(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာတနိုင်ငံလုံးမှာ ရှိတဲ့ ကိုဗစ်သံသယလူနာတွေရဲ့ ဓာတ်ခွဲနမူနာတွေကို စစ်ဆေးပေးနေတဲ့ အမျိုးသားကျန်းမာရေး ဓာတ်ခွဲမှုဆိုင်ရာဌာနမှာ အရင်ကစစ်ဆေးတဲ့နှုန်းထက် ၅ ဆပိုပြီးဆောင်ရွက်ပေးနိုင်တော့မယ့်အကြောင်းကို တင်ဆက်ပေးပါမယ်။
သံသယလူနာတွေမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ရှိ၊ မရှိဆိုတာကို စစ်ဆေးပေးနေတဲ့ ရန်ကုန်က အမျိုးသားကျန်းမာရေးဓာတ်ခွဲမှုဆိုင်ရာဌာန (NHL) မှာ တနေ့ကို ဓာတ်ခွဲနမူနာပေါင်း ၃၀၀ ကနေ ၄၀၀ ကြား စစ်ပေးနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ လူနာတွေရဲ့ ဓာတ်ခွဲနမူနာတွေကို PCR နည်းပညာနဲ့ အဆင့်ဆင့်ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်ပြီး စစ်ဆေးနေတာပါ။
အခုချိန်မှာ ဓာတ်ခွဲနမူနာတွေကို NHL တခုတည်းမှာပဲ စစ်ဆေးပေးနေပေမယ့် နောက်ထပ်နေရာသုံးနေရာမှာ စစ်ဆေးနိုင်ဖို့ကိုလည်း ဆောင်ရွက်ထားရှိပြီး ဖြစ်တယ်လို့ ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနက ညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးက ပြောပါတယ်။
အဲ့ဒါအပြင် ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနကို လှူဒါန်းထားတဲ့ ကိုဗစ်ရောဂါရှိ၊ မရှိစစ်ဆေးပေးနိုင်မယ့် စက်ပစ္စည်းတွေကို NHL မှာ ဒီကနေ့ စတင်တပ်ဆင်နေပြီလို့ သိရပါတယ်။ အဲဒီစက်ပစ္စည်းတွေကို အင်ဂျင်နီယာ ၁၅ ယောက်နဲ့ ၅ ရက်အတွင်းအပြီး တပ်ဆင်မှာဖြစ်ပြီး ရောဂါရှိ၊ မရှိ စစ်ဆေးပေးမယ့် နှုန်း ၅ ဆလောက် ထပ်တိုးဆောင်ရွက်နိုင်တော့မယ်လို့ ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“အဲတော့ ၅ ရက်အပြီး ဆင်ပြီးတဲ့အခါကျရင် ၆ ရက်နေ့ မနက်မှာတော့ Test Run ပေးရမယ်ပေါ့နော်။ ၆ ရက်နေ့မှာစပြီးတော့ အကုန်လုံး ကိုင်မလား၊ ၇ ရက်နေ့မှာစပြီးတော့ ကိုင်မလား၊ အဲဒါကတော့ စက်ပြီးရဲ့ Test Run ပေါ် မူတည်တာပေါ့နော်။ အဲဒါပြီးရင်တော့ သူက ၈ နာရီတဆိုင်းကို ၃၈၀ စစ်နိုင်တယ်ပေါ့နော်။ ၂၄ နာရီအပြည့်ဆိုရင် ၁၁၄၀ လောက်စစ်နိုင်တယ်ပေါ့နော်။ လက်ရှိစစ်နိုင်တဲ့ ၃၀၀ လောက်နဲ့ပြန်ပေါင်းလိုက်ရင် သူက ၁,၅၀၀ လောက်ဖြစ်သွားမယ်ပေါ့နော်။ အဲတော့ စက် Capacity အပြည့် Run ရင် ၅ ဆလောက်တက်လာမယ်ပေါ့နော်။”
