ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနားမြို့ပေါ်ရှိ စစ်ရှောင်စခန်းတချို့က ပြည်သူတွေ ဒီလကုန်ပိုင်းလောက်မှာ နေရပ်ပြန်ဖို့ စီစဉ်တာတွေ ရှိနေပါတယ်။ ဒီလိုပြောင်းရွှေ့မယ့်သူတွေဟာ အရင် ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါမဖြစ်ပွားခင်က ဖော်ဆောင်နေတဲ့အစီအစဉ်အတိုင်း ပြောင်းရွှေ့ကြမှာဖြစ်ပါတယ်။ လတ်တလောစစ်ရှောင်တွေ ပြောင်းရွှေ့မယ့်သတင်းပေးပို့ချက် ကိုစံကျော်က တင်ပြပေးပါမယ်။
ကချင်ပြည်နယ် ဒေသအတော်များများမှာ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်ပွားနေချိန်မှာပဲ မြစ်ကြီးနားမြို့ပေါ်က စစ်ရှောင်စခန်းက ပြည်သူတွေဟာ နေရပ်ပြန်ဖို့ စီစဉ်တာတွေ ရှိနေတာပါ။ မြစ်ကြီးနားမြို့ ဂျမိုင်ကောင်စခန်းက စစ်ရှောင်တချို့ဟာ ဒီလ ၂၈ရက်နေ့မှာ နေရပ်ပြန်ဖို့ စီစဉ်တာတွေ ရှိနေတဲ့အကြောင်း စခန်းရှိ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက VOA ကို အခုလို ပြောပါတယ်။
“ ဒီ ၂၈ နဲ့ မတ်လလောက်မှာကကျတော့ ဟိုးအရင်တုံးက သဘောတူပြီးတော့ အစိုးရကနေ ဆောက်ထားပေးတဲ့၊ အိမ်ဆောက်ထားပြီးတဲ့ဟာတွေကို ကျတော့ ရွှေ့ဖြစ်မယ်လို့ သတင်းတော့ ကြားတယ်။ အတိအကျရယ်လို့ စာတွေ ဘာတွေတော့ ဘာမှတော့ မရောက်သေးဘူး။ ကိုဗစ်မဖြစ်ခင်တုံးက သူတို့နဲ့ သဘောတူပြီး မိမိဆန္ဒအရ ပြန်မယ်ဆိုတဲ့ဟာတွေ အဲဒီမှာကျ သူတို့ အိမ်ဆောက်ပေးထားတာတွေ ရှိတယ်။ KBC ကရော အစိုးရကနေ ဆောက်ပေးတဲ့ဟာ၊ ဒဘတ်ရယ်၊ ဂါးဒါယန်ရယ်၊ တာလောကြီးရယ်ပေါ့။ သူက အားလုံးရယ်တော့ မဟုတ်ဘူး။ ”
စစ်ရှောင်ပြည်သူအများစုအနေနဲ့ နေရပ်ဒေသပြန်ဖို့ ပြင်ဆင်ရတဲ့အခြေအနေကို အခုလို ဆက်ပြောပါတယ်။
“ ဘယ်ဌာနဆိုင်ရာမဆို ကျနော်တို့ သိရသလောက်တော့ ကျနော်တို့ စခန်းပြန်မယ့်ကိစ္စကိုပဲ ဦးစားပေးနေတယ်။ အဲလိုကျတော့ ဒီမှာနေမယ်ဆိုရင်လည်း အဆင်မပြေမယ့်အတူတူပေါ့။ ဒီမှာနေလည်း ပိုပြီးတော့ အခက်အခဲ ဖြစ်လာမလားပေါ့။ အားလုံးကတော့ အဲလိုမျိုး စိုးရိမ်ချက်တွေကြောင့်ပေ့ါ။ အခုကတော့ အားလုံးသိတဲ့အတိုင်းပဲလေ၊ ဘယ်နေရာမှ ငြိမ်းချမ်းတယ်ဆိုတာတော့ မရှိသေးပါဘူး။ အဆင်ပြေတယ် ငြိမ်းချမ်းလို့ ပြန်တယ်လို့တော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့။ သူတို့ ကူညီပေးမယ်ဆိုတဲ့အခါမှာ မပြန်ရင် နောက် ပိုပြီးတော့ ဒုက္ခရောက်လာမလားပေါ့။ အားလုံးကတော့ အဲလိုတွေပဲ စိုးရိမ်နေကြတာ။ ”
