မြန်မာနိုင်ငံမှာ နွေအပူဒဏ်ရဲ့ အဆိုးဆုံးအဆင့်ဖြစ်တဲ့ တက်ပြီးသတိလစ်ခြင်း (Heat Stroke) က အသက်အန္တရာယ် ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက သတိပေးပြောဆိုနေပါတယ်။ နွေရာသီမှာ အပူပိုင်းဒေသ (ဥပမာ - မန္တလေး၊ မြင်းခြံ၊ မုံရွာ) တွေမှာ အပူဒဏ် ပိုခံရလွယ်တဲ့ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေ ပိုသတိပြုကြဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ရန်ကုန်မှာလည်း တချို့ရက်တွေမှာ အပူချိန်လွန်ကဲလာ ဖြစ်တတ်ပြီး၊ လေဝင်လေထွက်နည်း လှောင်ပိတ်နေတဲ့ တိုက်ခန်းတွေထဲ ပန်ကာ၊ လေအေးစက် ဖွင့်လို့မရတဲ့ မီးပျက်ချိန်တွေမှာ ပိုသတိထားသင့်ပါတယ်။
အပူဒဏ်ကြောင့် ပထမအဆင့် နုံးချည့်တာ၊ နောက်တဆင့် ကိုယ်ပူဖျားတာတွေ ဖြစ်လာပြီး ကုသမထိန်းနိုင်ပါက နောက်ဆုံးအဆင့် အခုလို တက်တာမျိုး ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ မတက်ခင် ကြိုသိနိုင်တာက ချွေးခမ်းခြောက်လာပြီး ကိုယ်အပူချိန် ရုတ်တရက် မြန်မြန်ဆက်တက်လာကာ ကယောင်ကတမ်း စဖြစ်လာတာပါ။ အပူဒဏ်က ဦးနှောက်ကို စတင်ထိခိုက်တာမို့ စိတ်ကယောင်ချောက်ခြား ဖြစ်တာအပြင်၊ စိတ်ပူတာ၊ တခါတရံ လက်တွေခြေတွေ လူပ်မရတာတွေလည်း ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ အရေးကြီးတာကတော့ အခုလို တက်တာ (သို့မဟုတ်) တက်ပြီး သတိလစ်တာ ဖြစ်လာလျှင် ချက်ချင်း မြန်မြန်အေးအောင် လုပ်ပေးဖို့၊ ရေခဲရေစိမ်ပေးတာ၊ အအေးခန်း/ အေးတဲ့ အခန်း/ နေရာမှာထားတာ (အပေါ်ထပ်ပူလျှင် အောက်ထပ်ထားတာ၊ လေအေးစက်ခန်း မရနိုင်လျှင် ပြူတင်းပေါက် ဖွင့်ထားတာ၊ အရိပ်ကောင်းတဲ့နေရာထားတာ)၊ ရေပတ်တောက်လျှောက်တင်တာ (ရေပတ်တစ်ခါလောက် တိုက်တာမျိုး မဟုတ်ပါ) တွေကို လုပ်ပေးဖို့ လိုပါတယ်။ တချိန်ထဲမှာ ချွေးများများထွက်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ ရေနဲ့ အငန်ဓာတ်ပြန်ဖြည့်ဖို့ ဓာတ်ဆားရည်တိုက် (သွေးတိုးရှိလျှင်တော့ သတိထားချင့်ချိန်) ကျွေးသင့်ပါတယ်။
