စစ်ကောင်စီ ကျင်းပမယ့်ရွေးကောက်ပွဲဟာ တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတခုမဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုပြီး နိုင်ငံတကာအပါအဝင် အဓိက အတိုက်အခံနိုင်ငံရေးပါတီတွေနဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူအများစုက လက်မခံကြပါဘူး။ ဒါပေမယ့်လည်း ရွေးကောက်ပွဲဟာ ဒီမိုကရေစီအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်တယ်လို့ယူဆပြီး AFP ရခိုင်ဦးဆောင်ပါတီအနေနဲ့ ဝင်ပြိုင်မယ်လို့ ပါတီခေါင်းဆောင် ဒေါက်တာအေးမောင်က ပြောပါတယ်။ ဒီအကြောင်း သတင်းပေးပို့ချက်ကို ကိုစံကျော်က ပြောပြပါမယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲက ရခိုင်လူမျိုးကိုယ်စားပြုပါတီတွေကြားမှာ စစ်ကောင်စီလုပ်မယ့် ရွေးကောက်ပွဲကို မဝင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်တာရှိသလို၊ စဉ်းစားစောင့်ကြည့်နေတဲ့ ပါတီလည်းရှိပါတယ်။ ထင်ရှားတဲ့ ရခိုင်နိုင်ငံရေးသမား ဒေါက်တာအေးမောင်ဦးဆောင်တဲ့ ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ AFP ကတော့ အခု စစ်ကောင်စီက ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲကိုဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားပါတယ်။ တရားဝင် မှတ်ပုံတင်ထားတဲ့ ပါတီတရပ်အနေနဲ့ ဝင်ပြိုင်သွားမှာဖြစ်တယ်လို့ AFP ပါတီဥက္ကဌ ဒေါက်တာအေးမောင်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ကတော့ မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကမဆိုကျင်းပရင်ဝင်ပြိုင်မှာပါ။ အခု AFPကာလ မှာလည်းပြိုင်မယ့်သဘောပါပဲ၊ ဘာလို့ဆိုတော့ မှတ်ပုံတင်ထားတဲ့ သဘောကိုက ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဝင်ပြိုင်ဖို့အတွက်ပါ၊ ဝင်မပြိုင်ရင်လည်း နိုင်ငံရေးပါတီ မှတ်ပုံတင်ရေး ဥပဒေအရ ဖျက်သိမ်းတာခံရမှာပေါ့။”
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ ပါတီတွေထဲကတခုဖြစ်တဲ့ ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (ALD) ပါတီကတော့ စစ်ကောင်စီက ကျင်းပမယ့်ရွေးကောက်ပွဲဟာ လွတ်လပ်ပြီးတရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတခုမဖြစ်နိုင်သလို တရားဝင်မှု မရှိတာကြောင့် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ ပါတီတာဝန်ရှိသူတွေက ပြောဆိုထားပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲတုန်းက ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အများဆုံးအနိုင်ရခဲ့တဲ့ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ (ANP) ကတော့ စစ်ကောင်စီ ဦးဆောင်ကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်တစုံတရာမချရသေးဘူးလို့ ANP ပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဦးသာထွန်းလှက ပြောဆိုထားပါတယ်။
ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီကတော့ စစ်ကောင်စီကျင်းပမယ့်ရွေးကောက်ပွဲဟာ ပြည်ထောင်စုအတွက်ရော ပြည်သူတွေနဲ့ ဒီမိုကရေစီအတွက်ပါအရေးကြီးသလို၊ စစ်ကောင်စီအတွက်လည်း ရွေးကောက်ပွဲကတဆင့် နိုင်ငံရေးထွက်ပေါက်တရပ်ပေးသင့်တယ်လို့ ယူဆတဲ့အကြောင်း ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာအေးမောင်က ပြောပါတယ်။