ဂျမိုင်ကောင်စခန်းဟာ၂၀၁၁ခုနှစ် ကချင်စစ်ပွဲ တကျော့ပြန် ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့နောက် ဖွင့်လှစ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး လူဦးရေ ၇၃၀ ကျော်နေထိုင်နေတာပါ။ လောလောဆည်မှာ WFP ကမ္ဘာစားနပ်ရိက္ခာအဖွဲ့ တစ်ဦးကို စားနပ်ရိက္ခာအတွက် တစ်လ ၁၅၀၀ ကျပ် ထောက်ပံထားပါတယ်။ တခြား လိုအပ်တဲ့အရာတွေအတွက် ကချင်နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန် အဖွဲ့ချုပ် KBC နဲ့ ကုလသမဂ္ဂဒုက္ခသည်များ ဆိုင်ရာမဟာမင်းကြီးရုံး UNHCR စတာတွေက ထောက်ပံ့ထား တာပါ။
မြစ်ကြီးနားမြို့က အင်ဂျန်ဒုံစခန်းက ဂါးဒါယန်ရွာသားတွေလည်း ပြန်ဖို့ အစီအစဉ်ရှိကြောင်း အင်ဂျန်ဒုံစခန်းက စစ်ရှောင်တစ်ဦးက ပြောပါတယ်။
“ ကျနော်တို့ အင်ဂျန်ဒုံမှာက အခုနောက်အပတ် ၂၈ရက်နေ့မှာတော့ ဂါးဒါယန် ရွာသားတွေတော့ ပြန်ဖို့ အစီအစဉ်တော့ ရှိတယ်။ အင်ဂျန်ဒုံ camp မှာတော့ စခန်းပိတ်သိမ်းဖို့ ဘာလုပ်ဖို့ ဆိုပြီးတော့ လာပြောတာတော့ မရှိဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ camp သားတွေက သူတို့ဖာသာသူတို့ ကိုယ့်စိတ်ကူးနဲ့ကိုယ် ရွာပြန်ကြတာတော့ အဲလိုမျိုးတွေတော့ ရှိတယ်။ ”
အင်ဂျန်ဒုံစခန်းမှာ လူဦးရေ ၃၂၅ ဦးရှိပြီး စစ်ရှောင်အချို့ဟာ ၂၀၂၂ခုနှစ်ကတည်းက ပြန်တာတွေလည်း ရှိကြောင်း ပြောပါတယ်။
စစ်ရှောင်တွေ နေရပ်ပြန်ရေးအစီအစဉ်ကို ၂၀၁၉ခုနှစ်ကတည်းက ကချင်လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှုကော်မတီ KHCC ၊ လူမှုဝန်ထမ်း၊ ကယ်ဆယ်ရေးနဲ့ ပြန်လည်နေရာချထားရေးဝန်ကြီးဌာနနဲ့ တပ်မတော်တို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ အိမ်ခြေ ၅၀၀၀ လောက်ပြန်ပို့ဖို့ ရည်ရွယ်ခဲ့သလို ၂၀၂၃ မှာ အကုန်ပြန်ပို့ဖို့ စီစဉ်ခဲ့တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအစီအစဉ်ဟာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက်မှာ ရပ်တန့်သွားခဲ့ရပါတယ်။
မြစ်ကြီးနားမြို့မှာ စစ်ရှောင်စခန်း ၂၆ ခုခန့်ရှိသလို နမ္မတီး၊ ဝိုင်းမော်နဲ့ ဗန်းမော် စတဲ့မြို့ကြီးတွေမှာလည်း စစ်ရှောင်စခန်းတွေ တည်ရှိနေတာပါ။ ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဖွဲ့ KIA ထိမ်းချုပ်နယ်မြေမှာတော့ အနည်းဆုံးစခန်း ၈ ခုလောက် ရှိပါတယ်။
လောလောဆည်မှာတော့ စစ်ရှောင်ပြည်သူတွေကို မိမိနေရပ်ပြန်ဖို့၊ အစိုးရက သတ်မှတ်ပေးတဲ့နေရာမှာ နေဖို့ ဒါမှမဟုတ် ကိုယ့်အစီအစဉ်နဲ့ကိုယ် နေထိုင်ဖို့ ဆိုပြီး ရွေးချယ်ခွင့် ၃ခု ပေးထားပါတယ်။