အပူဒဏ်ကြောင့် တက်တာကို ကြိုကာကွယ်ဖို့အတွက်လည်း ပူလွန်းလာချိန်မှာ အေးတဲ့နေရာမှာ နေတာနဲ့၊ ချွေးများများ ထွက်ဖို့လိုတဲ့ ရေနဲ့ဆား ကြိုဖြည့်ထားဖို့ လိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဆားရည်တိုက်ရာမှာလည်း စပ်ထားပြီးသား ဓာတ်ဆားထုတ် ဝယ်သုံးစရာမလိုပဲ အိမ်သုံးဆားနဲ့ ရေနဲ့ စပ်ဖျော်တာကို သုံးနိုင်ပါတယ်။ တကယ်တော့ အသင့်စပ်ဓာတ်ဆားထုတ်က ဝမ်းပျက်သူတွေအတွက် ရောင်နေတဲ့အူက ဓာတ်ဆားရည် ပိုစုပ်နိုင်အောင် အချိုးကျကျ ဖော်စပ်ထားတာသာဖြစ်ပြီး၊ အပူဒဏ်အတွက် သောက်သင့်တဲ့ ဆားရည်အတွက်တော့ မလိုအပ်ပါဘူး။ ဒါ့အပြင် ပတ်ဝန်းကျင် အပူချိန်ထိန်းနိုင်ဖို့ ပူလျှင်အေးအောင် နေဖို့မှာလည်း၊ အယူအဆအမှားဖြစ်တဲ့ အအေးမခံဘဲ၊ အပူကိုအပူနဲ့တိုက်တာ (ဥပမာ ရေနွေးချမ်းသောက်တာ၊ အရက်သောက်တာ) မျိုးတွေ မလုပ်သင့်ပါဘူး၊ အပူချိန်ပိုတက် ပိုဆိုးသွားစေနိုင်လို့ပါ။ တချိန်ထဲမှာ အပူဒဏ်ကနေ စကာကွယ်ဖို့ ပူလာချိန်မှာ လေဝင်လေထွက်ကောင်းတဲ့ နေရာမှာနေပြီး၊ အဝတ်အစား ပေါ့ပါးတာဝတ်တာ (ဥပမာ၊ ထူတဲ့ နိုင်လွန်စ အဝတ်တွေ မဝတ်ဘဲ ပါးတဲ့ ချည်ထည်သားမျိုး ဝတ်တာ)၊ အရောင်ဖျော့တာ ဝတ်တာ (အရောင်သိပ်မစုပ်တဲ့ အဖြူရောင်မျိုးဝတ်ပြီး အပူအစုပ်များတဲ့ အမည်းရှောင်မျိုးရှောင်ပါ) အပြင်၊ နေ့လည်နေပူထဲ အားကစား အရမ်းမလုပ်ဘဲ ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဗိုက်အောက့်ပျောက်ဆေး Atropine (Anticholinergic) မျိုးကလည်း အပူချိန်တက်စေတာမို့ သတိထားသုံးဖို့ လိုပါတယ်။
အပူဒဏ်ကြောင့် တခြားဖြစ်စေနိုင်တဲ့ အရေပြားရောဂါတွေမှာတော့ အနီပြင်ထွက်တာ၊ ယားယံတာ၊ မိတ်ထွက်တာ (ချွေးအကြိတ်အပေါက် ပိတ်ခြင်း) တွေပါပါတယ်။ ထွက်လာတဲ့မိတ်က ယားတတ်တာမို့ ကုတ်မိပါက လက်သည်းချေးကတဆင့် ပိုးဝင်ပြည်တည်နာတွေ ဖြစ်နိုင်တာကို ကြိုသတိပြုပြီး မကုတ်မိအောင် သတိပြုကာကွယ်သင့်ပါတယ်။ မဟုတ်ပါက ပိုဆိုးလာလျှင် နောက်ဆက်တွဲ အဆုပ်အအေးမိတာ ဦးနှောက်အမှေးယောင်တာ၊ ကျောက်ကပ်ရောင်တာတွေအထိ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆက်ဖြစ်နိုင်ခြေ ရှိပါတယ်။ ဒါ့အပြင် နေအပူဒဏ်ကြောင့် နေလောင်တာ (အရေပြားအရောင်ပြောင်းတာ၊ တချို့ မည်းကုန်တာအထိ) ဖြစ်နိုင်တာမို့ နေပူထဲထွက်လျှင် ထီးဆောင်း ဦးထုတ်ဆောင်းတာ၊ အဝတ်လုံခြုံအောင် ဝတ်တာ၊ အပူဒဏ်ကာ အရေပြားအဆီလူးတာ၊ သနပ်ခါးလူးတာတွေ လုပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။
ဒီအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနားလည်နိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက ကလေးအထူးကုနဲ့ ဆေးတက္ကသိုလ် (၁) ကလေးကျန်းမာရေးပညာဌာန အငြိမ်းစား ဌာနမှူး ပါမောက္ခ ဒေါက်တာစောဝင်း ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။
