(Zawgyi/Unicode)
ဖမ်းဆီးခံနေရတဲ့ မြန်မာ့ ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ရဲတပ်ဖွဲ့က အမှုဖွင့် စွဲချက်တင်လိုက်တယ်လို့ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က NLD ပါတီ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။ အဲဒီ စွဲဆိုချက်နဲ့ ဥပဒေအရ စစ်တပ်အာဏာပိုင်တွေက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို အနည်းဆုံး ဖေဖော်ဝါရီ လလယ်အထိ ဆက်ပြီး ဖမ်းဆီးထားနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ကိုရဲမင်းထွန်းက ပြောပြမှာပါ။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အပေါ် တင်လိုက်တဲ့ စွဲဆိုချက်က တရားမဝင် တင်သွင်းလာတဲ့ ဝေါ်ကီတော်ကီ စကားပြောစက်တွေ ပိုင်တာကြောင့်လို့ ဆိုပါတယ်။ အာဏာသိမ်းပွဲမှာ ဖမ်းဆီးအပြီး ၂ရက်အကြာမှာ ဒီစွဲချက် ထွက်ပေါ်လာတာပါ။ ဒါက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဆက်ပြီး ဖမ်းဆီး ထားနိုင်ရေး ပုဒ်မတစ်ခုကို ရှာလိုက်ပုံ ရပါတယ်။ အရင်ကလည်း စစ်ဗိုလ်ချုပ်တွေက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို နှစ်ကာလ အတော်ကြာ ဖမ်းဆီး ထိန်းသိမ်းခဲ့ဖူးတာပါ။
ဒီလို တရားစွဲလိုက်တာက စိတ်အနှောက်အယှက် ဖြစ်စရာပါလို့ အမေရိကန်နိုင်ငံက ပြောပါတယ်။
“နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်တို့ကို အမှုဖွင့်လိုက်တာနဲ့ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီပါတီက လွှတ်တော်ကိုယ်စား လှယ်တွေကို နေပြည်တော်ကနေ ဖယ်ရှားပေးဖို့ အမိန့်ပေးတဲ့ သတင်းတွေကို ကြားရပါတယ်။ စိတ် အနှောက်အယှက်ဖြစ်စရာပါ။ ဖမ်းဆီးထားတဲ့လူတွေအားလုံးကို ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ ကျွန်တော်တို့ တောင်းဆိုပါတယ်။” လို့အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Ned Price ပြောသွားတာပါ။
ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ကြီးကတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို တရားစွဲဆိုတာက ဥပဒေ စိုးမိုးရေးကို အားနည်းစေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံနေရတဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၊ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်နဲ့ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံနေရသူတွေ အားလုံးကို ချက်ချင်း ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုထားသလို၊ ဆက်လက် တောင်းဆို သွားမှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို အခုလို တရားစွဲတာဟာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီ ဖြစ်စဉ်ကို ထပ်လောင်း အားနည်းယုတ်လျော့စေပါတယ်။ ဖမ်းဆီးခံထားရသူတွေရဲ့ အခြေအနေတွေ အပေါ်မှာလည်း အများကြီး စိုးရိမ်ပူပန်မိပါတယ်။ ကပ်ရောဂါ ဖြစ်နေချိန်မို့ ပိုပြီး စိတ်ပူပန်ရစေပါတယ်။”
လို့ကုလ ပြောခွင့်ရ Stephane Dujarric က ပြောတာပါ။
မြန်မာ့အရေး လေ့လာ သုံးသပ်သူ Larry Jagan ကတော့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို အခုလို အမှုဆင်လိုက်တာက မအံ့ဩဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
“ဒါကို မမျှော်လင့်ပဲနေခဲ့တာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ စစ်တပ်က NLD ကို အထူးသဖြင့် NLD ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို အမှုဆင်ဖို့ လုပ်မယ်ဆိုတာထင်ရှားပါတယ်။ ဒါက အာဏာကို လုယူလိုက်တာပါ။ ဆက်သွယ်ရေးကိရိယာ ဝေါ်ကီတော်ကီ တရားမဝင်တင်သွင်းတယ် ဆို ပြီး သူ့ကို စွပ်စွဲ ပါတယ်။ မကြီးလေးတဲ့ အပြစ် တစ်ခုပါ။ ဒါပေမယ့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် နောက် ၁၂ လအတွင်း ရွေးကောက်ပွဲ မဝင်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်လည်း ရှိနေပါတယ်။”
