(Zawgyi/Unicode)
တရုတ်နိုင်ငံ အနောက်ပိုင်း Xinjiang ဒေသတွင်းက Uyghurs တွေ၊ နောက် တခြား တာခ့် အနွယ်ဝင် မူဆလင်တွေ အပေါ်မှာ တရုတ် အစိုးရက လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ဆန့်ကျင် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်နေကြောင်း လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ရေး အဖွဲ့ HRW က ပြောဆိုပါတယ်။
ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်၊ စနစ်တကျ လုပ်နေတဲ့ အစုလိုက် အပြုံလိုက် ထိန်းသိမ်းမှု၊ နှိပ်စက် ညှဉ်းပန်းမှု၊ ယဉ်ကျေးမှု ထုံးတမ်း စဉ်လာတွေကို ချိုးနှိမ်မှုတွေ၊ တခြား နှိပ်ကွပ်မှု ဆိုင်ရာ မူဝါဒတွေ အတွက် တရုတ် ခေါင်းဆောင်ပိုင်းမှာ တာဝန်ရှိကြောင်း တနလာၤနေ့က ထုတ်တဲ့ HRW ရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီလုပ်ရပ်တွေ အတွက် တာဝန်ရှိသူတွေကို ပြည်ဝင်ခွင့် တားမြစ်ချက်၊ ခရီးသွားလာခွင့် တားမြစ်ချက်၊ သီးသန့် ပစ်မှတ်ထား ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှုတွေ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာက ပူးပေါင်း အရေးယူဖို့လည်း HRW က တောင်းဆိုထားပါတယ်။
တာခ့် အနွယ်ဝင် မူဆလင်တွေရဲ့ ဘဝ၊ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု၊ ထုံးတမ်း စဉ်လာတွေကို တရုတ် အာဏာပိုင်တွေက စနစ်တကျ နှိပ်ကွက်နေကြောင်း HRW အဖွဲ့ကြီးရဲ့ တရုတ်ဆိုင်ရာ ညွှန်ကြားရေးမှူး Sophie Richardson က ကြေညာချက်မှာ ပြောဆိုထားပါတယ်။ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း အလုပ်တွေကို လေ့ကျင်သင်တန်းပေးပြီး အတွေးအခေါ် အစွန်းရောက်မှုကို ချေဖျက်နေတာလို့ တရုတ် အစိုးရရဲ့ ပြောဆိုချက်က တကယ်တန်း ဖြစ်နေတဲ့ လူသားမျိုးနွယ် အပေါ် ဆန့်ကျင် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေကို မဖုံးကွယ်နိုင်ဘူးလို့လည်း ပြောဆိုထားပါတယ်။
တာခ့် အနွယ်ဝင် မူဆလင်တွေ အပေါ် တရုတ် အစိုးရရဲ့ ဖိနှိပ် နှိပ်ကွပ်မှုက အသစ် မဟုတ်ဘဲ အရင်ကတည်းက ရှိလာခဲ့ပြီး ဒီဘက်နှစ်ပိုင်းတွေမျာ အလွန်အကျူး အဆင့်ကို ရောက်လာခဲ့တာ ဖြစ်ကြောင်းလည်း HRW က ပြောပါတယ်။ အမေရိကန်နဲ့ တခြားနိုင်ငံတွေကတော့ တရုတ် အစိုးရဟာ Xinjiang ဒေသမှာ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်နေတယ်လို့ ပြောဆိုထားပါတယ်။
တရုတ်အစိုးရဟာ လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှု၊ လူသားမျိုးနွယ် အပေါ် ဆန့်ကျင်ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေ လုပ်နေတယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေကို တရုတ် အာဏာရ ကွန်မြူနစ် ပါတီ ပြောခွင့်ရက တနလာၤနေ့မှာ ငြင်းဆိုပါတယ်။ တရုတ် အစိုးရဟာ Xinjiang ဒေသတခုလုံး လုံခြုံရေး ရှင်းလင်းမှု ဆောင်ရွက်နေမှုကြောင့် လူတသန်းကျော် ထိန်းသိမ်းခံနေရကြေင်း အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှု အဖွဲ့တွေက ထောက်ပြကြပါတယ်။ တရုတ် အစိုးရဘက်ကတော့ Xinjiang ဒေသတွင်းကို နိုင်ငံတကာ လေ့လာသူတွေ ဝင်ရောက်ခွင့် မပေးပါဘူး။
..............
