(Zawgyi/ Unicode)
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုကြောင့် အမေရိကန်မှာ လုပ်ငန်းတွေကို ထိခိုက်လာရာက တိုင်းပြည်စီးပွားရေး ကျဆင်းတဲ့အထိ ကြုံရမှာကို စိုးရိမ်မှုတွေလည်း ကြီးထွားလာနေပါတယ်။
ဒီအတွက်လည်း စီးပွားရေး ထိခိုက်နိုင်တဲ့ လုပ်ငန်းတွေ၊ အလုပ်သမားတွေ ဆုံးရှုံးမှုတွေကနေ သက်သာရာ ရစေဖို့ ရေတို အစီအစဉ်တွေကိုလည်း သမ္မတအိမ်ဖြူတော်က စဉ်းစားနေပါတယ်။
ဒါပေမဲ့လည်း ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုတွေ များလာတာနဲ့အမျှ စီးပွားရေးအပေါ် ရိုက်ခတ်မှုတွေ ကြီးထွားလာနိုင်တဲ့အတွက် ပြန်လည်နာလန်ထူဖို့ ပိုအချိန်ယူရနိုင်တယ်လို့လည်း ကျွမ်းကျင်သူတွေ သတိပေး နေကြတဲ့အကြောင်း ဗွီအိုအေ သတင်းထောက် Brian Padden ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကိုတော့ ကိုအောင်လွင်ဦးက ပြောပြပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) က ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါအဖြစ် သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုတွေ တိုးလာနေတဲ့ အမေရိကန်မှာ စီးပွားရေးအရ ထိခိုက်မှုတွေ ကြုံရမှာကိုလည်း စိုးရိမ်မှုတွေ ကြီးထွားလာနေတာပါ။ ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် Bipartisan Policy Center က စီးပွားရေး လေ့လာဆန်းစစ်သူ William Hoagland ကတော့ စီးပွားရေးအပေါ် ရိုက်ခတ်လာဖို့ သေချာ သလောက် ရှိနေတယ်လို့ သုံးသပ်ပါတယ်။
“အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှာ စီးပွားရေး အားနည်းတဲ့ ကာလတခုနဲ့ ကြုံရလိမ့်မယ်လို့ ခန့်မှန်းရပါတယ်။ ကြိုတင်တွက်ချက်ထားတဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှုမျိုးတော့ တွေ့ရမှာမဟုတ်ပါဘူး။”
အပျော်စီး သင်္ဘောတွေမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုတွေ ကြုံခဲ့ရသလို၊ လေယာဉ်ခရီးစဉ်တွေ အကြီးအကျယ် ဖျက်သိမ်းခဲ့ရတာတွေကြောင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှာ ဆိုရင်လည်း အကြီးအကျယ် အထိနာနေတာပါ။ လူစုလူဝေး မလုပ်ကြဖို့ တိုက်တွန်းချက်တွေကြောင့် စီစဉ်ထားတဲ့ ညီလာခံတွေ၊ ဂီတပွဲတွေ၊ အားကစားပွဲတွေကို ဖျက်နေကြရသလို၊ စားသောက်ဆိုင်တွေ၊ ဖျော်ဖြေရေး လုပ်ငန်းတွေဟာလည်း ဆက်လက် ရပ်တည်နိုင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေရပါတယ်။
ကားပစ္စည်းထုတ်လုပ်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံက စက်ရုံတွေမှာ လုပ်ငန်းတချို့ရပ်ဆိုင်းရတဲ့အတွက် အမေရိကန် ကားလုပ်ငန်းတွေ ထုတ်လုပ်မှု လျှော့ချရမှာကိုလည်း စိုးရိမ်နေကြတာပါ။ ဘဏ္ဍာရေးဈေးကွက်တွေမှာလည်း မရေမရာ အခြေအနေတွေအပေါ် စိုးရိမ်မှုတွေနဲ့အတူ စတော့ခ်ရှယ်ယာဈေးတွေ၊ ရေနံဈေးတွေ စံချိန်ချိုးအောင် ထိုးကျနေပါတယ်။