Amnesty International အဖွဲ့က ဒေသဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူ Emerlynne Gil ကတော့ စစ်တပ်က တိုင်းပြည်ကို အကြောက်တရားနဲ့ ခြိမ်းခြောက် မှုနဲ့ အုပ်စိုးဖို့ လုပ်နေတာလို့ပြောပါတယ်။
"ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဒီ အမှုတွေနဲ့ အမှုဖွင့်တာ တွေ့ရတော့ စစ်တပ်က နိုင်ငံရေး ပယောဂနဲ့ ဒီလို စွဲချက်တင်လိုက်တာဆိုတာ တကယ်ကို ပဲ မြင်လာရပါတယ်။ ဒါက စစ်တပ်အနေနဲ့ သူ့ကိုယ်သူ အပြစ်ကင်းလွတ်ဖို့အရေး အနိုင်ကျင့်ပြီး ကြောက်ရွံ့အောင် လုပ်နေတာပါ။"
တကယ်တော့ ဒီအမှုနဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို နှုတ်ဆိတ်အောင် လုပ်ဖို့ ကြိုးစားလိမ့်မယ်လို့လည်း Larry Jagan က ပြောပါတယ်။
"သူတို့ စီစဉ်ထားတာက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို နှုတ်ဆိတ်အောင်လုပ်ဖို့ဆိုတာ သံသယရှိစရာ မလိုပါဘူး။ သူ့ရဲ့ အနာဂတ် နိုင်ငံရေးကို ပိတ် ပင်ပြီး နောက်လုပ်မယ့် ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် သူ့ ဩဇာ မရှိအောင် လုပ်တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါက စစ်တပ်ရဲ့ တကယ့် mindset ပဲ။ စာအုပ်ကြီး အတိုင်းဖြစ်ပေမယ့် ဥပဒေကို အခြေခံထားတယ်။"
ပေါက်ကြားလာတဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ရဲ့ စာအရ အခု ဆင်ထားတဲ့ အမှုတွေအရ စစ်တပ်အနေနဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ သမ္မတ ဦးဝင်းမြင့်ကို ဖေဖော် ဝါရီ ၁၅ ရက်နေ့အထိ ရမန်ချုပ်နဲ့ ဖမ်းဆီးထားနိုင်ဖို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
............................................................
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျအပေါျ စှဲခကြျတငျရခွငျး အကွောငျးရငျး
(Unicode)
ဖမျးဆီးခံနရေတဲ့ မွနျမာ့ ခေါငျးဆောငျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို ရဲတပျဖှဲ့က အမှုဖှင့ျ စှဲခကြျတငျလိုကျတယျလို့ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က NLD ပါတီ တာဝနျရှိသူတှကေ ပွောပါတယျ။ အဲဒီ စှဲဆိုခကြျနဲ့ ဥပဒအေရ စဈတပျအာဏာပိုငျတှကေ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို အနညျးဆုံး ဖဖေောျဝါရီ လလယျအထိ ဆကျပွီး ဖမျးဆီးထားနိုငျမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီအကွောငျး ကိုရဲမငျးထှနျးက ပွောပွမှာပါ။
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျအပေါျ တငျလိုကျတဲ့ စှဲဆိုခကြျက တရားမဝငျ တငျသှငျးလာတဲ့ ဝေါျကီတောျကီ စကားပွောစကျတှေ ပိုငျတာကွောင့ျလို့ ဆိုပါတယျ။ အာဏာသိမျးပှဲမှာ ဖမျးဆီးအပွီး ၂ရကျအကွာမှာ ဒီစှဲခကြျ ထှကျပေါျလာတာပါ။ ဒါက ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို ဆကျပွီး ဖမျးဆီး ထားနိုငျရေး ပုဒျမတဈခုကို ရှာလိုကျပုံ ရပါတယျ။ အရငျကလညျး စဈဗိုလျခြုပျတှကေ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို နှဈကာလ အတောျကွာ ဖမျးဆီး ထိနျးသိမျးခဲ့ဖူးတာပါ။
ဒီလို တရားစှဲလိုကျတာက စိတျအနှောကျအယှကျ ဖွဈစရာပါလို့ အမရေိကနျနိုငျငံက ပွောပါတယျ။
“နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ သမ်မတ ဦးဝငျးမွင့ျတို့ကို အမှုဖှင့ျလိုကျတာနဲ့ အမြိုးသား ဒီမိုကရစေီပါတီက လှှတျတောျကိုယျစား လှယျတှကေို နပွေညျတောျကနေ ဖယျရှားပေးဖို့ အမိန့ျပေးတဲ့ သတငျးတှကေို ကွားရပါတယျ။ စိတျ အနှောကျအယှကျဖွဈစရာပါ။ ဖမျးဆီးထားတဲ့လူတှအေားလုံးကို ပွနျလှှတျပေးဖို့ ကြှနျတောျတို့ တောငျးဆိုပါတယျ။” လို့အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာန ပွောခှင့ျရ Ned Price ပွောသှားတာပါ။
ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့ကွီးကတော့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို တရားစှဲဆိုတာက ဥပဒေ စိုးမိုးရေးကို အားနညျးစတေယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံနရေတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ၊ သမ်မတ ဦးဝငျးမွင့ျနဲ့ ဖမျးဆီးထိနျးသိမျးခံနရေသူတှေ အားလုံးကို ခကြျခငြျး ပွနျလှှတျပေးဖို့ တောငျးဆိုထားသလို၊ ဆကျလကျ တောငျးဆို သှားမှာလညျး ဖွဈပါတယျ။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို အခုလို တရားစှဲတာဟာ မွနျမာနိုငျငံမှာ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးနဲ့ ဒီမိုကရစေီ ဖွဈစဉျကို ထပျလောငျး အားနညျးယုတျလြော့စပေါတယျ။ ဖမျးဆီးခံထားရသူတှရေဲ့ အခွအေနတှေေ အပေါျမှာလညျး အမြားကွီး စိုးရိမျပူပနျမိပါတယျ။ ကပျရောဂါ ဖွဈနခြေိနျမို့ ပိုပွီး စိတျပူပနျရစပေါတယျ။”
လို့ကုလ ပွောခှင့ျရ Stephane Dujarric က ပွောတာပါ။
မွနျမာ့အရေး လေ့လာ သုံးသပျသူ Larry Jagan ကတော့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို အခုလို အမှုဆငျလိုကျတာက မအံ့ဩဘူးလို့ ပွောပါတယျ။
“ဒါကို မမြှောျလင့ျပဲနခေဲ့တာတော့ မဟုတျပါဘူး။ စဈတပျက NLD ကို အထူးသဖွင့ျ NLD ခေါငျးဆောငျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို အမှုဆငျဖို့ လုပျမယျဆိုတာထငျရှားပါတယျ။ ဒါက အာဏာကို လုယူလိုကျတာပါ။ ဆကျသှယျရေးကိရိယာ ဝေါျကီတောျကီ တရားမဝငျတငျသှငျးတယျ ဆို ပွီး သူ့ကို စှပျစှဲ ပါတယျ။ မကွီးလေးတဲ့ အပွဈ တဈခုပါ။ ဒါပမေယ့ျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ နောကျ ၁၂ လအတှငျး ရှေးကောကျပှဲ မဝငျနိုငျဘူးဆိုတဲ့ အဓိပ်ပါယျလညျး ရှိနပေါတယျ။”
Amnesty International အဖှဲ့က ဒသေဆိုငျရာ တာဝနျရှိသူ Emerlynne Gil ကတော့ စဈတပျက တိုငျးပွညျကို အကွောကျတရားနဲ့ ခွိမျးခွောကျ မှုနဲ့ အုပျစိုးဖို့ လုပျနတောလို့ပွောပါတယျ။
"ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို ဒီ အမှုတှနေဲ့ အမှုဖှင့ျတာ တှေ့ရတော့ စဈတပျက နိုငျငံရေး ပယောဂနဲ့ ဒီလို စှဲခကြျတငျလိုကျတာဆိုတာ တကယျကို ပဲ မွငျလာရပါတယျ။ ဒါက စဈတပျအနနေဲ့ သူ့ကိုယျသူ အပွဈကငျးလှတျဖို့အရေး အနိုငျကငြ့ျပွီး ကွောကျရှံ့အောငျ လုပျနတောပါ။"
တကယျတော့ ဒီအမှုနဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို နှုတျဆိတျအောငျ လုပျဖို့ ကွိုးစားလိမ့ျမယျလို့လညျး Larry Jagan က ပွောပါတယျ။
"သူတို့ စီစဉျထားတာက ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကို နှုတျဆိတျအောငျလုပျဖို့ဆိုတာ သံသယရှိစရာ မလိုပါဘူး။ သူ့ရဲ့ အနာဂတျ နိုငျငံရေးကို ပိတျ ပငျပွီး နောကျလုပျမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲအပေါျ သူ့ ဩဇာ မရှိအောငျ လုပျတာ ဖွဈပါတယျ။ ဒါက စဈတပျရဲ့ တကယ့ျ mindset ပဲ။ စာအုပျကွီး အတိုငျးဖွဈပမေယ့ျ ဥပဒကေို အခွခေံထားတယျ။"
ပေါကျကွားလာတဲ့ ရဲတပျဖှဲ့ရဲ့ စာအရ အခု ဆငျထားတဲ့ အမှုတှအေရ စဈတပျအနနေဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ သမ်မတ ဦးဝငျးမွင့ျကို ဖဖေောျ ဝါရီ ၁၅ ရကျနေ့အထိ ရမနျခြုပျနဲ့ ဖမျးဆီးထားနိုငျဖို့ ဖောျပွထားပါတယျ။
