(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လူကုန်ကူးမှုတိုက်ဖျက်ရေးလုပ်တွေ တိုးတက်မှုရှိလာတာ မှန်ပေမဲ့ လူကုန်ကူးခံရတဲ့ ကလေးသူငယ်တွေနဲ့ အမျိုးသမီးတွေကို ဥပဒေအရ အကာအကွယ်ပေးနိုင်တာမှာ အားနည်းနေသေးတယ်လို့ အမေရိကန်သံရုံးက စီစဉ်တဲ့ ဒီကနေ့ အွန်လိုင်း ဆွေးနွေးပွဲမှာ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ထောက်ပြခဲ့ကြတဲ့အကြောင်း ကိုဇော်ထက် ပြောပြပါမယ်။
လူကုန်ကူးမှုတိုက်ဖျက်ရေးမှာ ထိထိရောက်ရောက် မလုပ်နိုင်ဘူးလို့ အမေရိကန်က သတ်မှတ်ထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခြေအနေတွေ တိုးတက်လာစေဖို့ ရည်ရွယ်ပြီး အမေရိကန်သံရုံးက အွန်လိုင်းဆွေးနွေးပွဲ ကျင်းပခဲ့တာပါ။ လူကုန်ကူးမှု တိုက်ဖျက်ရေး လုပ်ငန်းတွေမှာ အနိမ့်ဆုံးအဆင့်မှာ ရှိနေတယ်လို့ သတ်မှတ်ခံထားရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ အဓိကဖြေရှင်းရမယ့် လုပ်ငန်းတွေ ရှိနေတယ်လို့လည်း အမေရိကန်သံရုံ းနိုင်ငံတကာ မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေး နဲ့ ဥပဒေစိုးမိုးရေးဌာန ညွန်ကြားရေးမှူး Ryan McKeanက ပြောပါတယ်။
“ မြန်မာအစိုးရက ဖြေရှင်းဖို့လုပ်ရမယ် အကြောင်းအရာ နှစ်ခုရှိပါတယ်၊ ပထမတခုက မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ၂၀၀၅ လူကုန်ကူးမှုတိုက်ဖျက်ရေး ဥပဒေကို နိုင်ငံတကာ ဥပဒေတွေနဲ့ကိုက်ညီအောင်ပြင်ဆင်တာမျိုး ဥပမာ ကလေးသူငယ် လူကုန်ကူးမှုမှာ ကျူးလွန်ခံရသူက သက်သေတင်ပြရမယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို ပယ်ဖျက်တာမျိုး။ ဒုတိယတခုက တပ်မတော်အနေနဲ့ တိုက်ခိုက်ရေးဘက်မှာ အသုံးမချဘူးဆိုရင်တောင်မှ ကလေးစစ်သား စုဆောင်းတာမျိုးကို အဆုံးသတ်ပေးဖို့ပါ။”
လူကုန်ကူးသူတွေဟာ ကလေးသူငယ်တွေနဲ့ အမျိုးသမီးငယ်တွေကို အဓိက ပစ်မှတ်ထားတာ တွေ့ရကြောင်းလည်း ဆွေးနွေးသူတွေ ထောက်ပြကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာဖြစ်တဲ့ လူကုန်ကူမှုအားလုံးရဲ့ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းက တရုတ်နိုင်ငံကို ဦးတည်ဖြစ်ပွားပြီး အားလုံးနီးပါးက အတင်းအဓမ္မ လက်ထပ်ထိမ်းမြားခံရတာလို့လည်း ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ဥပဒေရေးရာအကြံပေး ကော်မတီအဖွဲ့ဝင် အငြိမ်းစားရဲမှူးကြီး ခင်မောင်လှက ဆွေးနွေးပွဲမှာ ပြောဆိုသွားပါတယ်။