“ ဘယ်လိုထွက်မှာလဲ အလုံပိတ်ပြီး ရိုက်ကြမှာလား၊ အကုန်သေစေမှာလား ၇၅နှစ်မှာ ဘယ် လောက်သေခဲ့ပြီးပြီလဲ၊ သွေမြေကျမှုကို ဆက်ပေးကြမှာလား၊ မပေးပဲနဲ့ ငြိမ်ငြိမ်သာသာ ဘယ်လိုထွက်လမ်းပေးမှာလဲ၊ အဲတော့ ထွက်လမ်းသည် ပြည်ထောင်စုအတွက်ရော ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေဥပဒေအတွက်ရော ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်အတွက်ရော ပြည်သူလူထု အတွက်ရော လိုအပ်တယ်၊ အဲဒီလိုအပ်ချက်ကို ကျနော်တို့က ဖြည့်စည်းဖို့အသင့်ပါပဲ”
လူထုယူကြည်ရတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတခုဖြစ်လာဖို့ကတော့ သမာသမ ကျတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်တခုကို ဖွဲ့စည်းပေးဖို့လိုအပ်တယ်လို့ ဒေါက်တာအေးမောင်က ပြောပါတယ်။
“ရွေးကောက်ပွဲက အများပြည်သူ ယုံကြည်ဖို့အတွက် သမာသမကျတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်လိုတယ်၊ သမာသမကျတဲ့ ဘက်မလိုက်ပါဘူးဆိုတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ဖွဲ့ စည်းပေးဖို့တာဝန်ကြီးကြီးမားမားရှိတယ်။ ဆိုတော့ FPTP စနစ်ကနေ PR စနစ်ကို အစား ထိုးတယ်လို့ပြောတယ်။ PR စနစ်ကို အများပြည်သူသိအောင် ရှင်းပြဖို့လိုတယ်၊ PR စနစ် ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရကို ဦးတည်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲတုန်းကတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်က တချို့မြို့နယ်တွေမှာ လုံခြုံရေးအရ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်ခဲ့ပါဘူး။ အခု လတ်တလောအားဖြင့် AA ရခိုင်တပ်ဖွဲ့နဲ့ စစ်ကောင်စီကြား နှုတ်အားဖြင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးယူထားပါတယ်။ AA အပါအဝင် ညီနောင်သုံးဖွဲ့ရဲ့ နှစ်သစ်ကူးထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာတော့ အခြား တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို တွန်းလှန်တိုက်ဖျက်သွားမယ်လို့ သန္နိဌာန်ပြု ဖော်ပြထားပေမဲ့ စစ်ကောင်စီကလုပ်မယ့် ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ပတ်သက်လို့ တစုံတရာ ပြောဆိုထားတာမရှိပါဘူး။
နွေဦးတော်လှန်ရေးနောက်ပိုင်းပေါ်လာတဲ့ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ KIA ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်အပါအဝင် အဓိက တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အများစုကလည်း ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ တရားဝင်မှုမရှိဘူးလို့ တုံ့ပြန်နေကြပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်တိုနီဘလင်ကန် (Antony Blinken) ကလည်း စစ်ကောင်စီကျင်းပမယ့် ရွေးကောက်ပွဲဟာ လွတ်လပ်တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ တခုမဖြစ်နိုင်တဲ့ အကြောင်းနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အကြပ်အတည်းကို ပိုရှည်ကြာစေပြီး တိုင်းပြည်ရဲ့ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေးနဲ့ တည်ငြိမ်အေးချမ်းသာယာရေးကို နှောင့်နှေးကြန့်ကြာ စေမယ့်အကြောင်း ကြောညာချက်ထုတ်ပြန်ထားတာတွေလည်းရှိပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံအနှံမှာတော့ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် မဲစာရင်းပြုစုတာမျိုး လူဦးရေစာရင်းကောက်ယူမှုတွေစတင်နေပေမယ့်၊ မြန်မာစစ်ကောင်စီဘက်ကတော့ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမယ့် ရက်နဲ့ပတ်သက်လို့ လူထုကို တိတိကျကျ ကြေညာပြောဆိုတာတော့ မရှိသေးပါဘူး။
