ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ ဒီမိုကရေစီ လူ့အခွင့်အရေးမေးခွန်း
Total နဲ့ Chevron ကုမ္ပဏီတို့ ထွက်ခွါသွားရသော အကြောင်းများစွာ ရှိနိုင်တဲ့အနက်၊ အဓိကကျတဲ့ အချက်ကတော့ သူတို့ရဲ့ ဝန်ထမ်းတွေ အပေါ် စစ်အစိုးရက အရေးယူ ဖိနှိပ်လာမှာ ကို စိုးရိမ်တဲ့အတွက် ဖြစ်တယ်လို့ ဦး ဂျက်မြင့် က ထင်မြင်ပါတယ်။ သဘာဝဓာတ်ငွေ့က ရရှိတဲ့ ဝင်ငွေတွေက မြန်မာ့ ရေနံနဲ့ သဘာဝ ဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်း MOGE ကတဆင့် စစ်တပ်ကို စီးဆင်းနေတဲ့ အထောက်အထားတွေ ရှိတယ်လို့ သူက ဆိုပါတယ်။ ချုပ်ဆိုထားတဲ့ စာချုပ်နဲ့ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေအရ ဆောင်ရမယ့် အခွန်တွေနဲ့ ပေးရမယ့် ဝင်ငွေတွေကို အာဏာသိမ်းထားတဲ့ စစ်ကောင်စီကို မပေးဆောင်လို့ မရတဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်ပါတယ်။ မပေးဆောင်ပြန်ရင်လည်း ဝန်ထမ်းတွေအပေါ် ဖိနှိပ်လာမယ့် အန္တရာယ်က ရှိနေတယ် လို့ သူ က သုံးသပ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မြနမာနိုင်ငံမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံတဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာမှာ ဖြေရှင်းနေရတဲ့ ပြည်သူ့ ဆက်ဆံရေး လုပ်ငန်းကလည်း ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးတစ်ရပ်လို ဖြစ်လာတာကြောင့် ဒီ လုပ်ငန်းကြီးတွေက မြန်မာနိုင်ငံက ထွက်ခွါကြတာ ဖြစ်တယ်လို့ ဦးဂျက်မြင့်က သုံးသပ်ပါတယ်။
ဒီမိုကရေစီ နဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ကို ကုမ္ပဏီကြီးတွေ က လုပ်ငန်း မဟာဗျူဟာ ရေးဆွဲရာမှာ အရေးတကြီးထားစဉ်းစားရေးဆွဲကြတယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။ အလုပ်သမားတွေရဲ့ အခွင့်အရေး၊ အမျိုးသမီးတွေ ရဲ့ အခွင့်အရေးနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေးတွေဟာ အရေးတကြီးထားရတဲ့ ကိစ္စရပ်တွေ ဖြစ်ကြပါတယ်။
ခုလို အနောက်နိုင်ငံက ကုမ္ပဏီတွေ ထွက်ခွါကြတဲ့အတွက် သဘာဝအရင်းအမြစ် ဝင်ငွေစီးဆင်းပုံက အနောက်နိုင်ငံတွေ ရဲ့ ချုပ်ထိန်းနိုင်မှုအောက်ကနေ လွတ်သွားနိုင်တာကြောင့် ဖိအားပေးနိုင်စွမ်းရည် (leverage) ကို စွန့်လွှတ်လိုက်ရတယ်လို့ မြင်နိုင်ပေမဲ့၊ အဲဒီလို ဖိအားပေးနိုင်စွမ်းရည် အပေါ် စစ်ကောင်စီက အပြုသဘော တုံ့ပြန်နိုင်တဲ့ အတိုင်းအဆကိုလည်း ကြည့်ဖို့လိုမယ်လို့ ဦးဂျက်မြင့်က ယူဆပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မြို့ကြီးတွေမှာလည်း စစ် က ပျံ့နှံ့လာတာကြောင့် နိုင်ငံတကာ စီးပွါးရေးလုပ်ငန်းတွေ အတွက် စွန့်စားရတဲ့ အန္တရာယ် ကို တွက်ချက်ရာမှာ ကြီးမားလာခဲ့ပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီမရှိ၊ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်တာတွေ ကြီးမားနေတဲ့အခါ နိုင်ငံတကာ စီးပွါးရေး လုပ်ငန်းတွေက ပေးရ၊ စွန့်စားရမယ့် အညွှန်းကိန်းကို သုံးသပ်တွက်ချက်ရာမှာ (Risk Analysis Index) မြင့်မားနေတတ်တယ်လို့လည်း ဦး ဂျက်မြင့်က ပြောပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ တရားဝင်မှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်း (crisis of legitimacy) ရှိနေတာကြောင့် အငြင်းအခုန်တွေ ဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံတကာ လုပ်ငန်းတွေအတွက် တရားဝင်မှုကလည်း စကားပြောလာ ခေါင်းကိုက်စရာ ဖြစ်လာတယ်လို့ ဦးဂျက်မြင့် က သုံးသပ်သွားပါတယ်။