“ဒါက ဘဏ္ဍာရေးအကျပ်အတည်း မဟုတ်ပါဘူး၊ ယာယီ အခိုက်အတန့်သာဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံတနိုင်ငံ အနေနဲ့ရော၊ ကမ္ဘာကြီးတခုလုံး အနေနဲ့ပါ အတူတကွ ကျော်လွှားနိုင်မှာပါ။”
သမ္မတ Trump ကတော့ ယာယီအားဖြင့် အခွန်တွေလျှော့ချပေးဖို့၊ ထိခိုက်လာမယ့် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ၊ အလုပ်သမားတွေကို ချေးငွေထုတ်ပေးဖို့လည်း အဆိုပြုထားတာပါ။ နေထိုင်မကောင်းတဲ့ အလုပ်သမားတွေအတွက် လစာအပြည့်နဲ့ခွင့် ခံစားခွင့်ရရေး ထည့်သွင်းဖို့လည်း စဉ်းစားထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း လက်တွေ့မှာ ဘယ်လိုအကောင်အထည် ဖော်မလဲဆိုတာကတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မရှိဘူးလို့လည်း တက္ကဆက် တက္ကသိုလ်က စီးပွားရေးပညာ ကထိကဆရာ Bradley Gold ကပြောပါတယ်။
“ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထ ရှိတာကတော့ စီးပွားရေး လောကမှာ ဒါမျိုးကို လုပ်ငန်းရှင်တွေက အင်မတန်မှ စိတ်ပူတတ်ကြသလို၊ ကြိုက်လည်း မကြိုက်ကြပါဘူး။ ဒါပေမဲ့လည်း အခုအချိန်မှာက လူထုကျန်းမာရေး ပြဿနာနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အချိန်ပါ။”
သမ္မတရဲ့ အရေးပေါ် အသုံးစရိတ်ကို အတည်ပြုနိုင်ဖို့ကတော့ ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်က အတိုက်အခံ ဒီမိုကရက်တွေရဲ့ ထောက်ခံမှုတွေ ရဖို့လည်း လိုပါတယ်။ ဒီမိုကရက်တွေကတော့ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုတွေ၊ ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုတွေ၊ အလုပ်လက်မဲ့ ခံစားခွင့်နဲ့ လူမှုဖူလုံရေး အစီအစဉ်တွေအတွက် တိုးမြှင့်သုံးစွဲဖို့တွေကိုပါ ထည့်သွင်းဖို့ လိုလားနေကြတာပါ။ Bipartisan Policy Center က စီးပွားရေး လေ့လာဆန်းစစ်သူ Hoagland ကတော့ အကျိုးရှိမယ့် အသုံးစရိတ်လို့ မြင်ပါတယ်။
“ရေတိုအားဖြင့် လိုငွေပြနေတဲ့ အစိုးရအသုံးစရိတ် ပိုများသွားနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း အမေရိကန်လူထု ဘေးကင်းလုံခြုံအောင် အကာအကွယ်ပေးဖို့နဲ့ လိုအပ်နေတဲ့ စီးပွားရေးအပေါ် ယုံကြည်မှုတွေကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ဖို့ ဆိုရင်တော့ ဒါကအရေးကြီးပါတယ်။”
ကျွမ်းကျင်သူတွေကတော့ ထိခိုက် နစ်နာသူတွေ လိုအပ်နေတဲ့ အကူအညီတွေ ချက်ချင်းရနိုင်ဖို့နဲ့ ရောဂါကူးစက်မှုတွေ အဆုံးသတ်တဲ့အခါ စီးပွားရေး မြန်မြန်ဆန်ဆန် နာလန်ထူဖို့အတွက် ဆိုရင်တော့ အရေးပေါ် အစီအမံတွေကို အမြန်ဆုံး စဉ်းစားဆုံးဖြတ်ဖို့ လိုတယ်လို့လည်း သတိပေးထားကြပါတယ်။
..................
