(Zawgyi/Unicode)
ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း၊ နမ့်ဆန်မြို့နယ်ထဲက ကျေးရွာတွေမှာ ဒေသခံတွေ မိုင်းထိတာများလာကြောင့် တိုက်ပွဲအတွင်းမှာ မိုင်းအသုံးမပြုဖို့ နှစ်ဘက် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကို မေတ္တာ ရပ်ခံနေပါတယ်။ တပ်မတော်ဘက်ကတော့ တိုက်ပွဲအတွင်း လုံခြုံရေးအရသာ မိုင်းကိုအသုံးပြုပြီး၊ တဘက်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေရဲ့ လက်လုပ်မိုင်းတွေကို ရှင်းလင်းပေးနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီအကြောင်းအပြည့်အစုံကို ဗွီအိုအေသတင်းထောက် စုစုက မေးမြန်းပေးပို့ထားပါတယ်။
တပ်မတော်နဲ့ တအာင်းလက်နက်ကိုင် (TNLA) တို့ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်ပွားနေတဲ့ နမ့်ဆန်မြို့နယ်ထဲက ကျေးရွာတွေမှာ ဒေသခံတွေမိုင်းထိလို့ ဒဏ်ရာရ၊ သေဆုံးသူ အခုလထဲမှာ ခပ်စိပ်စိပ်ဖြစ်လာတယ်လို့ တိုက်ပွဲအတွင်း နေရပ်စွန့်ခွာသူတွေကို ကူညီပေးနေတဲ့ ကျောက်မဲမြို့နယ်၊ ဇီဝိတလူမှု ကူညီရေးအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဦးတင်မောင်သိန်းက အခုလိုပြောပါတယ်။
“ဒီဇင်ဘာလထဲမှာတော့ နည်းနည်း စိပ်လာတယ်ဗျ။ သေတဲ့ လူလည်း ရှိတယ်။ ဒဏ်ရာရတဲ့လူလည်း ရှိတယ်ပေါ့။ အမှန်ကတော့ ဒီဖြစ်စဉ်မှာ စစ်လမ်းကြောင်းကျနေတဲ့ နေရာတွေမှာက ရှိတဲ့ ရွာသူရွာသားတွေပေါ့။ ဒေသခံတွေကတော့ မိုင်းအန္တရာယ် စိုးရိမ်ရတာ အမှန်ပဲ။ ကျန်တဲ့နေရာတွေမှာကတော့ ဒီဖြစ်စဉ်တွေ မရှိပါဘူး။ စစ်ဖြစ်တာကိုတော့ ကျတော်တို့တားဆီးလို့ မရနိုင်ဘူးပေါ့။ ကျနော်တို့အနေနဲ့ မစွမ်းနိုင်ဘူးပေါ့။ သို့သော်လည်းပဲ မိုင်းသုံးပြီးတော့မှ စစ်တိုက်နေတဲ့ ပုံသဏ္ဍာန်ကိုတော့ ကျနော်တို့လက်မခံပါဘူး။ အဲတော့ မိုင်း မသုံးပါနဲ့လို့ ကျနော်တို့မေတ္တာ ရပ်ခံပါတယ်။ ဒီမိုင်းကို ဘယ်ဘက်ကပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ဘယ်အဖွဲ့အစည်းပဲဖြစ်ဖြစ် မသုံးစေချင်ပါဘူးဗျ။ ထိခိုက်တဲ့သူက ရွာသားတွေပဲ ထိခိုက်ကြတာပါ။”
တိုက်ပွဲအတွင်းမှာ တပ်မတော်အနေနဲ့ လုံခြုံရေးအတွက်သာ မိုင်းကို အသုံးပြုပြီး၊ စခန်းရုပ်သိမ်းတဲ့အခါ မိုင်းတွေကိုပါ တခါတည်း ဖြုတ်သိမ်းသွားတယ်လို့ တပ်မတော်သတင်းမှန် ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ဗိုလ်မှူးချုပ် ဇော်မင်းထွန်းက ပြောပါတယ်။
“တပ်မတော်အနေနဲ့ကတော့ မိုင်းအသုံးပြုတာ မရှိဘူးလို့ မငြင်းပါဘူး။ မိုင်းအသုံးပြုတာ ရှိပါတယ်။ ခံစစ်သတ်သတ်အတွက်ပဲ မိုင်းအသုံးပြုပါတယ်။ ကျနော်တို့ရဲ့စခန်း လုံခြုံရေးပဲ။ စခန်းမှာပဲ ထောင်တာများတယ်။ ပြီးရင်လည်း စခန်းတွေအကြောင်း အမျိုးမျိုးကြောင့် လွှဲပြောင်းရမယ်၊ ရုပ်သိမ်းရမယ်ဆိုရင်လည်း ကျနော်တို့ မိုင်းတွေဖြုတ်သိမ်းရတယ်ပေါ့။ ခုနောက်ပိုင်းမှာ တွေ့ပါလိမ့်မယ်။ မိုင်းထိတာအများစုက တခြားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ ထောင်တာ များပါတယ်။ သူတို့ရဲ့မိုင်းဆိုတာကလည်း စနစ်တကျ ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ မိုင်းမျိုးမဟုတ်ဘူး။ လက်လုပ်မိုင်းအမျိုးအစားမျိုးတွေ ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့်မို့ သူကတော့ တွေ့ရင်လည်း ဖြုတ်သိမ်းရခက်တာမျိုး ရှိတယ်။ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေရဲ့ မိုင်းတွေတွေ့ရင်လည်း ကျနော်တို့က ဖြုတ်သိမ်းတာမျိုးလုပ်တာက မြို့ပေါ်မှာတော့ ဖြုတ်သိမ်းတာ လုပ်တာ ရှိတယ်။ တောထဲမှာတွေ့ရင် အများအားဖြင့်ကတော့ ဒီမိုင်းတွေကို အဝေးကနေ ပစ်ခတ်ပြီး ခွဲတာတို့၊ အဝေးကနေပြီးတော့ သက်မဲ့လုပ်တာတို့ အဲလိုလုပ်ဆောင်တာမျိုးတွေ ရှိပါတယ်။”
နမ့်ဆန်မှာ ဒေသခံတွေ မိုင်းထိတာများတာကြောင့် နယ်မြေလုံခြုံရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ နေ့စဉ်သွားလာရေးအတွက်လည်း မိုင်းအန္တရာယ်ကို ကြောက်နေရတယ်လို့ နမ့်ဆန်ဒေသခံ လွေးအေးမိုင်က ပြောပါတယ်။
“တကယ်ကို နမ့်ဆန် အခုတလောဆိုရင် သွားစရာနေရာလမ်းကို ပိတ်နေသလိုဖြစ်နေတာ။ တကယ်ကို စစ်ကြောင်းတွေ အရမ်းထိုးတယ်။ ဖြစ်နိုင်ရင်တော့ သူတို့ဒီတခါ တိုက်ပွဲဖြစ်မယ်ဆို ဖြစ်သာဖြစ်၊ စစ်ကြောင်းထိုးစရာရှိတာ ထိုးပေး၊ တိုက်စရာရှိတာ တိုက်လိုက်။ အဲဒီမိုင်းတွေ လျှောက်မထောင်တာတော့ အကောင်းဆုံးပဲ။ အခုစစ်ကြောင်းတွေကလည်း အရမ်းထိုးတယ်။ သွားလာရမှာတောင် ကျမက ခပ်လန့်လန့်ရယ်။ ဥပမာ သူတို့က စစ်ကြောင်းမထိုးလို့ ငြိမ်သွားပြီး တပတ်၊ နှစ်ပတ်လောက်တောင်မှ ကျမအနေနဲ့တော့ နည်းနည်းစိုးရိမ်တာတော့ ရှိသေးတယ်။ အဲဒီမိုင်းတွေက ဘယ်နားမှာရှိသေးလဲ။ ဘယ်နားလေးမှာ ဘယ်အဖွဲ့က ဘယ်လိုထောင်ထားမှန်း။ စိတ်ထဲမှာလည်း ပြောရမယ်ဆို ကသိကအောင့်ကြီး ဖြစ်တာပေါ့။ သိပ်လည်းစိတ်လုံခြုံမှု မရှိသလိုပေါ့ ကျမနေရတာက။”
နမ့်ဆန်မှာ တပ်မတော်နဲ့ TNLA ကြား ဖြစ်ပွားနေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေအတွင်း နေရပ်ပြန်သူတွေ ရှိနေပေမယ့် နယ်မြေရှင်းလင်းရေးအပိုင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မိုင်းအန္တရာယ်ကိုတော့ ဒေသခံတွေ ကြောက်လန့်လို့နေပါတယ်။ အခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလပိုင်းအတွင်း မိုင်းထိလို့ ဒဏ်ရာရရှိသူနဲ့ သေဆုံးသူ ၁၀ ဦးနီးပါးရှိနေပြီလို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
