တရုတ်ရဲ့ သွင်းကုန်လိုအပ်ချက်ကြောင့် တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုဟာ ၂၀၂၂ ဘက်ဂျက်စတဲ့ ဧပြီလကနေ အခုဖေဖော်ဝါရီလအထိ ၁၀လအတွင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂ဘီလီယံကျော် ရှိလာတယ်လို့ မြန်မာကုန်သွယ်ရေးဌာနစာရင်းမှာဖော်ပြပါတယ်။ ဒါဟာပြီးခဲ့နှစ်ကာလတူထက် သန်း ၄၀၀ လောက် ကုန်သွယ်မှုတက်လာတာပါ။ မနေ့က အွန်လိုင်းကလုပ်တဲ့ နှစ်နိုင်ငံ ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာအစည်းအဝေးမှာလည်း နှစ်နိုင်ငံ စီးပွားရေးနဲ့ကုန်သွယ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တွေ ပိုပြီးတိုးမြှင့်ဖို့ ဆွေးနွေးတယ်လို့ မြန်မာဖက်က ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ရန်ကုန်က သတင်းပေးပို့ချက်ကို ကိုငြိမ်းချမ်းက ပြောပြမှာပါ။
မြန်မာ-တရုတ် ကုန်သွယ်မှုတန်ဖိုးဟာ ၂၀၂၀ ကာလတွေကို မမီသေးပေမဲ့ မြန်မာစစ်တပ် အာဏာသိမ်းစ ကာလထက်စာရင် ကိန်းဂဏန်းတန်ဖိုးအရ အနည်းငယ် ပြန်တက်လာတယ်လို့ ကုန်သည်တွေက ပြောပါတယ်။ တရုတ်က နယ်စပ်ဂိတ်တွေကို ပြန်ဖွင့်ပေးတာ၊ ကိုဗစ် အတားအဆီးတွေကို လျှော့ချလိုက်တာ၊ သွင်းကုန်လိုအပ်လာတာ ဒီလို အကြောင်းရင်းတွေကြောင့် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ပြန်တက်လာတာပါ။ အထူးသဖြင့် မူဆယ်နယ်စပ်ဂိတ်၊ ချင်းရွှေဟော် နယ်စပ်ဂိတ်တွေကနေ ဆန်၊ ပြောင်း၊ ကြံ၊ ပဲမျိုးစုံနဲ့ တခြား စိုက်ပျိုးရေးထွက်ကုန်တွေ၊ ရေထွက်ကုန်တွေကို တရုတ်က ပြန်ဝယ်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဆန်နဲ့ ပဲမျိုးစုံကို တရုတ်က ဦးစားပေးပြီး ဝယ်ယူလာတဲ့အတွက် ပြည်တွင်းမှာလည်း အဲဒီကုန်ဈေးတွေအဆမတန် တက်လာပါတယ်။ တရုတ်ကုန်သည်တွေ ကမ်းလှမ်းတဲ့ဈေးကြောင့် စပါးဈေးက မကြုံစဖူး တင်း၁၀၀ကို ကျပ်၁၆သိန်းအထက်ကို ရောက်လာခဲ့တာပါ။ တရုတ်ဝယ်လိုအား တက်လာပေမဲ့ မြန်မာဘက်မှာတော့ သီးနှံမျိုးစုံက အထွက်နှုန်း ကျနေကြောင်း ပဲကုန်သည်အသင်းက ကုန်သည်တဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ စစ်ရေးပဋိပက္ခကြောင့်လည်း ဈေးကွက်ထဲကို ရောက်သင့်သလောက် မရောက်လာကြောင်း သူကပြောပါတယ်။