(Unicode)
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှုကွောင့ျ အမရေိကနျမှာ လုပျငနျးတှကေို ထိခိုကျလာရာက တိုငျးပွညျစီးပှားရေး ကဆြငျးတဲ့အထိ ကွုံရမှာကို စိုးရိမျမှုတှလေညျး ကွီးထှားလာနပေါတယျ။
ဒီအတှကျလညျး စီးပှားရေး ထိခိုကျနိုငျတဲ့ လုပျငနျးတှေ၊ အလုပျသမားတှေ ဆုံးရှုံးမှုတှကေနေ သကျသာရာ ရစဖေို့ ရတေို အစီအစဉျတှကေိုလညျး သမ်မတအိမျဖွူတောျက စဉျးစားနပေါတယျ။
ဒါပမေဲ့လညျး ဗိုငျးရပျဈကူးစကျမှုတှေ မြားလာတာနဲ့အမြှ စီးပှားရေးအပေါျ ရိုကျခတျမှုတှေ ကွီးထှားလာနိုငျတဲ့အတှကျ ပွနျလညျနာလနျထူဖို့ ပိုအခြိနျယူရနိုငျတယျလို့လညျး ကြှမျးကငြျသူတှေ သတိပေး နကွေတဲ့အကွောငျး ဗှီအိုအေ သတငျးထောကျ Brian Padden ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကိုတော့ ကိုအောငျလှငျဦးက ပွောပွပေးမှာ ဖွဈပါတယျ။
ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ (WHO) က ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါအဖွဈ သတျမှတျထားတဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှုတှေ တိုးလာနတေဲ့ အမရေိကနျမှာ စီးပှားရေးအရ ထိခိုကျမှုတှေ ကွုံရမှာကိုလညျး စိုးရိမျမှုတှေ ကွီးထှားလာနတောပါ။ ဝါရှငျတနျအခွစေိုကျ Bipartisan Policy Center က စီးပှားရေး လေ့လာဆနျးစဈသူ William Hoagland ကတော့ စီးပှားရေးအပေါျ ရိုကျခတျလာဖို့ သခြော သလောကျ ရှိနတေယျလို့ သုံးသပျပါတယျ။
“အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုမှာ စီးပှားရေး အားနညျးတဲ့ ကာလတခုနဲ့ ကွုံရလိမ့ျမယျလို့ ခန့ျမှနျးရပါတယျ။ ကွိုတငျတှကျခကြျထားတဲ့ ဖှံ့ဖွိုးမှုမြိုးတော့ တှေ့ရမှာမဟုတျပါဘူး။”
အပြောျစီး သငျ်ဘောတှမှော ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှုတှေ ကွုံခဲ့ရသလို၊ လယောဉျခရီးစဉျတှေ အကွီးအကယြျ ဖကြျသိမျးခဲ့ရတာတှကွေောင့ျ ခရီးသှားလုပျငနျးမှာ ဆိုရငျလညျး အကွီးအကယြျ အထိနာနတောပါ။ လူစုလူဝေး မလုပျကွဖို့ တိုကျတှနျးခကြျတှကွေောင့ျ စီစဉျထားတဲ့ ညီလာခံတှေ၊ ဂီတပှဲတှေ၊ အားကစားပှဲတှကေို ဖကြျနကွေရသလို၊ စားသောကျဆိုငျတှေ၊ ဖြောျဖွရေေး လုပျငနျးတှဟောလညျး ဆကျလကျ ရပျတညျနိုငျဖို့ ကွိုးပမျးနရေပါတယျ။
ကားပစ်စညျးထုတျလုပျတဲ့ တရုတျနိုငျငံက စကျရုံတှမှော လုပျငနျးတခြို့ရပျဆိုငျးရတဲ့အတှကျ အမရေိကနျ ကားလုပျငနျးတှေ ထုတျလုပျမှု လြှော့ခရြမှာကိုလညျး စိုးရိမျနကွေတာပါ။ ဘဏ်ဍာရေးဈေးကှကျတှမှောလညျး မရမေရာ အခွအေနတှေအေပေါျ စိုးရိမျမှုတှနေဲ့အတူ စတော့ချရှယျယာဈေးတှေ၊ ရနေံဈေးတှေ စံခြိနျခြိုးအောငျ ထိုးကနြပေါတယျ။
