မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ထိုးတက်သွားသလို ဒါဟာ ဒေသတွင်းကိုပါ ရိုက်ခတ်မှုကြီးလာနိုင်တယ်လို့ UNODC ကုလ မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့က စိုးရိမ်နေပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း အာဆီယံ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ ဒီကိစ္စကို အလေးအနက်ထားကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့လိုလိမ့်မယ်လို့လည်း UNODC က အကြံပြုထားပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့ကနေ ကိုသားညွန့်ဦး သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးဧက ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းတက်လာသလို၊ ဘိန်းအထွက်နဲ့ ဘိန်းဖြူထုတ်လုပ်မှုတွေဟာလည်း ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တွေထက်က ပိုပြီးတိုးများလာတယ်လို့ UNODC ကုလ မူးယစ်တိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့က ဒီကနေ့ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ ဒါဟာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေး စီးပွားရေးမငြိမ်သက်မှုတွေနဲ့ တိုက်ရိုက်ပတ်သက်နေတယ်လို့ UNODC အရာရှိတွေကပြောပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ဘိန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှုတက်လာတာကြောင့် ဒေသတွင်း မူးယစ်ဆေးဝါးကုန်သွယ်မှုတိုးလာမှာကို စိုးရိမ်ဖွယ်ရှိတယ်လို့ UNODC အာရှဒေသဆိုင်ရာကိုယ်စားလှယ် Jememy Douglas က ဘန်ကောက်မြို့ နိုင်ငံခြားသတင်းထောက်များအသင်းတိုက်မှာလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာပြောပါတယ်။
"ရွှေတြိဂံဒေသမှာ မူးယစ်ဆေးဝါးကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းတွေ ပြန်ဖြစ်လာပါတယ်။ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် မူးယစ်ဆေးဝါးကုန်သွယ်မှုတွေ ကျဆင်းလာရာကနေ အခု ပြန်တက်လာတာ တွေ့နေရပါတယ်။ နောက်နှစ်အတန်ကြာအောင် ဒီအခြေအနေမျိုးတွေ ဆက်ဖြစ်လာမှာကို ကျနော်တို့ အတော်စိုးရိမ်ပါတယ်။ အခုဖြစ်နေတဲ့ စီးပွားရေးအရဆိုရင် ဒီလမ်းကြောင်းက အတော်လေး ဆက်ဖြစ်နေမယ့်ပုံပါ။ ဒါဟာ မြန်မာနိုင်ငံဝန်းကျင်က တခြားလူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေကိုပါ ဘယ်လောက် ကြီးကြီးမားမား ရိုက်ခတ်လာမလဲဆိုတာကို ကျနော်တို့ စောင်ကြည့်သွားပါမယ်။"
ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုကျဆင်းစေဖို့ ဘိန်းစိုက်တောင်သူတွေအတွက် အစားထိုးသီးနှံနဲ့ အခြားထောက်ပံ့ရေးအစီအစဉ်တွေရှိခဲ့ပေမယ့်၊ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် ဘိန်းစိုက်တောင်သူတွေဟာ သူတို့စားဝတ်နေရေးအတွက် ဘိန်းစိုက်ပျိုးရေးဖက် ပြန်လှည့်လာကြတယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်ကနေ ၂၀၂၀ အထိ ပြီးခဲ့တဲ့၆နှစ်လုံးလုံး ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုကျဆင်းသွားရာကနေ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှု ပြန်တက်လာတာပါ။ ဒါကြောင့် အခုလို ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုမြင့်တက်လာတာဟာ စစ်တပ်ကအာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်း နိုင်ငံရေးနဲ့စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းတွေနဲ့ တိုက်ရိုက်ပတ်သက်မှုရှိတယ်လို့ UNODC အရာရှိတဦးက ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက စီးပွားရေးကျဆင်းလာသလို၊ မြန်မာကျပ်ငွေတန်ဖိုးကလည်း ထိုးကျလာတာပါ။ ကုန်ဈေးနှုန်းနဲ့ လောင်စာဆီဈေးကလည်း ထိုးတက်နေပါတယ်။ စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှုမရှိပဲ ဘိန်းစိုက်တောင်သူတွေအတွက် အခြားနည်းလမ်းတွေလည်း ရှာမပေးနိုင်ဘူးဆိုရင် ဘိန်းစိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်မှု ဆက်ပြီးတိုးလာဖို့ပဲရိတယ်လို့ UNODC က သတိပေးပါတယ်။ 2021-22 ရာသီမှာ ဘိန်းစိုက်ပျိုးဧကဟာ မြေဟတ်တာ လေးသောင်းကျော်၊ ဧကအားဖြင့် မြေဧကတသိန်းနီးပါးအထိ တိုးလာပြီး ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် အရင်နှစ်တွေထက် ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းမြင့်တက်လာတာလို့ဆိုပါတယ်။ ဘိန်းအထွက်နှုန်းလည်း တိုးလာသလို အခြားတဖက်မှာ ဓါတုစိတ်ကြွဆေးထုတ်လုပ်မှုလည်းတိုးလာနေတယ်လို့ UNODC က ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီအခြေအနေအကို အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေအကြား နိုင်ငံရေးအဆင့်မှာကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့လိုမယ်လို့လည်း Jememy Douglas ကပြောပါတယ်။
"ဒေသတွင်းရိုက်ခတ်မှုကလည်း အင်မတန်ကြီးပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အာဆီယံမှာ ဒါကို ဆွေးနွေးတာမရှိသေးပါဘူး။ ဒီကိစ္စကို ရဲတပ်ဖွဲ့အဆင့်နဲ့ပဲ အချင်းချင်းဆွေးနွေးဖို့မဟုတ်ပဲ၊ နိုင်ငံရေးအရပါ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကိုင်တွယ်ဖို့လိုမယ်ဆိုတာကို အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေကို လေးလေးနက်နက်အကြံပေးလိုပါတယ်။ ရဲတပ်ဖွဲ့ကပဲ ဖြေရှင်းလို့မရပါဘူး။ ဒါဟာ သူတို့ကိုပါ ရိုက်ခတ်မှုရှိနေတယ်ဆိုတဲ့အခြေအနေကို အသိအမှတ်ပြုပြီး၊ အဆင့်မြင့်တာဝန်ရှိသူတွေအကြား နိုင်ငံရေးအရ ဆွေးနွေးဖို့လိုပါတယ်။ အာဆီယံမှာ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်လိုမျိုးအစီအစဉ်ရှိပေမယ့်၊ အခုလို ဒေသတွင်းကိုပဲ ရိုက်ခတ်လာမယ့်အခြေအနေမျိုးကိုတော့ ဆွေးနွေးတာမျိုးမရှိသေးပါဘူး။"
ဒီနေ့ထုတ်ပြန်တဲ့ UNODC အစီရင်ခံစာအရ မြန်မာ တနိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာ ဘိန်းသီးနှံစိုက်ပျိုးမှုတိုးလာရာမှာ ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ၃၉ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ အများဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ချင်းနဲ့ ကရင်နီမှာတော့ ၁၄ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ ၁၁ ရာခိုင်နှုန်းအသီးသီးတိုးလာသလို၊ ကချင်မှာလည်း ၃ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုတိုးလာတာပါ။ ဒီအချက်လက်တွေကို UNODC က မြေပြင်ကွင်းဆင်းလေ့လာမှုတွေ မိတ်ဖက်အဖွဲ့တွေရဲ့ခိုင်လုံတဲ့အချက်အလက်တွေနဲ့ ကောင်းကင်ဂြိုလ်တုဓါတ်ပုံ အထောက်အထားတွေနဲ့ ပြုစုထားတာလို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီ အစီရင်ခံစာနဲ့ပတ်သက်လို့ မြန်မာစစ်ကောင်စီတာဝန်ရှိသူတွေကို မေးမြန်းဖို့ကြိုးစားပေမယ့်၊ ဆက်သွယ်လို့မရသေးပါဘူး။