၂၀၁၁ ခုနှစ် ကချင်တကျော့ပြန်စစ်ပွဲဖြစ်ပွားပြီးနောက်မှာတော့ ကချင်ပြည်နယ်မှာ စစ်ရှောင်ပြည်သူ ၁ သိန်း ကျော်ရှိကြောင်း UNHCR က ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
{Unicode}
မွဈကွီးနားမွို့ပေါျ စဈရှောငျတခြို့ နရေပျပွနျဖို့ စီစဉျ
ဖဖေောျဝါရီ ၂၀၊ ၂၀၂၃ (ဗှီအိုအေ၊မွနျမာ)
ကခငြျပွညျနယျ မွဈကွီးနားမွို့ပေါျရှိ စဈရှောငျစခနျးတခြို့က ပွညျသူတှေ ဒီလကုနျပိုငျးလောကျမှာ နရေပျပွနျဖို့ စီစဉျတာတှေ ရှိနပေါတယျ။ ဒီလိုပွောငျးရှှေ့မယ့ျသူတှဟော အရငျ ကိုဗဈကပျရောဂါမဖွဈပှားခငျက ဖောျဆောငျနတေဲ့အစီအစဉျအတိုငျး ပွောငျးရှှေ့ကွမှာဖွဈပါတယျ။ လတျတလောစဈရှောငျတှေ ပွောငျးရှှေ့မယ့ျသတငျးပေးပို့ခကြျ ကိုစံကြောျက တငျပွပေးပါမယျ။
ကခငြျပွညျနယျ ဒသေအတောျမြားမြားမှာ တိုကျပှဲတှဖွေဈပှားနခြေိနျမှာပဲ မွဈကွီးနားမွို့ပေါျက စဈရှောငျစခနျးက ပွညျသူတှဟော နရေပျပွနျဖို့ စီစဉျတာတှေ ရှိနတောပါ။ မွဈကွီးနားမွို့ ဂမြိုငျကောငျစခနျးက စဈရှောငျတခြို့ဟာ ဒီလ ၂၈ရကျနေ့မှာ နရေပျပွနျဖို့ စီစဉျတာတှေ ရှိနတေဲ့အကွောငျး စခနျးရှိ တာဝနျရှိသူတဈဦးက VOA ကို အခုလို ပွောပါတယျ။
“ ဒီ ၂၈ နဲ့ မတျလလောကျမှာကကတြော့ ဟိုးအရငျတုံးက သဘောတူပွီးတော့ အစိုးရကနေ ဆောကျထားပေးတဲ့၊ အိမျဆောကျထားပွီးတဲ့ဟာတှကေို ကတြော့ ရှှေ့ဖွဈမယျလို့ သတငျးတော့ ကွားတယျ။ အတိအကရြယျလို့ စာတှေ ဘာတှတေော့ ဘာမှတော့ မရောကျသေးဘူး။ ကိုဗဈမဖွဈခငျတုံးက သူတို့နဲ့ သဘောတူပွီး မိမိဆန်ဒအရ ပွနျမယျဆိုတဲ့ဟာတှေ အဲဒီမှာကြ သူတို့ အိမျဆောကျပေးထားတာတှေ ရှိတယျ။ KBC ကရော အစိုးရကနေ ဆောကျပေးတဲ့ဟာ၊ ဒဘတျရယျ၊ ဂါးဒါယနျရယျ၊ တာလောကွီးရယျပေါ့။ သူက အားလုံးရယျတော့ မဟုတျဘူး။ ”
စဈရှောငျပွညျသူအမြားစုအနနေဲ့ နရေပျဒသေပွနျဖို့ ပွငျဆငျရတဲ့အခွအေနကေို အခုလို ဆကျပွောပါတယျ။
“ ဘယျဌာနဆိုငျရာမဆို ကနြောျတို့ သိရသလောကျတော့ ကနြောျတို့ စခနျးပွနျမယ့ျကိစ်စကိုပဲ ဦးစားပေးနတေယျ။ အဲလိုကတြော့ ဒီမှာနမေယျဆိုရငျလညျး အဆငျမပွမေယ့ျအတူတူပေါ့။ ဒီမှာနလေညျး ပိုပွီးတော့ အခကျအခဲ ဖွဈလာမလားပေါ့။ အားလုံးကတော့ အဲလိုမြိုး စိုးရိမျခကြျတှကွေောင့ျပေ့ါ။ အခုကတော့ အားလုံးသိတဲ့အတိုငျးပဲလေ၊ ဘယျနရောမှ ငွိမျးခမြျးတယျဆိုတာတော့ မရှိသေးပါဘူး။ အဆငျပွတေယျ ငွိမျးခမြျးလို့ ပွနျတယျလို့တော့ မဟုတျဘူးပေါ့။ သူတို့ ကူညီပေးမယျဆိုတဲ့အခါမှာ မပွနျရငျ နောကျ ပိုပွီးတော့ ဒုက်ခရောကျလာမလားပေါ့။ အားလုံးကတော့ အဲလိုတှပေဲ စိုးရိမျနကွေတာ။ ”