ရန်ကုန်မြို့မှာရှိတဲ့ NHL မှာ အဓိကထားစစ်ဆေးပေးနေရာကနေ မန္တလေးက ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဓာတ်ခွဲမှုဆိုင်ရာဌာနဲ့ ဆေးသုတေသနဦးစီးဌာန (အထက်မြန်မာပြည်) အပါအဝင် မွန်ပြည်နယ်က တီဘီရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေးဌာနတို့မှာပါ ဓာတ်ခွဲနမူနာတွေစစ်ပေးနိုင်တော့မှာဖြစ်ပြီး နောက်ထပ်တိုးပြီးစစ်ပေးနိုင်ဖို့ကိုလည်း စီစဉ်နေတယ်လို့ ဆက်ပြောပါတယ်။
သံသယလူနာအဖြစ်သတ်မှတ်ပြီး သူတို့ရဲ့ဓာတ်ခွဲနမူနာအားလုံးကို စစ်ပေးနေပြီး အသွားအလာကန့်သတ်ပြီး သီးခြားနေထိုင်နေတဲ့သူတွေကိုပါ ထပ်တိုးစစ်ပေးနိုင်ဖို့အတွက် အစီအစဉ်ရှိတယ်လို့ ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးက အခုလိုရှင်းပြထားပါတယ်။
“ကျနော်တို့က လူနာလို့ သတ်မှတ်ရင်တော့ Fever ရှိမယ်၊ Travelling History ရှိမယ်။ အဲဒီခါကျရင်သူကတော့ PUI ပေါ့နော်၊ စောင့်ကြည့်လူနာ စာရင်းဝင်သွားပြီ။ အဲလူတွေအကုန်လုံးကိုစစ်နိုင်တယ် ကျနော်တို့က နံပါတ်တစ်အနေနဲ့။ နံပါတ်နှစ်အချက်က ဒီ Contact Tracing လိုက်တဲ့အခါမှာ 1st Contact ပေါ့နော် အဲဒါတွေ အားလုံးလည်းစစ်နိုင်တယ်။ Secondary Contact ထဲကနေပြီးတော့ နည်းနည်းသံသယရှိတဲ့သူတွေကိုလည်း စစ်နေတယ်ပေ့ါနော်။ အဲဒါ Plus ကိုမှ Quarantine ထဲက 5 to 10 percent of quarantine ပေါ့နော်၊ အဲဒါလည်း ကျနော်တို့စစ်နိုင်တယ်ပေါ့နော် လက်ရှိအနေအထားအရ။ Quarantine ထဲကတော့ တိုးစစ်ဖို့ရှိတာပေါ့နော်၊ နောက်ပိုင်းမှာ တက်လာရင် တက်လာသလို။ လတ်တလော အခြေအနေအရတော့ စစ်ရမယ့်သူ အားလုံးကိုတော့ နေ့စဉ် စစ်ပေးနိုင်တယ်။”
ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ဒီကနေ့ မနက် ၁၀နာရီသတင်းထုတ်ပြန်ပြီးချိန်အထိဆို ဓာတ်ခွဲအတည်ပြုလူနာ ၁၂၁ ဦးအထိ ရှိထားပြီး အဲဒီထဲက ၅ ဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး ရောဂါသက်သာလို့ ဆေးရုံဆင်းခွင့်ရသူကလည်း ၉ ဦးအထိ ရှိထားပါတယ်။ ကိုဗစ်လူနာတွေမှာ ရောဂါပျောက်ကင်းတဲ့အထိ ပညာရှင်တွေပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး ကုသပေးနေတယ်လို့ ဒေါက်တာသန်းနိုင်စိုးကပြောပါတယ်။
