(Zawgyi/Unicode)
ကချင်ပြည်နယ်ထဲမှာ ဆယ်စုနှစ်တခုလောက် တိုက်ပွဲတွေ မပြီးပြတ်နိုင်တဲ့အပေါ် ကချင်အရပ်ဘက် အဖွဲ့တွေက ပြစ်တင်၊ ရှုတ်ချလိုက်ပြီး လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်နေတဲ့ စစ်တပ်ကို နိုင်ငံတကာက ဝိုင်းဝန်းအရေးယူပေးဖို့လည်း သူတို့က တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးတဲ့နောက် ကချင်မှာ တိုက်ပွဲတွေ ပိုပြင်းထန်လာသလို ပြည်နယ်တချို့မှာလည်း တိုက်ပွဲတွေ ကျယ်ပြန့်လာတာပါ။ ကချင်ပြည်နယ်မှာ တိုက်ပွဲတွေ တကျော့ပြန် ပြန်ဖြစ်တဲ့ ၁၀ နှစ်အထိမ်းအမှတ်အဖြစ်နဲ့ အရပ်သားသေဆုံးမှုနဲ့ ဖမ်းဆီးခံရတာတွေအပေါ် ကချင်အဖွဲ့အစည်းတွေက အခုလို ရှုတ်ချလိုက်ကြတာဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတကာအဖွဲ့တွေထံ သူတို့ရဲ့ လိုလားချက်တွေကို တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ ရန်ကုန်က ပေးပို့လာတဲ့ ဒီသတင်း အပြည့်အစုံကိုတော့ ကိုရဲမွန် က ပြောပြပေးမှာပါ။
မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ကချင်လက်နက်ကိုင် KIA တို့ရဲ့ တကြော့ပြန်တိုက်ပွဲတွေ ပြန်လည်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ်ပြည့်တဲ့အချိန် ဒေသအများစုမှာလည်း လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲတွေ ပိုပြီးပြင်းထန် လာပါတယ်။ စစ်တပ်က ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်မှာ အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီး ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြသူတွေကို နှိမ်နင်းတာမှာ အရပ်သား သေဆုံးမှုတွေရှိလာတာ၊ ထောင်နဲ့ချီပြီး ဖမ်းဆီးခံရတာတွေကို ကချင်အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းတွေက ပြစ်တင်ရှုတ်ချလိုက်တာပါ။
ကချင်က တကြော့ပြန်တိုက်ပွဲတွေ ၁၀ နှစ်တိတိပြည့်တဲ့ ဒီနေ့မှာတော့ အခြေအနေတွေက အရင်ကထက် ပိုပြီးဆိုးရွားနေကြောင်း World Kachin Congress ရဲ့ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဒေါ်မွန်းနေလီ က ပြောပါတယ်။
“ အခု ၁၀နှစ်ပြည့်သွားတဲ့ အချိန်မှာ ပိုဆိုးရွားလာတာက နေရာအနှံ့မှာ တိုက်ပွဲတွေက ပိုပြီးတော့ ပြင်းထန်လာတယ်၊ ပြည်သူတွေရဲ့ အိုးအိမ်၊ စည်းစိမ်ကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှု မလုပ်တဲ့အပြင် ဖျက်စီးတာတွေ၊ လုယက်တာတွေ၊ လေယာဉ်နဲ့ ဗုံးကြဲတာတွေ ဒါတွေက တရားဝင်လုပ်ခွင့်ရှိသလို လုပ်လာတဲ့ဟာ ဟိုးအရင်ကထက် ပိုပြီးတော့ ဆိုးရွားတယ်လို့ မြင်နေရတယ်ပေါ့။”
စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက်ပိုင်း ဆန္ဒပြတဲ့သူတွေကို နှိမ်နင်းတာမှာ အရပ်သား ၈၀၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့ပြီး ထောင်နဲ့ချီပြီးတော့လည်း ဖမ်းဆီးခံရပါတယ်။ ဒါတွေကို နိုင်ငံတကာက ရှုတ်ချနေရုံမလုပ်ဘဲ တရားဝင်အစိုးရအနေနဲ့ မရပ်တည်နိုင်အောင် ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တွေ၊ ကုလကိုယ်စားလှယ်တွေ၊ အာစီယံခေါင်းဆောင်တွေက ပိုပြီးဖိအားပေး လုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်း World Kachin Congerss ရဲ့ ဒီနေ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ရေးသားထားတာပါ။
“ နိုင်ငံတကာရဲ့ ပါဝင်ပတ်သက်မှုကတော့ စစ်အာဏာရှင်ကို သက်ဆိုးရှည်တဲ့ဘက်ကို ပိုပြီးအားသာနေတာ ကျမတို့ မြင်ရတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ နိုင်ငံတကာရဲ့ အခန်းကဏ္ဍက အရေးကြီးလဲဆိုတဲ့ဟာက၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဒီ လက်နက်ရောင်းဝယ်မှု ကိစ္စတွေကို ပိတ်ပင်ပေးဖို့ပေါ့နော် ဒါတွေ အရေးကြီးတယ်။ ဘာလို့ဆိုတော့ စစ်ကောင်စီက တရားဝင် လက်နက်ကို ဝယ်ယူလို့ရတဲ့အတွက် ကြောင့်မို့လို့ ဒီလက်နက်တွေဟာ ပြည်သူကို ပြန်ပြီးတော့ သတ်ဖြတ်နေတယ်။ စစ်ရာဇဝတ်မှု အပါအဝင် ရာဇဝတ်မှုအားလုံး ကျူးလွန်နေတဲ့ ဒီစစ်အာဏာရှင် ခေါင်းဆောင်တွေပေါ့ အမိန့်ပေးတဲ့သူတွေ၊ ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့တဲ့လူတွေ အားလုံးကို အရေးယူ ဆောင်ရွက်ဖို့ နိုင်ငံတကာရဲ့ တာဝန်ယူ တာဝန်ခံမှုကို ပြသတဲ့အနေနဲ့ ဒါတွေကို လုပ်ဆောင်ပေးဖို့အတွက် ကျမတို့အနေနဲ့ တောင်းဆိုချင်တယ်။”
အရပ်သားတွေရှိတဲ့နေရာမှာ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက လေကြောင်းအပါအဝင် အဆင်အခြင်မဲ့ တိုက်ခိုက်တာတွေ၊ အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးရတဲ့သူဟာ ၁၀၀,၀၀၀ ကျော်ရှိပြီး သူတို့အတွက် စားနပ်ရိက္ခာနဲ့ အရေးပေါ် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုတွေ လိုအပ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂက အင်္ဂါနေ့မှာ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာပြည်ရဲ့ လက်ရှိအခြေအနေဟာ ပြည်တွင်းရေးကိစ္စ မဟုတ်တော့တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းက ပူးပေါင်းပါဝင်ဖို့ လိုအပ်ကြောင်း အိန္ဒိယအခြေစိုက် ကချင်တမျိုးသားလုံးဆိုင်ရာ လူငယ်များသမဂ္ဂ (All Kachin Youth Union) ဗဟိုကော်မတီက ဒေါ်အဲလစ်ဇဘတ်က ပြောပါတယ်။
