[Zawgyi/Unicode]
တရုတ်နိုင်ငံကို အဓိကထားတင်ပို့နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံထွက် ဖရဲသီးတွေကို အစောဆုံးရှေ့လဆန်းကစပြီး အရှေ့အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံတွေကို တင်ပို့ဖို့ ပြင်ဆင်နေတဲ့အကြောင်း ပြောပြပေးမှာပါ။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံကထွက်တဲ့ ဖရဲသီးကို အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု UAE နဲ့ ကာတာနိုင်ငံတွေ အပါအဝင် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသကို အခုလာမယ့် ဒီဇင်ဘာ ပထမအပတ်မှာ စပြီးတင်ပို့သွားတော့မှာပါ။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဈေးကွက်ကို ဒါ ပထမဦးဆုံး တင်ပို့တာဖြစ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံ ယူနန်ပြည်နယ်အပြင် ဈေးကွက်သစ်တွေကိုပါ တင်ပို့မယ့် အစီအစဉ်ဖြစ်တယ်လို့လည်း မြန်မာနိုင်ငံ ဖရဲ၊ သခွားမွှေး စိုက်ပျိုး၊ ထုတ်လုပ်၊ တင်ပို့၊ ရောင်းချသူများအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဦးနိုင်ဝင်းက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“သူတို့ကျနော်တို့ကို ၆ ရက်နေ့ စတင်ခိုင်းပါတယ် ခင်ဗျ။ ကျနော်တို့ ဒူဘိုင်းကို စတင်မယ် အဲဒီကနေ ကာတာနိုင်ငံကို ဆက်ပြီးတော့ ဖြန့်ပါမယ်ခင်ဗျ။ နိုင်ငံတနိုင်ငံတည်းထက်စာရင် နိုင်ငံအများကြီးကို ပို့ရတာ ပိုအဆင်ပြေတာပေါ့၊ ပိုကောင်းတာပေါ့လေ။ ဒီဘက်က မကောင်းရင် ဟိုဘက် သွားလို့ရတယ်၊ ဟိုဘက်မကောင်းရင် ဒီဘက် သွားလို့ရတယ်လေ။”
ဖရဲအမျိုးအစား ၄ မျိုးလောက်ရှိတဲ့အထဲက အစေ့လွတ်ဖရဲကို အရင်ဆုံးတင်ပို့မှာဖြစ်ပြီး၊ အခုတင်ပို့ဖို့ စီစဉ်ထားတဲ့ နိုင်ငံတွေဟာ တင်းကြပ်တဲ့ ကုန်သွယ်ရေး စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေ မရှိဘူးလို့လည်း သူကပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံက ဖရဲစိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းတွေမှာတော့ ပြီးခဲ့တဲနှစ်အထိ တရုတ်နိုင်ငံသားတွေ လာရောက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့ကြပေမဲ့ နယ်စပ်မှာ ဈေးကွက်ပျက်ပြီး အရှုံးပေါ်လို့ ဒီနှစ်တော့ လာစိုက်သူ မရှိသလောက်ပါ။ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါနဲ့ ကြုံရတဲ့အတွက်လည်း အရောင်းအဝယ်တွေ ထိခိုက်ခဲ့ရသလို၊ မြန်မာတောင်သူတွေ မစိုက်နိုင်လို့ ဒီနှစ် စိုက်ဧကက မနှစ်ကထက် တဝက်လောက် လျော့သွားပြီး ခန့်မှန်းခြေ စိုက်ဧက ၅၀,၀၀၀ လောက်သာပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီနှစ်ဖရဲသီးဈေးက ကောင်းနေပြီး တတန်ကို ၇,၀၀၀ ပေါက်နေတာမို့ နှစ်ပေါင်း ၃၀ အတွင်းမှာ အမြင့်ဆုံးဈေးနဲ့ ရနေကြောင်း ဦးနိုင်ဝင်းက ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံထွက် ဖရဲသီးတွေကို ပုံမှန်အားဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မူဆယ်ကုန်သွယ်ရေးဇုန်ကနေ တရုတ်နိုင်ငံ၊ ယူနန်ပြည်နယ်ကို တင်ပို့လေ့ရှိပေမဲ့ မကြာခဏဆိုသလို ပြောင်းလဲတဲ့ ကုန်သွယ်ရေး စည်းကမ်းချက်တွေကြောင့် နစ်နာမှုတွေ ရှိတယ်လို့လည်း မြန်မာကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အခက်အခဲတွေကို ရွေးကောက်ပွဲနောက်ပိုင်း ပေါ်ပေါက်လာမယ့် အစိုးရသစ်က အာရုံစိုက်ဖို့ မျှော်လင့်တယ်လို့လည်း မူဆယ်နမ့်ခမ်း နယ်စပ်ကုန်သည်များအသင်း ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်နဲ့ သစ်သီးဝလံ ကုန်စည်ဒိုင် ဒုဥက္ကဋ္ဌဖြစ်တဲ့ စိုင်းခင်မောင်က ပြောပါတယ်။
“အခုလောလောဆယ် သစ်သီးကသွားနေတဲ့ ကျင်စန်းကြော့လမ်းပိုင်းမှာဆိုရင် MoU မထိုးရသေးဘူး။ ဒါပေမဲ့ တရုတ်ဘက်မှာ သူ့ရဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံ တော်တော်များများ ပြီးစီးနေပြီ။ ဖွင့်ဖို့လည်း အဆင်သင့်ဖြစ်နေပြီ၊ ကျနော်တို့ဘက်မှာကျတော့ အဲဒီအခြေခံ အဆောက်အအုံတွေ၊ လုံခြုံရေးစနစ်တွေ မတည်ဆောက်ရသေးတဲ့ ပုံစံမျိုးဖြစ်နေတယ်။၊ ဒီဈေးကွက်တွေ ခိုင်မာဖို့ ဥရောပနိုင်ငံဈေးကွက်၊ တတိယနိုင်ငံဈေးကွက်တွေလည်း အားပေးအားမြှောက် လုပ်သင့်တာပေါ့လေနော်။ ဒါပေမဲ့ အခုသေချာတာတော့ လောလောဆယ် လက်ဆုပ်လက်ကိုင် ကိုင်ထားတဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဈေးကွက်ကိုတော့ ဘယ်လိုမှ လျစ်လျူရှုလို့မရသေးတဲ့ အနေအထားပေါ့။ ဒီအဆောက်အအုံကို ပိုပြီးခိုင်မာအောင် လုပ်ရမယ်။”
လက်ရှိမှာတော့ တရုတ် အကောက်ခွန်ဌာနစာရင်းမှာ တရားဝင်ထည့်သွင်းထားတဲ့ သစ်သီးဝလံ အမျိုးအစားပဲ မြန်မာဘက်က တင်သွင်းခွင့်ရှိပါတယ်။ တရုတ်ကုမ္ပဏီနဲ့ မြန်မာတောင်သူတွေကြား ချုပ်ဆိုတဲ့စာချုပ်၊ ပိုးမွှားဓာတု ကင်းစင်ကြောင်းလက်မှတ်၊ စိုက်ပျိုးခြံထွက်ကုန် အထောက်အထားတွေကိုလည်း ပေကျင်းမြို့တော်က အကောက်ခွန်ဌာနအထိ တင်ပြရတာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံက စိုက်ပျိုးထွက်ကုန်တွေအတွက် ဥရောပအပါအဝင် ဈေးကွက်သစ်တွေကို တိုးနိုင်ဖို့ လိုအပ်နေသလို၊ ပြည်ပဈေးကွက်နဲ့မီမယ့် စံချိန်စံညွှန်းနဲ့ ကိုက်ညီအောင်လည်း မြန်မာတောင်သူတွေက ပြင်ဆင်ထားဖို့ လိုအပ်လိမ့်မယ်လို့ ကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။
