(Zawgyi/Unicode)
လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုစွဲချက်နဲ့ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ မြန်မာ ကို ဂမ်ဘီယာက စွဲထားတဲ့ အမှုအတွက် ကနေဒါနဲ့ နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံလုံးက ဥပဒေကြောင်းအရ ဂမ်ဘီယာဘက်ကနေ ပါဝင်ကူညီ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမှာဖြစ်တယ်လို့ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က နှစ်နိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတွေက ပူးတွဲကြေညာချက် ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။
ဘယ်လို ဥပဒေနည်းလမ်းတွေနဲ့ ကနေဒါနဲ့ နယ်သာလန်နိုင်ငံတွေက ဂမ်ဘီယာနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှာလဲ။ နိုင်ငံတကာဥပဒေကျွမ်းကျင်သူ လူ့အခွင့်အရေးရှေ့နေ Global Justice Center ဥက္ကဌ Akila Radhakrishnan ကို မအင်ကြင်းနိုင်က ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး တင်ပြထားပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂအမြင့်ဆုံး တရားရုံးမှာ မြန်မာကို လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု စွဲချက်နဲ့ ဂမ်ဘီယာက စွဲတင်ထားတဲ့အမှုကို ထောက်ခံရုံသာမက ဥပဒေကြောင်းကပါ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ဖို့ပြင်ဆင်နေကြောင်း ကနေဒါ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး François-Philippe Champagne နဲ့ နယ်သာလန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Stef Blok တို့နှစ်ဦးကနေ စက်တင်ဘာလ (၂) ရက်နေ့က ပူးတွဲကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်သတ်ဖြတ်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ ပြစ်မှုကျူးလွန်မှုတွေကို အရေးယူအပြစ်ပေးနိုင်ခြင်းမရှိပဲ ကင်းလွတ်ခွင့်ရနေတာကို အဆုံးသတ်စေရေး လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ကာကွယ်ရေး သဘောတူစာချုပ်အတိုင်း လိုက်နာဆောင်ရွက်တဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့ ကြိုးပမ်းချက်ကို ကနေဒါနဲ့ နယ်သာလန်နိုင်ငံက အပြည့်အဝထောက်ခံတယ်လို့ အဲဒီကြေညာချက်မှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ ဒါအပြင် ဒီလိုပြစ်မှုကျူးလွန်မှုမျိုးဟာ လူသားအားလုံးအတွက် စိုးရိမ်ဖွယ်ရာဖြစ်ပြီး ကနေဒါနဲ့ နယ်သာလန် နှစ်နိုင်ငံမှာလည်း တာဝန်ရှိတယ်လို့ ခံယူကြောင်း ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ ဒါကြောင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု၊ အတင်းအဓမ္မပြုကျင့်မှု စတဲ့ ကျူးလွန်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံတကာဥပဒေနဲ့အညီ တရားစွဲနိုင်ရေးမှာ ကနေဒါနဲ့ နယ်သာလန်က ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှာ ဖြစ်တယ်လို့ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ အခုလို ကနေဒါနဲ့ နယ်သာလန်နိုင်ငံတွေက ဥပဒေကြောင်းအရ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ပါသလား။ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေကျွမ်းကျင်သူ လူ့အခွင့်အရေးရှေ့နေလည်းဖြစ် နယူးရောက်အခြေစိုက် Global Justice Center ဥက္ကဌ Akila Radhakrishnan က ဗွီအိုအေကို အခုလို ပြောပါတယ်။
