(Zawgyi / Unicode)
တရုတ်သမ္မတ Xi Jinping ရဲ့ ခါးပတ်လမ်းမရှေ့ပြေးအစီအစဉ် BRI အရ တရုတ်ဟာ ရထားလမ်းတွေ၊ ဆိပ်ကမ်းတွနဲ့ တံတားတွေလိုမျိုး အခြေခံအဆောက်အအုံတွေနဲ့ ကမ္ဘာတလွှား သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ဖြန့်ကျက်လာပါတယ်။ BRI ရဲ့ အဓိကကျတဲ့ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် တရုတ်ဘာသာစကားနဲ့ စံတန်ဖိုးတွေ၊ နောက် ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကိုပါ ဖြန့်ဝေနေတာပါ။ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ Cape Town ကနေ Kate Bartlett ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို မသိင်္ဂီထိုက်ကတင်ပြထားပါတယ်။
ထိုက်ချိ၊ လက်ဖက်ရည်နဲ့ ပန်ဒါ ဒါတွေဟာဆိုရင် တောင်အာဖရိက-က ကွန်ဖြူးရှပ်စ် အင်စတီကျုအသစ်မှာတွေ့ရတဲ့ တရုတ်ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ သြဇာအရှိန်အဝါ ဖြစ်ပါတယ်။ Wilma Hugo က တရုတ်ဘာသာစကား ဆိုင်ရာ လက်ထောက်ပါ။
“ စီးပွားရေးနဲ့ ဘက်ပေါင်းစုံမှာ တရုတ်နဲ့ဆက်ဆံရေး ဖွံ့ဖြိုးလာနေပါတယ်။ သူတို့က ဘာသာပြန်သမားတွေလိုအပ်နေပြီး ကျမတို့ကလည်း တောင်အာဖရိကမှာ မန်ဒရင်းတရုတ်ဘာသာစကားကို သင်ကြားဖို့ စတင်နေတာပါ။ ၂၀၁၆ မှာတာ့ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းမှာ ပါဝင်လာပါပြီ။ မန်ဒရင်း တရုတ်ဘာသာစကားကို သင်ယူမယ်ဆိုရင်တော့ အခွင့်အလမ်းတွေလည်း အများကြီး ရှိပါတယ်။ ”
အာဖရိကမှာတော့ ဒီအင်စတီကျုတွေကိုလိုလားကြပြီး တိုးပွားလာနေပါတယ်။ ပထမဆုံး ကွန်ဖြူးရှပ်အင်စတီကျုကို ၂၀၀၄ ခုနှစ်အတွင်း တောင်ကိုရီးယားမှာ ဖွင့်ခဲ့တာပါ။ တရုတ်ပညာရေးဌာနရဲ့ ပံ့ပိုးမှုနဲ့ ဒီ အင်စတီကျုတွေက တရုတ် ဘာသာစကားနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုကို မြှင့်တင်ဖို့ရည်ရွယ်တာဖြစ်ကြောင်း တရုတ်က ပြောပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အမေရိကန်နဲ့ ဗြိတိန်တို့ကတော့ ဒီစင်တာတွေက ဝါဒဖြန့်နေတာလို့ ပြောကြပါတယ်။ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်မှာ အမေရိကန်က ဝါရှင်တန် အခြေစိုက် ကွန်ဖြူးရှပ်အင်စတီကျုကို နိုင်ငံခြားမစ်ရှင်တခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်တက္ကသိုလ်တွေထဲက စင်တာ ၁၀၀ ကျော်ကိုလည်း ပိတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဆွီဒင်၊ ဖင်လန်၊ နော်ဝေ၊ ဘယ်လ်ဂျီယံနဲ့ ဒိန်းမတ် အပါအဝင် ဥရောပ နိုင်ငံတွေမှာလည်း တက္ကသိုလ်တွေမှာရှိတဲ့ ကွန်ဖြူးရှပ်အင်စတီကျုတွေကို ဒီဘက် နှစ်ပိုင်းတွေအတွင်း ပိတ်ခဲ့ကြပါတယ်။