"သူတို့ဆွဲလို့ တက်တာဗျာ၊ ထားပါတော့ဗျာ တရုတ်ပေါက် ဖွင့်လိုက်တဲ့အတွက် သမားရိုးကျပြောရင် ရှင်းတယ် ဈေးတွေခုန်တက်သွားတယ် နံပတ်(၁)။ နံပတ်(၂)က အထွက်နှုန်း သီးနှံထွက်နှုန်း။ သီးနှံထွက်နှုန်းက မနှစ်ကထက် သုံးပုံပုံရင်တပုံပဲ မန္တလေးဈေးကွက်ထဲကို ရောက်တယ်။ ရောင်းလိုအားနဲ့ ဝယ်လိုအားက မျှမလာတော့ဘူး။ တရုတ်ဆိုတာကလည်း လိုချင်ပြီဟေ့ဆိုရင် ကမူးရှူးထိုးဗျ၊ သုံးသိန်းဈေးပြောပြော၊ လေးသိန်းဈေးပြောပြော ပစ္စည်းမရှိဘူး လိုချင်လာပြီဟေ့ဆိုရင် ဈေးတွေခွပေးတော့တာ။ အဲလိုသဘောမျိုး သတ်မှတ်တဲ့အတွက် ဆန်၊ ဆန်ကွဲကလည်း အဲလိုပဲ။"
မတ်ပဲ၊ ပဲတီစိမ်း၊ ပဲစင်းငုံ အားလုံးဈေးတက်နေပြီး တတန်ကို ကျပ်၁၈သိန်းကနေ သိန်း၂၀အထိ ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ အလားတူ ပြောင်းနဲ့ ကြံကိုလည်း တရုတ်က အများအပြား ဝယ်ယူနေပါတယ်။ ချင်းရွှေဟော် နယ်စပ်ဂိတ်ကနေ တရက်ကို ကြံကားအစီး ၃၀၀ကျော် ၄၀၀လောက် တရုတ်ထဲကို ဝင်နေတာပါ။ ကျန်ခဲ့တဲ့ ၂လအတွင်းမှာ တရုတ်ကို ကြံတင်ပို့တာကနေ မြန်မာဘက်က အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃.၂သန်း ရရှိခဲ့ပါတယ်။ အခုနှစ်ထဲမှာ ကြံတန်ချိန် တသိန်းခြောက်သောင်းလောက်ကို တင်ပို့ဖို့ ရည်ရွယ်ထားကြောင်း ကြံကုန်သည်အသင်းဘက်က ပြောပါတယ်။ မြန်မာဘက်မှာတော့ တရုတ်ဘက်က ယူချင်သလောက် မရနိုင်ဘဲ အထွက်နည်းနေကြောင်း တရုတ်နယ်စပ်က ကြံကုန်သည်တဦးက ပြောပါတယ်။
"ကြံကတော့ယူမှာ ဒါပေမဲ့ တောင်သူတွေက သိပ်မထွက်ကြဘူးပေါ့နော်။ မထွက်ကြဘူးဆိုတာ မြေဩဇာတွေကလည်း မကောင်းကြဘူးဆိုတော့ သိပ်တော့ မထွက်ကြဘူး။ သူတို့ယူတာက မရှုံးဘူးပေါ့ရှင်။ သူတို့ထွက်သလောက်ယူမယ်ဆို မရှုံးဘူးပေါ့။"
တရုတ်-မြန်မာ အလုံးစုံကုန်သွယ်မှု ပမာဏဟာ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၂ဘီလီယံကျော်ခဲ့တယ်လို့ မြန်မာကုန်သွယ်ရေးဌာနရဲ့ စာရင်းတွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ အဲဒီကာလမှာ မြန်မာဘက်က ရေနံ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ အပါအဝင် သန့်စင်ပြီး ကြေးနီသတ္ထုနဲ့ ဆန်ကို အဓိကတင်ပို့ခဲ့တာပါ။ ၂၀၂၁- ၂၀၂၂ မှာတော့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါနဲ့ ပြည်တွင်း ပဋိပက္ခတွေကြောင့် ဒီပမာဏကနေ ထက်ဝက်ကျော် ကျဆင်းခဲ့ပါတယ်။
[Unicode]
မွနျမာ-တရုတျ နယျစပျကုနျသှယျမှုတနျဖိုး ပွနျတကျလာ
တရုတျရဲ့ သှငျးကုနျလိုအပျခကြျကွောင့ျ တရုတျ-မွနျမာ နယျစပျကုနျသှယျမှုဟာ ၂၀၂၂ ဘကျဂကြျစတဲ့ ဧပွီလကနေ အခုဖဖေောျဝါရီလအထိ ၁၀လအတှငျး အမရေိကနျဒေါျလာ ၂ဘီလီယံကြောျ ရှိလာတယျလို့ မွနျမာကုနျသှယျရေးဌာနစာရငျးမှာဖောျပွပါတယျ။ ဒါဟာပွီးခဲ့နှဈကာလတူထကျ သနျး ၄၀၀ လောကျ ကုနျသှယျမှုတကျလာတာပါ။ မနေ့က အှနျလိုငျးကလုပျတဲ့ နှဈနိုငျငံ ကုနျသှယျရေးဆိုငျရာအစညျးအဝေးမှာလညျး နှဈနိုငျငံ စီးပှားရေးနဲ့ကုနျသှယျရေးဆိုငျရာ ကိစ်စရပျတှေ ပိုပွီးတိုးမွှင့ျဖို့ ဆှေးနှေးတယျလို့ မွနျမာဖကျက ထုတျပွနျပါတယျ။ ဒီအကွောငျး ရနျကုနျက သတငျးပေးပို့ခကြျကို ကိုငွိမျးခမြျးက ပွောပွမှာပါ။
မွနျမာ-တရုတျ ကုနျသှယျမှုတနျဖိုးဟာ ၂၀၂၀ ကာလတှကေို မမီသေးပမေဲ့ မွနျမာစဈတပျ အာဏာသိမျးစ ကာလထကျစာရငျ ကိနျးဂဏနျးတနျဖိုးအရ အနညျးငယျ ပွနျတကျလာတယျလို့ ကုနျသညျတှကေ ပွောပါတယျ။ တရုတျက နယျစပျဂိတျတှကေို ပွနျဖှင့ျပေးတာ၊ ကိုဗဈ အတားအဆီးတှကေို လြှော့ခလြိုကျတာ၊ သှငျးကုနျလိုအပျလာတာ ဒီလို အကွောငျးရငျးတှကွေောင့ျ နယျစပျကုနျသှယျရေး ပွနျတကျလာတာပါ။ အထူးသဖွင့ျ မူဆယျနယျစပျဂိတျ၊ ခငြျးရှှဟေောျ နယျစပျဂိတျတှကေနေ ဆနျ၊ ပွောငျး၊ ကွံ၊ ပဲမြိုးစုံနဲ့ တခွား စိုကျပြိုးရေးထှကျကုနျတှေ၊ ရထှေကျကုနျတှကေို တရုတျက ပွနျဝယျလာတာ ဖွဈပါတယျ။
ဆနျနဲ့ ပဲမြိုးစုံကို တရုတျက ဦးစားပေးပွီး ဝယျယူလာတဲ့အတှကျ ပွညျတှငျးမှာလညျး အဲဒီကုနျဈေးတှအေဆမတနျ တကျလာပါတယျ။ တရုတျကုနျသညျတှေ ကမျးလှမျးတဲ့ဈေးကွောင့ျ စပါးဈေးက မကွုံစဖူး တငျး၁၀၀ကို ကပြျ၁၆သိနျးအထကျကို ရောကျလာခဲ့တာပါ။ တရုတျဝယျလိုအား တကျလာပမေဲ့ မွနျမာဘကျမှာတော့ သီးနှံမြိုးစုံက အထှကျနှုနျး ကနြကွေောငျး ပဲကုနျသညျအသငျးက ကုနျသညျတဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။ စဈရေးပဋိပက်ခကွောင့ျလညျး ဈေးကှကျထဲကို ရောကျသင့ျသလောကျ မရောကျလာကွောငျး သူကပွောပါတယျ။