" နှစ်နိုင်ငံ ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်ကိုကြည့်ရင် ဂမ်ဘီယာက မြန်မာကို စွဲထားတဲ့ အမှုမှာ တစိတ်တပိုင်းအနေနဲ့ ကနေဒါနဲ့ နယ်သာလန်နှစ်နိုင်ငံ ပူးတွဲပြီးမြန်မာကို နောက်ထပ်အမှုထပ်ဖွင့်မယ့် သဘောဖြစ်ပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ တရားဥပဒေကြောင်းဆိုင်ရာ မေးခွန်းတွေရှိလာမှာဖြစ်ပါတယ်။ ကနေဒါနဲ့ နယ်သာလန်ရဲ့ ကြေညာချက်မှာ အဓိကပြောထားတဲ့အချက်ကတော့ ဂမ်ဘီယာရဲ့လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုစွဲချက်ထဲမှာ ပါနေတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှု၊ အစုလိုက်အပြုံလိုက် အတင်းအဓမ္မပြုကျင့်မှု ကို အဓိကထားပြီး သူတို့နှစ်နိုင်ငံက ပူးတွဲ အမှုဖွင့်ဖို့ ရှိတယ်ဆိုတာကို ပြောထားပါတယ်။"
မေး။။ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးမှာ တကယ်တမ်း မြန်မာကို အမှု စွဲထားတဲ့ နိုင်ငံက ဂမ်ဘီယာဖြစ်ပေမယ့် ကနေဒါ၊ နယ်သာလန် နိုင်ငံတွေက မြန်မာကို ထပ်ပြီး အမှုစွဲနိုင်သလားရှင့်။
ဖြေ။ ။ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်မှာ ပါဝင်နေတဲ့ ဘယ်နိုင်ငံမဆို ဒီအမှုမှာ ပါဝင်ပတ်သက်နိုင်ပါတယ်။ အဲတော့ ဒီစာချုပ်ကို သဘောတူထားတဲ့ နိုင်ငံအများကြီးရှိနေပြီး၊ အမှုကို ပိုပြီးအားကောင်းဖို့အတွက် အဲဒီနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ အခြားစွဲချက်တွေနဲ့ ထပ်ပြီး အမှုဖွင့်နိုင်ပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂတရားရုံးမှာ ဂမ်ဘီယာက မြန်မာကို စွဲတင်ထားတဲ့အမှုမှာ ဥပဒေကြောင်းအရပါ ပါဝင်ဆောင်ရွက်လာတဲ့ နိုင်ငံတွေထဲမှာ ကနေဒါ၊ နယ်သာလန်နိုင်ငံအပြင် မော်လ်ဒိုက် နိုင်ငံလည်း ပါဝင်ပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာအစိုးရကတော့ ICJ တရားရုံးက ချမှတ်ထားတဲ့ ကြားဖြတ်အရေးပေါ်စီမံဆောင်ရွက်ချက်တွေကို လိုက်နာလုပ်ဆောင်နေကြောင်း တုန့်ပြန်ထားပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် သတ်ဖြတ်မှု၊ အုပ်စုလိုက် အတင်း အဓမ္မပြုကျင့်မှု ရွာတွေ မီးရှို့ဖျက်စီးမှုအပါအဝင် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုတွေ ရပ်တန့်ဖို့ မြန်မာအစိုးရအနေနဲ့ ကြားဖြတ်အရေးပေါ် အစီအမံတွေကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ဖို့ ၂၀၂၀ ဇန်နဝါရီလမှာ ICJ တရားသူကြီးတွေက အမိန့်ချမှတ်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါအပြင် မြန်မာအနေနဲ့ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ခြင်းရှိမရှိ ဆိုတာကို တရားရုံးအနေနဲ့ စုံစမ်းစီရင်ခွင့်ရှိကြောင့်းလည်း အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။
...................