{Unicode}
ရှေးကောကျပှဲအပေါျ ရခိုငျပါတီတှသေဘောထား
စဈကောငျစီ ကငြျးပမယ့ျရှေးကောကျပှဲဟာ တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲတခုမဖွဈနိုငျဘူးဆိုပွီး နိုငျငံတကာအပါအဝငျ အဓိက အတိုကျအခံနိုငျငံရေးပါတီတှနေဲ့ တကျကွှလှုပျရှားသူအမြားစုက လကျမခံကွပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျလညျး ရှေးကောကျပှဲဟာ ဒီမိုကရစေီအတှကျ မရှိမဖွဈလိုအပျတယျလို့ယူဆပွီး AFP ရခိုငျဦးဆောငျပါတီအနနေဲ့ ဝငျပွိုငျမယျလို့ ပါတီခေါငျးဆောငျ ဒေါကျတာအေးမောငျက ပွောပါတယျ။ ဒီအကွောငျး သတငျးပေးပို့ခကြျကို ကိုစံကြောျက ပွောပွပါမယျ။
ရခိုငျပွညျနယျထဲက ရခိုငျလူမြိုးကိုယျစားပွုပါတီတှကွေားမှာ စဈကောငျစီလုပျမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲကို မဝငျဖို့ ဆုံးဖွတျတာရှိသလို၊ စဉျးစားစောင့ျကွည့ျနတေဲ့ ပါတီလညျးရှိပါတယျ။ ထငျရှားတဲ့ ရခိုငျနိုငျငံရေးသမား ဒေါကျတာအေးမောငျဦးဆောငျတဲ့ ရခိုင့ျဦးဆောငျပါတီ AFP ကတော့ အခု စဈကောငျစီက ကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲကိုဝငျရောကျယှဉျပွိုငျဖို့ ဆုံးဖွတျထားပါတယျ။ တရားဝငျ မှတျပုံတငျထားတဲ့ ပါတီတရပျအနနေဲ့ ဝငျပွိုငျသှားမှာဖွဈတယျလို့ AFP ပါတီဥက်ကဌ ဒေါကျတာအေးမောငျက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ကတော့ မညျသည့ျအဖှဲ့အစညျးကမဆိုကငြျးပရငျ ဝငျပွိုငျမှာပါ။ အခု AFP ကာလ မှာလညျးပွိုငျမယ့ျသဘောပါပဲ၊ ဘာလို့ဆိုတော့ မှတျပုံတငျထားတဲ့ သဘောကိုက ရှေးကောကျပှဲမှာ ဝငျပွိုငျဖို့အတှကျပါ၊ ဝငျမပွိုငျရငျလညျး နိုငျငံရေးပါတီ မှတျပုံတငျရေး ဥပဒအေရ ဖကြျသိမျးတာခံရမှာပေါ့။”
ရခိုငျပွညျနယျမှာရှိတဲ့ ပါတီတှထေဲကတခုဖွဈတဲ့ ရခိုငျဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျ (ALD) ပါတီကတော့ စဈကောငျစီက ကငြျးပမယ့ျရှေးကောကျပှဲဟာ လှတျလပျပွီးတရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲတခုမဖွဈနိုငျသလို တရားဝငျမှု မရှိတာကွောင့ျ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမှာမဟုတျဘူးလို့ ပါတီတာဝနျရှိသူတှကေ ပွောဆိုထားပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲတုနျးက ရခိုငျပွညျနယျမှာ အမြားဆုံးအနိုငျရခဲ့တဲ့ ရခိုငျအမြိုးသားပါတီ (ANP) ကတော့ စဈကောငျစီ ဦးဆောငျကငြျးပမဲ့ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျပွီး ဆုံးဖွတျခကြျတစုံတရာမခရြသေးဘူးလို့ ANP ပါတီဥက်ကဋ်ဌ ဦးသာထှနျးလှက ပွောဆိုထားပါတယျ။
ရခိုင့ျဦးဆောငျပါတီကတော့ စဈကောငျစီကငြျးပမယ့ျရှေးကောကျပှဲဟာ ပွညျထောငျစုအတှကျရော ပွညျသူတှနေဲ့ ဒီမိုကရစေီအတှကျပါအရေးကွီးသလို၊ စဈကောငျစီအတှကျလညျး ရှေးကောကျပှဲကတဆင့ျ နိုငျငံရေးထှကျပေါကျတရပျပေးသင့ျတယျလို့ ယူဆတဲ့အကွောငျး ရခိုင့ျဦးဆောငျပါတီဥက်ကဋ်ဌ ဒေါကျတာအေးမောငျက ပွောပါတယျ။
