(Zawgyi / Unicode)
နေအိမ် အဆောက်အဦး ၁၀၀ ကျော် မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ရတဲ့ ချင်းပြည်နယ်၊ ထန်တလန်မြို့ အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ၊ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် အရပ်သားပြည်သူတွေ ထိခိုက်နစ်နာနေရတဲ့ ကိစ္စတွေကို ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ဆွေးနွေးဖို့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ တောင်းဆိုလိုက်ကြပါတယ်။ စစ်ရေးတင်းမာနေတဲ့ ထန်တလန်မြို့မှာ မီးလောင်ပျက်စီးမှုတွေ အကြီးအကျယ် ကြုံခဲ့ရပြီးနောက် မြန်မာ့အရေး အရေးပေါ်ဆွေးနွေးဖို့ တိုက်တွန်းမှုတွေ ထပ်မံထွက်ပေါ်လာနေတာပါ။ အပြည့်အစုံကိုတော့ ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင် တင်ပြထားပါတယ်။
မကြာသေးခင်ကစလို့ စစ်ကောင်စီက အင်အားတိုးမြှင့်ချထားတဲ့ ချင်းပြည်နယ် ထန်တလန်မြို့မှာ သောကြာနေ့က အိမ်ခြေ အဆောက်အဦး ၁၀၀ ကျော် မီးလောင် ပျက်စီးခဲ့ရပြီး ဒါဟာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ လက်ချက်ကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း ချင်းလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ (CHRO) ရဲ့ လက်ထောက်ဒါရိုက်တာ ဆလိုင်းဇာအုပ်လျံက ဗွီအိုအေကို ရှင်းပြပါတယ်။
"ဒါက စစ်ကောင်စီလက်ချက်ပါပဲ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အဲဒီ ထန်တလန်မြို့ပေါ်မှာ အဲဒီအချိန်တုန်းက စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ CDF ပဲရှိတာ။ အဲဒီ CDF တွေက ထန်တလန်သားတွေ၊ သူတို့မှာ အိုးအိမ်တွေ ထန်တလန်မှာ ရှိနေသေးတယ်။ ဘုရားကျောင်းလည်း အဲဒီထဲမှာ ပါနေတာဆိုတော့ သူတို့က ကိုယ့်အိမ်ကိုယ်ယာကို သူတို့ကိုယ်တိုင် မီးရှို့တယ် ဆိုတာကတော့ မဖြစ်နိုင်ဘူးပေါ့။ စစ်ကောင်စီက လက်နက်ကြီးနဲ့ ပစ်ခတ်လို့.. လက်နက်ကြီးတောင်မှ အဲဒီ CDF အဖွဲ့တွေ ပြောပြချက်အရဆိုရင် မီးကျည်နဲ့ ပစ်ခတ်တယ်တဲ့။ ဆိုတော့ ဒီလို ရှို့တယ်ပြောတာက CDF ကို ပုံချရုံသက်သက်ပါပဲ။"
လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေ လက်ချက်အဖြစ် မြို့ခံတွေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့တွေက ပြောဆိုထားပေမယ့် စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းကတော့ ထန်တလန်မြို့ မီးလောင်ပျက်စီးမှုဟာ CRPH, NUG နဲ့ CDF ခေါ် ဒေသခံ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေကြောင့်လို့ တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။ CHRO ပြောခွင့်ရ ဆလိုင်းဇာအုပ်လျံကတော့ ဒီလုပ်ရပ်တွေဟာ စစ်တပ်ရဲ့ ထိုးစစ်ဆင်မှုကြောင့် ဖြစ်လာရတာလို့ ဆိုပါတယ်။
ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကစလို့ ချင်းပြည်နယ်ဟာ အစောဆုံး လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ခဲ့တဲ့ဒေသ ဖြစ်သလို နောက်ပိုင်းမှာလည်း တူမီးလို ရရာလက်နက်တွေနဲ့ တောက်လျှောက် ခုခံတွန်းလှန်နေဆဲ ဒေသလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
လတ်တလော ချင်းပြည်နယ်အတွင်းမှာ မြန်မာစစ်တပ်က စစ်အင်အား တိုးချထားသလို ဖြတ် ၄ ဖြတ် အစီအစဉ်နဲ့ ထိုးစစ်ဆင်လာနေတာကြောင့် နောက်ဆက်တွဲ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ဆိုးရွားနေတဲ့အတွက် ဒါကို သက်သာစေဖို့ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီက အရေးယူဆောင်ရွက်ပေးဖို့ တိုက်တွန်းထားကြောင်း ချင်းလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ ပြောခွင့်ရသူ ဆလိုင်းဇာအုပ်လျံက ပြောပါတယ်။
"အခုလုပ်နေတဲ့ စစ်ဆင်ရေးက အနော်ရထာ စစ်ဆင်ရေးပေါ့နော်။ စစ်တပ်အင်အားတွေ အများကြီး ချင်းပြည်နယ်ထဲကို လွှတ်နေတယ်။ ချင်းပြည်နယ် ထန်တလန်မြို့ဆိုရင် သူတို့ ဗုံးကြဲပြီးတော့ မီးရှို့ဖျက်ဆီးတယ်။ ပြီးတော့ စစ်တပ်အင်အားက ချင်းပြည်နယ်ကို စစ်ကြောင်း ၂ ကြောင်းနဲ့ ချင်းပြည်နယ်ထဲကို လွှတ်နေတာ။ မင်းတပ်ကနေ စစ်ကား ၉၀ ကျော်နဲ့ သံချပ်ကာကားတွေပါ သူတို့လွှတ်နေတာ ကျနော်တို့ တွေ့ရတယ်။ ဆိုတော့ စစ်တပ်ရောက်လာတာနဲ့ တပြိုင်နက် ဖလမ်းမြို့နယ်မှာ ရွာ ၄ ရွာကို မီးရှို့ပြီးတော့ ဖျက်ဆီးတာ တွေ့ရတယ်။ မြို့လုံးကျွတ် ထွက်ပြေးတာကတော့ ထန်တလန်မြို့ တမြို့တည်းပါပဲ။ စစ်တပ်က ဒီ ဖြတ် ၄ ဖြတ်ကို အသုံးပြုပြီးတော့ စစ်ဆင်ရေးလုပ်လာတာ ကျနော်တို့ တွေ့ရတယ်။ ဆိုတော့ လူတွေဆီမှာ စားနပ်ရိက္ခာ ပြတ်တောက်မှု ပြဿနာ အကြီးအကျယ် ကြုံတွေ့နေရတယ်။ တကယ့် လူမဆန်တဲ့ လုပ်ရပ်ပါပဲ။ ဒါက နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှု ကြီးကြီးမားမား ကျူးလွန်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်လို့ ပြောချင်တယ်။"
ထန်တလန်မြို့ အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံတဝန်း အကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေ ကြီးထွားလာနေတာကြောင့် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းက အမြန်ဆုံး အရေးယူဆောင်ရွက်ဖို့ ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာအမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် ဦးကျော်မိုးထွန်းကလည်း နယူးယောက် ကုလသမဂ္ဂရုံးချုပ်မှာ သောကြာနေ့က ကျင်းပတဲ့ ၇၆ ကြိမ်မြောက် အထွေထွေညီလာခံ အစည်းအဝေးမှာ တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။
“ချင်းပြည်နယ်၊ ထန်တလန်မှာ စစ်တပ်ရဲ့လက်ချက်ကြောင့် အိမ်ခြေအဆောက်အဦး ၁၀၀ ကျော်နဲ့ ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်း ၂ ခု မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့ရကြောင်းနဲ့ ဒီလို ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို အလေးအနက် အာရုံစိုက်ဖို့ လိုအပ်နေပါတယ်။” လို့ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်း ပြောကြားခဲ့တာပါ။
ကုလသမဂ္ဂ၊ အထူးသဖြင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ အနေနဲ့ ပြတ်ပြတ်သားသား ဆောင်ရွက်ရမယ့် အချိန်တောင် လွန်နေပြီလို့လည်း ပြောဆိုသွားပါတယ်။
တာဝန်ကနေ အနားယူသွားတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် Christine Schraner Burgener ကလည်း ချင်းပြည်နယ်၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းနဲ့ မကွေးတိုင်းတွေမှာ မြန်မာစစ်ကောင်စီ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေ အင်အားတိုးမြှင့်ထားပြီး စစ်ဆင်ရေးတွေအတွက် ပြင်ဆင်နေတဲ့အတွက် စိုးရိမ်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့တာပါ။ မြန်မာလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ ဆောင်ရွက်ပုံတွေဟာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တုန်းက ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ကြုံခဲ့ရတဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေကို ထင်ဟပ်နေကြောင်းလည်း သတိပေးခဲ့သလို စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ပြဿနာတွေ ဒီထက် ပိုဆိုးမလာခင် နိုင်ငံတကာက ဖြေရှင်းဖို့ကိုလည်း တာဝန်သက်တမ်း မကုန်ဆုံးခင် တရက်အလို သောကြာနေ့ကပဲ ထပ်မံ တိုက်တွန်းသွားခဲ့ပါတယ်။
----------------------
(Unicode)
ထနျတလနျနဲ့ မွနျမာ့အရေး လုံခွုံရေးကောငျစီမှာ ဆှေးနှေးဖို့ တောငျးဆိုမှုတှေ ထှကျပေါျ
နအေိမျ အဆောကျအဦး ၁၀၀ ကြောျ မီးလောငျပကြျစီးခဲ့ရတဲ့ ခငြျးပွညျနယျ၊ ထနျတလနျမွို့ အပါအဝငျ မွနျမာနိုငျငံမှာ အကွမျးဖကျမှုတှေ၊ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ အရပျသားပွညျသူတှေ ထိခိုကျနဈနာနရေတဲ့ ကိစ်စတှကေို ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေးကောငျစီမှာ ဆှေးနှေးဖို့ တကျကွှလှုပျရှားသူတှေ တောငျးဆိုလိုကျကွပါတယျ။ စဈရေးတငျးမာနတေဲ့ ထနျတလနျမွို့မှာ မီးလောငျပကြျစီးမှုတှေ အကွီးအကယြျ ကွုံခဲ့ရပွီးနောကျ မွနျမာ့အရေး အရေးပေါျဆှေးနှေးဖို့ တိုကျတှနျးမှုတှေ ထပျမံထှကျပေါျလာနတောပါ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ တငျပွထားပါတယျ။