ဝီဂါ မူဆလငျတှေ အပေါျ ပွဈမှုကြူးလှနျသူတှကေို နိုငျငံတကာ အရေးယူဖို့ HRW တောငျးဆို
(Unicode)
တရုတျနိုငျငံ အနောကျပိုငျး Xinjiang ဒသေတှငျးက Uyghurs တှေ၊ နောကျ တခွား တာခ့ျ အနှယျဝငျ မူဆလငျတှေ အပေါျမှာ တရုတျ အစိုးရက လူသားမြိုးနှယျအပေါျ ဆန့ျကငြျ ကြူးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျမှု ကြူးလှနျနကွေောငျး လူ့အခှင့ျအရေး စောင့ျကွည့ျရေး အဖှဲ့ HRW က ပွောဆိုပါတယျ။
ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ၊ စနဈတကြ လုပျနတေဲ့ အစုလိုကျ အပွုံလိုကျ ထိနျးသိမျးမှု၊ နှိပျစကျ ညှဉျးပနျးမှု၊ ယဉျကြေးမှု ထုံးတမျး စဉျလာတှကေို ခြိုးနှိမျမှုတှေ၊ တခွား နှိပျကှပျမှု ဆိုငျရာ မူဝါဒတှေ အတှကျ တရုတျ ခေါငျးဆောငျပိုငျးမှာ တာဝနျရှိကွောငျး တနလာၤနေ့က ထုတျတဲ့ HRW ရဲ့ အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ ဒီလုပျရပျတှေ အတှကျ တာဝနျရှိသူတှကေို ပွညျဝငျခှင့ျ တားမွဈခကြျ၊ ခရီးသှားလာခှင့ျ တားမွဈခကြျ၊ သီးသန့ျ ပဈမှတျထား ဒဏျခတျ ပိတျဆို့မှုတှေ အပါအဝငျ နိုငျငံတကာက ပူးပေါငျး အရေးယူဖို့လညျး HRW က တောငျးဆိုထားပါတယျ။
တာခ့ျ အနှယျဝငျ မူဆလငျတှရေဲ့ ဘဝ၊ ကိုးကှယျယုံကွညျမှု၊ ထုံးတမျး စဉျလာတှကေို တရုတျ အာဏာပိုငျတှကေ စနဈတကြ နှိပျကှကျနကွေောငျး HRW အဖှဲ့ကွီးရဲ့ တရုတျဆိုငျရာ ညှှနျကွားရေးမှူး Sophie Richardson က ကွညောခကြျမှာ ပွောဆိုထားပါတယျ။ အသကျမှေးဝမျးကြောငျး အလုပျတှကေို လေ့ကငြျသငျတနျးပေးပွီး အတှေးအခေါျ အစှနျးရောကျမှုကို ခြဖေကြျနတောလို့ တရုတျ အစိုးရရဲ့ ပွောဆိုခကြျက တကယျတနျး ဖွဈနတေဲ့ လူသားမြိုးနှယျ အပေါျ ဆန့ျကငြျ ကြူးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျမှုတှကေို မဖုံးကှယျနိုငျဘူးလို့လညျး ပွောဆိုထားပါတယျ။
တာခ့ျ အနှယျဝငျ မူဆလငျတှေ အပေါျ တရုတျ အစိုးရရဲ့ ဖိနှိပျ နှိပျကှပျမှုက အသဈ မဟုတျဘဲ အရငျကတညျးက ရှိလာခဲ့ပွီး ဒီဘကျနှဈပိုငျးတှမြော အလှနျအကြူး အဆင့ျကို ရောကျလာခဲ့တာ ဖွဈကွောငျးလညျး HRW က ပွောပါတယျ။ အမရေိကနျနဲ့ တခွားနိုငျငံတှကေတော့ တရုတျ အစိုးရဟာ Xinjiang ဒသေမှာ လူမြိုးတုံး သတျဖွတျမှု ကြူးလှနျနတေယျလို့ ပွောဆိုထားပါတယျ။
တရုတျအစိုးရဟာ လူမြိုးတုနျး သတျဖွတျမှု၊ လူသားမြိုးနှယျ အပေါျ ဆန့ျကငြျကြူးလှနျတဲ့ ရာဇဝတျမှုတှေ လုပျနတေယျဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျတှကေို တရုတျ အာဏာရ ကှနျမွူနဈ ပါတီ ပွောခှင့ျရက တနလာၤနေ့မှာ ငွငျးဆိုပါတယျ။ တရုတျ အစိုးရဟာ Xinjiang ဒသေတခုလုံး လုံခွုံရေး ရှငျးလငျးမှု ဆောငျရှကျနမှေုကွောင့ျ လူတသနျးကြောျ ထိနျးသိမျးခံနရေကွငျေး အခှင့ျအရေး လှုပျရှားမှု အဖှဲ့တှကေ ထောကျပွကွပါတယျ။ တရုတျ အစိုးရဘကျကတော့ Xinjiang ဒသေတှငျးကို နိုငျငံတကာ လေ့လာသူတှေ ဝငျရောကျခှင့ျ မပေးပါဘူး။