==Unicode==
မွနျမာနိုငျငံမှာ နှအေပူဒဏျရဲ့ အဆိုးဆုံးအဆင့ျဖွဈတဲ့ တကျပွီးသတိလဈခွငျး (Heat Stroke) က အသကျအန်တရာယျ ဖွဈနိုငျတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ သတိပေးပွောဆိုနပေါတယျ။ နှရောသီမှာ အပူပိုငျးဒသေ (ဥပမာ - မန်တလေး၊ မွငျးခွံ၊ မုံရှာ) တှမှော အပူဒဏျ ပိုခံရလှယျတဲ့ သကျကွီးရှယျအိုတှေ ပိုသတိပွုကွဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ ရနျကုနျမှာလညျး တခြို့ရကျတှမှော အပူခြိနျလှနျကဲလာ ဖွဈတတျပွီး၊ လဝေငျလထှေကျနညျး လှောငျပိတျနတေဲ့ တိုကျခနျးတှထေဲ ပနျကာ၊ လအေေးစကျ ဖှင့ျလို့မရတဲ့ မီးပကြျခြိနျတှမှော ပိုသတိထားသင့ျပါတယျ။
အပူဒဏျကွောင့ျ ပထမအဆင့ျ နုံးခညြ့ျတာ၊ နောကျတဆင့ျ ကိုယျပူဖြားတာတှေ ဖွဈလာပွီး ကုသမထိနျးနိုငျပါက နောကျဆုံးအဆင့ျ အခုလို တကျတာမြိုး ဖွဈလာတတျပါတယျ။ မတကျခငျ ကွိုသိနိုငျတာက ခြှေးခမျးခွောကျလာပွီး ကိုယျအပူခြိနျ ရုတျတရကျ မွနျမွနျဆကျတကျလာကာ ကယောငျကတမျး စဖွဈလာတာပါ။ အပူဒဏျက ဦးနှောကျကို စတငျထိခိုကျတာမို့ စိတျကယောငျခြောကျခွား ဖွဈတာအပွငျ၊ စိတျပူတာ၊ တခါတရံ လကျတှခွေတှေေ လူပျမရတာတှလေညျး ဖွဈလာတတျပါတယျ။ အရေးကွီးတာကတော့ အခုလို တကျတာ (သို့မဟုတျ) တကျပွီး သတိလဈတာ ဖွဈလာလြှငျ ခကြျခငြျး မွနျမွနျအေးအောငျ လုပျပေးဖို့၊ ရခေဲရစေိမျပေးတာ၊ အအေးခနျး/ အေးတဲ့ အခနျး/ နရောမှာထားတာ (အပေါျထပျပူလြှငျ အောကျထပျထားတာ၊ လအေေးစကျခနျး မရနိုငျလြှငျ ပွူတငျးပေါကျ ဖှင့ျထားတာ၊ အရိပျကောငျးတဲ့နရောထားတာ)၊ ရပေတျတောကျလြှောကျတငျတာ (ရပေတျတဈခါလောကျ တိုကျတာမြိုး မဟုတျပါ) တှကေို လုပျပေးဖို့ လိုပါတယျ။ တခြိနျထဲမှာ ခြှေးမြားမြားထှကျဖို့ လိုအပျတဲ့ ရနေဲ့ အငနျဓာတျပွနျဖွည့ျဖို့ ဓာတျဆားရညျတိုကျ (သှေးတိုးရှိလြှငျတော့ သတိထားခငြ့ျခြိနျ) ကြှေးသင့ျပါတယျ။
အပူဒဏျကွောင့ျ တကျတာကို ကွိုကာကှယျဖို့အတှကျလညျး ပူလှနျးလာခြိနျမှာ အေးတဲ့နရောမှာ နတောနဲ့၊ ခြှေးမြားမြား ထှကျဖို့လိုတဲ့ ရနေဲ့ဆား ကွိုဖွည့ျထားဖို့ လိုပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဆားရညျတိုကျရာမှာလညျး စပျထားပွီးသား ဓာတျဆားထုတျ ဝယျသုံးစရာမလိုပဲ အိမျသုံးဆားနဲ့ ရနေဲ့ စပျဖြောျတာကို သုံးနိုငျပါတယျ။ တကယျတော့ အသင့ျစပျဓာတျဆားထုတျက