“ ဒီလူကုန်ကူးခံရတဲ့ မြန်မာမိန်းကလေးတွေ တရုတ်နိုင်ငံထဲ ဘယ်နေရာရောက်တယ် လိပ်စာအတိအကျသိရင် ကျနော်တို့က အချိန်မရွေး ကယ်ထုတ်လို့ ရတဲ့အဆင့် ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီမိန်းကလေးတွေကို ခေါင်းပုံဖြတ် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူတွေကို ဖော်ထုတ်၊ အရေးယူဖို့အတွက်ကျတော့ ကျနော်တို့မှာ အခက်အခဲရှိပါတယ်။ လူကုန်ကူးမှု တိုက်ဖျက်တဲ့အချိန်ကစလို့ ဒီနေ့အထိ ပြည်ပမှာရောက်နေတဲ့ ပြစ်မှုကျူးလွန်သူကို ဖော်ထုတ်ပေးနိုင်မှု၊ အရေးယူနိုင်မှု မရှိပါဘူး။ ကြားထဲက ပွဲစားတွေကိုပဲ အပြစ်ပေးအယူနိုင်ပါတယ်။ ပြည်ပမှာ ရောက်နေတဲ့ ပြစ်မှုကျူးလွန်သူတွေကို အရေးမယူနိုင်တာကလည်း ကျနော်တို့ လူကုန်ကူးမှု တားဆီးကာကွယ်ရေး လုပ်တဲ့အခါမှာ အဓိက စိန်ခေါ်မှုတခုလို့ ကျနော်တို့ မြင်ပါတယ်။”
လူကုန်ကူးခံရတဲ့အခြေအနေကိုသိနေပေမဲ့ ကာယကံရှင်ကိုယ်တိုင်က ထိမ်းမြားလက်ထပ်ယူတာကို လက်ခံနေတာကြောင့် တားဆီးရေးတွေ မထိရောက်ဘူးလို့ သူကပြောပါတယ်။
လူကုန်ကူးခံရသူတွေ ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ဖို့၊ ပြန်ပြီးပေါင်းသင်းဝင်ဆံ့နိုင်ဖို့အတွက် စိန်ခေါ်မှုတွေရှိတယ်လို့ World Vision Myanmar ရဲ့ လူကုန်ကူးတားဆီးရေး စီမံချက်မန်နေဂျာ ဒေါ်ခင်မျိုးသန့်က ပြောပါတယ်။
“တရုတ်ပြည်ဘက်ကိုသွားပြီးတော့ တရုတ်အမျိုးသမီးအဖြစ်နဲ့ပေါ့ ရောင်းစားခံထိတာတွေ ရှိတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ပြန်လာတဲ့အခါကျ ကိုယ်ဝန်တွေ ပါလာတယ်၊ တချို့ဆို ရောဂါတွေရလာတယ်၊ ဟိုဘက်မှာ နှိပ်စက်ညှင်းပန်း ခံရတဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ စိတ်ဒဏ်ရာတွေ ရလာတယ်။ အဲဒါကြောင့် သူတို့ကိုယ်သူတို့ ယုံကြည်မှုပြန်ရှိလာအောင်၊ တန်ဖိုးထားတတ်လာအောင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာတွေ တိုးတက်အောင်လုပ်ဖို့ တော်တော်လေး အချိန်ယူရပါတယ်။ Counselling တွေလုပ်ပေးတယ်၊ Psycho-social support တွေ လုပ်ပေးရုံနဲ့မရဘူးပေါ့၊ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာသူဘက်က ပူးပေါင်းပါဝင် ဆောင်ရွက်ဖို့တွေလည်း လိုပါတယ်။ အဲဒါမှပဲကျမတို့တွေ သူတို့ကို ကောင်းကောင်းမွန်မွန်နဲ့ ဝင်ဆံပေါင်းစည်း ပေးနိုင်မှာ ဖြစ်တယ်ပေါ့။”
တကမ္ဘာလုံးမှာ ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားနေတဲ့ကာလ လူကုန်ကူးမှုနှုန်းကျဆင်းနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းနေကြပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံနေနဲ့ကတော့ လက်ရှိအလုပ်လက်မဲ့နှုန်း တိုးလာတာ၊ တရုတ်နဲ့ တရားမဝင်နယ်စပ်ဝင်ပေါက်တွေ အတားအဆီးမရှိ ဖြစ်နေတာ၊ We Chatလို့ခေါ်တဲ့ တရုတ်လူမှုကွန်ရက်ကနေ လူစုစောင်းတာတွေက လူကုန်ကူးမှုအတွက် စိန်ခေါ်မှုတွေရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။
.............