[Unicode]
မွနျမာနိုငျငံတှငျး ဘိနျးစိုကျပြိုးမှု ၃၃ ရာခိုငျနှုနျးတိုးလာ
မွနျမာနိုငျငံတှငျး ဘိနျးစိုကျပြိုးမှုဟာ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှဈအတှငျး ၃၃ ရာခိုငျနှုနျးအထိ ထိုးတကျသှားသလို ဒါဟာ ဒသေတှငျးကိုပါ ရိုကျခတျမှုကွီးလာနိုငျတယျလို့ UNODC ကုလ မူးယဈဆေးဝါးတိုကျဖကြျရေးအဖှဲ့က စိုးရိမျနပေါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး အာဆီယံ အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံတှအေနနေဲ့ ဒီကိစ်စကို အလေးအနကျထားကိုငျတှယျဖွရှေငျးဖို့လိုလိမ့ျမယျလို့လညျး UNODC က အကွံပွုထားပါတယျ။ ဒီအကွောငျး ထိုငျးနိုငျငံ ဘနျကောကျမွို့ကနေ ကိုသားညှန့ျဦး သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
၂၀၂၂ ခုနှဈအတှငျး မွနျမာနိုငျငံမှာ ဘိနျးစိုကျပြိုးဧက ၃၃ ရာခိုငျနှုနျးတကျလာသလို၊ ဘိနျးအထှကျနဲ့ ဘိနျးဖွူထုတျလုပျမှုတှဟောလညျး ပွီးခဲ့တဲ့နှဈတှထေကျက ပိုပွီးတိုးမြားလာတယျလို့ UNODC ကုလ မူးယဈတိုကျဖကြျရေးအဖှဲ့က ဒီကနေ့ ထုတျပွနျပါတယျ။ ဒါဟာ မွနျမာနိုငျငံတှငျး စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး နိုငျငံရေး စီးပှားရေးမငွိမျသကျမှုတှနေဲ့ တိုကျရိုကျပတျသကျနတေယျလို့ UNODC အရာရှိတှကေပွောပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံတှငျး ဘိနျးစိုကျပြိုးထုတျလုပျမှုတကျလာတာကွောင့ျ ဒသေတှငျး မူးယဈဆေးဝါးကုနျသှယျမှုတိုးလာမှာကို စိုးရိမျဖှယျရှိတယျလို့ UNODC အာရှဒသေဆိုငျရာကိုယျစားလှယျ Jememy Douglas က ဘနျကောကျမွို့ နိုငျငံခွားသတငျးထောကျမြားအသငျးတိုကျမှာလုပျတဲ့ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာပွောပါတယျ။
"ရှှတွေိဂံဒသေမှာ မူးယဈဆေးဝါးကုနျသှယျမှုလုပျငနျးတှေ ပွနျဖွဈလာပါတယျ။ နှဈပေါငျးမြားစှာကွာအောငျ မူးယဈဆေးဝါးကုနျသှယျမှုတှေ ကဆြငျးလာရာကနေ အခု ပွနျတကျလာတာ တှေ့နရေပါတယျ။ နောကျနှဈအတနျကွာအောငျ ဒီအခွအေနမြေိုးတှေ ဆကျဖွဈလာမှာကို ကနြောျတို့ အတောျစိုးရိမျပါတယျ။ အခုဖွဈနတေဲ့ စီးပှားရေးအရဆိုရငျ ဒီလမျးကွောငျးက အတောျလေး ဆကျဖွဈနမေယ့ျပုံပါ။ ဒါဟာ မွနျမာနိုငျငံဝနျးကငြျက တခွားလူမှုအဖှဲ့အစညျးတှကေိုပါ ဘယျလောကျ ကွီးကွီးမားမား ရိုကျခတျလာမလဲဆိုတာကို ကနြောျတို့ စောငျကွည့ျသှားပါမယျ။"