“ တောင်တန်း ပြည်မပေါ့နော်၊ အကုန်လုံးမှာ ကျမတို့ စစ်ပွဲ၊ မြို့ပြစစ်ပွဲ အမျိုးမျိုး ဖြစ်ပွားနေပြီဆိုတော့ ဒီကိစ္စဟာ ကျမတို့ပြည်တွင်းရေး ပြဿနာဆိုပြီးမှ လျစ်လျူရှုထားလို့ မရတော့ပါဘူး။ ဆိုတော့ နိုင်ငံတကာမှာရှိနေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ အစိုးရတွေပေါ့နော် အာစီယံမှာရှိနေတဲ့ အစိုးရတွေဟာဆိုရင် ကျမတို့ရဲ့မြန်မာ့နိုင်ငံ့ အရေးကိုပေါ့နော် ဒီတိုင်းစိုးရိမ်မိပါတယ် ဆိုတဲ့ဟာမျိုး မဟုတ်တော့ဘဲ လက်တွေ့ကျကျနဲ့ ပါဝင်ဖြေရှင်းသင့်တယ် ဆိုတာကို ကျမက တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။”
ချင်းပြည်နယ်ထဲက မင်းတပ်၊ ထန်တလန်၊ ဟားခါး၊ ကယားပြည်နယ်ထဲမှာတော့ ဒီးမော့ဆို၊ လွိုင်ကော်နဲ့ ရှမ်းပြည်နယ် တောင်ပိုင်းက မိုးဗြဲမြို့နယ်တွေမှာ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်တွေကြား တိုက်ပွဲတွေ နေ့တိုင်းနီးပါး ရှိနေပါတယ်။
မြန်မာ့အရေး ကြားဝင်ဆောင်ရွက်ပေးတဲ့ အာစီယံ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးတွေကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တိုးတက်မှုတွေ နှေးကွေးနေတဲ့အတွက် စိတ်ပျက်ရတယ်လို့ ဇွန်လ ၇ ရက်နေ့က တရုတ်နိုင်ငံ Chongqing မြို့မှာ ကျင်းကတဲ့ အာဆီယံ-တရုတ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများအဆင့် စည်းဝေးပွဲအတွင်း ပြောကြားခဲ့သလို နိုင်ငံတကာကလည်း မြန်မာ့အရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်အပေါ် စောင့်ကြည့်နေတာပါ။
အမေရိကန်သမ္မတ Joe Biden ရဲ့ အင်ဒိုပစိဖိတ်မူဝါဒဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူး Kurt Campbell ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေဟာ ဆက်ပြီးတော့ ဆိုးရွားလာနေတယ်လို့ ရိုက်တာသတင်းဌာနကို အင်္ဂါနေ့က ပြောခဲ့ပါတယ်။
.............
၁၀ နှဈပွည့ျ ကခငြျစဈပှဲ ဆကျလကျပွငျးထနျဆဲ
(Unicode)
ကခငြျပွညျနယျထဲမှာ ဆယျစုနှဈတခုလောကျ တိုကျပှဲတှေ မပွီးပွတျနိုငျတဲ့အပေါျ ကခငြျအရပျဘကျ အဖှဲ့တှကေ ပွဈတငျ၊ ရှုတျခလြိုကျပွီး လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျနတေဲ့ စဈတပျကို နိုငျငံတကာက ဝိုငျးဝနျးအရေးယူပေးဖို့လညျး သူတို့က တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။ စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးတဲ့နောကျ ကခငြျမှာ တိုကျပှဲတှေ ပိုပွငျးထနျလာသလို ပွညျနယျတခြို့မှာလညျး တိုကျပှဲတှေ ကယြျပွန့ျလာတာပါ။ ကခငြျပွညျနယျမှာ တိုကျပှဲတှေ တကြော့ပွနျ ပွနျဖွဈတဲ့ ၁၀ နှဈအထိမျးအမှတျအဖွဈနဲ့ အရပျသားသဆေုံးမှုနဲ့ ဖမျးဆီးခံရတာတှအေပေါျ ကခငြျအဖှဲ့အစညျးတှကေ အခုလို ရှုတျခလြိုကျကွတာဖွဈပွီး နိုငျငံတကာအဖှဲ့တှထေံ သူတို့ရဲ့ လိုလားခကြျတှကေို တောငျးဆိုလိုကျပါတယျ။ ရနျကုနျက ပေးပို့လာတဲ့ ဒီသတငျး အပွည့ျအစုံကိုတော့ ကိုရဲမှနျ က ပွောပွပေးမှာပါ။