“ ဘယျလိုထှကျမှာလဲ အလုံပိတျပွီး ရိုကျကွမှာလား၊ အကုနျသစေမှောလား ၇၅နှဈမှာ ဘယျ လောကျသခေဲ့ပွီးပွီလဲ၊ သှမွေကေမြှုကို ဆကျပေးကွမှာလား၊ မပေးပဲနဲ့ ငွိမျငွိမျသာသာ ဘယျလိုထှကျလမျးပေးမှာလဲ၊ အဲတော့ ထှကျလမျးသညျ ပွညျထောငျစုအတှကျရော ဖှဲ့စညျးပုံ အခွေဥပဒအေတှကျရော ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျအတှကျရော ပွညျသူလူထု အတှကျရော လိုအပျတယျ၊ အဲဒီလိုအပျခကြျကို ကနြောျတို့က ဖွည့ျစညျးဖို့အသင့ျပါပဲ”
လူထုယူကွညျရတဲ့ ရှေးကောကျပှဲတခုဖွဈလာဖို့ကတော့ သမာသမ ကတြဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျတခုကို ဖှဲ့စညျးပေးဖို့လိုအပျတယျလို့ ဒေါကျတာအေးမောငျက ပွောပါတယျ။
“ရှေးကောကျပှဲက အမြားပွညျသူ ယုံကွညျဖို့အတှကျ သမာသမကတြဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျလိုတယျ၊ သမာသမကတြဲ့ ဘကျမလိုကျပါဘူးဆိုတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျဖှဲ့ စညျးပေးဖို့တာဝနျကွီးကွီးမားမားရှိတယျ။ ဆိုတော့ FPTPစနဈကနေ PRစနဈကို အစား ထိုးတယျလို့ပွောတယျ။ PRစနဈကို အမြားပွညျသူသိအောငျ ရှငျးပွဖို့လိုတယျ၊ PRစနဈ ရဲ့ ရညျရှယျခကြျက အမြိုးသားညီညှတျရေးအစိုးရကို ဦးတညျတယျလို့ ပွောပါတယျ။"
ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲတုနျးကတော့ ရခိုငျပွညျနယျက တခြို့မွို့နယျတှမှော လုံခွုံရေးအရ ရှေးကောကျပှဲ မကငြျးပနိုငျခဲ့ပါဘူး။ အခု လတျတလောအားဖွင့ျ AA ရခိုငျတပျဖှဲ့နဲ့ စဈကောငျစီကွား နှုတျအားဖွင့ျ အပဈအခတျရပျစဲရေးယူထားပါတယျ။ AA အပါအဝငျ ညီနောငျသုံးဖှဲ့ရဲ့ နှဈသဈကူးထုတျပွနျခကြျထဲမှာတော့ အခွား တောျလှနျရေး အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ စဈအာဏာရှငျစနဈကို တှနျးလှနျတိုကျဖကြျသှားမယျလို့ သန်နိဌာနျပွု ဖောျပွထားပမေဲ့ စဈကောငျစီကလုပျမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ပတျသကျလို့ တစုံတရာ ပွောဆိုထားတာမရှိပါဘူး။
နှေဦးတောျလှနျရေးနောကျပိုငျးပေါျလာတဲ့ တောျလှနျရေးအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ KIA ကခငြျလှတျလပျရေးတပျအပါအဝငျ အဓိက တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအမြားစုကလညျး ဒီရှေးကောကျပှဲဟာ တရားဝငျမှုမရှိဘူးလို့ တုံ့ပွနျနကွေပါတယျ။ အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီး Antony Blinken ကလညျး စဈကောငျစီကငြျးပမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲဟာ လှတျလပျတရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ တခုမဖွဈနိုငျတဲ့ အကွောငျးနဲ့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့အကွပျအတညျးကို ပိုရှညျကွာစပွေီး တိုငျးပွညျရဲ့ ဒီမိုကရစေီ အသှငျကူးပွောငျးရေးနဲ့ တညျငွိမျအေးခမြျးသာယာရေးကို နှောင့ျနှေးကွန့ျကွာ စမေယ့ျအကွောငျး ကွောညာခကြျထုတျပွနျထားတာတှလေညျးရှိပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံအနှံမှာတော့ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ မဲစာရငျးပွုစုတာမြိုး လူဦးရညျစာရငျးကောကျယူမှုတှစေတငျနပေမေယ့ျ၊ မွနျမာစဈကောငျစီဘကျကတော့ ရှေးကောကျပှဲကငြျးပမယ့ျ ရကျနဲ့ပတျသကျလို့ လူထုကို တိတိကကြြ ကွညောပွောဆိုတာတော့ မရှိသေးပါဘူး။
