(Zawgyi/Unicode)
၂၀၂၅ ခုနှစ်မှာ မိုင်းကင်းစင်တဲ့ကမ္ဘာဖြစ်ဖို့ဆိုတဲ့ ရည်မှန်းချက်ကိုပြည့်မီရေး အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်ကြဖို့ မိုင်း ပိတ်ပင်တားဆီးရေး သဘောတူစာချုပ် (MBT) ကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့ ၁၆၄ နိုင်ငံ သောကြာနေ့ သဘောတူလိုက်ကြပြီလို့ နော်ဝေး နိုင်ငံခြား ရေးဌာနက ပြောပါတယ်။
“နောက်ငါးနှစ်အတွင်း မိုင်းရှင်းလင်းရေးကို အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုတယ်ဆိုတာ အခု နိုင်ငံတွေ သဘောတူလိုက်ကြပါပြီ” လို့ အော်စလိုမြို့တော်မှာလုပ်တဲ့ အစည်းအဝေးအပြီး ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာ နော်ဝေးနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Ine Eriksen Soreide က ပြောထားပါတယ်။
သောကြာနေ့ကချမှတ်တဲ့ “Oslo Action Plan” ဆိုတဲ့ လုပ်ငန်းစီမံကိန်းထဲမှာ နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ မိုင်းရှိတဲ့ဒေသတွေကို သတ်မှတ် ဖော်ထုတ်ပြီး မိုင်းရှင်းလင်းရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတော်စီမံကိန်းကို ချမှတ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။
၂၀၂၅ ခုနှစ်မတိုင်ခင် နောက်ဆုံးအဆင့်မှာ တိုးတက်မှုကို တိုင်းတာမယ်လို့လည်း နိုင်ငံတွေက ကတိပြုကြတဲ့အကြောင်း နော်ဝေး နိုင်ငံခြားရေးဌာန ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီရည်မှန်းချက်ဟာ ၁၉၉၇ ခုနှစ်က ချုပ်ဆိုတဲ့ မိုင်း ပိတ်ပင်တားဆီးရေး သဘောတူစာချုပ် ဒါမှမဟုတ် Ottawa သဘောတူစာချုပ်မှာ ချမှတ်ထားတဲ့ ရည်မှန်းချက်ပါ။
၂၀၁၈ ခုနှစ်အတွင်း မိုင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် လူပေါင်း ၇,၀၀၀ နီးပါး သေဆုံးခဲ့ရတယ်လို့ မြေမြှုပ်မိုင်း စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့ရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ နိုင်ငံခြောက်နိုင်ငံထက်မနည်းမှာ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဟာ မြေမြှုပ်မိုင်း ကို အသုံးပြုခဲ့ကြတယ်လို့ ဒီအဖွဲ့ကဆိုပါတယ်။ အဲဒီခြောက်နိုင်ငံကတော့ အာဖဂန်နစ္စတန်၊ အိန္ဒိယ၊ မြန်မာ၊ နိုင်ဂျီးရီးယား၊ ပါကစ္စတန်နဲ့ ယီမင်နိုင်ငံတွေဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မြန်မာ့တပ်မတော်ဟာ ကမ္ဘာပေါ်က အစိုးရစစ်တပ်တွေအားလုံးထဲမှာ မြေမြှုပ် မိုင်းအသုံးပြုတဲ့ တခုတည်းသောစစ်တပ် ဖြစ်တယ်လို့လည်း ဒီအဖွဲ့ကပြောပါတယ်။
နိုဝင်ဘာလ ၂၆ ရက်နေ့ကပဲ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ သီပေါမြို့ပြင်ဘက်မှာ ဂျာမနီနိုင်ငံသား ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်တဦး မြေမြှုပ်မိုင်း ကြောင့် သေဆုံးခဲ့ပါသေးတယ်။ အဲဒီဘက်မှာ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်ထားဖူးပြီး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အတော်များများ လှုပ်ရှားတဲ့ နယ်မြေ ဖြစ်တာကြောင့် ဘယ်အဖွဲ့ကထောင်ထားတဲ့ မြေမြှုပ်မိုင်းဆိုတာကိုတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရပါဘူး။
..............