မကွာသေးခငျကစလို့ စဈကောငျစီက အငျအားတိုးမွှင့ျခထြားတဲ့ ခငြျးပွညျနယျ ထနျတလနျမွို့မှာ သောကွာနေ့က အိမျခွေ အဆောကျအဦး ၁၀၀ ကြောျ မီးလောငျ ပကြျစီးခဲ့ရပွီး ဒါဟာ စဈကောငျစီတပျဖှဲ့တှရေဲ့ လကျခကြျကွောင့ျဖွဈကွောငျး ခငြျးလူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့ (CHRO) ရဲ့ လကျထောကျဒါရိုကျတာ ဆလိုငျးဇာအုပျလြံက ဗှီအိုအကေို ရှငျးပွပါတယျ။
"ဒါက စဈကောငျစီလကျခကြျပါပဲ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အဲဒီ ထနျတလနျမွို့ပေါျမှာ အဲဒီအခြိနျတုနျးက စဈကောငျစီတပျနဲ့ CDF ပဲရှိတာ။ အဲဒီ CDF တှကေ ထနျတလနျသားတှေ၊ သူတို့မှာ အိုးအိမျတှေ ထနျတလနျမှာ ရှိနသေေးတယျ။ ဘုရားကြောငျးလညျး အဲဒီထဲမှာ ပါနတောဆိုတော့ သူတို့က ကိုယ့ျအိမျကိုယျယာကို သူတို့ကိုယျတိုငျ မီးရှို့တယျ ဆိုတာကတော့ မဖွဈနိုငျဘူးပေါ့။ စဈကောငျစီက လကျနကျကွီးနဲ့ ပဈခတျလို့.. လကျနကျကွီးတောငျမှ အဲဒီ CDF အဖှဲ့တှေ ပွောပွခကြျအရဆိုရငျ မီးကညြျနဲ့ ပဈခတျတယျတဲ့။ ဆိုတော့ ဒီလို ရှို့တယျပွောတာက CDF ကို ပုံခရြုံသကျသကျပါပဲ။"
လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှေ လကျခကြျအဖွဈ မွို့ခံတှနေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး အဖှဲ့တှကေ ပွောဆိုထားပမေယ့ျ စဈကောငျစီပွောခှင့ျရ ဗိုလျခြုပျဇောျမငျးထှနျးကတော့ ထနျတလနျမွို့ မီးလောငျပကြျစီးမှုဟာ CRPH, NUG နဲ့ CDF ခေါျ ဒသေခံ ကာကှယျရေးတပျဖှဲ့တှကွေောင့ျလို့ တုံ့ပွနျထားပါတယျ။ CHRO ပွောခှင့ျရ ဆလိုငျးဇာအုပျလြံကတော့ ဒီလုပျရပျတှဟော စဈတပျရဲ့ ထိုးစဈဆငျမှုကွောင့ျ ဖွဈလာရတာလို့ ဆိုပါတယျ။
ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီးခြိနျကစလို့ ခငြျးပွညျနယျဟာ အစောဆုံး လကျနကျကိုငျ တောျလှနျခဲ့တဲ့ဒသေ ဖွဈသလို နောကျပိုငျးမှာလညျး တူမီးလို ရရာလကျနကျတှနေဲ့ တောကျလြှောကျ ခုခံတှနျးလှနျနဆေဲ ဒသေလညျး ဖွဈပါတယျ။
လတျတလော ခငြျးပွညျနယျအတှငျးမှာ မွနျမာစဈတပျက စဈအငျအား တိုးခထြားသလို ဖွတျ ၄ ဖွတျ အစီအစဉျနဲ့ ထိုးစဈဆငျလာနတောကွောင့ျ နောကျဆကျတှဲ ပေါျပေါကျလာတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ဆိုးရှားနတေဲ့အတှကျ ဒါကို သကျသာစဖေို့ ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေးကောငျစီက အရေးယူဆောငျရှကျပေးဖို့ တိုကျတှနျးထားကွောငျး ခငြျးလူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့ ပွောခှင့ျရသူ ဆလိုငျးဇာအုပျလြံက ပွောပါတယျ။
