[Zawgyi/Unicode]
ကပ်ဘေးဒဏ်နဲ့ ရာသီဥတုဒဏ်ခံနေရတဲ့ အိမ်နီးချင်း အိန္ဒိယနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတွေကို မြန်မာနိုင်ငံက စိုက်ပျိုးထုတ်ကုန်တွေ တင်ပို့နိုင်မယ့် အလားအလာအေပေါ် စီးပွားရေးကျွမ်းကျင်သူတွေရဲ့ ခန့်မှန်းချက်ကို ပြောပြပေးပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံက စိုက်ခင်းတွေမှာ ဒီလဆန်းပိုင်းက ကန္တာရကျိုင်းကောင်တွေ ကျလို့ အကြီးအကျယ် ထိခိုက်ခဲ့ရသလို တရုတ်နိုင်ငံမှာလည်း မိုးကြီးရေလျှံမှုတွေကြောင့် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်နိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းနေတာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံက စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တွေ ပိုပြီးတင်ပို့နိုင်တော့မလား မျှော်လင့်ချက်တွေ ထွက်ပေါ်နေပါတယ်။
အိန္ဒိယက မြန်မာ့မတ်ပဲကို ဒီနှစ်တန်ချိန် ၄၀၀,၀၀၀ အထိ တိုးဝယ်ထားတာပါ။ ပဲစင်းငုံဝယ်ဖို့ ရှိပေမဲ့ ဝယ်ယူမယ့် ပမာဏကိုတော့ တရားဝင် မကြေညာသေးပါဘူး။ COVID-19 ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုတွေနဲ့ အကြီးအကျယ် ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန် လိုအပ်ချက်တွေ ရှိနိုင်တာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံက ဝယ်ယူနိုင်တယ်လို့လည်း ကုန်သည်တွေက မျှော်လင့်နေကြတာပါ။ အိန္ဒိယနိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံရုံး၊ စီးပွားရေးသံမှူး ဦးနေအေးလွင်ကတော့ အိန္ဒိယနိုင်ငံရဲ့ လိုအပ်ချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံက စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တွေကို ဝယ်ယူနိုင်တဲ့ အလားအလာရှိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“အဲဒီတော့ မှန်းရမယ့်အနေအထားမှာဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံကပဲကတော့ လက်ရှိမှာ ဆက်ပြီးသွားမယ့်အနေအထားမှာ ရှိပါတယ်။ သို့သော်လည်း အိန္ဒိယ အစိုးရက ဒီ ၈ လပိုင်းအကုန်အထိမှာ သူတို့ ‘ ပဲ’ ဘယ်လောက်ထိသွင်းနိုင်မလဲ အဲဒီအပေါ်အခြေအနေကြည့်ပြီး သူ့မှာလည်း နိုင်ငံကထွက်နိုင်တဲ့အထွက်နှုန်း ဘယ်လောက်ရှိနိုင်လဲ ဒီအပေါ်မှာ အခြေခံပြီးမှသူတို့။ အကယ်၍လိုအပ်တယ်ဆိုရင် ဆက်ပြီးတော့ ကျနော်တို့ဆီကို ခုနက quota ( ခွဲတမ်း) လည်းမပြည့်သေးဘူး၊ အထွက်လည်းနည်းမယ်ဆိုရင်တော့ ရက်တွေကို extend လုပ်မယ့်အနေအထားရှိပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံက စိုက်ပျိုးထွက်ကုန်တွေ တင်ပို့နေတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံမှာလည်း ရာသီဥတု ဆိုးဝါးမှုတွေကြောင့် လိုအပ်ချက်တွေ ရှိလာနိုင်တယ်လို့ လုပ်ငန်းရှင်တွေ ခန့်မှန်းနေပါတယ်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေမှာ လိုအပ်ချက်တွေ ရှိလာခဲ့ရင် အခွင့်အလမ်းကို လက်မလွတ်အောင် ပြင်ဆင်ထားသင့်တယ်လို့လည်း မြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်ကြီးများနဲ့ စက်မှုလက်မှု လုပ်ငန်းရှင်များအသင်းချုပ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာမောင်မောင်လေးက ပြောပါတယ်။
“ဆက်စပ်မှုတွေ ရှိနေတဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံကတော့ ဒါလေးတွေက ပြင်ဆင်ထားဖို့လိုသလို၊ expect ပေါ့ မျှော်လင့်ထားဖို့ ဟာကလေးတွေကလည်း လိုပါတယ်။ တဘက်နိုင်ငံက လိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ဖို့ complimentary ပေါ့နော်၊ တယောက်နဲ့ တယောက်ကတော့ ရှိထားသင့်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ လောလောဆယ်တော့ သူတို့အနေနဲ့တိုးဝယ်မှာတို့၊ လျှော့ဝယ်မှာတို့တော့ မရှိသေးပါဘူး။ တချို့အိန္ဒိယ ကုန်သည်အသင်းအနေနဲ့တော့ propose လုပ်မယ်လို့တော့ လျာထားတာတွေရှိပါတယ်။ ဒါကိုရှေ့ဆက်ပြီးတော့ ဆွေးနွေးဖို့တော့ ရှိပါတယ်။”
အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေမှာ လိုအပ်ချက်တွေအရ မြန်မာနိုင်ငံက စိုက်ပျိုးထုတ်ကုန်တွေကို ဝယ်ယူနိုင်တဲ့ အလားအလာတွေ ရှိနေပေမဲ့ သတိထားစရာတွေ ရှိနေတာကိုလည်း ကျွမ်းကျင်သူတချို့ ထောက်ပြနေကြတာပါ။ အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံက စိုက်ပျိုးထွက်ကုန်တွေကို တင်ပို့ရောင်းချရာမှာ လက်တေ့ွအကျိုးရှိအောင် ပြင်ဆင်ထားဖို့လိုက်တယ်လို့ စီးပွားရေးပညာရှင် ဒေါက်တာအောင်ကိုကိုက ပြောပါတယ်။
“သူတို့မှာလည်း တောင်သူလယ်သမားတွေကို အကာအကွယ်ပေးရတဲ့ဟာတွေ ရှိတယ်၊ သူတို့ဝယ်တယ်ဆိုတာ မတတ်သာတဲ့အဆုံးမှ ဝယ်တာ များပါတယ်။ နောက်တခုက ဝယ်တဲ့အခါမှာလည်း ဈေးသက်သာစွာနဲ့ ဝယ်ဖို့သူတို့ကြိုးစားကြမှာပဲ။ အိန္ဒိယက ပဲဝယ်တယ်ဆို ဒီလိုပဲဝယ်တာ၊ တရုတ်က ဆန်ဝယ်တယ်ဆိုတာလည်း ဒီလိုပဲဝယ်တာပဲ။ ကိုယ်ကရောင်းတဲ့ဈေးကွက်က ကိုယ်ရောင်းချင်တဲ့ဈေး ရချင်မှရတာ၊ ဘာလို့ဖြစ်တာလဲ စောစောကပြောသလို လိုတာထက်ပိုလျှံနေရင်လည်း ဖြစ်သွားတတ်တယ်။ အမြတ်အစွန်းများများ မရဘဲနဲ့ နည်းတာပေါ့။ လုပ်ရတာနဲ့ မတန်ဘူးပေါ့။ အဲလိုဖြစ်တဲ့အတွက် လယ်သမားတွေက ဆင်းရဲမြဲဆင်းရဲနေတာ၊ မချမ်းသာလာဘူး။”