[Unicode]
ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုနဲ့ ဒီမိုကရစေီ လူ့အခှင့ျအရေးမေးခှနျး
Total နဲ့ Chevron ကုမ်ပဏီတို့ ထှကျခှါသှားရသော အကွောငျးမြားစှာ ရှိနိုငျတဲ့အနကျ၊ အဓိကကတြဲ့ အခကြျကတော့ သူတို့ရဲ့ ဝနျထမျးတှေ အပေါျ စဈအစိုးရက အရေးယူ ဖိနှိပျလာမှာ ကို စိုးရိမျတဲ့အတှကျ ဖွဈတယျလို့ ဦး ဂကြျမွင့ျ က ထငျမွငျပါတယျ။ သဘာဝဓာတျငှေ့က ရရှိတဲ့ ဝငျငှတှေကေ မွနျမာ့ ရနေံနဲ့ သဘာဝ ဓာတျငှေ့လုပျငနျး MOGE ကတဆင့ျ စဈတပျကို စီးဆငျးနတေဲ့ အထောကျအထားတှေ ရှိတယျလို့ သူက ဆိုပါတယျ။ ခြုပျဆိုထားတဲ့ စာခြုပျနဲ့ နိုငျငံတကာ ဥပဒအေရ ဆောငျရမယ့ျ အခှနျတှနေဲ့ ပေးရမယ့ျ ဝငျငှတှေကေို အာဏာသိမျးထားတဲ့ စဈကောငျစီကို မပေးဆောငျလို့ မရတဲ့ အခွအေနေ ဖွဈပါတယျ။ မပေးဆောငျပွနျရငျလညျး ဝနျထမျးတှအေပေါျ ဖိနှိပျလာမယ့ျ အန်တရာယျက ရှိနတေယျ လို့ သူ က သုံးသပျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ မွနမာနိုငျငံမှာ ရငျးနှီးမွှုပျနှံတဲ့အတှကျ နိုငျငံတကာမှာ ဖွရှေငျးနရေတဲ့ ပွညျသူ့ ဆကျဆံရေး လုပျငနျးကလညျး ဝနျထုပျဝနျပိုးတဈရပျလို ဖွဈလာတာကွောင့ျ ဒီ လုပျငနျးကွီးတှကေ မွနျမာနိုငျငံက ထှကျခှါကွတာ ဖွဈတယျလို့ ဦးဂကြျမွင့ျက သုံးသပျပါတယျ။
ဒီမိုကရစေီ နဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ကို ကုမ်ပဏီကွီးတှေ က လုပျငနျး မဟာဗြူဟာ ရေးဆှဲရာမှာ အရေးတကွီးထားစဉျးစားရေးဆှဲကွတယျလို့ သူက ပွောပါတယျ။ အလုပျသမားတှရေဲ့ အခှင့ျအရေး၊ အမြိုးသမီးတှေ ရဲ့ အခှင့ျအရေးနဲ့ သဘာဝပတျဝနျးကငြျ ထိနျးသိမျးရေးတှဟော အရေးတကွီးထားရတဲ့ ကိစ်စရပျတှေ ဖွဈကွပါတယျ။
ခုလို အနောကျနိုငျငံက ကုမ်ပဏီတှေ ထှကျခှါကွတဲ့အတှကျ သဘာဝအရငျးအမွဈ ဝငျငှစေီးဆငျးပုံက အနောကျနိုငျငံတှေ ရဲ့ ခြုပျထိနျးနိုငျမှုအောကျကနေ လှတျသှားနိုငျတာကွောင့ျ ဖိအားပေးနိုငျစှမျးရညျ (leverage) ကို စှန့ျလှှတျလိုကျရတယျလို့ မွငျနိုငျပမေဲ့၊ အဲဒီလို ဖိအားပေးနိုငျစှမျးရညျ အပေါျ စဈကောငျစီက အပွုသဘော တုံ့ပွနျနိုငျတဲ့ အတိုငျးအဆကိုလညျး ကွည့ျဖို့လိုမယျလို့ ဦးဂကြျမွင့ျက ယူဆပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ မွို့ကွီးတှမှောလညျး စဈ က ပြံ့နှံ့လာတာကွောင့ျ နိုငျငံတကာ စီးပှါးရေးလုပျငနျးတှေ အတှကျ စှန့ျစားရတဲ့ အန်တရာယျ ကို တှကျခကြျရာမှာ ကွီးမားလာခဲ့ပါတယျ။ ဒီမိုကရစေီမရှိ၊ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျတာတှေ ကွီးမားနတေဲ့အခါ နိုငျငံတကာ စီးပှါးရေး လုပျငနျးတှကေ ပေးရ၊ စှန့ျစားရမယ့ျ အညှှနျးကိနျးကို သုံးသပျတှကျခကြျရာမှာ (Risk Analysis Index) မွင့ျမားနတေတျတယျလို့လညျး ဦး ဂကြျမွင့ျက ပွောပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ မွနျမာနိုငျငံမှာ တရားဝငျမှုဆိုငျရာ အကပြျအတညျး (crisis of legitimacy) ရှိနတောကွောင့ျ အငွငျးအခုနျတှေ ဖွဈတဲ့ နိုငျငံတကာ လုပျငနျးတှအေတှကျ တရားဝငျမှုကလညျး စကားပွောလာ ခေါငျးကိုကျစရာ ဖွဈလာတယျလို့ ဦးဂကြျမွင့ျ က သုံးသပျသှားပါတယျ။