(Zawgyi/Unicode)
NCA အပစ်ရပ်စာချုပ် လက်မှတ်ရေးထိုးတဲ့ ၅နှစ်ပြည့် နှစ်ပတ်လည်နေ့မှာ အစိုးရ၊ တပ်မတော်နဲ့ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေက သဝဏ်လွှာနဲ့ ကြေညာချက်တွေ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့အပေါ် ဘယ်လို ထူးခြားချက် ပါဝင်သလဲဆိုတာကို တင်ပြသွားပါမယ်။ ဒီသတင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် ကိုမိုးဇော် က တင်ဆက်ပေးမှာပါ။
ဒီကနေ့ကျရောက်တဲ့ တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ် NCA ချုပ်ဆိုတဲ့ ၅နှစ်ပြည့် အထိမ်းအမှတ်နေ့မှာ COVID-19 ကပ်ရောဂါကြောင့် ခါတိုင်းနှစ်တွေလို အခမ်းအနား မကျင်းပနိုင်တာမရှိဘဲ ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်တာတွေပဲ ရှိခဲ့တာပါ။
၅နှစ်ပြည့် အထိမ်းအမှတ်အနေနဲ့ ထုတ်ပြန်တဲ့ အမျိုးသားပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဗဟိုဌာန ဥက္ကဌ၊ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ သဝဏ်လွှာဟာ အစိုးရရဲ့ သဘောထားကို ဖော်ပြနေပြီး ၂၀၂၀ အလွန်မှာ ဆောင်ရွက်မယ့် ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ် ၃ရပ်ကို အလေးထား ဖော်ပြထားတယ်လို့ နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးမောင်မောင်စိုးက သုံးသပ် ပါတယ်။
“ အစိုးရအနေနဲ့ ထုတ်ပြန်တာကတော့ဗျာ။ NCA ထိုးမထားသူတွေကိုလည်း နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲကို ရောက်အောင်လုပ်မယ်။ NCA ထိုးထားတဲ့သူတွေနဲ့လည်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး၊ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲကို ဆက်လုပ်မယ်။ အပိုင်း၂ကတော့ ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲရေးတွေ ဆက်တိုးချဲ့ လုပ်သွားမယ်။ အပိုင်း၃ကတော့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်မယ်ပေါ့။ ၂၀၂၀ အလွန်လမ်းကြောင်းကိုပါ ထည့်ပြောသွားတာ တွေ့ရတယ်။”
တပ်မတော်ရဲ့ သဝဏ်လွှာကို တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှုးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ပေးပို့ထားပြီး NCA လက်မှတ်ရေးထိုးထားတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၁၀ဖွဲ့ကတော့ ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့ တာပါ။
တပ်မတော်ရဲ့ သဝဏ်လွှာနဲ့ EAO ခေါ် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေရဲ့ ကြေညာချက်အပေါ်မှာတော့ ဦးမောင်မောင်စိုးက အခုလို ဆက်ပြောပါတယ်။
“ ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ရဲ့ ကြေညာချက်မှာတော့ ဒီ NCA လမ်းကြောင်းကိုပဲ လျှောက်ဖို့ ဆိုတာကိုပဲ ဇောင်းပေးပြောသွားပြီးတော့ ကျန်တာကတော့ ထပ်ပြီး အထူးပြုတဲ့အချက်တော့ မတွေ့ရဘူးဗျ။ EAO က ထုတ်ပြန်တဲ့အချက်မှာကတော့ လက်မှတ် မထိုးထားသေးတဲ့အဖွဲ့တွေပါ ပါပြီးတော့ အားလုံးပါဝင်ရေး လိုအပ်တယ်ဆိုတာ လက်ညှိုးညွှန်ပြပါတယ်။ ဒုတိယ တစ်ချက်အနေနဲ့ကတော့ ရခိုင်ပြည်မှာဖြစ်နေတဲ့ စစ်ရေး တင်းမာမှုတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ နိုင်ငံရေးအရ ဆွေးနွေးအဖြေရှာဖို့ ဆိုတာကို ဇောင်းပေးတင်ပြပါတယ်။ ဒီအချက်ကတော့ ၃ဖွဲ့လုံးထဲမှာ မပါတဲ့အချက်ပေါ့။ EAO က တင်ပြတဲ့အချက်က။ ”
အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ တိုင်းရင်းသားအရေးတွေကို ဖြေရှင်းရာမှာ NCA လမ်းကြောင်းအတိုင်း ဆောင်ရွက်နေတာကို အလေးထားကြောင်း ဖော်ပြနေတယ်လို့လည်း ဦးမောင်မောင်စိုးက သုံးသပ်ပါတယ်။
NCA စာချုပ်ချုပ်ဆိုပြီးတဲ့နောက်မှာတော့ ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံ ၅ကြိမ်ကျင်းပပြီး ပြည်ထောင်စု သဘောတူညီချက် အစိတ်အပိုင်း ၃ အထိ ရရှိထားတာပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့ သြဂုတ်လမှာ ကျင်းပတဲ့ ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံ- ၂၁ရာစုပင်လုံ စတုတ္တ အစည်းအဝေး မှာတော့ ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်နိုင်ရေးအတွက် အခြေခံမူအချို့ကို ချမှတ်ထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီညီလာခံကာလမှာ အလွတ်သဘောဆွေးနွေးပွဲတွေကို စက်တင်ဘာလကုန်၊ ဒါမှမဟုတ် အောက်တိုဘာလဆန်းမှာ ပြန်လည် ဆောင်ရွက်ဖို့လည်း ညှိနှိုင်းခဲ့ကြပေမဲ့ လက်ရှိဖြစ်ပွားနေတဲ့ COVID-19 ကပ်ရောဂါကြောင့် ရပ်တန့်နေခဲ့ရပါတယ်။
ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင်ရဲ့ အကြံပေးအဖွဲ့ဝင် ဦးလှမောင်ရွှေက ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှု ငြိမ်သက်လာရင် ဒီဆွေးနွေးပွဲတွေ ပြန်လည်စတင်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ကြောင်း အခုလို ပြောပါတယ်။
“ ကျနော်တို့ ပြီးခဲ့တဲ့ ညီလာခံမှာက Post 2020 ကိုပဲ အဓိက ပြောခဲ့တာကိုး။ အဲတော့ ကျနော်တို့က Post 2020 လုပ်တာလည်း နည်းလမ်းတစ်ခု၊ အဲဒီမတိုင်ခင်မှာလည်း ကျနော်တို့ရဲ့ ယုံကြည်မှုလုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ အရှိန်ရနေပြီဖြစ်တဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတွေကိုလည်း ကျနော်တို့ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းပြီးလုပ်ဖို့ ဆိုတာကိုတော့ အဲဒီတုံးက ဆွေးနွေးပွဲက လူတွေ အားလုံးက သဘောတူတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုက COVID ကြောင့် ပြန်ပြီး တုံ့ဆိုင်းသွားတဲ့သဘောဖြစ်တော့ COVID အခြေအနေ ပြန်ပြီးတော့ လျော့ပါးသွားရင်တော့ ဒါတွေက ပြန်စနိုင်မယ်လို့ ကျနောတော့ ထင်တယ်။”
တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ် NCA ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ် သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် အစိုးရလက်ထက်မှာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၈ဖွဲ့နဲ့ စတင်လက်မှတ်ထိုးခဲ့ပြီး ၂၀၁၈ခုနှစ်မှာ နှစ်ဖွဲ့ ထပ်မံလက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
လောလောဆည်မှာတော့ ဝ၊ မိုင်းလား၊ ကချင်၊ ကိုးကန့်၊ တအန်း(ပလောင်)၊ ရခိုင်၊ ကရင်နီ၊ နာဂနဲ့ ရှမ်း (SSA မြောက်ပိုင်း) စတဲ့အဖွဲ့တွေ NCA မှာ ပါဝင်လာတာမရှိသေးသလို ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာ ကချင်၊ ကိုးကန့်၊ တအန်း(ပလောင်)နဲ့ တိုက်ပွဲတွေ ကြိုးကြားဖြစ်နေပြီး ရခိုင်ဘက်မှာတော့ တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဖြစ်ပွား နေပါတယ်။
...........