မြန်မာနိုင်ငံကုန်ကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ၂၀၁၉ ခုနှစ်ကကနေ ၂၀၂၀ မေလအထိမြန်မာနိုင်ငံနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံကြား ကုန်သွယ်မှု ပမာဏဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၉၂၀ကျော်ရှိပြီး တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ကတော့ သန်း ၈,၃၀၀ ကျော် ရှိနေပါတယ်။
[Unicode Version]
မွနျမာ့စိုကျပြိုးထုတျကုနျ အိန်ဒိယနဲ့တရုတျဘကျ ပိုတငျပို့နိုငျဖို့ မေ ြှာျလင့ျနကွေ
ကပျဘေးဒဏျနဲ့ ရာသီဥတုဒဏျခံနရေတဲ့ အိမျနီးခငြျး အိန်ဒိယနဲ့ တရုတျနိုငျငံတှကေို မွနျမာနိုငျငံက စိုကျပြိုးထုတျကုနျတှေ တငျပို့နိုငျမယ့ျ အလားအလာအပေေါျ စီးပှားရေးကြှမျးကငြျသူတှရေဲ့ ခန့ျမှနျးခကြျကို ပွောပွပေးပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
အိန်ဒိယနိုငျငံက စိုကျခငျးတှမှော ဒီလဆနျးပိုငျးက ကန်တာရကြိုငျးကောငျတှေ ကလြို့ အကွီးအကယြျ ထိခိုကျခဲ့ရသလို တရုတျနိုငျငံမှာလညျး မိုးကွီးရလြှေံမှုတှကွေောင့ျ စိုကျပြိုးရေးလုပျငနျးတှေ ထိခိုကျနိုငျတယျလို့ ခန့ျမှနျးနတောကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံက စိုကျပြိုးရေးထှကျကုနျတှေ ပိုပွီးတငျပို့နိုငျတော့မလား မြှောျလင့ျခကြျတှေ ထှကျပေါျနပေါတယျ။
အိန်ဒိယက မွနျမာ့မတျပဲကို ဒီနှဈတနျခြိနျ ၄၀၀,၀၀၀ အထိ တိုးဝယျထားတာပါ။ ပဲစငျးငုံဝယျဖို့ ရှိပမေဲ့ ဝယျယူမယ့ျ ပမာဏကိုတော့ တရားဝငျ မကွညောသေးပါဘူး။ COVID-19 ကပျရောဂါ ကူးစကျမှုတှနေဲ့ အကွီးအကယြျ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အိန်ဒိယနိုငျငံမှာ စိုကျပြိုးရေးထှကျကုနျ လိုအပျခကြျတှေ ရှိနိုငျတာကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံက ဝယျယူနိုငျတယျလို့လညျး ကုနျသညျတှကေ မြှောျလင့ျနကွေတာပါ။ အိန်ဒိယနိုငျငံဆိုငျရာ မွနျမာသံရုံး၊ စီးပှားရေးသံမှူး ဦးနအေေးလှငျကတော့ အိန်ဒိယနိုငျငံရဲ့ လိုအပျခကြျအရ မွနျမာနိုငျငံက စိုကျပြိုးရေးထှကျကုနျတှကေို ဝယျယူနိုငျတဲ့ အလားအလာရှိတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“အဲဒီတော့ မှနျးရမယ့ျအနအေထားမှာဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံကပဲကတော့ လကျရှိမှာ ဆကျပွီးသှားမယ့ျအနအေထားမှာ ရှိပါတယျ။ သို့သောျလညျး အိန်ဒိယ အစိုးရက ဒီ ၈ လပိုငျးအကုနျအထိမှာ သူတို့ ‘ ပဲ’ ဘယျလောကျထိသှငျးနိုငျမလဲ အဲဒီအပေါျအခွအေနကွေည့ျပွီး သူ့မှာလညျး နိုငျငံကထှကျနိုငျတဲ့အထှကျနှုနျး ဘယျလောကျရှိနိုငျလဲ ဒီအပေါျမှာ အခွခေံပွီးမှသူတို့။ အကယျ၍လိုအပျတယျဆိုရငျ ဆကျပွီးတော့ ကနြောျတို့ဆီကို ခုနက quota ( ခှဲတမျး) လညျးမပွည့ျသေးဘူး၊ အထှကျလညျးနညျးမယျဆိုရငျတော့ ရကျတှကေို extend