ဘိနျးစိုကျပြိုးမှုကဆြငျးစဖေို့ ဘိနျးစိုကျတောငျသူတှအေတှကျ အစားထိုးသီးနှံနဲ့ အခွားထောကျပံ့ရေးအစီအစဉျတှရှေိခဲ့ပမေယ့ျ၊ စဈတပျအာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျ ဘိနျးစိုကျတောငျသူတှဟော သူတို့စားဝတျနရေေးအတှကျ ဘိနျးစိုကျပြိုးရေးဖကျ ပွနျလှည့ျလာကွတယျလို့ သူက ပွောပါတယျ။ ၂၀၁၄ ခုနှဈကနေ ၂၀၂၀ အထိ ပွီးခဲ့တဲ့၆နှဈလုံးလုံး ဘိနျးစိုကျပြိုးမှုကဆြငျးသှားရာကနေ စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးနောကျ ဘိနျးစိုကျပြိုးမှု ပွနျတကျလာတာပါ။ ဒါကွောင့ျ အခုလို ဘိနျးစိုကျပြိုးမှုမွင့ျတကျလာတာဟာ စဈတပျကအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး မွနျမာနိုငျငံတှငျး နိုငျငံရေးနဲ့စီးပှားရေး အကပြျအတညျးတှနေဲ့ တိုကျရိုကျပတျသကျမှုရှိတယျလို့ UNODC အရာရှိတဦးက ပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးပွီးကတညျးက စီးပှားရေးကဆြငျးလာသလို၊ မွနျမာကပြျငှတေနျဖိုးကလညျး ထိုးကလြာတာပါ။ ကုနျစြေးနှုနျးနဲ့ လောငျစာဆီစြေးကလညျး ထိုးတကျနပေါတယျ။ စီးပှားရေးတညျငွိမျမှုမရှိပဲ ဘိနျးစိုကျတောငျသူတှအေတှကျ အခွားနညျးလမျးတှလေညျး ရှာမပေးနိုငျဘူးဆိုရငျ ဘိနျးစိုကျပြိုးထုတျလုပျမှု ဆကျပွီးတိုးလာဖို့ပဲရိတယျလို့ UNODC က သတိပေးပါတယျ။ 2021-22 ရာသီမှာ ဘိနျးစိုကျပြိုးဧကဟာ မွဟေတျတာ လေးသောငျးကြောျ၊ ဧကအားဖွင့ျ မွေဧကတသိနျးနီးပါးအထိ တိုးလာပွီး ရာခိုငျနှုနျးအားဖွင့ျ အရငျနှဈတှထေကျ ၃၃ ရာခိုငျနှုနျးမွင့ျတကျလာတာလို့ဆိုပါတယျ။ ဘိနျးအထှကျနှုနျးလညျး တိုးလာသလို အခွားတဖကျမှာ ဓါတုစိတျကွှဆေးထုတျလုပျမှုလညျးတိုးလာနတေယျလို့ UNODC က ပွောပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဒီအခွအေနအေကို အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံတှအေကွား နိုငျငံရေးအဆင့ျမှာကိုငျတှယျဖွရှေငျးဖို့လိုမယျလို့လညျး Jememy Douglas ကပွောပါတယျ။
"ဒသေတှငျးရိုကျခတျမှုကလညျး အငျမတနျကွီးပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အာဆီယံမှာ ဒါကို ဆှေးနှေးတာမရှိသေးပါဘူး။ ဒီကိစ်စကို ရဲတပျဖှဲ့အဆင့ျနဲ့ပဲ အခငြျးခငြျးဆှေးနှေးဖို့မဟုတျပဲ၊ နိုငျငံရေးအရပါ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျကိုငျတှယျဖို့လိုမယျဆိုတာကို အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံတှကေို လေးလေးနကျနကျအကွံပေးလိုပါတယျ။ ရဲတပျဖှဲ့ကပဲ ဖွရှေငျးလို့မရပါဘူး။ ဒါဟာ သူတို့ကိုပါ ရိုကျခတျမှုရှိနတေယျဆိုတဲ့အခွအေနကေို အသိအမှတျပွုပွီး၊ အဆင့ျမွင့ျတာဝနျရှိသူတှအေကွား နိုငျငံရေးအရ ဆှေးနှေးဖို့လိုပါတယျ။ အာဆီယံမှာ ဘုံသဘောတူညီခကြျ ၅ ခကြျလိုမြိုးအစီအစဉျရှိပမေယ့ျ၊ အခုလို ဒသေတှငျးကိုပဲ ရိုကျခတျလာမယ့ျအခွအေနမြေိုးကိုတော့ ဆှေးနှေးတာမြိုးမရှိသေးပါဘူး။"
ဒီနေ့ထုတျပွနျတဲ့ UNODC အစီရငျခံစာအရ မွနျမာ တနိုငျငံလုံးအတိုငျးအတာ ဘိနျးသီးနှံစိုကျပြိုးမှုတိုးလာရာမှာ ရှမျးပွညျနယျအတှငျး ၃၉ ရာခိုငျနှုနျးနဲ့ အမြားဆုံးဖွဈပါတယျ။ ခငြျးနဲ့ ကရငျနီမှာတော့ ၁၄ ရာခိုငျနှုနျးနဲ့ ၁၁ ရာခိုငျနှုနျးအသီးသီးတိုးလာသလို၊ ကခငြျမှာလညျး ၃ ရာခိုငျနှုနျးအထိ ဘိနျးစိုကျပြိုးမှုတိုးလာတာပါ။ ဒီအခကြျလကျတှကေို UNODC က မွပွေငျကှငျးဆငျးလေ့လာမှုတှေ မိတျဖကျအဖှဲ့တှရေဲ့ခိုငျလုံတဲ့အခကြျအလကျတှနေဲ့ ကောငျးကငျဂွိုလျတုဓါတျပုံ အထောကျအထားတှနေဲ့ ပွုစုထားတာလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒီ အစီရငျခံစာနဲ့ပတျသကျလို့ မွနျမာစဈကောငျစီတာဝနျရှိသူတှကေို မေးမွနျးဖို့ကွိုးစားပမေယ့ျ၊ ဆကျသှယျလို့မရသေးပါဘူး။
