မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ လက်ရှိ ကိုဗစ်-19 လှိုင်း တဖြည်းဖြည်း ပြန်ကျလာပုံရချိန်မှာ၊ ကိုဗစ်ဖြစ်ပြီးသူတွေအနေနဲ့ နောက်ဆက်တွဲ သတိပြုစရာတွေရှိပေမဲ့၊ ပြင်းထန်မှုကတော့ နည်းလာနေတယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက ဆိုပါတယ်။
ကိုဗစ်ရောဂါ ခံစားရပြီး၊ ပြန်သက်သာလာချိန်မှာ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာ (Post-Covid Syndrome) အဖြစ် နုံးချိ့တာ (အားမရှိတာ၊ မလုပ်လုပ်ချင်စိတ် မရှိတာ)၊ ချောင်းဆိုးတာ၊ အသက်ရှု သိပ်မဝတာတွေ တချို့မှာ လပိုင်းအထိ ဆက်ရှိနေပေမဲ့၊ အောက်ဆီဂျင် ဆက်ရှုရတာနဲ့ အဆုပ် (Lung) မှာ ထာဝရ အမာရွတ်ကျန်ခဲ့တာတွေကြောင့်၊ ရေရှည် (လပေါင်းများစွာနဲ့ နှစ်နဲ့ချီ) အဆုပ်ထိခိုက် အလုပ်မလုပ်နိုင်တာမျိုး အစောပိုင်း စိုးရိမ်ခဲ့ရတာမျိုးတွေ သိပ်မတွေ့ရတော့ပါဘူး။ ဆီးချိုလည်း ကိုဗစ်ဖြစ်အပြီး အစောပိုင်းဖြစ်လာတာ များခဲ့တာကို တွေ့ရပေမဲ့၊ ကိုဗစ်မဖြစ်ခင်ထဲက အစပျိုးနေခဲ့တာလား၊ ကိုဗစ်ဖြစ်ပြီးမှ အကျိုးဆက်ဖြစ်လာတာလားဆိုတာလည်း ခွဲရခက်တဲ့အနေအထားမှာ ရှိလာခဲ့ပါတယ်။ သြစတျေးလျဘက်မှာတော့ အခုကိုဗစ်လှိုင်း ကျလာနေချိန်၊ နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ ကိုဗစ်ဖြစ်ခဲ့သူ သုံးပုံတစ်ပုံခန့်မှာ နုံးတာနဲ့ ချောင်းဆိုးတာအပြင်၊ နှလုံးခုန်မြန်တာ၊ အရိုးအဆစ်ကြွက်သားကိုက်တာနဲ့ အိပ်မရတာတွေ ၄ ပတ်ကျော်ကြာ ဖြစ်တာကို သြစတျေးလျအမျိုးသားတက္ကသိုလ် (ANU) ရဲ့ အခုလ အောက်တိုဘာလလယ်ထုတ် သုတေသန ထုတ်ပြန်ချက်မှာ တွေ့ရှိထားပါတယ်။
အခုလို ကိုဗစ်နောက်ဆက်တွဲပြဿနာတွေ ပြင်းထန်မှုနည်းလာတာက၊ ကိုဗစ်ဖြစ်တာ ပြင်းထန်လာခဲ့လျှင် စနစ်တကျ ကုသမှုခံယူတာ (လိုအပ်လျှင် Steroid ဆေးသုံးတာ) နဲ့ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာ ရှိလာလျှင် (သက်ဆိုင်ရာလက္ခဏာ၊ သက်သာဆေးသုံးတာ)၊ အရင် အားဖြည့်ကာကွယ်ဆေးအထိ ထိုးထားတာနဲ့ လိုအပ်သူတွေမှာ ကိုဗစ်ကုသရာမှာသုံးတဲ့ဆေး (အထူးသဖြင့် သောက်ဆေး) တွေ တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် သုံးလာနိုင်တာကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အကြောင်းက ကိုဗစ်နောက်ဆက်တွဲ အဖြစ်များသူတွေဟာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး လုံးဝမထိုးတားသူ၊ ထိုးထားလျှင်လည်း ပထမနှစ်ကြိမ်သာ ထိုးထားပြီး၊ အားဖြည့်ကာကွယ်ဆေး ဆက်မထိုးထားခဲ့သူတွေ အများစု ဖြစ်နေတာ တွေ့ရှိထားလို့ပါ။ ဒါ့အပြင် အခုလို ကာကွယ်ဆေး မထိုးထားခဲ့သူတွေမှာတောင်၊ ကိုဗစ်ဖြစ်လာလျှင် အန္တရာယ်ကြီးနိုင်သူ ဖြစ်ပါက၊ လိုအပ်တဲ့ ကိုဗစ်သောက်ဆေး (မြန်မာနိုင်ငံမှာရတဲ့ Paxlovid နဲ့ Molnupiravir အပါအဝင်) တွေ ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်နဲ့ သုံးခဲ့သူတွေမှာ၊ ကိုဗစ်ဖြစ်လာချိန် လက္ခဏာမပြင်းတာအပြင်၊ ကိုဗစ်ဖြစ်ပြီး ဒီနောက်ဆက်တွဲတွေလည်း မဖြစ်သလောက်နည်းတာ တွေ့ထားပါတယ်။ ကာကွယ်ဆေးထိုးထားသူတွေမှာတော့ ဒီနောက်ဆက်တွဲမျိုးက မဖြစ်သလောက် အဖြစ်နည်းတာလည်း တွေ့ရှိထားပါတယ်။
လက်ရှိမှာ နောက်ဆုံး ကိုဗစ်မျိုးကွဲစိတ်သစ် (BA.4 နဲ့ BA.5) ကိုပါ ပစ်မှတ်ထားပြီး၊ အရင်ကာကွယ်ဆေးနဲ့ ပေါင်းစပ်ထုတ်လုပ်ထားတဲ့ ကာကွယ်ဆေး (Bivalent) ကတော့ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာသာ အဓိက ရနေသေးပြီး၊ မြန်မာအပါအဝင် တခြားနိုင်ငံတွေမှာ မရနိုင်သေးသလောက် ဖြစ်နေပါသေးတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရနေတဲ့ လက်ရှိကာကွယ်ဆေးတွေနဲ့ပဲ အခုလို နောက်ဆက်တွဲပြဿနာတွေ မဖြစ်သလောက်နည်းအာင် ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ တကယ်တော့ နောက်ဆုံးပေါ် Bivalent ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး ထိုးထားသူတွေမှာလည်း ကိုဗစ်မဖြစ်အောင် အပြည့်မကာကွယ်နိုင်တာအပြင်၊ နောက် ပိုးမျိုးကွဲသစ်တွေ ပေါ်လာလျှင်လည်း ထိရောက်မှုက ပြောင်းသွားနိုင်ပြီး၊ နောက်ထပ် ကာကွယ်ဆေးသစ်တွေလည်း ဆက်ပေါ်လာနိုင်ကာ၊ တုပ်ကွေး (Flu) လိုမျိုး နှစ်စဉ်ကာကွယ်ဆေးထိုးပြီး ကိုဗစ်ကို ဆက်ကာကွယ်သွားရမဲ့ အနေအထားမှာ ရှိလာနိုင်ပါတယ်။
ဒီရောဂါအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက နယူးယောက်မြို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညွန်ကြားရေးမှူးနဲ့ ကိုဗစ်လူနာတွေကို ဖုန်းကတဆင့် ကူညီကုသပေးနေတဲ့၊ ကူးစက်ရောဂါအထူးကု ဒေါက်တာဇေယျာသက် ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
==== Unicode =====
မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ လကျရှိ ကိုဗဈ-19 လှိုငျး တဖွညျးဖွညျး ပွနျကလြာပုံရခြိနျမှာ၊ ကိုဗဈဖွဈပွီးသူတှအေနနေဲ့ နောကျဆကျတှဲ သတိပွုစရာတှရှေိပမေဲ့၊ ပွငျးထနျမှုကတော့ နညျးလာနတေယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ ဆိုပါတယျ။
ကိုဗဈရောဂါ ခံစားရပွီး၊ ပွနျသကျသာလာခြိနျမှာ နောကျဆကျတှဲပွူနာ (Post-Covid Syndrome) အဖွဈ နုံးခြိ့တာ (အားမရှိတာ၊ မလုပျလုပျခငြျစိတျ မရှိတာ)၊ ခြောငျးဆိုးတာ၊ အသကျရှု သိပျမဝတာတှေ တခြို့မှာ လပိုငျးအထိ ဆကျရှိနပေမေဲ့၊ အောကျဆီဂငြျ ဆကျရှုရတာနဲ့ အဆုပျ (Lung) မှာ ထာဝရ အမာရှတျကနြျခဲ့တာတှကွေောင့ျ၊ ရရှေညျ (လပေါငျးမြားစှာနဲ့ နှဈနဲ့ခြီ) အဆုပျထိခိုကျ အလုပျမလုပျနိုငျတာမြိုး အစောပိုငျး စိုးရိမျခဲ့ရတာမြိုးတှေ သိပျမတှေ့ရတော့ပါဘူး။ ဆီးခြိုလညျး ကိုဗဈဖွဈအပွီး အစောပိုငျးဖွဈလာတာ မြားခဲ့တာကို တှေ့ရပမေဲ့၊ ကိုဗဈမဖွဈခငျထဲက အစပြိုးနခေဲ့တာလား၊ ကိုဗဈဖွဈပွီးမှ အကြိုးဆကျဖွဈလာတာလားဆိုတာလညျး ခှဲရခကျတဲ့အနအေထားမှာ ရှိလာခဲ့ပါတယျ။ သွစတြေးလဘြကျမှာတော့ အခုကိုဗဈလှိုငျး ကလြာနခြေိနျ၊ နောကျဆကျတှဲအနနေဲ့ ကိုဗဈဖွဈခဲ့သူ သုံးပုံတဈပုံခန့ျမှာ နုံးတာနဲ့ ခြောငျးဆိုးတာအပွငျ၊ နှလုံးခုနျမွနျတာ၊ အရိုးအဆဈကွှကျသားကိုကျတာနဲ့ အိပျမရတာတှေ ၄ ပတျကြောျကွာ ဖွဈတာကို သွစတြေးလအြမြိုးသားတက်ကသိုလျ (ANU) ရဲ့ အခုလ အောကျတိုဘာလလယျထုတျ သုတသေန ထုတျပွနျခကြျမှာ တှေ့ရှိထားပါတယျ။
အခုလို ကိုဗဈနောကျဆကျတှဲပွူနာတှေ ပွငျးထနျမှုနညျးလာတာက၊ ကိုဗဈဖွဈတာ ပွငျးထနျလာခဲ့လြှငျ စနဈတကြ ကုသမှုခံယူတာ (လိုအပျလြှငျ Steroid ဆေးသုံးတာ) နဲ့ နောကျဆကျတှဲပွူနာ ရှိလာလြှငျ (သကျဆိုငျရာလက်ခဏာ၊ သကျသာဆေးသုံးတာ)၊ အရငျ အားဖွည့ျကာကှယျဆေးအထိ ထိုးထားတာနဲ့ လိုအပျသူတှမှော ကိုဗဈကုသရာမှာသုံးတဲ့ဆေး (အထူးသဖွင့ျ သောကျဆေး) တှေ တှငျတှငျကယြျကယြျ သုံးလာနိုငျတာကွောင့ျ ဖွဈနိုငျပါတယျ။ အကွောငျးက ကိုဗဈနောကျဆကျတှဲ အဖွဈမြားသူတှဟော ကိုဗဈကာကှယျဆေး လုံးဝမထိုးတားသူ၊ ထိုးထားလြှငျလညျး ပထမနှဈကွိမျသာ ထိုးထားပွီး၊ အားဖွည့ျကာကှယျဆေး ဆကျမထိုးထားခဲ့သူတှေ အမြားစု ဖွဈနတော တှေ့ရှိထားလို့ပါ။ ဒါ့အပွငျ အခုလို ကာကှယျဆေး မထိုးထားခဲ့သူတှမှောတောငျ၊ ကိုဗဈဖွဈလာလြှငျ အန်တရာယျကွီးနိုငျသူ ဖွဈပါက၊ လိုအပျတဲ့ ကိုဗဈသောကျဆေး (မွနျမာနိုငျငံမှာရတဲ့ Paxlovid နဲ့ Molnupiravir အပါအဝငျ) တှေ ဆရာဝနျညှှနျကွားခကြျနဲ့ သုံးခဲ့သူတှမှော၊ ကိုဗဈဖွဈလာခြိနျ လက်ခဏာမပွငျးတာအပွငျ၊ ကိုဗဈဖွဈပွီး ဒီနောကျဆကျတှဲတှလေညျး မဖွဈသလောကျနညျးတာ တှေ့ထားပါတယျ။ ကာကှယျဆေးထိုးထားသူတှမှောတော့ ဒီနောကျဆကျတှဲမြိုးက မဖွဈသလောကျ အဖွဈနညျးတာလညျး တှေ့ရှိထားပါတယျ။
လကျရှိမှာ နောကျဆုံး ကိုဗဈမြိုးကှဲစိတျသဈ (BA.4 နဲ့ BA.5) ကိုပါ ပဈမှတျထားပွီး၊ အရငျကာကှယျဆေးနဲ့ ပေါငျးစပျထုတျလုပျထားတဲ့ ကာကှယျဆေး (Bivalent) ကတော့ အမရေိကနျနိုငျငံမှာသာ အဓိက ရနသေေးပွီး၊ မွနျမာအပါအဝငျ တခွားနိုငျငံတှမှော မရနိုငျသေးသလောကျ ဖွဈနပေါသေးတယျ။ ဒါပမေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ရနတေဲ့ လကျရှိကာကှယျဆေးတှနေဲ့ပဲ အခုလို နောကျဆကျတှဲပွူနာတှေ မဖွဈသလောကျနညျးအာငျ ကွိုတငျကာကှယျနိုငျပါတယျ။ တကယျတော့ နောကျဆုံးပေါျ Bivalent ကိုဗဈကာကှယျဆေး ထိုးထားသူတှမှောလညျး ကိုဗဈမဖွဈအောငျ အပွည့ျမကာကှယျနိုငျတာအပွငျ၊ နောကျ ပိုးမြိုးကှဲသဈတှေ ပေါျလာလြှငျလညျး ထိရောကျမှုက ပွောငျးသှားနိုငျပွီး၊ နောကျထပျ ကာကှယျဆေးသဈတှလေညျး ဆကျပေါျလာနိုငျကာ၊ တုပျကှေး (Flu) လိုမြိုး နှဈစဉျကာကှယျဆေးထိုးပွီး ကိုဗဈကို ဆကျကာကှယျသှားရမဲ့ အနအေထားမှာ ရှိလာနိုငျပါတယျ။
ဒီရောဂါအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက နယူးယောကျမွို့ Wyckoff Heights ဆေးရုံက ညှနျကွားရေးမှူးနဲ့ ကိုဗဈလူနာတှကေို ဖုနျးကတဆင့ျ ကူညီကုသပေးနတေဲ့၊ ကူးစကျရောဂါအထူးကု ဒေါကျတာဇယြောသကျ ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