ဂမြိုငျကောငျစခနျးဟာ၂၀၁၁ခုနှဈ ကခငြျစဈပှဲ တကြော့ပွနျ ဖွဈပှားခဲ့တဲ့နောကျ ဖှင့ျလှဈခဲ့တာဖွဈပွီး လူဦးရေ ၇၃၀ ကြောျနထေိုငျနတောပါ။ လောလောဆညျမှာ WFP ကမ်ဘာစားနပျရိက်ခာအဖှဲ့ တဈဦးကို စားနပျရိက်ခာအတှကျ တဈလ ၁၅၀၀ ကပြျ ထောကျပံထားပါတယျ။ တခွား လိုအပျတဲ့အရာတှအေတှကျ ကခငြျနှဈခွငျးခရဈယာနျ အဖှဲ့ခြုပျ KBC နဲ့ ကုလသမဂ်ဂဒုက်ခသညျမြား ဆိုငျရာမဟာမငျးကွီးရုံး UNHCR စတာတှကေ ထောကျပံ့ထား တာပါ။
မွဈကွီးနားမွို့က အငျဂနြျဒုံစခနျးက ဂါးဒါယနျရှာသားတှလေညျး ပွနျဖို့ အစီအစဉျရှိကွောငျး အငျဂနြျဒုံစခနျးက စဈရှောငျတဈဦးက ပွောပါတယျ။
“ ကနြောျတို့ အငျဂနြျဒုံမှာက အခုနောကျအပတျ ၂၈ရကျနေ့မှာတော့ ဂါးဒါယနျ ရှာသားတှတေော့ ပွနျဖို့ အစီအစဉျတော့ ရှိတယျ။ အငျဂနြျဒုံ camp မှာတော့ စခနျးပိတျသိမျးဖို့ ဘာလုပျဖို့ ဆိုပွီးတော့ လာပွောတာတော့ မရှိဘူး။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့ camp သားတှကေ သူတို့ဖာသာသူတို့ ကိုယ့ျစိတျကူးနဲ့ကိုယျ ရှာပွနျကွတာတော့ အဲလိုမြိုးတှတေော့ ရှိတယျ။ ”
အငျဂနြျဒုံစခနျးမှာ လူဦးရေ ၃၂၅ ဦးရှိပွီး စဈရှောငျအခြို့ဟာ ၂၀၂၂ခုနှဈကတညျးက ပွနျတာတှလေညျး ရှိကွောငျး ပွောပါတယျ။
စဈရှောငျတှေ နရေပျပွနျရေးအစီအစဉျကို ၂၀၁၉ခုနှဈကတညျးက ကခငြျလူသားခငြျးစာနာ ထောကျထားမှုကောျမတီ KHCC ၊ လူမှုဝနျထမျး၊ ကယျဆယျရေးနဲ့ ပွနျလညျနရောခထြားရေးဝနျကွီးဌာနနဲ့ တပျမတောျတို့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
၂၀၂၁ ခုနှဈမှာ အိမျခွေ ၅၀၀၀ လောကျပွနျပို့ဖို့ ရညျရှယျခဲ့သလို ၂၀၂၃ မှာ အကုနျပွနျပို့ဖို့ စီစဉျခဲ့တာလညျး ဖွဈပါတယျ။ ဒီအစီအစဉျဟာ စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးနောကျမှာ ရပျတန့ျသှားခဲ့ရပါတယျ။
မွဈကွီးနားမွို့မှာ စဈရှောငျစခနျး ၂၆ ခုခန့ျရှိသလို နမ်မတီး၊ ဝိုငျးမောျနဲ့ ဗနျးမောျ စတဲ့မွို့ကွီးတှမှောလညျး စဈရှောငျစခနျးတှေ တညျရှိနတောပါ။ ကခငြျလှတျမွောကျရေးတပျဖှဲ့ KIA ထိမျးခြုပျနယျမွမှောတော့ အနညျးဆုံးစခနျး ၈ ခုလောကျ ရှိပါတယျ။
လောလောဆညျမှာတော့ စဈရှောငျပွညျသူတှကေို မိမိနရေပျပွနျဖို့၊ အစိုးရက သတျမှတျပေးတဲ့နရောမှာ နဖေို့ ဒါမှမဟုတျ ကိုယ့ျအစီအစဉျနဲ့ကိုယျ နထေိုငျဖို့ ဆိုပွီး ရှေးခယြျခှင့ျ ၃ခု ပေးထားပါတယျ။
၂၀၁၁ ခုနှဈ ကခငြျတကြော့ပွနျစဈပှဲဖွဈပှားပွီးနောကျမှာတော့ ကခငြျပွညျနယျမှာ စဈရှောငျပွညျသူ ၁ သိနျး ကြောျရှိကွောငျး UNHCR က ထုတျပွနျထားပါတယျ။
