပှဲတောျကို COVID စညျးကမျးခကြျနဲ့ အညီကငြျးပခှင့ျပွုထားပါတယျ။ မွောကျဦးမွို့နယျမှာလဲ ရိုးရာသငျ်ကွနျပှဲကို အထိုကျအလြှောကျကငြျးပ သှားမယျလို့ ဒသေခံလူငယျတဦးက ပွောပါတယျ။
“လူတှအေမြားစုကတော့ဗြာ တနှဈ ၊ နှဈနှဈလောကျ စဈပှဲမှာရှိနတေော့ လူတှကေ ဒီအခွအေနကေို ပြောျခငြျပါးခငြျကွ တဲ့ သူတှမြေားတာပေါ့ဗြာ။ သူတို့ကိုမဏ်ဍာပျလေးဆောကျပွီးတော့ အဲဒီလိုထုံးစံအတိုငျးရလေောငျးတဲ့ပုံပေါ့။ မွို့နယျ တှမှောတော့ ခနျးခနျးနားနားကွီး ကငြျးပပွီးတော့ပြောျကွပါးကွမှာတော့မဟုတျဘူး။ ရှာဓလေ့ရပျဓလေ့အရတော့ အဲဒီလိုရလေောငျးကွတာလေးတော့ရှိပါလိမ့ျမယျ။
တနိငျငံလုံးအတိုငျးတာ စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေးဆန်ဒပွသပိတျမှောကျမှုတှမှော နစကစဈကောငျစီတပျဖှဲ့တှကေနေ အကွမျးဖကျပဈခတျမှုကွောင့ျ သဆေုံးဒဏျရာရတဲ့ဖွဈစဉျတှကေို ဝမျးနညျးတဲ့အထိနျးအမှတျနဲ့ လာမယ့ျအပတျမှာ ကြ ရောကျမဲ့ ရိုးရာသငျ်ကွနျပှဲနဲ့ပြောျပှဲရှှငျပှဲတှမေလုပျကွဖို့ ဆန်ဒပွသူတှကေ တိုကျတှနျးနကွေတာပါ။
မွနျမာနိုငျငံတဝနျး မွို့တောျတောျမြားမြားမှာ စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး ဆန်ဒပွပှဲတှရှေိနပေမေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ သပိတျမှောကျဆန်ဒပွမှု မရှိတာဟာ နိုငျငံရေးနောကျခံအကွောငျးတှကွေောင့ျလို့ ဝံလတျဖောငျဒေးရှငျးရဲ့ ဒါရိုကျတာ ခိုငျကောငျးစံကပွောပါတယျ။
“တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့တောငျးဆိုခကြျတှကေ ဒေါျစုလှတျမွောကျရေး သမ်မတဦးဝငျးမွင့ျလှတျမွောကျရေးမဟုတျဘူး။ ဒေါျစုနဲ့ သမ်မတဦးဝငျးမွင့ျလှတျမွောကျလာရငျလဲ ကြှနျတောျတို့ရခိုငျတှအေတှကျ ဘာမှထူးမလာဘူး။ ကြှနျတောျတို့ က(၂၀၀၈)ဖှဲ့စညျးပုံကိုပွနျပွငျရမှာတှေ နောကျပွီးတော့ ဖကျဒရယျပွညျထောငျစုနိုငျငံပေါျပေါကျဖို့ကို အတှကျက ကြှနျ တောျတို့အရပျဖကျအဖှဲ့အစညျးတှကေ စဈကောငျစီအာဏာသိမျးတာကို စှန့ျလှှတျဖို့ အဖှဲ့(၇၇)ဖှဲ့က တောငျးဆို ထားတာတှရှေိပါတယျ။ ကြှနျတောျတို့ရဲ့ရခိုငျပွညျရေးအခွအေနကေ လမျးပေါျထှကျလို့မရဘူး။ ကြှနျတောျတို့ဟာ (၂)နှဈ(၃)နှဈလောကျက ပွညျတှငျးစဈထိုးစဈနဲ့ ကြှနျတောျတို့ဒဏျတှခေံနရေတယျ။ NLDကလဲ ရခိုငျဘကျကို ထိုးစဈ ဆငျတဲ့အခြိနျမှာ ပလကျ၀ ကပွနျလာတဲ့မွနျမာ့တပျမတောျကို ခြီးမှမျးထောပဏာပွုတဲ့စာတှပေေါ့။ အဲတာမြိုးတှအေပေါျ မှာတော့ ဒီလိုခံစားခကြျတှတေော့အမြိုးမြိုးရှိကွတာဘဲ။”
ဒါ့အပွငျ ရခိုငျပွညျနယျမှာ မဲအမြားဆုံးနိုငျပွီး အငျအားကွီးပါတီဖွဈတဲ့ ရခိုငျအမြိုးသားပါတီကလဲ နစကစဈကောငျစီ ထဲမှာ ပူးပေါငျးပါဝငျနတောကွောင့ျ စဈအာဏာရှငျ စနဈဆန့ျကငြျ သပိတျမှောကျတာမြိုး သိပျမရှိတာဖွဈပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့၂၀၁၉- ၂၀၂၀ခုနှဈတှမှော မွနျမာစဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA အဖှဲ့တို့ စဈရေးတငျးမာမှုဖွဈစဉျအတှငျး အရပျသားအမြားပွားသဆေုံးဒဏျရာရအဖမျးဆီးခံရသလို လူဦးရေ နှဈသိနျးနီးပါး စဈဘေးတိမျးရှောငျနရေပါတယျ။
အာဏာသိမျးထားတဲ့ စဈကောငျစီက AA အဖှဲ့ကို အကွမျးဖကျအဖှဲ့စာရငျးကနေ ပယျဖကြျထားသလို ဧပွီတလလုံးကို လညျး ပဈခတျတိုကျခိုကျမှု ရပျဆိုငျးထားတယျလို့ ကွညောထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အရငျစဈပှဲတှကွေောင့ျ ထှကျပွေး တိမျးရှောငျနတေဲ့ ပွညျတှငျးဒုက်ခသညျ ၁ သိနျးကြောျကတော့ နရေပျ မပွနျနိုငျကွသေးပါဘူး။