"အခုလုပျနတေဲ့ စဈဆငျရေးက အနောျရထာ စဈဆငျရေးပေါ့နောျ။ စဈတပျအငျအားတှေ အမြားကွီး ခငြျးပွညျနယျထဲကို လှှတျနတေယျ။ ခငြျးပွညျနယျ ထနျတလနျမွို့ဆိုရငျ သူတို့ ဗုံးကွဲပွီးတော့ မီးရှို့ဖကြျဆီးတယျ။ ပွီးတော့ စဈတပျအငျအားက ခငြျးပွညျနယျကို စဈကွောငျး ၂ ကွောငျးနဲ့ ခငြျးပွညျနယျထဲကို လှှတျနတော။ မငျးတပျကနေ စဈကား ၉၀ ကြောျနဲ့ သံခပြျကာကားတှပေါ သူတို့လှှတျနတော ကနြောျတို့ တှေ့ရတယျ။ ဆိုတော့ စဈတပျရောကျလာတာနဲ့ တပွိုငျနကျ ဖလမျးမွို့နယျမှာ ရှာ ၄ ရှာကို မီးရှို့ပွီးတော့ ဖကြျဆီးတာ တှေ့ရတယျ။ မွို့လုံးကြှတျ ထှကျပွေးတာကတော့ ထနျတလနျမွို့ တမွို့တညျးပါပဲ။ စဈတပျက ဒီ ဖွတျ ၄ ဖွတျကို အသုံးပွုပွီးတော့ စဈဆငျရေးလုပျလာတာ ကနြောျတို့ တှေ့ရတယျ။ ဆိုတော့ လူတှဆေီမှာ စားနပျရိက်ခာ ပွတျတောကျမှု ပွူနာ အကွီးအကယြျ ကွုံတှေ့နရေတယျ။ တကယ့ျ လူမဆနျတဲ့ လုပျရပျပါပဲ။ ဒါက နိုငျငံတကာ ရာဇဝတျမှု ကွီးကွီးမားမား ကြူးလှနျနတော ဖွဈပါတယျလို့ ပွောခငြျတယျ။"
ထနျတလနျမွို့ အပါအဝငျ မွနျမာနိုငျငံတဝနျး အကွမျးဖကျမှုတှနေဲ့ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှေ ကွီးထှားလာနတောကွောင့ျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝနျးက အမွနျဆုံး အရေးယူဆောငျရှကျဖို့ ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာအမွဲတမျးကိုယျစားလှယျ ဦးကြောျမိုးထှနျးကလညျး နယူးယောကျ ကုလသမဂ်ဂရုံးခြုပျမှာ သောကွာနေ့က ကငြျးပတဲ့ ၇၆ ကွိမျမွောကျ အထှထှေညေီလာခံ အစညျးအဝေးမှာ တိုကျတှနျးခဲ့ပါတယျ။
“ခငြျးပွညျနယျ၊ ထနျတလနျမှာ စဈတပျရဲ့လကျခကြျကွောင့ျ အိမျခွအေဆောကျအဦး ၁၀၀ ကြောျနဲ့ ခရဈယာနျဘုရားကြောငျး ၂ ခု မီးလောငျကြှမျးခဲ့ရကွောငျးနဲ့ ဒီလို ရကျစကျကွမျးကွုတျတဲ့ လုပျရပျတှကေို အလေးအနကျ အာရုံစိုကျဖို့ လိုအပျနပေါတယျ။” လို့ သံအမတျကွီး ဦးကြောျမိုးထှနျး ပွောကွားခဲ့တာပါ။
ကုလသမဂ်ဂ၊ အထူးသဖွင့ျ လုံခွုံရေးကောငျစီ အနနေဲ့ ပွတျပွတျသားသား ဆောငျရှကျရမယ့ျ အခြိနျတောငျ လှနျနပွေီလို့လညျး ပွောဆိုသှားပါတယျ။
တာဝနျကနေ အနားယူသှားတဲ့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျရဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျ Christine Schraner Burgener ကလညျး ခငြျးပွညျနယျ၊ စဈကိုငျးတိုငျးနဲ့ မကှေးတိုငျးတှမှော မွနျမာစဈကောငျစီ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှေ အငျအားတိုးမွှင့ျထားပွီး စဈဆငျရေးတှအေတှကျ ပွငျဆငျနတေဲ့အတှကျ စိုးရိမျကွောငျး ပွောဆိုခဲ့တာပါ။ မွနျမာလုံခွုံရေးတပျဖှဲ့တှရေဲ့ ဆောငျရှကျပုံတှဟော ၂၀၁၇ ခုနှဈတုနျးက ရခိုငျပွညျနယျမှာ ကွုံခဲ့ရတဲ့ အခွအေနမြေိုးတှကေို ထငျဟပျနကွေောငျးလညျး သတိပေးခဲ့သလို စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး ရငျဆိုငျနရေတဲ့ ပွူနာတှေ ဒီထကျ ပိုဆိုးမလာခငျ နိုငျငံတကာက ဖွရှေငျးဖို့ကိုလညျး တာဝနျသကျတမျး မကုနျဆုံးခငျ တရကျအလို သောကွာနေ့ကပဲ ထပျမံ တိုကျတှနျးသှားခဲ့ပါတယျ။