ICJ အမှုမှာ ကနဒေါနဲ့ နယျသာလနျ ဂမျဘီယာဘကျက ကူညီမညျ
(Unicode)
လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုစှဲခကြျနဲ့ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ မွနျမာ ကို ဂမျဘီယာက စှဲထားတဲ့ အမှုအတှကျ ကနဒေါနဲ့ နယျသာလနျ နှဈနိုငျငံလုံးက ဥပဒကွေောငျးအရ ဂမျဘီယာဘကျကနေ ပါဝငျကူညီ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျသှားမှာဖွဈတယျလို့ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က နှဈနိုငျငံ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးတှကေ ပူးတှဲကွညောခကြျ ထုတျပွနျလိုကျပါတယျ။
ဘယျလို ဥပဒနေညျးလမျးတှနေဲ့ ကနဒေါနဲ့ နယျသာလနျနိုငျငံတှကေ ဂမျဘီယာနဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှာလဲ။ နိုငျငံတကာဥပဒကြှေမျးကငြျသူ လူ့အခှင့ျအရေးရှေ့နေ Global Justice Center ဥက်ကဌ Akila Radhakrishnan ကို မအငျကွငျးနိုငျက ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး တငျပွထားပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂအမွင့ျဆုံး တရားရုံးမှာ မွနျမာကို လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု စှဲခကြျနဲ့ ဂမျဘီယာက စှဲတငျထားတဲ့အမှုကို ထောကျခံရုံသာမက ဥပဒကွေောငျးကပါ ပါဝငျဆောငျရှကျဖို့ပွငျဆငျနကွေောငျး ကနဒေါ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး François-Philippe Champagne နဲ့ နယျသာလနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Stef Blok တို့နှဈဦးကနေ စကျတငျဘာလ (၂) ရကျနေ့က ပူးတှဲကွညောခကြျ ထုတျပွနျခဲ့ပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ ညှငျးပနျးနှိပျစကျသတျဖွတျခဲ့တယျဆိုတဲ့ မွနျမာစဈတပျရဲ့ ပွဈမှုကြူးလှနျမှုတှကေို အရေးယူအပွဈပေးနိုငျခွငျးမရှိပဲ ကငျးလှတျခှင့ျရနတောကို အဆုံးသတျစရေေး လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု ကာကှယျရေး သဘောတူစာခြုပျအတိုငျး လိုကျနာဆောငျရှကျတဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံရဲ့ ကွိုးပမျးခကြျကို ကနဒေါနဲ့ နယျသာလနျနိုငျငံက အပွည့ျအဝထောကျခံတယျလို့ အဲဒီကွညောခကြျမှာ ဖေါျပွထားပါတယျ။ ဒါအပွငျ ဒီလိုပွဈမှုကြူးလှနျမှုမြိုးဟာ လူသားအားလုံးအတှကျ စိုးရိမျဖှယျရာဖွဈပွီး ကနဒေါနဲ့ နယျသာလနျ နှဈနိုငျငံမှာလညျး တာဝနျရှိတယျလို့ ခံယူကွောငျး ဖေါျပွထားပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ လိငျပိုငျးဆိုငျရာ အကွမျးဖကျမှု၊ အတငျးအဓမ်မပွုကငြ့ျမှု စတဲ့ ကြူးလှနျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ နိုငျငံတကာဥပဒနေဲ့အညီ တရားစှဲနိုငျရေးမှာ ကနဒေါနဲ့ နယျသာလနျက ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှာ ဖွဈတယျလို့ ဖေါျပွထားပါတယျ။
ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ အခုလို ကနဒေါနဲ့ နယျသာလနျနိုငျငံတှကေ ဥပဒကွေောငျးအရ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနိုငျပါသလား။ နိုငျငံတကာ ဥပဒကြှေမျးကငြျသူ လူ့အခှင့ျအရေးရှေ့နလေညျးဖွဈ နယူးရောကျအခွစေိုကျ Global Justice Center ဥက်ကဌ Akila Radhakrishnan က ဗှီအိုအကေို အခုလို ပွောပါတယျ။
" နှဈနိုငျငံ ပူးတှဲထုတျပွနျခကြျကိုကွည့ျရငျ ဂမျဘီယာက မွနျမာကို စှဲထားတဲ့ အမှုမှာ တစိတျတပိုငျးအနနေဲ့ ကနဒေါနဲ့ နယျသာလနျနှဈနိုငျငံ ပူးတှဲပွီးမွနျမာကို နောကျထပျအမှုထပျဖှင့ျမယ့ျ သဘောဖွဈပါတယျ။ ဒါနဲ့ပတျသကျလို့ တရားဥပဒကွေောငျးဆိုငျရာ မေးခှနျးတှရှေိလာမှာဖွဈပါတယျ။ ကနဒေါနဲ့ နယျသာလနျရဲ့ ကွညောခကြျမှာ အဓိကပွောထားတဲ့အခကြျကတော့ ဂမျဘီယာရဲ့လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုစှဲခကြျထဲမှာ ပါနတေဲ့ မွနျမာစဈတပျရဲ့လိငျပိုငျးဆိုငျရာအကွမျးဖကျမှု၊ အစုလိုကျအပွုံလိုကျ အတငျးအဓမ်မပွုကငြ့ျမှု ကို အဓိကထားပွီး သူတို့နှဈနိုငျငံက ပူးတှဲ အမှုဖှင့ျဖို့ ရှိတယျဆိုတာကို ပွောထားပါတယျ။"
မေး။။ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးမှာ တကယျတမျး မွနျမာကို အမှု စှဲထားတဲ့ နိုငျငံက ဂမျဘီယာဖွဈပမေယ့ျ ကနဒေါ၊ နယျသာလနျ နိုငျငံတှကေ မွနျမာကို ထပျပွီး အမှုစှဲနိုငျသလားရှင့ျ။
ဖွေ။ ။ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု ကာကှယျရေးဆိုငျရာ သဘောတူညီခကြျမှာ ပါဝငျနတေဲ့ ဘယျနိုငျငံမဆို ဒီအမှုမှာ ပါဝငျပတျသကျနိုငျပါတယျ။ အဲတော့ ဒီစာခြုပျကို သဘောတူထားတဲ့ နိုငျငံအမြားကွီးရှိနပွေီး၊ အမှုကို ပိုပွီးအားကောငျးဖို့အတှကျ အဲဒီနိုငျငံတှအေနနေဲ့ အခွားစှဲခကြျတှနေဲ့ ထပျပွီး အမှုဖှင့ျနိုငျပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂတရားရုံးမှာ ဂမျဘီယာက မွနျမာကို စှဲတငျထားတဲ့အမှုမှာ ဥပဒကွေောငျးအရပါ ပါဝငျဆောငျရှကျလာတဲ့ နိုငျငံတှထေဲမှာ ကနဒေါ၊ နယျသာလနျနိုငျငံအပွငျ မောျလျဒိုကျ နိုငျငံလညျး ပါဝငျပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာအစိုးရကတော့ ICJ တရားရုံးက ခမြှတျထားတဲ့ ကွားဖွတျအရေးပေါျစီမံဆောငျရှကျခကြျတှကေို လိုကျနာလုပျဆောငျနကွေောငျး တုန့ျပွနျထားပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ သတျဖွတျမှု၊ အုပျစုလိုကျ အတငျး အဓမ်မပွုကငြ့ျမှု ရှာတှေ မီးရှို့ဖကြျစီးမှုအပါအဝငျ ညှငျးပနျးနှိပျစကျမှုတှေ ရပျတန့ျဖို့ မွနျမာအစိုးရအနနေဲ့ ကွားဖွတျအရေးပေါျ အစီအမံတှကေို လိုကျနာဆောငျရှကျဖို့ ၂၀၂၀ ဇနျနဝါရီလမှာ ICJ တရားသူကွီးတှကေ အမိန့ျခမြှတျခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ ဒါအပွငျ မွနျမာအနနေဲ့ လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု ကြူးလှနျခွငျးရှိမရှိ ဆိုတာကို တရားရုံးအနနေဲ့ စုံစမျးစီရငျခှင့ျရှိကွောင့ျးလညျး အတညျပွုခဲ့ပါတယျ။