ဝမျးပကြျသူတှအေတှကျ ရောငျနတေဲ့အူက ဓာတျဆားရညျ ပိုစုပျနိုငျအောငျ အခြိုးကကြြ ဖောျစပျထားတာသာဖွဈပွီး၊ အပူဒဏျအတှကျ သောကျသင့ျတဲ့ ဆားရညျအတှကျတော့ မလိုအပျပါဘူး။ ဒါ့အပွငျ ပတျဝနျးကငြျ အပူခြိနျထိနျးနိုငျဖို့ ပူလြှငျအေးအောငျ နဖေို့မှာလညျး၊ အယူအဆအမှားဖွဈတဲ့ အအေးမခံဘဲ၊ အပူကိုအပူနဲ့တိုကျတာ (ဥပမာ ရနှေေးခမြျးသောကျတာ၊ အရကျသောကျတာ) မြိုးတှေ မလုပျသင့ျပါဘူး၊ အပူခြိနျပိုတကျ ပိုဆိုးသှားစနေိုငျလို့ပါ။ တခြိနျထဲမှာ အပူဒဏျကနေ စကာကှယျဖို့ ပူလာခြိနျမှာ လဝေငျလထှေကျကောငျးတဲ့ နရောမှာနပွေီး၊ အဝတျအစား ပေါ့ပါးတာဝတျတာ (ဥပမာ၊ ထူတဲ့ နိုငျလှနျစ အဝတျတှေ မဝတျဘဲ ပါးတဲ့ ခညြျထညျသားမြိုး ဝတျတာ)၊ အရောငျဖြော့တာ ဝတျတာ (အရောငျသိပျမစုပျတဲ့ အဖွူရောငျမြိုးဝတျပွီး အပူအစုပျမြားတဲ့ အမညျးရှောငျမြိုးရှောငျပါ) အပွငျ၊ နေ့လညျနပေူထဲ အားကစား အရမျးမလုပျဘဲ ကာကှယျနိုငျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ဗိုကျအောက့ျပြောကျဆေး Atropine (Anticholinergic) မြိုးကလညျး အပူခြိနျတကျစတောမို့ သတိထားသုံးဖို့ လိုပါတယျ။
အပူဒဏျကွောင့ျ တခွားဖွဈစနေိုငျတဲ့ အရပွေားရောဂါတှမှောတော့ အနီပွငျထှကျတာ၊ ယားယံတာ၊ မိတျထှကျတာ (ခြှေးအကွိတျအပေါကျ ပိတျခွငျး) တှပေါပါတယျ။ ထှကျလာတဲ့မိတျက ယားတတျတာမို့ ကုတျမိပါက လကျသညျးခြေးကတဆင့ျ ပိုးဝငျပွညျတညျနာတှေ ဖွဈနိုငျတာကို ကွိုသတိပွုပွီး မကုတျမိအောငျ သတိပွုကာကှယျသင့ျပါတယျ။ မဟုတျပါက ပိုဆိုးလာလြှငျ နောကျဆကျတှဲ အဆုပျအအေးမိတာ ဦးနှောကျအမှေးယောငျတာ၊ ကြောကျကပျရောငျတာတှအေထိ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဆကျဖွဈနိုငျခွေ ရှိပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ နအေပူဒဏျကွောင့ျ နလေောငျတာ (အရပွေားအရောငျပွောငျးတာ၊ တခြို့ မညျးကုနျတာအထိ) ဖွဈနိုငျတာမို့ နပေူထဲထှကျလြှငျ ထီးဆောငျး ဦးထုတျဆောငျးတာ၊ အဝတျလုံခွုံအောငျ ဝတျတာ၊ အပူဒဏျကာ အရပွေားအဆီလူးတာ၊ သနပျခါးလူးတာတှေ လုပျပေးနိုငျပါတယျ။
ဒီအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနားလညျနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက ကလေးအထူးကုနဲ့ ဆေးတက်ကသိုလျ (၁) ကလေးကနြျးမာရေးပညာဌာန အငွိမျးစား ဌာနမှူး ပါမောက်ခ ဒေါကျတာစောဝငျး ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။