မွနျမာစဈတပျနဲ့ ကခငြျလကျနကျကိုငျ KIA တို့ရဲ့ တကွော့ပွနျတိုကျပှဲတှေ ပွနျလညျဖွဈပေါျခဲ့တဲ့ ၁၀ နှဈပွည့ျတဲ့အခြိနျ ဒသေအမြားစုမှာလညျး လကျနကျကိုငျတိုကျပှဲတှေ ပိုပွီးပွငျးထနျ လာပါတယျ။ စဈတပျက ဖဖေောျဝါရီ ၁ ရကျမှာ အာဏာသိမျးလိုကျပွီး ဆန့ျကငြျဆန်ဒပွသူတှကေို နှိမျနငျးတာမှာ အရပျသား သဆေုံးမှုတှရှေိလာတာ၊ ထောငျနဲ့ခြီပွီး ဖမျးဆီးခံရတာတှကေို ကခငြျအရပျဘကျ အဖှဲ့အစညျးတှကေ ပွဈတငျရှုတျခလြိုကျတာပါ။
ကခငြျက တကွော့ပွနျတိုကျပှဲတှေ ၁၀ နှဈတိတိပွည့ျတဲ့ ဒီနေ့မှာတော့ အခွအေနတှေကေ အရငျကထကျ ပိုပွီးဆိုးရှားနကွေောငျး World Kachin Congress ရဲ့ပွောရေးဆိုခှင့ျရှိသူ ဒေါျမှနျးနလေီ က ပွောပါတယျ။
“ အခု ၁၀နှဈပွည့ျသှားတဲ့ အခြိနျမှာ ပိုဆိုးရှားလာတာက နရောအနှံ့မှာ တိုကျပှဲတှကေ ပိုပွီးတော့ ပွငျးထနျလာတယျ၊ ပွညျသူတှရေဲ့ အိုးအိမျ၊ စညျးစိမျကို ကာကှယျစောင့ျရှောကျမှု မလုပျတဲ့အပွငျ ဖကြျစီးတာတှေ၊ လုယကျတာတှေ၊ လယောဉျနဲ့ ဗုံးကွဲတာတှေ ဒါတှကေ တရားဝငျလုပျခှင့ျရှိသလို လုပျလာတဲ့ဟာ ဟိုးအရငျကထကျ ပိုပွီးတော့ ဆိုးရှားတယျလို့ မွငျနရေတယျပေါ့။”
စဈတပျက အာဏာသိမျးယူပွီးနောကျပိုငျး ဆန်ဒပွတဲ့သူတှကေို နှိမျနငျးတာမှာ အရပျသား ၈၀၀ ကြောျသဆေုံးခဲ့ပွီး ထောငျနဲ့ခြီပွီးတော့လညျး ဖမျးဆီးခံရပါတယျ။ ဒါတှကေို နိုငျငံတကာက ရှုတျခနြရေုံမလုပျဘဲ တရားဝငျအစိုးရအနနေဲ့ မရပျတညျနိုငျအောငျ ကမ်ဘာ့ခေါငျးဆောငျတှေ၊ ကုလကိုယျစားလှယျတှေ၊ အာစီယံခေါငျးဆောငျတှကေ ပိုပွီးဖိအားပေး လုပျဆောငျသင့ျကွောငျး World Kachin Congerss ရဲ့ ဒီနေ့ ထုတျပွနျခကြျမှာ ရေးသားထားတာပါ။
“ နိုငျငံတကာရဲ့ ပါဝငျပတျသကျမှုကတော့ စဈအာဏာရှငျကို သကျဆိုးရှညျတဲ့ဘကျကို ပိုပွီးအားသာနတော ကမြတို့ မွငျရတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့ နိုငျငံတကာရဲ့ အခနျးကဏ်ဍက အရေးကွီးလဲဆိုတဲ့ဟာက၊ ကမ်ဘာလုံးဆိုငျရာ ဒီ လကျနကျရောငျးဝယျမှု ကိစ်စတှကေို ပိတျပငျပေးဖို့ပေါ့နောျ ဒါတှေ အရေးကွီးတယျ။ ဘာလို့ဆိုတော့ စဈကောငျစီက တရားဝငျ လကျနကျကို ဝယျယူလို့ရတဲ့အတှကျ ကွောင့ျမို့လို့ ဒီလကျနကျတှဟော ပွညျသူကို ပွနျပွီးတော့ သတျဖွတျနတေယျ။ စဈရာဇဝတျမှု အပါအဝငျ ရာဇဝတျမှုအားလုံး ကြူးလှနျနတေဲ့ ဒီစဈအာဏာရှငျ ခေါငျးဆောငျတှပေေါ့ အမိန့ျပေးတဲ့သူတှေ၊ ပါဝငျပတျသကျခဲ့တဲ့လူတှေ အားလုံးကို အရေးယူ ဆောငျရှကျဖို့ နိုငျငံတကာရဲ့ တာဝနျယူ တာဝနျခံမှုကို ပွသတဲ့အနနေဲ့ ဒါတှကေို လုပျဆောငျပေးဖို့အတှကျ ကမြတို့အနနေဲ့ တောငျးဆိုခငြျတယျ။”