လုပျမယ့ျအနအေထားရှိပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံက စိုကျပြိုးထှကျကုနျတှေ တငျပို့နတေဲ့ တရုတျနိုငျငံမှာလညျး ရာသီဥတု ဆိုးဝါးမှုတှကွေောင့ျ လိုအပျခကြျတှေ ရှိလာနိုငျတယျလို့ လုပျငနျးရှငျတှေ ခန့ျမှနျးနပေါတယျ။ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှမှော လိုအပျခကြျတှေ ရှိလာခဲ့ရငျ အခှင့ျအလမျးကို လကျမလှတျအောငျ ပွငျဆငျထားသင့ျတယျလို့လညျး မွနျမာနိုငျငံ ကုနျသညျကွီးမြားနဲ့ စကျမှုလကျမှု လုပျငနျးရှငျမြားအသငျးခြုပျ ဒုဥက်ကဋ်ဌ ဒေါကျတာမောငျမောငျလေးက ပွောပါတယျ။
“ဆကျစပျမှုတှေ ရှိနတေဲ့အတှကျ မွနျမာနိုငျငံကတော့ ဒါလေးတှကေ ပွငျဆငျထားဖို့လိုသလို၊ expect ပေါ့ မြှောျလင့ျထားဖို့ ဟာကလေးတှကေလညျး လိုပါတယျ။ တဘကျနိုငျငံက လိုအပျခကြျကို ဖွည့ျဆညျးပေးနိုငျဖို့ complimentary ပေါ့နောျ၊ တယောကျနဲ့ တယောကျကတော့ ရှိထားသင့ျတယျလို့ ထငျပါတယျ။ လောလောဆယျတော့ သူတို့အနနေဲ့တိုးဝယျမှာတို့၊ လြှော့ဝယျမှာတို့တော့ မရှိသေးပါဘူး။ တခြို့အိန်ဒိယ ကုနျသညျအသငျးအနနေဲ့တော့ propose လုပျမယျလို့တော့ လြာထားတာတှရှေိပါတယျ။ ဒါကိုရှေ့ဆကျပွီးတော့ ဆှေးနှေးဖို့တော့ ရှိပါတယျ။”
အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှမှော လိုအပျခကြျတှအေရ မွနျမာနိုငျငံက စိုကျပြိုးထုတျကုနျတှကေို ဝယျယူနိုငျတဲ့ အလားအလာတှေ ရှိနပေမေဲ့ သတိထားစရာတှေ ရှိနတောကိုလညျး ကြှမျးကငြျသူတခြို့ ထောကျပွနကွေတာပါ။ အထူးသဖွင့ျ မွနျမာနိုငျငံက စိုကျပြိုးထှကျကုနျတှကေို တငျပို့ရောငျးခရြာမှာ လကျတှေ့အကြိုးရှိအောငျ ပွငျဆငျထားဖို့လိုကျတယျလို့ စီးပှားရေးပညာရှငျ ဒေါကျတာအောငျကိုကိုက ပွောပါတယျ။
“သူတို့မှာလညျး တောငျသူလယျသမားတှကေို အကာအကှယျပေးရတဲ့ဟာတှေ ရှိတယျ၊ သူတို့ဝယျတယျဆိုတာ မတတျသာတဲ့အဆုံးမှ ဝယျတာ မြားပါတယျ။ နောကျတခုက ဝယျတဲ့အခါမှာလညျး ဈေးသကျသာစှာနဲ့ ဝယျဖို့သူတို့ကွိုးစားကွမှာပဲ။ အိန်ဒိယက ပဲဝယျတယျဆို ဒီလိုပဲဝယျတာ၊ တရုတျက ဆနျဝယျတယျဆိုတာလညျး ဒီလိုပဲဝယျတာပဲ။ ကိုယျကရောငျးတဲ့ဈေးကှကျက ကိုယျရောငျးခငြျတဲ့ဈေး ရခငြျမှရတာ၊ ဘာလို့ဖွဈတာလဲ စောစောကပွောသလို လိုတာထကျပိုလြှံနရေငျလညျး ဖွဈသှားတတျတယျ။ အမွတျအစှနျးမြားမြား မရဘဲနဲ့ နညျးတာပေါ့။ လုပျရတာနဲ့ မတနျဘူးပေါ့။ အဲလိုဖွဈတဲ့အတှကျ လယျသမားတှကေ ဆငျးရဲမွဲဆငျးရဲနတော၊ မခမြျးသာလာဘူး။”
မွနျမာနိုငျငံကုနျကှယျရေးဝနျကွီးဌာနရဲ့ ထုတျပွနျခကြျအရ ၂၀၁၉ ခုနှဈကကနေ ၂၀၂၀ မလေအထိမွနျမာနိုငျငံနဲ့ အိန်ဒိယနိုငျငံကွား ကုနျသှယျမှု ပမာဏဟာ အမရေိကနျဒေါျလာ သနျး ၉၂၀ကြောျရှိပွီး တရုတျနိုငျငံနဲ့ကတော့ သနျး ၈,၃၀၀ ကြောျ ရှိနပေါတယျ။