NCA ၅ နှဈပွည့ျ ထုတျပွနျခကြျမြား
(Unicode)
NCA အပဈရပျစာခြုပျ လကျမှတျရေးထိုးတဲ့ ၅နှဈပွည့ျ နှဈပတျလညျနေ့မှာ အစိုးရ၊ တပျမတောျနဲ့ တိုငျးရငျးသား လကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှကေ သဝဏျလှှာနဲ့ ကွညောခကြျတှေ ထုတျပွနျထားတဲ့အပေါျ ဘယျလို ထူးခွားခကြျ ပါဝငျသလဲဆိုတာကို တငျပွသှားပါမယျ။ ဒီသတငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ ကိုမိုးဇောျ က တငျဆကျပေးမှာပါ။
ဒီကနေ့ကရြောကျတဲ့ တဈနိုငျငံလုံးပဈခတျတိုကျခိုကျမှုရပျစဲရေး သဘောတူစာခြုပျ NCA ခြုပျဆိုတဲ့ ၅နှဈပွည့ျ အထိမျးအမှတျနေ့မှာ COVID-19 ကပျရောဂါကွောင့ျ ခါတိုငျးနှဈတှလေို အခမျးအနား မကငြျးပနိုငျတာမရှိဘဲ ကွညောခကြျ ထုတျပွနျတာတှပေဲ ရှိခဲ့တာပါ။
၅နှဈပွည့ျ အထိမျးအမှတျအနနေဲ့ ထုတျပွနျတဲ့ အမြိုးသားပွနျလညျသင့ျမွတျရေးနဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးဗဟိုဌာန ဥက်ကဌ၊ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံ ပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ သဝဏျလှှာဟာ အစိုးရရဲ့ သဘောထားကို ဖောျပွနပွေီး ၂၀၂၀ အလှနျမှာ ဆောငျရှကျမယ့ျ ငွိမျးခမြျးရေး လုပျငနျးစဉျ ၃ရပျကို အလေးထား ဖောျပွထားတယျလို့ နိုငျငံရေးလေ့လာသုံးသပျသူ ဦးမောငျမောငျစိုးက သုံးသပျ ပါတယျ။
“ အစိုးရအနနေဲ့ ထုတျပွနျတာကတော့ဗြာ။ NCA ထိုးမထားသူတှကေိုလညျး နိုငျငံရေးဆှေးနှေးပှဲကို ရောကျအောငျလုပျမယျ။ NCA ထိုးထားတဲ့သူတှနေဲ့လညျး အပဈအခတျရပျစဲရေး၊ နိုငျငံရေးဆှေးနှေးပှဲကို ဆကျလုပျမယျ။ အပိုငျး၂ကတော့ ပွညျနယျဖှဲ့စညျးအုပျခြုပျပုံအခွခေံဥပဒေ ရေးဆှဲရေးတှေ ဆကျတိုးခြဲ့ လုပျသှားမယျ။ အပိုငျး၃ကတော့ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒပွေငျဆငျမယျပေါ့။ ၂၀၂၀ အလှနျလမျးကွောငျးကိုပါ ထည့ျပွောသှားတာ တှေ့ရတယျ။”
တပျမတောျရဲ့ သဝဏျလှှာကို တပျမတောျ ကာကှယျရေးစီးခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှုးကွီး မငျးအောငျလှိုငျက ပေးပို့ထားပွီး NCA လကျမှတျရေးထိုးထားတဲ့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ ၁၀ဖှဲ့ကတော့ ကွညောခကြျ ထုတျပွနျခဲ့ တာပါ။
တပျမတောျရဲ့ သဝဏျလှှာနဲ့ EAO ခေါျ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှရေဲ့ ကွညောခကြျအပေါျမှာတော့ ဦးမောငျမောငျစိုးက အခုလို ဆကျပွောပါတယျ။
“ ကာကှယျရေးဦးစီးခြုပျရဲ့ ကွညောခကြျမှာတော့ ဒီ NCA လမျးကွောငျးကိုပဲ လြှောကျဖို့ ဆိုတာကိုပဲ ဇောငျးပေးပွောသှားပွီးတော့ ကနြျတာကတော့ ထပျပွီး အထူးပွုတဲ့အခကြျတော့ မတှေ့ရဘူးဗြ။ EAO က ထုတျပွနျတဲ့အခကြျမှာကတော့ လကျမှတျ မထိုးထားသေးတဲ့အဖှဲ့တှပေါ ပါပွီးတော့ အားလုံးပါဝငျရေး လိုအပျတယျဆိုတာ လကျညှိုးညှှနျပွပါတယျ။ ဒုတိယ တဈခကြျအနနေဲ့ကတော့ ရခိုငျပွညျမှာဖွဈနတေဲ့ စဈရေး တငျးမာမှုတှနေဲ့ပတျသကျပွီးတော့ နိုငျငံရေးအရ ဆှေးနှေးအဖွရှောဖို့ ဆိုတာကို ဇောငျးပေးတငျပွပါတယျ။ ဒီအခကြျကတော့ ၃ဖှဲ့လုံးထဲမှာ မပါတဲ့အခကြျပေါ့။ EAO က တငျပွတဲ့အခကြျက။ ”