“ဒါက ဘဏ်ဍာရေးအကပြျအတညျး မဟုတျပါဘူး၊ ယာယီ အခိုကျအတန့ျသာဖွဈပွီး၊ နိုငျငံတနိုငျငံ အနနေဲ့ရော၊ ကမ်ဘာကွီးတခုလုံး အနနေဲ့ပါ အတူတကှ ကြောျလှှားနိုငျမှာပါ။”
သမ်မတ Trump ကတော့ ယာယီအားဖွင့ျ အခှနျတှလြှေော့ခပြေးဖို့၊ ထိခိုကျလာမယ့ျ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ၊ အလုပျသမားတှကေို ခြေးငှထေုတျပေးဖို့လညျး အဆိုပွုထားတာပါ။ နထေိုငျမကောငျးတဲ့ အလုပျသမားတှအေတှကျ လစာအပွည့ျနဲ့ခှင့ျ ခံစားခှင့ျရရေး ထည့ျသှငျးဖို့လညျး စဉျးစားထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး လကျတှေ့မှာ ဘယျလိုအကောငျအထညျ ဖောျမလဲဆိုတာကတော့ ရှငျးရှငျးလငျးလငျး မရှိဘူးလို့လညျး တက်ကဆကျ တက်ကသိုလျက စီးပှားရေးပညာ ကထိကဆရာ Bradley Gold ကပွောပါတယျ။
“ဖွဈလေ့ဖွဈထ ရှိတာကတော့ စီးပှားရေး လောကမှာ ဒါမြိုးကို လုပျငနျးရှငျတှကေ အငျမတနျမှ စိတျပူတတျကွသလို၊ ကွိုကျလညျး မကွိုကျကွပါဘူး။ ဒါပမေဲ့လညျး အခုအခြိနျမှာက လူထုကနြျးမာရေး ပွူနာနဲ့ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အခြိနျပါ။”
သမ်မတရဲ့ အရေးပေါျ အသုံးစရိတျကို အတညျပွုနိုငျဖို့ကတော့ ကှနျဂရကျလှှတျတောျက အတိုကျအခံ ဒီမိုကရကျတှရေဲ့ ထောကျခံမှုတှေ ရဖို့လညျး လိုပါတယျ။ ဒီမိုကရကျတှကေတော့ ဆေးဘကျဆိုငျရာ စမျးသပျစဈဆေးမှုတှေ၊ ပွုစုစောင့ျရှောကျမှုတှေ၊ အလုပျလကျမဲ့ ခံစားခှင့ျနဲ့ လူမှုဖူလုံရေး အစီအစဉျတှအေတှကျ တိုးမွှင့ျသုံးစှဲဖို့တှကေိုပါ ထည့ျသှငျးဖို့ လိုလားနကွေတာပါ။ Bipartisan Policy Center က စီးပှားရေး လေ့လာဆနျးစဈသူ Hoagland ကတော့ အကြိုးရှိမယ့ျ အသုံးစရိတျလို့ မွငျပါတယျ။
“ရတေိုအားဖွင့ျ လိုငှပွေနတေဲ့ အစိုးရအသုံးစရိတျ ပိုမြားသှားနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး အမရေိကနျလူထု ဘေးကငျးလုံခွုံအောငျ အကာအကှယျပေးဖို့နဲ့ လိုအပျနတေဲ့ စီးပှားရေးအပေါျ ယုံကွညျမှုတှကေို ပွနျလညျတညျဆောကျဖို့ ဆိုရငျတော့ ဒါကအရေးကွီးပါတယျ။”
ကြှမျးကငြျသူတှကေတော့ ထိခိုကျ နဈနာသူတှေ လိုအပျနတေဲ့ အကူအညီတှေ ခကြျခငြျးရနိုငျဖို့နဲ့ ရောဂါကူးစကျမှုတှေ အဆုံးသတျတဲ့အခါ စီးပှားရေး မွနျမွနျဆနျဆနျ နာလနျထူဖို့အတှကျ ဆိုရငျတော့ အရေးပေါျ အစီအမံတှကေို အမွနျဆုံး စဉျးစားဆုံးဖွတျဖို့ လိုတယျလို့လညျး သတိပေးထားကွပါတယျ။