၂၀၂၂ ခုနှစ် အထိ ဆယ်စုနှစ်တခုအတွင်း နိုင်ငံတွေနဲ့ နယ်မြေ ၁၅၉ ခုမှာ ကွန်ဖြူရှပ်အင်စတီကျု ၅၀၀ ကျော် တည်ထောင်ပြီးစီးကြောင်း တရုတ်က ပြောပါတယ်။ ဒီအင်စတီကျုတွေကိုတော့ ဒေသခံတက္ကသိုလ်တွေနဲ့ တရုတ်က မိတ်ဖက်တက္ကသိုလ်တွေက အဓိကစီမံခန့်ခွဲတာ ဖြစ်ပါတယ်။
“တက္ကသိုလ်တွေ အားလုံး၊ တက္ကသိုလ်တွေအားလုံးနီးပါးကို တရုတ်အစိုးရက ထောက်ပံ့ထားတာပါ။ ဒါကြောင့် တရုတ်အစိုးရနဲ့ မပတ်သက်ချင်ဘူးဆိုရင်တော့ တရုတ်ပြည်က တက္ကသိုလ်တွေနဲ့ ပူးတွဲလုပ်ကိုင်လို့ မရနိုင်ပါဘူး။”
Western Cape တက္ကသိုလ် ကွန်ဖြူးရှပ် အင်စတီကျုရဲ့ ပူးတွဲညွှန်ကြားရေးမှူး Liren Zeng က အထူးသဖြင့် အနောက်နိုင်ငံတွေက ဝေဖန်သူတွေကို ရည်ညွှန်း ပြောဆိုခဲ့တာပါ။ တက္ကသိုလ်ရဲ့ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးဌာနက Umesh Bawa ကလည်း သူ့အနေနဲ့လည်း သတိပေးချက်တွေ ရရှိခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဥရောပက Nordic မိတ်ဖက်တချို့ဟာဆိုရင် သူတို့ရဲ့ကွန်ဖြူးရှပ်စ်အင်စတီကျုတွေကို ပိတ်သိမ်းထားပြီး ကျနော်တို့ကိုလည်း သတိထားနေပါတယ်။ ဒီကိစ္စကို ထရိုဂျန်မြင်းလို သတိထားနေကြပါတယ်။”
ဒီအင်စတီကျုတွေက လွတ်လပ်စွာပြောဆိုမှုမှာ စွက်ဖက်မှုတွေရှိနေပြီး တချို့ တက္ကသိုလ်တွေမှာဆိုရင် တရုတ်ကိုဝေဖန်တဲ့အကြောင်းအရာတွေကို ရှောင်နိုင်ခြေ ရှိတယ်လို့လည်း ပညာရှင်တချို့က သတိပေးပါတယ်။
Cobus Van Staden က တောင်အာဖရိက က တရုတ်ရေးရာကျွမ်းကျင်သူပါ။
“အထူးသဖြင့် ထိုင်ဝမ်နဲ့ တိဘက်အရေးလိုကိစ္စတွေမှာ တရုတ်အစိုးရက သူ့သဘောထားကို သိပ်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြသလေ့ရှိပါတယ်။ ဒီကိစ္စကို တခြားတဘက်က ဘယ်လိုအကျယ်ချဲ့လာမလဲဆိုတာကို တွေးကြည့်လို့ရပါတယ်။ ဥပမာ တက္ကသိုလ်တခုက တိဘက်ကိုယ်စားလှယ်တဦးကို ဖိတ်ကြားတယ်ဆိုရင် တရုတ်သံရုံးဘက်က ကန့်ကွက်ကောင်းကန့်ကွက်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုတော့ ကွန်ဖြူးရှပ်စ် အင်စတီကျုကပါ ကန့်ကွက်လာနိုင်ပါတယ်။ ”
အခြေအမြစ်မရှိတဲ့ စိုးရိမ်ချက်တွေလို့ Zeng က ပြောပါတယ်။
“ကွန်ဖြူးရှပ်စ် အင်စတီကျုတခုမှာ ဒေသခံ ပူးတွဲညွှန်ကြားရေးမှူးတဦး ရှိပါတယ်။ သင်ရိုးညွှန်းတမ်းတွေနဲ့လှုပ်ရှားမှု၊ အခမ်းအနားတွေအားလုံးကို သူက ကြီးကြပ်ပါတယ်။ ဒေသခံတက္ကသိုလ်ရဲ့ဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းအားလုံးကို လိုက်နာကြရပြီး သင်ရိုးညွှန်းတမ်းကိုလည်း ဒေသခံတက္ကသိုလ်က အသေအချာစိစစ်ထားတာပါ။”
၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလထဲမှာပဲ Cape Town မှာ ကွန်ဖြူးရှပ် အင်စတီကျုကို ဖွင့်ခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံတွင်းမှာ ၆ ခုမြောက် ဖြစ်ပါတယ်။ တရုတ်အင်စတီကျုတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ စိုးရိမ်ချက်တွေဟာ Western Cape တက္ကသိုလ် အတွက်တော့ မလိုအပ်ဘူးလို့ Bawa က ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ မိတ်ဖက်ဆောင်ရွက်မှုတွေက သိပ်ကိုရှင်းလင်းပြီး တခြားကိစ္စရပ်များနည်းတူပဲ ကျနော်တို့ သတိထားပါတယ်။ ကျနော်တို့ရဲ့စံနှုန်းမတူသူတွေနဲ့ ကျနော်တို့ မိတ်ဖက်မလုပ်ပါဘူး။”
တရုတ်နဲ့ နိုင်ငံရဲ့သမိုင်းကြောင်းအဆက်အစပ်အရ တရုတ်ရဲ့ပညာရေးဆိုင်ရာ အင်စတီကျုကို လူ အများအပြားက လက်ခံကြပါတယ်။ ၂၀ ရာစုအတွင်း ခွဲခြားဆက်ဆံမှုနဲ့ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုကိုဦးတည်စေတဲ့ လူနည်းစု လူဖြူအုပ်ချုပ်မှုနဲ့ ကိုလိုနီ စနစ်ကိုဆန့်ကျင်တဲ့ လူမည်းတွေရဲ့လွတ်မြောက်ရေး လှုပ်ရှားမှုအများအပြားကို တရုတ်က ထောက်ခံခဲ့တာပါ။
“ကွန်ဖြူးရှပ်စ် အင်စတီကျု ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဟာ တရုတ်တက္ကသိုလ်တွေနဲ့ ဆောင်ရွက်မှုတခုဖြစ်ပါတယ်။ မူဝါဒရေးရာ၊ မိတ်ဖက်ရေးရာနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုရေးရာတွေ ဆွေးနွေးနိုင်စေမယ့် အစိုးရရဲ့အစီအစဉ်တခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ တောင်အာဖရိကမှာတော့ ဒါက သိပ်ပြီး အရေးကြီးပါတယ်။”
တရုတ်အစိုးရရဲ့ ပြည်ပမှာ ပညာရေးဆိုင်ရာအစီအစဉ်တွေဟာဆိုရင် ခါးပတ်လမ်း စီမံကိန်းနဲ့အညီ ဆောင်ရွက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ခါးပတ်လမ်း စီမံကိန်းကို အစပျိုးချိန်မှာတော့ အခြေခံအဆောက်အအုံတည်ဆောက်မှုတွေ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကနေတဆင့် တရုတ်နဲ့ တခြားသောနိုင်ငံတွေကြား ကုန်းလမ်း၊ ရေလမ်းတွေကနေ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့စီးပွားရေးကို မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ခဲ့တာပါ။ တရုတ်ပညာရေးဌာနက ခါးပတ်လမ်းစီမံကိန်းအတွက် ပညာရေးဟာလည်း ဝန်ဆောင်မှုတခုဖြစ်တယ်လို့ ညွှန်းပါတယ်။ ကွန်ဖြူးရှပ်အင်စတီကျု၊ ပညာသင်ဆုတွေ၊ ဖလှယ်ရေးအစီအစဉ်တွေနဲ့ သက်မွေးပညာသင်တန်းတွေလို ပညာရေးအစီအစဉ်တွေဟာဆိုရင် ခါးပတ်လမ်းစီမံကိန်းရဲ့ အရေးကြီးတဲ့အစိတ်အပိုင်းတခုဖြစ်တဲ့ စွမ်းရည်ဖွံ့ဖြိုးရေးနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုဖလှယ်ရေးကို အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါတယ်။