အဖှဲ့အစညျးအသီးသီးရဲ့ ထုတျပွနျခကြျတှဟော ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ တိုငျးရငျးသားအရေးတှကေို ဖွရှေငျးရာမှာ NCA လမျးကွောငျးအတိုငျး ဆောငျရှကျနတောကို အလေးထားကွောငျး ဖောျပွနတေယျလို့လညျး ဦးမောငျမောငျစိုးက သုံးသပျပါတယျ။
NCA စာခြုပျခြုပျဆိုပွီးတဲ့နောကျမှာတော့ ပွညျထောငျစုငွိမျးခမြျးရေးညီလာခံ ၅ကွိမျကငြျးပပွီး ပွညျထောငျစု သဘောတူညီခကြျ အစိတျအပိုငျး ၃ အထိ ရရှိထားတာပါ။
ပွီးခဲ့တဲ့ သွဂုတျလမှာ ကငြျးပတဲ့ ပွညျထောငျစုငွိမျးခမြျးရေးညီလာခံ- ၂၁ရာစုပငျလုံ စတုတ်တ အစညျးအဝေး မှာတော့ ဒီမိုကရစေီ ဖကျဒရယျပွညျထောငျစု တညျဆောကျနိုငျရေးအတှကျ အခွခေံမူအခြို့ကို ခမြှတျထားပွီး ဖွဈပါတယျ။
ဒီညီလာခံကာလမှာ အလှတျသဘောဆှေးနှေးပှဲတှကေို စကျတငျဘာလကုနျ၊ ဒါမှမဟုတျ အောကျတိုဘာလဆနျးမှာ ပွနျလညျ ဆောငျရှကျဖို့လညျး ညှိနှိုငျးခဲ့ကွပမေဲ့ လကျရှိဖွဈပှားနတေဲ့ COVID-19 ကပျရောဂါကွောင့ျ ရပျတန့ျနခေဲ့ရပါတယျ။
ပွညျထောငျစုငွိမျးခမြျးရေးကောျမရှငျရဲ့ အကွံပေးအဖှဲ့ဝငျ ဦးလှမောငျရှှကေ ကပျရောဂါဖွဈပှားမှု ငွိမျသကျလာရငျ ဒီဆှေးနှေးပှဲတှေ ပွနျလညျစတငျနိုငျမယျလို့ မြှောျလင့ျကွောငျး အခုလို ပွောပါတယျ။
“ ကနြောျတို့ ပွီးခဲ့တဲ့ ညီလာခံမှာက Post 2020 ကိုပဲ အဓိက ပွောခဲ့တာကိုး။ အဲတော့ ကနြောျတို့က Post 2020 လုပျတာလညျး နညျးလမျးတဈခု၊ အဲဒီမတိုငျခငျမှာလညျး ကနြောျတို့ရဲ့ ယုံကွညျမှုလုပျငနျးစဉျနဲ့ အရှိနျရနပွေီဖွဈတဲ့ ဆှေးနှေးပှဲတှကေိုလညျး ကနြောျတို့ ဆကျလကျထိနျးသိမျးပွီးလုပျဖို့ ဆိုတာကိုတော့ အဲဒီတုံးက ဆှေးနှေးပှဲက လူတှေ အားလုံးက သဘောတူတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခုက COVID ကွောင့ျ ပွနျပွီး တုံ့ဆိုငျးသှားတဲ့သဘောဖွဈတော့ COVID အခွအေနေ ပွနျပွီးတော့ လြော့ပါးသှားရငျတော့ ဒါတှကေ ပွနျစနိုငျမယျလို့ ကနြောတော့ ထငျတယျ။”
တဈနိုငျငံလုံးပဈခတျတိုကျခိုကျမှုရပျစဲရေးသဘောတူစာခြုပျ NCA ကို ၂၀၁၅ ခုနှဈ သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ အစိုးရလကျထကျမှာ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ ၈ဖှဲ့နဲ့ စတငျလကျမှတျထိုးခဲ့ပွီး ၂၀၁၈ခုနှဈမှာ နှဈဖှဲ့ ထပျမံလကျမှတျရေးထိုးခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
လောလောဆညျမှာတော့ ဝ၊ မိုငျးလား၊ ကခငြျ၊ ကိုးကန့ျ၊ တအနျး(ပလောငျ)၊ ရခိုငျ၊ ကရငျနီ၊ နာဂနဲ့ ရှမျး (SSA မွောကျပိုငျး) စတဲ့အဖှဲ့တှေ NCA မှာ ပါဝငျလာတာမရှိသေးသလို ရှမျးပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာ ကခငြျ၊ ကိုးကန့ျ၊ တအနျး(ပလောငျ)နဲ့ တိုကျပှဲတှေ ကွိုးကွားဖွဈနပွေီး ရခိုငျဘကျမှာတော့ တိုကျပှဲတှေ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဖွဈပှား နပေါတယျ။