"သူတို့ဆှဲလို့ တကျတာဗြာ၊ ထားပါတော့ဗြာ တရုတျပေါကျ ဖှင့ျလိုကျတဲ့အတှကျ သမားရိုးကပြွောရငျ ရှငျးတယျ ဈေးတှခေုနျတကျသှားတယျ နံပတျ(၁)။ နံပတျ(၂)က အထှကျနှုနျး သီးနှံထှကျနှုနျး။ သီးနှံထှကျနှုနျးက မနှဈကထကျ သုံးပုံပုံရငျတပုံပဲ မန်တလေးဈေးကှကျထဲကို ရောကျတယျ။ ရောငျးလိုအားနဲ့ ဝယျလိုအားက မြှမလာတော့ဘူး။ တရုတျဆိုတာကလညျး လိုခငြျပွီဟေ့ဆိုရငျ ကမူးရှူးထိုးဗြ၊ သုံးသိနျးဈေးပွောပွော၊ လေးသိနျးဈေးပွောပွော ပစ်စညျးမရှိဘူး လိုခငြျလာပွီဟေ့ဆိုရငျ ဈေးတှခှေပေးတော့တာ။ အဲလိုသဘောမြိုး သတျမှတျတဲ့အတှကျ ဆနျ၊ ဆနျကှဲကလညျး အဲလိုပဲ။"
မတျပဲ၊ ပဲတီစိမျး၊ ပဲစငျးငုံ အားလုံးဈေးတကျနပွေီး တတနျကို ကပြျ၁၈သိနျးကနေ သိနျး၂၀အထိ ရောကျခဲ့ပါတယျ။ အလားတူ ပွောငျးနဲ့ ကွံကိုလညျး တရုတျက အမြားအပွား ဝယျယူနပေါတယျ။ ခငြျးရှှဟေောျ နယျစပျဂိတျကနေ တရကျကို ကွံကားအစီး ၃၀၀ကြောျ ၄၀၀လောကျ တရုတျထဲကို ဝငျနတောပါ။ ကနြျခဲ့တဲ့ ၂လအတှငျးမှာ တရုတျကို ကွံတငျပို့တာကနေ မွနျမာဘကျက အမရေိကနျဒေါျလာ ၃.၂သနျး ရရှိခဲ့ပါတယျ။ အခုနှဈထဲမှာ ကွံတနျခြိနျ တသိနျးခွောကျသောငျးလောကျကို တငျပို့ဖို့ ရညျရှယျထားကွောငျး ကွံကုနျသညျအသငျးဘကျက ပွောပါတယျ။ မွနျမာဘကျမှာတော့ တရုတျဘကျက ယူခငြျသလောကျ မရနိုငျဘဲ အထှကျနညျးနကွေောငျး တရုတျနယျစပျက ကွံကုနျသညျတဦးက ပွောပါတယျ။
"ကွံကတော့ယူမှာ ဒါပမေဲ့ တောငျသူတှကေ သိပျမထှကျကွဘူးပေါ့နောျ။ မထှကျကွဘူးဆိုတာ မွေဩဇာတှကေလညျး မကောငျးကွဘူးဆိုတော့ သိပျတော့ မထှကျကွဘူး။ သူတို့ယူတာက မရှုံးဘူးပေါ့ရှငျ။ သူတို့ထှကျသလောကျယူမယျဆို မရှုံးဘူးပေါ့။"
တရုတျ-မွနျမာ အလုံးစုံကုနျသှယျမှု ပမာဏဟာ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ်ဍာနှဈမှာ အမရေိကနျဒေါျလာ ၁၂ဘီလီယံကြောျခဲ့တယျလို့ မွနျမာကုနျသှယျရေးဌာနရဲ့ စာရငျးတှမှော ဖောျပွထားပါတယျ။ အဲဒီကာလမှာ မွနျမာဘကျက ရနေံ သဘာဝဓာတျငှေ့ အပါအဝငျ သန့ျစငျပွီး ကွေးနီသတ်ထုနဲ့ ဆနျကို အဓိကတငျပို့ခဲ့တာပါ။ ၂၀၂၁- ၂၀၂၂ မှာတော့ ကိုဗဈကပျရောဂါနဲ့ ပွညျတှငျး ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ ဒီပမာဏကနေ ထကျဝကျကြောျ ကဆြငျးခဲ့ပါတယျ။