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လူကုနျကူးမှုတိုကျဖကြျရေးလုပျတှေ တိုးတကျမှုရှိလာတာ မှနျပမေဲ့ လူကုနျကူးခံရတဲ့ ကလေးသူငယျတှနေဲ့ အမြိုးသမီးတှကေို ဥပဒအေရ အကာအကှယျပေးနိုငျတာမှာ အားနညျးနသေေးတယျလို့ အမရေိကနျသံရုံးက စီစဉျတဲ့ ဒီကနေ့ အှနျလိုငျး ဆှေးနှေးပှဲမှာ ကြှမျးကငြျသူတှကေ ထောကျပွခဲ့ကွတဲ့အကွောငျး ကိုဇောျထကျ ပွောပွပါမယျ။
လူကုနျကူးမှုတိုကျဖကြျရေးမှာ ထိထိရောကျရောကျ မလုပျနိုငျဘူးလို့ အမရေိကနျက သတျမှတျထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ အခွအေနတှေေ တိုးတကျလာစဖေို့ ရညျရှယျပွီး အမရေိကနျသံရုံးက အှနျလိုငျးဆှေးနှေးပှဲ ကငြျးပခဲ့တာပါ။ လူကုနျကူးမှု တိုကျဖကြျရေး လုပျငနျးတှမှော အနိမ့ျဆုံးအဆင့ျမှာ ရှိနတေယျလို့ သတျမှတျခံထားရတဲ့ မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ အဓိကဖွရှေငျးရမယ့ျ လုပျငနျးတှေ ရှိနတေယျလို့လညျး အမရေိကနျသံရုံ းနိုငျငံတကာ မူးယဈဆေးဝါးတိုကျဖကြျရေး နဲ့ ဥပဒစေိုးမိုးရေးဌာန ညှနျကွားရေးမှူး Ryan McKeanက ပွောပါတယျ။
“ မွနျမာအစိုးရက ဖွရှေငျးဖို့လုပျရမယျ အကွောငျးအရာ နှဈခုရှိပါတယျ၊ ပထမတခုက မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ၂၀၀၅ လူကုနျကူးမှုတိုကျဖကြျရေး ဥပဒကေို နိုငျငံတကာ ဥပဒတှေနေဲ့ကိုကျညီအောငျပွငျဆငျတာမြိုး ဥပမာ ကလေးသူငယျ လူကုနျကူးမှုမှာ ကြူးလှနျခံရသူက သကျသတေငျပွရမယျဆိုတဲ့ အခကြျကို ပယျဖကြျတာမြိုး။ ဒုတိယတခုက တပျမတောျအနနေဲ့ တိုကျခိုကျရေးဘကျမှာ အသုံးမခဘြူးဆိုရငျတောငျမှ ကလေးစဈသား စုဆောငျးတာမြိုးကို အဆုံးသတျပေးဖို့ပါ။”
လူကုနျကူးသူတှဟော ကလေးသူငယျတှနေဲ့ အမြိုးသမီးငယျတှကေို အဓိက ပဈမှတျထားတာ တှေ့ရကွောငျးလညျး ဆှေးနှေးသူတှေ ထောကျပွကွပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာဖွဈတဲ့ လူကုနျကူမှုအားလုံးရဲ့ ၈၀ ရာခိုငျနှုနျးက တရုတျနိုငျငံကို ဦးတညျဖွဈပှားပွီး အားလုံးနီးပါးက အတငျးအဓမ်မ လကျထပျထိမျးမွားခံရတာလို့လညျး ပွညျထဲရေးဝနျကွီးဌာနရဲ့ ဥပဒရေေးရာအကွံပေး ကောျမတီအဖှဲ့ဝငျ အငွိမျးစားရဲမှူးကွီး ခငျမောငျလှက ဆှေးနှေးပှဲမှာ ပွောဆိုသှားပါတယျ။