စိုက်ပျိုးရေး ထွက်ကုန်တွေ အဓိကပါဝင်တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက တင်ပို့ကုန် ပမာဏဟာ ၂၀၁၉ အောက်တိုဘာကနေ ၂၀၂၀ စက်တင်ဘာလအထိ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၅,၄၀၀ ကျော်နဲ့ အများဆုံးဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံကို တင်ပို့တဲ့ ပမာဏကတော့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၃,၀၀၀ ကျော်နဲ့ ဒုတိယ အများဆုံး ဖြစ်တယ်လို့လည်း မြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ စာရင်းတွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
[Unicode Version]
မွနျမာ့ဖရဲ အရှေ့အလယျပိုငျးဈေးကှကျ ပို့နိုငျတော့မယျ
တရုတျနိုငျငံကို အဓိကထားတငျပို့နတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံထှကျ ဖရဲသီးတှကေို အစောဆုံးရှေ့လဆနျးကစပွီး အရှေ့အလယျပိုငျးနိုငျငံတှကေို တငျပို့ဖို့ ပွငျဆငျနတေဲ့အကွောငျး ပွောပွပေးမှာပါ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံကထှကျတဲ့ ဖရဲသီးကို အာရပျစောျဘှားမြားပွညျထောငျစု UAE နဲ့ ကာတာနိုငျငံတှေ အပါအဝငျ အရှေ့အလယျပိုငျးဒသေကို အခုလာမယ့ျ ဒီဇငျဘာ ပထမအပတျမှာ စပွီးတငျပို့သှားတော့မှာပါ။ အရှေ့အလယျပိုငျးဈေးကှကျကို ဒါ ပထမဦးဆုံး တငျပို့တာဖွဈပွီး တရုတျနိုငျငံ ယူနနျပွညျနယျအပွငျ ဈေးကှကျသဈတှကေိုပါ တငျပို့မယ့ျ အစီအစဉျဖွဈတယျလို့လညျး မွနျမာနိုငျငံ ဖရဲ၊ သခှားမှှေး စိုကျပြိုး၊ ထုတျလုပျ၊ တငျပို့၊ ရောငျးခသြူမြားအသငျး ဥက်ကဋ်ဌ ဦးနိုငျဝငျးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“သူတို့ကနြောျတို့ကို ၆ ရကျနေ့ စတငျခိုငျးပါတယျ ခငျဗြ။ ကနြောျတို့ ဒူဘိုငျးကို စတငျမယျ အဲဒီကနေ ကာတာနိုငျငံကို ဆကျပွီးတော့ ဖွန့ျပါမယျခငျဗြ။ နိုငျငံတနိုငျငံတညျးထကျစာရငျ နိုငျငံအမြားကွီးကို ပို့ရတာ ပိုအဆငျပွတောပေါ့၊ ပိုကောငျးတာပေါ့လေ။ ဒီဘကျက မကောငျးရငျ ဟိုဘကျ သှားလို့ရတယျ၊ ဟိုဘကျမကောငျးရငျ ဒီဘကျ သှားလို့ရတယျလေ။”
ဖရဲအမြိုးအစား ၄ မြိုးလောကျရှိတဲ့အထဲက အစေ့လှတျဖရဲကို အရငျဆုံးတငျပို့မှာဖွဈပွီး၊ အခုတငျပို့ဖို့ စီစဉျထားတဲ့ နိုငျငံတှဟော တငျးကွပျတဲ့ ကုနျသှယျရေး စညျးမဉြျးစညျးကမျးတှေ မရှိဘူးလို့လညျး သူကပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံက ဖရဲစိုကျပြိုးရေးလုပျငနျးတှမှောတော့ ပွီးခဲ့တဲနှဈအထိ တရုတျနိုငျငံသားတှေ လာရောကျရငျးနှီးမွှုပျနှံခဲ့ကွပမေဲ့ နယျစပျမှာ ဈေးကှကျပကြျပွီး အရှုံးပေါျလို့ ဒီနှဈတော့ လာစိုကျသူ မရှိသလောကျပါ။ ကိုဗဈကပျရောဂါနဲ့ ကွုံရတဲ့အတှကျလညျး အရောငျးအဝယျတှေ ထိခိုကျခဲ့ရသလို၊ မွနျမာတောငျသူတှေ မစိုကျနိုငျလို့ ဒီနှဈ စိုကျဧကက မနှဈကထကျ တဝကျလောကျ လြော့သှားပွီး ခန့ျမှနျးခွေ စိုကျဧက ၅၀,၀၀၀ လောကျသာပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဒီနှဈဖရဲသီးဈေးက ကောငျးနပွေီး တတနျကို ၇,၀၀၀ ပေါကျနတောမို့ နှဈပေါငျး ၃၀ အတှငျးမှာ အမွင့ျဆုံးဈေးနဲ့ ရနကွေောငျး ဦးနိုငျဝငျးက ပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံထှကျ ဖရဲသီးတှကေို ပုံမှနျအားဖွင့ျ ရှမျးပွညျနယျမွောကျပိုငျး မူဆယျကုနျသှယျရေးဇုနျကနေ တရုတျနိုငျငံ၊ ယူနနျပွညျနယျကို တငျပို့လေ့ရှိပမေဲ့ မကွာခဏဆိုသလို ပွောငျးလဲတဲ့ ကုနျသှယျရေး စညျးကမျးခကြျတှကွေောင့ျ နဈနာမှုတှေ ရှိတယျလို့လညျး မွနျမာကုနျသညျတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး နယျစပျကုနျသှယျရေးမှာ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အခကျအခဲတှကေို ရှေးကောကျပှဲနောကျပိုငျး ပေါျပေါကျလာမယ့ျ အစိုးရသဈက အာရုံစိုကျဖို့ မြှောျလင့ျတယျလို့လညျး မူဆယျနမ့ျခမျး နယျစပျကုနျသညျမြားအသငျး ဗဟိုအလုပျအမှုဆောငျနဲ့ သဈသီးဝလံ ကုနျစညျဒိုငျ ဒုဥက်ကဋ်ဌဖွဈတဲ့ စိုငျးခငျမောငျက ပွောပါတယျ။
“အခုလောလောဆယျ သဈသီးကသှားနတေဲ့ ကငြျစနျးကွော့လမျးပိုငျးမှာဆိုရငျ MoU မထိုးရသေးဘူး။ ဒါပမေဲ့ တရုတျဘကျမှာ သူ့ရဲ့ အခွခေံအဆောကျအအုံ တောျတောျမြားမြား ပွီးစီးနပွေီ။ ဖှင့ျဖို့လညျး အဆငျသင့ျဖွဈနပွေီ၊ ကနြောျတို့ဘကျမှာကတြော့ အဲဒီအခွခေံ အဆောကျအအုံတှေ၊ လုံခွုံရေးစနဈတှေ မတညျဆောကျရသေးတဲ့ ပုံစံမြိုးဖွဈနတေယျ။၊ ဒီဈေးကှကျတှေ ခိုငျမာဖို့ ဥရောပနိုငျငံဈေးကှကျ၊ တတိယနိုငျငံဈေးကှကျတှလေညျး အားပေးအားမွှောကျ လုပျသင့ျတာပေါ့လနေောျ။ ဒါပမေဲ့ အခုသခြောတာတော့ လောလောဆယျ လကျဆုပျလကျကိုငျ ကိုငျထားတဲ့ နယျစပျကုနျသှယျရေး ဈေးကှကျကိုတော့ ဘယျလိုမှ လစြျလြူရှုလို့မရသေးတဲ့ အနအေထားပေါ့။ ဒီအဆောကျအအုံကို ပိုပွီးခိုငျမာအောငျ လုပျရမယျ။”
လကျရှိမှာတော့ တရုတျ အကောကျခှနျဌာနစာရငျးမှာ တရားဝငျထည့ျသှငျးထားတဲ့ သဈသီးဝလံ အမြိုးအစားပဲ မွနျမာဘကျက တငျသှငျးခှင့ျရှိပါတယျ။ တရုတျကုမ်ပဏီနဲ့ မွနျမာတောငျသူတှကွေား ခြုပျဆိုတဲ့စာခြုပျ၊ ပိုးမှှားဓာတု ကငျးစငျကွောငျးလကျမှတျ၊ စိုကျပြိုးခွံထှကျကုနျ အထောကျအထားတှကေိုလညျး ပကေငြျးမွို့တောျက အကောကျခှနျဌာနအထိ တငျပွရတာပါ။ မွနျမာနိုငျငံက စိုကျပြိုးထှကျကုနျတှအေတှကျ ဥရောပအပါအဝငျ ဈေးကှကျသဈတှကေို တိုးနိုငျဖို့ လိုအပျနသေလို၊ ပွညျပဈေးကှကျနဲ့မီမယ့ျ စံခြိနျစံညှှနျးနဲ့ ကိုကျညီအောငျလညျး မွနျမာတောငျသူတှကေ ပွငျဆငျထားဖို့ လိုအပျလိမ့ျမယျလို့ ကုနျသညျတှကေ ပွောပါတယျ။
စိုကျပြိုးရေး ထှကျကုနျတှေ အဓိကပါဝငျတဲ့ မွနျမာနိုငျငံက တငျပို့ကုနျ ပမာဏဟာ ၂၀၁၉ အောကျတိုဘာကနေ ၂၀၂၀ စကျတငျဘာလအထိ အမရေိကနျဒေါျလာ သနျး ၅,၄၀၀ ကြောျနဲ့ အမြားဆုံးဖွဈပွီး ထိုငျးနိုငျငံကို တငျပို့တဲ့ ပမာဏကတော့ အမရေိကနျဒေါျလာ သနျး ၃,၀၀၀ ကြောျနဲ့ ဒုတိယ အမြားဆုံး ဖွဈတယျလို့လညျး မွနျမာနိုငျငံ ကုနျသှယျရေးဝနျကွီးဌာနက ထုတျပွနျထားတဲ့ စာရငျးတှမှော ဖောျပွထားပါတယျ။