“ဒီဟာကတော့ Clinical Management Committee ဆိုတာလေ ကျနော်တို့ဆီမှာ ပါမောက္ခ၊ ဆေးပညာရှင်ကြီးတွေ၊ သမားတော်ကြီးတွေ သူတို့ပါဝင်တဲ့အဖွဲ့ကနေပြီးတော့ လူနာတဦးချင်းစီနဲ့ သူတို့ဆွေးနွေးတိုင်ပင်တယ်။ လိုအပ်ရင် Video Conference ခေါ်တယ်။ အဲလိုမျိုးညှိနှိုင်းပြီးတော့ ဆောင်ရွက်လို့အောင်မြင်တာပါပဲ။”
COVID-19 ရောဂါပြန့်ပွားမှုကို တိုက်ဖျက်ရာမှာ အထောက်အကူပြုဖို့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံကို အခုလ ၈ရက်တုန်းကရောက်ရှိခဲ့တဲ့ တရုတ်ဆေးပညာရှင်အဖွဲ့ဟာ ပြည်တွင်းကပညာရှင်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး သူတို့ရဲ့အတွေ့အကြုံတွေအရ အကြံပေးမှုတွေလည်း ပြုခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေးကျွမ်းကျင်ပညာရှင် ၉ ဦး၊ တရုတ်တိုင်းရင်းဆေးပညာရှင် ၁ ဦးနဲ့ ဓာတ်ခွဲပညာရှင် ၂ ဦးပါဝင်တဲ့ အဲဒီအဖွဲ့ဟာ ရန်ကုန်မြို့မှာ ၁၄ရက်တာနေထိုင်ခဲ့တာပါ။
ဒီကနေ့စာရင်းတွေအရ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံနဲ့ နယ်မြေပေါင်း ၂၁၀ မှာ လူပေါင်း ၂၅ သိန်းကျော်ကို ကူးစက်ခဲ့တာပါ။ ဒီရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူ ၁၇၈,၀၀၀ ကျော်ရှိခဲ့ပြီး ရောဂါသက်သာလာသူ အရေအတွက်ဟာလည်း ၇၀၀,၀၀၀ ကျော်အထိ ရှိထားပြီဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
မွနျမာ COVID-19 စဈဆေးမှု ၅ ဆတိုး လုပျနိုငျတော့မယျ
မွနျမာတနိုငျငံလုံးမှာ ရှိတဲ့ ကိုဗဈသံသယလူနာတှရေဲ့ ဓာတျခှဲနမူနာတှကေို စဈဆေးပေးနတေဲ့ အမြိုးသားကနြျးမာရေး ဓာတျခှဲမှုဆိုငျရာဌာနမှာ အရငျကစဈဆေးတဲ့နှုနျးထကျ ၅ ဆပိုပွီးဆောငျရှကျပေးနိုငျတော့မယ့ျအကွောငျးကို တငျဆကျပေးပါမယျ။
သံသယလူနာတှမှော ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈပိုး ရှိ၊ မရှိဆိုတာကို စဈဆေးပေးနတေဲ့ ရနျကုနျက အမြိုးသားကနြျးမာရေးဓာတျခှဲမှုဆိုငျရာဌာန (NHL) မှာ တနေ့ကို ဓာတျခှဲနမူနာပေါငျး ၃၀၀ ကနေ ၄၀၀ ကွား စဈပေးနတေယျလို့ သိရပါတယျ။ လူနာတှရေဲ့ ဓာတျခှဲနမူနာတှကေို PCR နညျးပညာနဲ့ အဆင့ျဆင့ျဓာတျခှဲစမျးသပျပွီး စဈဆေးနတောပါ။
အခုခြိနျမှာ ဓာတျခှဲနမူနာတှကေို NHL တခုတညျးမှာပဲ စဈဆေးပေးနပေမေယ့ျ နောကျထပျနရောသုံးနရောမှာ စဈဆေးနိုငျဖို့ကိုလညျး ဆောငျရှကျထားရှိပွီး ဖွဈတယျလို့ ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနက ညှှနျကွားရေးမှူး ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးက ပွောပါတယျ။
အဲ့ဒါအပွငျ ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနကို လှူဒါနျးထားတဲ့ ကိုဗဈရောဂါရှိ၊ မရှိစဈဆေးပေးနိုငျမယ့ျ စကျပစ်စညျးတှကေို NHL မှာ ဒီကနေ့ စတငျတပျဆငျနပွေီလို့ သိရပါတယျ။ အဲဒီစကျပစ်စညျးတှကေို အငျဂငြျနီယာ ၁၅ ယောကျနဲ့ ၅ ရကျအတှငျးအပွီး တပျဆငျမှာဖွဈပွီး ရောဂါရှိ၊ မရှိ စဈဆေးပေးမယ့ျ နှုနျး ၅ ဆလောကျ ထပျတိုးဆောငျရှကျနိုငျတော့မယျလို့ ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“အဲတော့ ၅ ရကျအပွီး ဆငျပွီးတဲ့အခါကရြငျ ၆ ရကျနေ့ မနကျမှာတော့ Test Run ပေးရမယျပေါ့နောျ။ ၆ ရကျနေ့မှာစပွီးတော့ အကုနျလုံး ကိုငျမလား၊ ၇ ရကျနေ့မှာစပွီးတော့ ကိုငျမလား၊ အဲဒါကတော့ စကျပွီးရဲ့ Test Run ပေါျ မူတညျတာပေါ့နောျ။ အဲဒါပွီးရငျတော့ သူက ၈ နာရီတဆိုငျးကို ၃၈၀ စဈနိုငျတယျပေါ့နောျ။ ၂၄ နာရီအပွည့ျဆိုရငျ ၁၁၄၀ လောကျစဈနိုငျတယျပေါ့နောျ။ လကျရှိစဈနိုငျတဲ့ ၃၀၀ လောကျနဲ့ပွနျပေါငျးလိုကျရငျ သူက ၁,၅၀၀ လောကျဖွဈသှားမယျပေါ့နောျ။ အဲတော့ စကျ Capacity အပွည့ျ Run ရငျ ၅ ဆလောကျတကျလာမယျပေါ့နောျ။”
ရနျကုနျမွို့မှာရှိတဲ့ NHL မှာ အဓိကထားစဈဆေးပေးနရောကနေ မန်တလေးက ပွညျသူ့ကနြျးမာရေး ဓာတျခှဲမှုဆိုငျရာဌာနဲ့ ဆေးသုတသေနဦးစီးဌာန (အထကျမွနျမာပွညျ) အပါအဝငျ မှနျပွညျနယျက တီဘီရောဂါ တိုကျဖကြျရေးဌာနတို့မှာပါ ဓာတျခှဲနမူနာတှစေဈပေးနိုငျတော့မှာဖွဈပွီး နောကျထပျတိုးပွီးစဈပေးနိုငျဖို့ကိုလညျး စီစဉျနတေယျလို့ ဆကျပွောပါတယျ။
သံသယလူနာအဖွဈသတျမှတျပွီး သူတို့ရဲ့ဓာတျခှဲနမူနာအားလုံးကို စဈပေးနပွေီး အသှားအလာကန့ျသတျပွီး သီးခွားနထေိုငျနတေဲ့သူတှကေိုပါ ထပျတိုးစဈပေးနိုငျဖို့အတှကျ အစီအစဉျရှိတယျလို့ ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးက အခုလိုရှငျးပွထားပါတယျ။