အာဖရိကမှာဆိုရင် ပညာရေးအစီအစဉ်တွေက ကျောင်းသားတွေအတွက်တင် မဟုတ်ပါဘူး။ တရုတ်အစိုးရက တန်ဇန်းနီးယားမှာဖွင့်လှစ်ခဲ့တဲ့ ဒေါ်လာ သန်း ၄၀ တန် ခေါင်းဆောင်မှုသင်တန်းကျောင်းသစ်ကို ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်အတွင်း အာဖရိက နိုင်ငံ ၆ ခုက နိုင်ငံရေးသမားတွေ တက်ရောက်ခဲ့ကြပါတယ်။ ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ အာဖရိက နိုင်ငံရေးသမားတွေကို လေ့ကျင့်ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလို ပညာရေးအစီအစဉ်တွေက တရုတ်ကွန်မြူနစ်အတွေးအခေါ်တွေကို အားပေးမြှင့်တင်ရာရောက်မယ့်အပေါ် သုံးသပ်သူတချို့ကစိုးရိမ်ပေမဲ့ နိုင်ငံတိုင်းမှာတော့ ဒီလို စိုးရိမ်ချက်မရှိဘူးလို့ တချို့ကလည်းပြောပါတယ်။ တောင်အာဖရိက က တရုတ်ရေးရာကျွမ်းကျင်သူ Cobus Van Staden က အခုလို ပြောပါတယ်။
“အာဖရိက ကျောင်းသားတွေကြားမှာတော့ ဒီကိစ္စဟာ နိုင်ငံရေးအရ စိုးရိမ်စရာ တခု မဟုတ်ပါဘူး။ ”
တရုတ်ရဲ့ပညာရေး အစီအစဉ်တွေဟာ ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းတွေအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုတခုလို့ တချို့နိုင်ငံတွေကသတိပေးနေတဲ့တချိန်တည်းမှာပဲ နိုင်ငံတချို့ကတော့ တရုတ်နဲ့ ပညာရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုဟာ တရုတ်ရဲ့ခါးပတ်လမ်း စီမံကိန်းတွေကနေ အကျိုးအမြတ်ရစေမယ့် အခွင့်အရေးတခုအဖြစ် ရှုမြင်ကြပါတယ်။
#သိင်္ဂီထိုက် #စီးပွါးရေးကဏ္ဍ #တရုတ်ခါးပတ်လမ်း #ကွန်ဖြူးရှပ်စ်အင်စတီကျု #တရုတ်ပညာရေး
==================
{{Unicode}}
တရုတျရဲ့ ခါးပတျလမျး စီမံကိနျးမှာ ပညာရေးကဏ်ဍလညျး ပါဝငျ
တရုတျသမ်မတ Xi Jinping ရဲ့ ခါးပတျလမျးမရှေ့ပွေးအစီအစဉျ BRI အရ တရုတျဟာ ရထားလမျးတှေ၊ ဆိပျကမျးတှနဲ့ တံတားတှလေိုမြိုး အခွခေံအဆောကျအအုံတှနေဲ့ ကမ်ဘာတလှှား သွဇာလှှမျးမိုးမှုကို ဖွန့ျကကြျလာပါတယျ။ BRI ရဲ့ အဓိကကတြဲ့ အစိတျအပိုငျးအဖွဈ တရုတျဘာသာစကားနဲ့ စံတနျဖိုးတှေ၊ နောကျ ကှနျမွူနဈပါတီရဲ့ အတှေးအခေါျတှကေိုပါ ဖွန့ျဝနေတောပါ။ တောငျအာဖရိကနိုငျငံ Cape Town ကနေ Kate Bartlett ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို မသိငျ်ဂီထိုကျကတငျပွထားပါတယျ။