နောကျငါးနှဈအတှငျး မိုငျးကငျးစငျကမ်ဘာဖွဈအောငျလုပျဖို့ ၁၆၄ နိုငျငံ သဘောတူ
(Unicode)
၂၀၂၅ ခုနှဈမှာ မိုငျးကငျးစငျတဲ့ကမ်ဘာဖွဈဖို့ဆိုတဲ့ ရညျမှနျးခကြျကိုပွည့ျမီရေး အရှိနျမွှင့ျလုပျဆောငျကွဖို့ မိုငျး ပိတျပငျတားဆီးရေး သဘောတူစာခြုပျ (MBT) ကို လကျမှတျရေးထိုးထားတဲ့ ၁၆၄ နိုငျငံ သောကွာနေ့ သဘောတူလိုကျကွပွီလို့ နောျဝေး နိုငျငံခွား ရေးဌာနက ပွောပါတယျ။
“နောကျငါးနှဈအတှငျး မိုငျးရှငျးလငျးရေးကို အရှိနျမွှင့ျလုပျဆောငျဖို့ လိုတယျဆိုတာ အခု နိုငျငံတှေ သဘောတူလိုကျကွပါပွီ” လို့ အောျစလိုမွို့တောျမှာလုပျတဲ့ အစညျးအဝေးအပွီး ထုတျပွနျခကြျထဲမှာ နောျဝေးနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Ine Eriksen Soreide က ပွောထားပါတယျ။
သောကွာနေ့ကခမြှတျတဲ့ “Oslo Action Plan” ဆိုတဲ့ လုပျငနျးစီမံကိနျးထဲမှာ နိုငျငံတှအေနနေဲ့ မိုငျးရှိတဲ့ဒသေတှကေို သတျမှတျ ဖောျထုတျပွီး မိုငျးရှငျးလငျးရေးဆိုငျရာ နိုငျငံတောျစီမံကိနျးကို ခမြှတျရမှာဖွဈပါတယျ။
၂၀၂၅ ခုနှဈမတိုငျခငျ နောကျဆုံးအဆင့ျမှာ တိုးတကျမှုကို တိုငျးတာမယျလို့လညျး နိုငျငံတှကေ ကတိပွုကွတဲ့အကွောငျး နောျဝေး နိုငျငံခွားရေးဌာန ထုတျပွနျခကြျမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ ဒီရညျမှနျးခကြျဟာ ၁၉၉၇ ခုနှဈက ခြုပျဆိုတဲ့ မိုငျး ပိတျပငျတားဆီးရေး သဘောတူစာခြုပျ ဒါမှမဟုတျ Ottawa သဘောတူစာခြုပျမှာ ခမြှတျထားတဲ့ ရညျမှနျးခကြျပါ။
၂၀၁၈ ခုနှဈအတှငျး မိုငျးအမြိုးမြိုးကွောင့ျ လူပေါငျး ၇,၀၀၀ နီးပါး သဆေုံးခဲ့ရတယျလို့ မွမွှေုပျမိုငျး စောင့ျကွည့ျလေ့လာရေးအဖှဲ့ရဲ့ အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ နိုငျငံခွောကျနိုငျငံထကျမနညျးမှာ အစိုးရမဟုတျတဲ့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှဟော မွမွှေုပျမိုငျး ကို အသုံးပွုခဲ့ကွတယျလို့ ဒီအဖှဲ့ကဆိုပါတယျ။ အဲဒီခွောကျနိုငျငံကတော့ အာဖဂနျနစ်စတနျ၊ အိန်ဒိယ၊ မွနျမာ၊ နိုငျဂြီးရီးယား၊ ပါကစ်စတနျနဲ့ ယီမငျနိုငျငံတှဖွေဈပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ မွနျမာ့တပျမတောျဟာ ကမ်ဘာပေါျက အစိုးရစဈတပျတှအေားလုံးထဲမှာ မွမွှေုပျ မိုငျးအသုံးပွုတဲ့ တခုတညျးသောစဈတပျ ဖွဈတယျလို့လညျး ဒီအဖှဲ့ကပွောပါတယျ။
နိုဝငျဘာလ ၂၆ ရကျနေ့ကပဲ ရှမျးပွညျမွောကျပိုငျး၊ သီပေါမွို့ပွငျဘကျမှာ ဂြာမနီနိုငျငံသား ကမ်ဘာလှည့ျခရီးသညျတဦး မွမွှေုပျမိုငျး ကွောင့ျ သဆေုံးခဲ့ပါသေးတယျ။ အဲဒီဘကျမှာ တိုကျပှဲတှဖွေဈထားဖူးပွီး လကျနကျကိုငျအဖှဲ့ အတောျမြားမြား လှုပျရှားတဲ့ နယျမွေ ဖွဈတာကွောင့ျ ဘယျအဖှဲ့ကထောငျထားတဲ့ မွမွှေုပျမိုငျးဆိုတာကိုတော့ ရှငျးရှငျးလငျးလငျး မသိရပါဘူး။