“ကနြောျတို့က လူနာလို့ သတျမှတျရငျတော့ Fever ရှိမယျ၊ Travelling History ရှိမယျ။ အဲဒီခါကရြငျသူကတော့ PUI ပေါ့နောျ၊ စောင့ျကွည့ျလူနာ စာရငျးဝငျသှားပွီ။ အဲလူတှအေကုနျလုံးကိုစဈနိုငျတယျ ကနြောျတို့က နံပါတျတဈအနနေဲ့။ နံပါတျနှဈအခကြျက ဒီ Contact Tracing လိုကျတဲ့အခါမှာ 1st Contact ပေါ့နောျ အဲဒါတှေ အားလုံးလညျးစဈနိုငျတယျ။ Secondary Contact ထဲကနပွေီးတော့ နညျးနညျးသံသယရှိတဲ့သူတှကေိုလညျး စဈနတေယျပေ့ါနောျ။ အဲဒါ Plus ကိုမှ Quarantine ထဲက 5 to 10 percent of quarantine ပေါ့နောျ၊ အဲဒါလညျး ကနြောျတို့စဈနိုငျတယျပေါ့နောျ လကျရှိအနအေထားအရ။ Quarantine ထဲကတော့ တိုးစဈဖို့ရှိတာပေါ့နောျ၊ နောကျပိုငျးမှာ တကျလာရငျ တကျလာသလို။ လတျတလော အခွအေနအေရတော့ စဈရမယ့ျသူ အားလုံးကိုတော့ နေ့စဉျ စဈပေးနိုငျတယျ။”
ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနရဲ့ ဒီကနေ့ မနကျ ၁၀နာရီသတငျးထုတျပွနျပွီးခြိနျအထိဆို ဓာတျခှဲအတညျပွုလူနာ ၁၂၁ ဦးအထိ ရှိထားပွီး အဲဒီထဲက ၅ ဦးသဆေုံးခဲ့ပွီး ရောဂါသကျသာလို့ ဆေးရုံဆငျးခှင့ျရသူကလညျး ၉ ဦးအထိ ရှိထားပါတယျ။ ကိုဗဈလူနာတှမှော ရောဂါပြောကျကငျးတဲ့အထိ ပညာရှငျတှပေူးပေါငျးဆောငျရှကျပွီး ကုသပေးနတေယျလို့ ဒေါကျတာသနျးနိုငျစိုးကပွောပါတယျ။
“ဒီဟာကတော့ Clinical Management Committee ဆိုတာလေ ကနြောျတို့ဆီမှာ ပါမောက်ခ၊ ဆေးပညာရှငျကွီးတှေ၊ သမားတောျကွီးတှေ သူတို့ပါဝငျတဲ့အဖှဲ့ကနပွေီးတော့ လူနာတဦးခငြျးစီနဲ့ သူတို့ဆှေးနှေးတိုငျပငျတယျ။ လိုအပျရငျ Video Conference ခေါျတယျ။ အဲလိုမြိုးညှိနှိုငျးပွီးတော့ ဆောငျရှကျလို့အောငျမွငျတာပါပဲ။”
COVID-19 ရောဂါပွန့ျပှားမှုကို တိုကျဖကြျရာမှာ အထောကျအကူပွုဖို့အတှကျ မွနျမာနိုငျငံကို အခုလ ၈ရကျတုနျးကရောကျရှိခဲ့တဲ့ တရုတျဆေးပညာရှငျအဖှဲ့ဟာ ပွညျတှငျးကပညာရှငျတှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျခဲ့ပွီး သူတို့ရဲ့အတှေ့အကွုံတှအေရ အကွံပေးမှုတှလေညျး ပွုခဲ့တယျလို့ ပွောပါတယျ။ ပွညျသူ့ကနြျးမာရေးကြှမျးကငြျပညာရှငျ ၉ ဦး၊ တရုတျတိုငျးရငျးဆေးပညာရှငျ ၁ ဦးနဲ့ ဓာတျခှဲပညာရှငျ ၂ ဦးပါဝငျတဲ့ အဲဒီအဖှဲ့ဟာ ရနျကုနျမွို့မှာ ၁၄ရကျတာနထေိုငျခဲ့တာပါ။
ဒီကနေ့စာရငျးတှအေရ ကမ်ဘာ့နိုငျငံနဲ့ နယျမွပေေါငျး ၂၁၀ မှာ လူပေါငျး ၂၅ သိနျးကြောျကို ကူးစကျခဲ့တာပါ။ ဒီရောဂါကွောင့ျ သဆေုံးသူ ၁၇၈,၀၀၀ ကြောျရှိခဲ့ပွီး ရောဂါသကျသာလာသူ အရအေတှကျဟာလညျး ၇၀၀,၀၀၀ ကြောျအထိ ရှိထားပွီဖွဈပါတယျ။