“ ဒီလူကုနျကူးခံရတဲ့ မွနျမာမိနျးကလေးတှေ တရုတျနိုငျငံထဲ ဘယျနရောရောကျတယျ လိပျစာအတိအကသြိရငျ ကနြောျတို့က အခြိနျမရှေး ကယျထုတျလို့ ရတဲ့အဆင့ျ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီမိနျးကလေးတှကေို ခေါငျးပုံဖွတျ ပွဈမှုကြူးလှနျသူတှကေို ဖောျထုတျ၊ အရေးယူဖို့အတှကျကတြော့ ကနြောျတို့မှာ အခကျအခဲရှိပါတယျ။ လူကုနျကူးမှု တိုကျဖကြျတဲ့အခြိနျကစလို့ ဒီနေ့အထိ ပွညျပမှာရောကျနတေဲ့ ပွဈမှုကြူးလှနျသူကို ဖောျထုတျပေးနိုငျမှု၊ အရေးယူနိုငျမှု မရှိပါဘူး။ ကွားထဲက ပှဲစားတှကေိုပဲ အပွဈပေးအယူနိုငျပါတယျ။ ပွညျပမှာ ရောကျနတေဲ့ ပွဈမှုကြူးလှနျသူတှကေို အရေးမယူနိုငျတာကလညျး ကနြောျတို့ လူကုနျကူးမှု တားဆီးကာကှယျရေး လုပျတဲ့အခါမှာ အဓိက စိနျခေါျမှုတခုလို့ ကနြောျတို့ မွငျပါတယျ။”
လူကုနျကူးခံရတဲ့အခွအေနကေိုသိနပေမေဲ့ ကာယကံရှငျကိုယျတိုငျက ထိမျးမွားလကျထပျယူတာကို လကျခံနတောကွောင့ျ တားဆီးရေးတှေ မထိရောကျဘူးလို့ သူကပွောပါတယျ။
လူကုနျကူးခံရသူတှေ ပွနျလညျထူထောငျနိုငျဖို့၊ ပွနျပွီးပေါငျးသငျးဝငျဆံ့နိုငျဖို့အတှကျ စိနျခေါျမှုတှရှေိတယျလို့ World Vision Myanmar ရဲ့ လူကုနျကူးတားဆီးရေး စီမံခကြျမနျနဂြော ဒေါျခငျမြိုးသန့ျက ပွောပါတယျ။
“တရုတျပွညျဘကျကိုသှားပွီးတော့ တရုတျအမြိုးသမီးအဖွဈနဲ့ပေါ့ ရောငျးစားခံထိတာတှေ ရှိတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့လို့ ပွနျလာတဲ့အခါကြ ကိုယျဝနျတှေ ပါလာတယျ၊ တခြို့ဆို ရောဂါတှရေလာတယျ၊ ဟိုဘကျမှာ နှိပျစကျညှငျးပနျး ခံရတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ စိတျဒဏျရာတှေ ရလာတယျ။ အဲဒါကွောင့ျ သူတို့ကိုယျသူတို့ ယုံကွညျမှုပွနျရှိလာအောငျ၊ တနျဖိုးထားတတျလာအောငျ စိတျပိုငျးဆိုငျရာတှေ တိုးတကျအောငျလုပျဖို့ တောျတောျလေး အခြိနျယူရပါတယျ။ Counselling တှလေုပျပေးတယျ၊ Psycho-social support တှေ လုပျပေးရုံနဲ့မရဘူးပေါ့၊ ပွနျလညျလှတျမွောကျလာသူဘကျက ပူးပေါငျးပါဝငျ ဆောငျရှကျဖို့တှလေညျး လိုပါတယျ။ အဲဒါမှပဲကမြတို့တှေ သူတို့ကို ကောငျးကောငျးမှနျမှနျနဲ့ ဝငျဆံပေါငျးစညျး ပေးနိုငျမှာ ဖွဈတယျပေါ့။”
တကမ်ဘာလုံးမှာ ကပျရောဂါဖွဈပှားနတေဲ့ကာလ လူကုနျကူးမှုနှုနျးကဆြငျးနိုငျတယျလို့ ခန့ျမှနျးနကွေပမေဲ့ မွနျမာနိုငျငံနနေဲ့ကတော့ လကျရှိအလုပျလကျမဲ့နှုနျး တိုးလာတာ၊ တရုတျနဲ့ တရားမဝငျနယျစပျဝငျပေါကျတှေ အတားအဆီးမရှိ ဖွဈနတော၊ We Chatလို့ခေါျတဲ့ တရုတျလူမှုကှနျရကျကနေ လူစုစောငျးတာတှကေ လူကုနျကူးမှုအတှကျ စိနျခေါျမှုတှရှေိနတော ဖွဈပါတယျ။