[Unicode Version]
မိုငျးအသုံးမပွုကွဖို့ ရှမျးမွောကျဒသေခံတှတေိုကျတှနျး
ရှမျးပွညျမွောကျပိုငျး၊ နမ့ျဆနျမွို့နယျထဲက ကြေးရှာတှမှော ဒသေခံတှေ မိုငျးထိတာမြားလာကွောင့ျ တိုကျပှဲအတှငျးမှာ မိုငျးအသုံးမပွုဖို့ နှဈဘကျ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့ကို မတေ်တာ ရပျခံနပေါတယျ။ တပျမတောျဘကျကတော့ တိုကျပှဲအတှငျး လုံခွုံရေးအရသာ မိုငျးကိုအသုံးပွုပွီး၊ တဘကျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှရေဲ့ လကျလုပျမိုငျးတှကေို ရှငျးလငျးပေးနတေယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒီအကွောငျးအပွည့ျအစုံကို ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ စုစုက မေးမွနျးပေးပို့ထားပါတယျ။
တပျမတောျနဲ့ တအာငျးလကျနကျကိုငျ (TNLA) တို့ တိုကျပှဲတှဖွေဈပှားနတေဲ့ နမ့ျဆနျမွို့နယျထဲက ကြေးရှာတှမှော ဒသေခံတှမေိုငျးထိလို့ ဒဏျရာရ၊ သဆေုံးသူ အခုလထဲမှာ ခပျစိပျစိပျဖွဈလာတယျလို့ တိုကျပှဲအတှငျး နရေပျစှန့ျခှာသူတှကေို ကူညီပေးနတေဲ့ ကြောကျမဲမွို့နယျ၊ ဇီဝိတလူမှု ကူညီရေးအသငျး ဥက်ကဋ်ဌ ဦးတငျမောငျသိနျးက အခုလိုပွောပါတယျ။
“ဒီဇငျဘာလထဲမှာတော့ နညျးနညျး စိပျလာတယျဗြ။ သတေဲ့ လူလညျး ရှိတယျ။ ဒဏျရာရတဲ့လူလညျး ရှိတယျပေါ့။ အမှနျကတော့ ဒီဖွဈစဉျမှာ စဈလမျးကွောငျးကနြတေဲ့ နရောတှမှောက ရှိတဲ့ ရှာသူရှာသားတှပေေါ့။ ဒသေခံတှကေတော့ မိုငျးအန်တရာယျ စိုးရိမျရတာ အမှနျပဲ။ ကနြျတဲ့နရောတှမှောကတော့ ဒီဖွဈစဉျတှေ မရှိပါဘူး။ စဈဖွဈတာကိုတော့ ကတြောျတို့တားဆီးလို့ မရနိုငျဘူးပေါ့။ ကနြောျတို့အနနေဲ့ မစှမျးနိုငျဘူးပေါ့။ သို့သောျလညျးပဲ မိုငျးသုံးပွီးတော့မှ စဈတိုကျနတေဲ့ ပုံသဏ်ဍာနျကိုတော့ ကနြောျတို့လကျမခံပါဘူး။ အဲတော့ မိုငျး မသုံးပါနဲ့လို့ ကနြောျတို့မတေ်တာ ရပျခံပါတယျ။ ဒီမိုငျးကို ဘယျဘကျကပဲဖွဈဖွဈ၊ ဘယျအဖှဲ့အစညျးပဲဖွဈဖွဈ မသုံးစခေငြျပါဘူးဗြ။ ထိခိုကျတဲ့သူက ရှာသားတှပေဲ ထိခိုကျကွတာပါ။”
တိုကျပှဲအတှငျးမှာ တပျမတောျအနနေဲ့ လုံခွုံရေးအတှကျသာ မိုငျးကို အသုံးပွုပွီး၊ စခနျးရုပျသိမျးတဲ့အခါ မိုငျးတှကေိုပါ တခါတညျး ဖွုတျသိမျးသှားတယျလို့ တပျမတောျသတငျးမှနျ ပွနျကွားရေးတာဝနျခံ ဗိုလျမှူးခြုပျ ဇောျမငျးထှနျးက ပွောပါတယျ။