အရပျသားတှရှေိတဲ့နရောမှာ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့ဝငျတှကေ လကွေောငျးအပါအဝငျ အဆငျအခွငျမဲ့ တိုကျခိုကျတာတှေ၊ အကွမျးဖကျ တိုကျခိုကျမှုတှကွေောင့ျ အိုးအိမျစှန့ျခှာ ထှကျပွေးရတဲ့သူဟာ ၁၀၀,၀၀၀ ကြောျရှိပွီး သူတို့အတှကျ စားနပျရိက်ခာနဲ့ အရေးပေါျ ကနြျးမာရေး စောင့ျရှောကျမှုတှေ လိုအပျကွောငျး ကုလသမဂ်ဂက အငျ်ဂါနေ့မှာ ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
မွနျမာပွညျရဲ့ လကျရှိအခွအေနဟော ပွညျတှငျးရေးကိစ်စ မဟုတျတော့တဲ့အတှကျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝနျးက ပူးပေါငျးပါဝငျဖို့ လိုအပျကွောငျး အိန်ဒိယအခွစေိုကျ ကခငြျတမြိုးသားလုံးဆိုငျရာ လူငယျမြားသမဂ်ဂ (All Kachin Youth Union) ဗဟိုကောျမတီက ဒေါျအဲလဈဇဘတျက ပွောပါတယျ။
“ တောငျတနျး ပွညျမပေါ့နောျ၊ အကုနျလုံးမှာ ကမြတို့ စဈပှဲ၊ မွို့ပွစဈပှဲ အမြိုးမြိုး ဖွဈပှားနပွေီဆိုတော့ ဒီကိစ်စဟာ ကမြတို့ပွညျတှငျးရေး ပွူနာဆိုပွီးမှ လစြျလြူရှုထားလို့ မရတော့ပါဘူး။ ဆိုတော့ နိုငျငံတကာမှာရှိနတေဲ့ အဖှဲ့အစညျးတှေ၊ အစိုးရတှပေေါ့နောျ အာစီယံမှာရှိနတေဲ့ အစိုးရတှဟောဆိုရငျ ကမြတို့ရဲ့မွနျမာ့နိုငျငံ့ အရေးကိုပေါ့နောျ ဒီတိုငျးစိုးရိမျမိပါတယျ ဆိုတဲ့ဟာမြိုး မဟုတျတော့ဘဲ လကျတှေ့ကကြနြဲ့ ပါဝငျဖွရှေငျးသင့ျတယျ ဆိုတာကို ကမြက တောငျးဆိုခငြျပါတယျ။”
ခငြျးပွညျနယျထဲက မငျးတပျ၊ ထနျတလနျ၊ ဟားခါး၊ ကယားပွညျနယျထဲမှာတော့ ဒီးမော့ဆို၊ လှိုငျကောျနဲ့ ရှမျးပွညျနယျ တောငျပိုငျးက မိုးဗွဲမွို့နယျတှမှော ဒသေခံကာကှယျရေးအဖှဲ့တှနေဲ့ စဈကောငျစီတပျတှကွေား တိုကျပှဲတှေ နေ့တိုငျးနီးပါး ရှိနပေါတယျ။
မွနျမာ့အရေး ကွားဝငျဆောငျရှကျပေးတဲ့ အာစီယံ နိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီးတှကေတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ တိုးတကျမှုတှေ နှေးကှေးနတေဲ့အတှကျ စိတျပကြျရတယျလို့ ဇှနျလ ၇ ရကျနေ့က တရုတျနိုငျငံ Chongqing မွို့မှာ ကငြျးကတဲ့ အာဆီယံ-တရုတျ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးမြားအဆင့ျ စညျးဝေးပှဲအတှငျး ပွောကွားခဲ့သလို နိုငျငံတကာကလညျး မွနျမာ့အရေးနဲ့ပတျသကျပွီး အာဆီယံရဲ့ လုပျဆောငျခကြျအပေါျ စောင့ျကွည့ျနတောပါ။
အမရေိကနျသမ်မတ Joe Biden ရဲ့ အငျဒိုပစိဖိတျမူဝါဒဆိုငျရာ ညှိနှိုငျးရေးမှူး Kurt Campbell ကတော့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အခွအေနဟော ဆကျပွီးတော့ ဆိုးရှားလာနတေယျလို့ ရိုကျတာသတငျးဌာနကို အငျ်ဂါနေ့က ပွောခဲ့ပါတယျ။