ထိုကျခြိ၊ လကျဖကျရညျနဲ့ ပနျဒါ ဒါတှဟောဆိုရငျ တောငျအာဖရိက-က ကှနျဖွူးရှပျဈ အငျစတီကြုအသဈမှာတှေ့ရတဲ့ တရုတျရဲ့ ယဉျကြေးမှုဆိုငျရာ သွဇာအရှိနျအဝါ ဖွဈပါတယျ။ Wilma Hugo က တရုတျဘာသာစကား ဆိုငျရာ လကျထောကျပါ။
“ စီးပှားရေးနဲ့ ဘကျပေါငျးစုံမှာ တရုတျနဲ့ဆကျဆံရေး ဖှံ့ဖွိုးလာနပေါတယျ။ သူတို့က ဘာသာပွနျသမားတှလေိုအပျနပွေီး ကမြတို့ကလညျး တောငျအာဖရိကမှာ မနျဒရငျးတရုတျဘာသာစကားကို သငျကွားဖို့ စတငျနတောပါ။ ၂၀၁၆ မှာတာ့ သငျရိုးညှှနျးတမျးမှာ ပါဝငျလာပါပွီ။ မနျဒရငျး တရုတျဘာသာစကားကို သငျယူမယျဆိုရငျတော့ အခှင့ျအလမျးတှလေညျး အမြားကွီး ရှိပါတယျ။ ”
အာဖရိကမှာတော့ ဒီအငျစတီကြုတှကေိုလိုလားကွပွီး တိုးပှားလာနပေါတယျ။ ပထမဆုံး ကှနျဖွူးရှပျအငျစတီကြုကို ၂၀၀၄ ခုနှဈအတှငျး တောငျကိုရီးယားမှာ ဖှင့ျခဲ့တာပါ။ တရုတျပညာရေးဌာနရဲ့ ပံ့ပိုးမှုနဲ့ ဒီ အငျစတီကြုတှကေ တရုတျ ဘာသာစကားနဲ့ ယဉျကြေးမှုကို မွှင့ျတငျဖို့ရညျရှယျတာဖွဈကွောငျး တရုတျက ပွောပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အမရေိကနျနဲ့ ဗွိတိနျတို့ကတော့ ဒီစငျတာတှကေ ဝါဒဖွန့ျနတောလို့ ပွောကွပါတယျ။ ၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈမှာ အမရေိကနျက ဝါရှငျတနျ အခွစေိုကျ ကှနျဖွူးရှပျအငျစတီကြုကို နိုငျငံခွားမဈရှငျတခုအဖွဈ သတျမှတျခဲ့ပါတယျ။ အမရေိကနျတက်ကသိုလျတှထေဲက စငျတာ ၁၀၀ ကြောျကိုလညျး ပိတျခဲ့ပါတယျ။ ဆှီဒငျ၊ ဖငျလနျ၊ နောျဝေ၊ ဘယျလျဂြီယံနဲ့ ဒိနျးမတျ အပါအဝငျ ဥရောပ နိုငျငံတှမှောလညျး တက်ကသိုလျတှမှောရှိတဲ့ ကှနျဖွူးရှပျအငျစတီကြုတှကေို ဒီဘကျ နှဈပိုငျးတှအေတှငျး ပိတျခဲ့ကွပါတယျ။
၂၀၂၂ ခုနှဈ အထိ ဆယျစုနှဈတခုအတှငျး နိုငျငံတှနေဲ့ နယျမွေ ၁၅၉ ခုမှာ ကှနျဖွူရှပျအငျစတီကြု ၅၀၀ ကြောျ တညျထောငျပွီးစီးကွောငျး တရုတျက ပွောပါတယျ။ ဒီအငျစတီကြုတှကေိုတော့ ဒသေခံတက်ကသိုလျတှနေဲ့ တရုတျက မိတျဖကျတက်ကသိုလျတှကေ အဓိကစီမံခန့ျခှဲတာ ဖွဈပါတယျ။
“တက်ကသိုလျတှေ အားလုံး၊ တက်ကသိုလျတှအေားလုံးနီးပါးကို တရုတျအစိုးရက ထောကျပံ့ထားတာပါ။ ဒါကွောင့ျ တရုတျအစိုးရနဲ့ မပတျသကျခငြျဘူးဆိုရငျတော့ တရုတျပွညျက တက်ကသိုလျတှနေဲ့ ပူးတှဲလုပျကိုငျလို့ မရနိုငျပါဘူး။”
Western Cape တက်ကသိုလျ ကှနျဖွူးရှပျ အငျစတီကြုရဲ့ ပူးတှဲညှှနျကွားရေးမှူး Liren Zeng က အထူးသဖွင့ျ အနောကျနိုငျငံတှကေ ဝဖေနျသူတှကေို ရညျညှှနျး ပွောဆိုခဲ့တာပါ။ တက်ကသိုလျရဲ့ နိုငျငံတကာဆကျဆံရေးဌာနက Umesh Bawa ကလညျး သူ့အနနေဲ့လညျး သတိပေးခကြျတှေ ရရှိခဲ့တယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ဥရောပက Nordic မိတျဖကျတခြို့ဟာဆိုရငျ သူတို့ရဲ့ကှနျဖွူးရှပျဈအငျစတီကြုတှကေို ပိတျသိမျးထားပွီး ကနြောျတို့ကိုလညျး သတိထားနပေါတယျ။ ဒီကိစ်စကို ထရိုဂနြျမွငျးလို သတိထားနကွေပါတယျ။”