“တပျမတောျအနနေဲ့ကတော့ မိုငျးအသုံးပွုတာ မရှိဘူးလို့ မငွငျးပါဘူး။ မိုငျးအသုံးပွုတာ ရှိပါတယျ။ ခံစဈသတျသတျအတှကျပဲ မိုငျးအသုံးပွုပါတယျ။ ကနြောျတို့ရဲ့စခနျး လုံခွုံရေးပဲ။ စခနျးမှာပဲ ထောငျတာမြားတယျ။ ပွီးရငျလညျး စခနျးတှအေကွောငျး အမြိုးမြိုးကွောင့ျ လှှဲပွောငျးရမယျ၊ ရုပျသိမျးရမယျဆိုရငျလညျး ကနြောျတို့ မိုငျးတှဖွေုတျသိမျးရတယျပေါ့။ ခုနောကျပိုငျးမှာ တှေ့ပါလိမ့ျမယျ။ မိုငျးထိတာအမြားစုက တခွားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှေ ထောငျတာ မြားပါတယျ။ သူတို့ရဲ့မိုငျးဆိုတာကလညျး စနဈတကြ ထုတျလုပျထားတဲ့ မိုငျးမြိုးမဟုတျဘူး။ လကျလုပျမိုငျးအမြိုးအစားမြိုးတှေ ဖွဈတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ သူကတော့ တှေ့ရငျလညျး ဖွုတျသိမျးရခကျတာမြိုး ရှိတယျ။ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှရေဲ့ မိုငျးတှတှေေ့ရငျလညျး ကနြောျတို့က ဖွုတျသိမျးတာမြိုးလုပျတာက မွို့ပေါျမှာတော့ ဖွုတျသိမျးတာ လုပျတာ ရှိတယျ။ တောထဲမှာတှေ့ရငျ အမြားအားဖွင့ျကတော့ ဒီမိုငျးတှကေို အဝေးကနေ ပဈခတျပွီး ခှဲတာတို့၊ အဝေးကနပွေီးတော့ သကျမဲ့လုပျတာတို့ အဲလိုလုပျဆောငျတာမြိုးတှေ ရှိပါတယျ။”
နမ့ျဆနျမှာ ဒသေခံတှေ မိုငျးထိတာမြားတာကွောင့ျ နယျမွလေုံခွုံရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး စိုးရိမျနကွေပါတယျ။ နေ့စဉျသှားလာရေးအတှကျလညျး မိုငျးအန်တရာယျကို ကွောကျနရေတယျလို့ နမ့ျဆနျဒသေခံ လှေးအေးမိုငျက ပွောပါတယျ။
“တကယျကို နမ့ျဆနျ အခုတလောဆိုရငျ သှားစရာနရောလမျးကို ပိတျနသေလိုဖွဈနတော။ တကယျကို စဈကွောငျးတှေ အရမျးထိုးတယျ။ ဖွဈနိုငျရငျတော့ သူတို့ဒီတခါ တိုကျပှဲဖွဈမယျဆို ဖွဈသာဖွဈ၊ စဈကွောငျးထိုးစရာရှိတာ ထိုးပေး၊ တိုကျစရာရှိတာ တိုကျလိုကျ။ အဲဒီမိုငျးတှေ လြှောကျမထောငျတာတော့ အကောငျးဆုံးပဲ။ အခုစဈကွောငျးတှကေလညျး အရမျးထိုးတယျ။ သှားလာရမှာတောငျ ကမြက ခပျလန့ျလန့ျရယျ။ ဥပမာ သူတို့က စဈကွောငျးမထိုးလို့ ငွိမျသှားပွီး တပတျ၊ နှဈပတျလောကျတောငျမှ ကမြအနနေဲ့တော့ နညျးနညျးစိုးရိမျတာတော့ ရှိသေးတယျ။ အဲဒီမိုငျးတှကေ ဘယျနားမှာရှိသေးလဲ။ ဘယျနားလေးမှာ ဘယျအဖှဲ့က ဘယျလိုထောငျထားမှနျး။ စိတျထဲမှာလညျး ပွောရမယျဆို ကသိကအောင့ျကွီး ဖွဈတာပေါ့။ သိပျလညျးစိတျလုံခွုံမှု မရှိသလိုပေါ့ ကမြနရေတာက။”
နမ့ျဆနျမှာ တပျမတောျနဲ့ TNLA ကွား ဖွဈပှားနတေဲ့ တိုကျပှဲတှအေတှငျး နရေပျပွနျသူတှေ ရှိနပေမေယ့ျ နယျမွရှေငျးလငျးရေးအပိုငျးနဲ့ ပတျသကျပွီး မိုငျးအန်တရာယျကိုတော့ ဒသေခံတှေ ကွောကျလန့ျလို့နပေါတယျ။ အခုနှဈ ဒီဇငျဘာလပိုငျးအတှငျး မိုငျးထိလို့ ဒဏျရာရရှိသူနဲ့ သဆေုံးသူ ၁၀ ဦးနီးပါးရှိနပွေီလို့ ဒသေခံတှကေ ပွောပါတယျ။