ဒီအငျစတီကြုတှကေ လှတျလပျစှာပွောဆိုမှုမှာ စှကျဖကျမှုတှရှေိနပွေီး တခြို့ တက်ကသိုလျတှမှောဆိုရငျ တရုတျကိုဝဖေနျတဲ့အကွောငျးအရာတှကေို ရှောငျနိုငျခွေ ရှိတယျလို့လညျး ပညာရှငျတခြို့က သတိပေးပါတယျ။
Cobus Van Staden က တောငျအာဖရိက က တရုတျရေးရာကြှမျးကငြျသူပါ။
“အထူးသဖွင့ျ ထိုငျဝမျနဲ့ တိဘကျအရေးလိုကိစ်စတှမှော တရုတျအစိုးရက သူ့သဘောထားကို သိပျကို ရှငျးရှငျးလငျးလငျး ပွသလေ့ရှိပါတယျ။ ဒီကိစ်စကို တခွားတဘကျက ဘယျလိုအကယြျခြဲ့လာမလဲဆိုတာကို တှေးကွည့ျလို့ရပါတယျ။ ဥပမာ တက်ကသိုလျတခုက တိဘကျကိုယျစားလှယျတဦးကို ဖိတျကွားတယျဆိုရငျ တရုတျသံရုံးဘကျက ကန့ျကှကျကောငျးကန့ျကှကျနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခုတော့ ကှနျဖွူးရှပျဈ အငျစတီကြုကပါ ကန့ျကှကျလာနိုငျပါတယျ။ ”
အခွအေမွဈမရှိတဲ့ စိုးရိမျခကြျတှလေို့ Zeng က ပွောပါတယျ။
“ကှနျဖွူးရှပျဈ အငျစတီကြုတခုမှာ ဒသေခံ ပူးတှဲညှှနျကွားရေးမှူးတဦး ရှိပါတယျ။ သငျရိုးညှှနျးတမျးတှနေဲ့လှုပျရှားမှု၊ အခမျးအနားတှအေားလုံးကို သူက ကွီးကွပျပါတယျ။ ဒသေခံတက်ကသိုလျရဲ့ဥပဒေ၊ စညျးမဉြျးစညျးကမျးအားလုံးကို လိုကျနာကွရပွီး သငျရိုးညှှနျးတမျးကိုလညျး ဒသေခံတက်ကသိုလျက အသအေခြာစိစဈထားတာပါ။”
၂၀၂၂ ခုနှဈ နိုဝငျဘာလထဲမှာပဲ Cape Town မှာ ကှနျဖွူးရှပျ အငျစတီကြုကို ဖှင့ျခဲ့ပါတယျ။ နိုငျငံတှငျးမှာ ၆ ခုမွောကျ ဖွဈပါတယျ။ တရုတျအငျစတီကြုတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး အနောကျနိုငျငံတှရေဲ့ စိုးရိမျခကြျတှဟော Western Cape တက်ကသိုလျ အတှကျတော့ မလိုအပျဘူးလို့ Bawa က ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ မိတျဖကျဆောငျရှကျမှုတှကေ သိပျကိုရှငျးလငျးပွီး တခွားကိစ်စရပျမြားနညျးတူပဲ ကနြောျတို့ သတိထားပါတယျ။ ကနြောျတို့ရဲ့စံနှုနျးမတူသူတှနေဲ့ ကနြောျတို့ မိတျဖကျမလုပျပါဘူး။”
တရုတျနဲ့ နိုငျငံရဲ့သမိုငျးကွောငျးအဆကျအစပျအရ တရုတျရဲ့ပညာရေးဆိုငျရာ အငျစတီကြုကို လူ အမြားအပွားက လကျခံကွပါတယျ။ ၂၀ ရာစုအတှငျး ခှဲခွားဆကျဆံမှုနဲ့ လူမြိုးရေးခှဲခွားမှုကိုဦးတညျစတေဲ့ လူနညျးစု လူဖွူအုပျခြုပျမှုနဲ့ ကိုလိုနီ စနဈကိုဆန့ျကငြျတဲ့ လူမညျးတှရေဲ့လှတျမွောကျရေး လှုပျရှားမှုအမြားအပွားကို တရုတျက ထောကျခံခဲ့တာပါ။
“ကှနျဖွူးရှပျဈ အငျစတီကြု ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုဟာ တရုတျတက်ကသိုလျတှနေဲ့ ဆောငျရှကျမှုတခုဖွဈပါတယျ။ မူဝါဒရေးရာ၊ မိတျဖကျရေးရာနဲ့ ယဉျကြေးမှုရေးရာတှေ ဆှေးနှေးနိုငျစမေယ့ျ အစိုးရရဲ့အစီအစဉျတခုလညျး ဖွဈပါတယျ။ တောငျအာဖရိကမှာတော့ ဒါက သိပျပွီး အရေးကွီးပါတယျ။”
တရုတျအစိုးရရဲ့ ပွညျပမှာ ပညာရေးဆိုငျရာအစီအစဉျတှဟောဆိုရငျ ခါးပတျလမျး စီမံကိနျးနဲ့အညီ ဆောငျရှကျတာ ဖွဈပါတယျ။ ၂၀၁၃ ခုနှဈ ခါးပတျလမျး စီမံကိနျးကို အစပြိုးခြိနျမှာတော့ အခွခေံအဆောကျအအုံတညျဆောကျမှုတှေ၊ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှကေနတေဆင့ျ တရုတျနဲ့ တခွားသောနိုငျငံတှကွေား ကုနျးလမျး၊ ရလေမျးတှကေနေ ကုနျသှယျရေးနဲ့စီးပှားရေးကို မွှင့ျတငျဆောငျရှကျခဲ့တာပါ။ တရုတျပညာရေးဌာနက ခါးပတျလမျးစီမံကိနျးအတှကျ ပညာရေးဟာလညျး ဝနျဆောငျမှုတခုဖွဈတယျလို့ ညှှနျးပါတယျ။ ကှနျဖွူးရှပျအငျစတီကြု၊ ပညာသငျဆုတှေ၊ ဖလှယျရေးအစီအစဉျတှနေဲ့ သကျမှေးပညာသငျတနျးတှလေို ပညာရေးအစီအစဉျတှဟောဆိုရငျ ခါးပတျလမျးစီမံကိနျးရဲ့ အရေးကွီးတဲ့အစိတျအပိုငျးတခုဖွဈတဲ့ စှမျးရညျဖှံ့ဖွိုးရေးနဲ့ ယဉျကြေးမှုဖလှယျရေးကို အထောကျအကူ ဖွဈစပေါတယျ။
အာဖရိကမှာဆိုရငျ ပညာရေးအစီအစဉျတှကေ ကြောငျးသားတှအေတှကျတငျ မဟုတျပါဘူး။ တရုတျအစိုးရက တနျဇနျးနီးယားမှာဖှင့ျလှဈခဲ့တဲ့ ဒေါျလာ သနျး ၄၀ တနျ ခေါငျးဆောငျမှုသငျတနျးကြောငျးသဈကို ပွီးခဲ့တဲ့နှဈအတှငျး အာဖရိက နိုငျငံ ၆ ခုက နိုငျငံရေးသမားတှေ တကျရောကျခဲ့ကွပါတယျ။ ရညျရှယျခကြျကတော့ အာဖရိက နိုငျငံရေးသမားတှကေို လေ့ကငြ့ျဖို့ ဖွဈပါတယျ။
ဒီလို ပညာရေးအစီအစဉျတှကေ တရုတျကှနျမွူနဈအတှေးအခေါျတှကေို အားပေးမွှင့ျတငျရာရောကျမယ့ျအပေါျ သုံးသပျသူတခြို့ကစိုးရိမျပမေဲ့ နိုငျငံတိုငျးမှာတော့ ဒီလို စိုးရိမျခကြျမရှိဘူးလို့ တခြို့ကလညျးပွောပါတယျ။ တောငျအာဖရိက က တရုတျရေးရာကြှမျးကငြျသူ Cobus Van Staden က အခုလို ပွောပါတယျ။
“အာဖရိက ကြောငျးသားတှကွေားမှာတော့ ဒီကိစ်စဟာ နိုငျငံရေးအရ စိုးရိမျစရာ တခု မဟုတျပါဘူး။ ”
တရုတျရဲ့ပညာရေး အစီအစဉျတှဟော ဒီမိုကရစေီစံနှုနျးတှအေတှကျ ခွိမျးခွောကျမှုတခုလို့ တခြို့နိုငျငံတှကေသတိပေးနတေဲ့တခြိနျတညျးမှာပဲ နိုငျငံတခြို့ကတော့ တရုတျနဲ့ ပညာရေးပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုဟာ တရုတျရဲ့ခါးပတျလမျး စီမံကိနျးတှကေနေ အကြိုးအမွတျရစမေယ့ျ အခှင့ျအရေးတခုအဖွဈ ရှုမွငျကွပါတယျ။
