[Zawgyi/Unicode]

အမျိုးသမီးတွေအပေါ် ရိုက်ခတ်နေတဲ့ စားနပ်ရိက္ခာ ရှားပါးမှု (အမျိုးသမီးကဏ္ဍ)

ကမ္ဘာတဝန်း စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှုနဲ့ အငတ်ဘေး ဒုက္ခတွေဟာ တနှစ်ထက် တနှစ် ပိုဆိုးလာနေပြီး ဒါကို ရပ်တန့်အောင် ကမ္ဘာကြီးက မဆောင်ရွက်နိုင်သေးဘူးလို့ ကုလသမဂ္ဂ အစားအစာနဲ့ စိုက်ပျိုးရေးအဖွဲ့ UNFAO က သတိပေး နေပါတယ်။ ကိုဗစ်ကပ်ဘေးနဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေ ဆက်တိုက်ကြုံနေရတဲ့ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာရော စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှု အခြေအနေ ဘယ်လိုရှိပါလဲ။ အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးငယ်တွေအပေါ် ဘယ်လို ရိုက်ခတ်မှုတွေ ရှိနေလဲ ဆိုတာကို ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မခင်ဖြူထွေးက စုစည်း တင်ပြထားပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာတဝန်း ကလေးငယ်တွေ အပါအဝင် လူ သန်း ၂,၀၀၀ ကျော်ဟာ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်ပြီး အာဟာပြည့်ဝတဲ့ အစားအစာတွေ စားသုံးခွင့် မရကြသလို၊ သန်း ၈၀၀ ကျော်ကတော့ အာဟာရချို့တဲ့မှု ဆိုးဆိုးရွားရွား ကြုံရပြီး အငတ်ဘေး အတိဒုက္ခ ကြုံရသူတွေ ဖြစ်တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ အစားအစာနဲ့ စိုက်ပျိုးရေးအဖွဲ့ UNFAO ရဲ့ နောက်ဆုံး အစီရင်ခံစာက ထောက်ပြပါတယ်။ ဒါဟာဖြင့် ကမ္ဘာ့ လူဦးရေရဲ့ ၁၀ % ကျော် အငတ်ဘေး အကြီးအကျယ် ဆိုက်နေတာပါ။

၂၀၃၀ ပြည့်နှစ် ရည်မှန်းချက်ထားပြီး ကမ္ဘာတဝန်း အငတ်ဘေး အပြီးတိုင် တိုက်ဖျက်ရေး ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဦးဆောင် ကြိုးပမ်းမှုတွေ နောက်ပြန် ဆုတ်နေတဲ့ အခြေအနေလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ရာသီဥတု ဖောက်ပြန် ပြောင်းလဲမှု၊ ကိုဗစ် ကပ်ဘေးနဲ့ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် စိုက်ပျိုးရေးနဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေ သိသိသာသာ ထိခိုက်ခဲ့ရပြီး စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှုတွေ ကမ္ဘာနဲ့အဝန်း ပိုဆိုးလာခဲ့ပါတယ်။ ဒီလို အခြေအနေတွေဟာ ဒီနှစ် ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်းမှာတော့ ယူကရိန်းစစ်ပွဲကြောင့် ပိုပြီးတော့တောင် ဆိုးလာနိုင်ဖွယ် ရှိနေတယ်ဆိုပြီး ကျွမ်းကျင်သူတွေက ခန့်မှန်း ပြောဆိုနေကြတာပါ။

ကိုဗစ်ကပ်ဘေး၊ သဘာဝဘေးနဲ့ စစ်ဘေးဒဏ်တွေ ဆက်တိုက် ကြုံနေရတဲ့၊ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း စားနပ်ရိက္ခာ ရှားပါးမှု အခြေအနေက စစ် အာဏာသိမ်းမှု နောက်ပိုင်း သိသိသာသာ ပိုဆိုးလာနေတယ်လို့ ကရင်နီဒေသ၊ ဒီမော့ဆို မြို့မှာ အမျိုးသမီးနဲ့ စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ကူညီ စောင့်ရှောက်ရေး လုပ်ငန်းတွေ လုပ်နေတဲ့ မမူစဲက ပြောပါတယ်။

“ကိုဗစ်ကပ် ပထမလှိုင်းကတည်းက စလိုက်တဲ့ အလုပ်အကိုင် ရှားပါးမှုတွေ၊ အတားအဆီးတွေ၊ ရောဂါ ကာကွယ် ထိန်းချုပ်မှုတွေကြားမှာ လူတွေ အလုပ် လက်မဲ့ဖြစ်သွားတာတွေ၊ အလုပ် ရပ်နားလိုက်ရတာတွေ။ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး အခက်အခဲ ဖြစ်သွားတဲ့ဟာတွေက ဒုတိယလှိုင်း ကြုံရတယ်။ ဒီလို ကိုဗစ်တွေ ပြီးတော့ ကိုစစ်။ ကိုစစ် ဆိုတာကတော့ အာဏာသိမ်းလိုက်တယ်ပေါ့နော်။ အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့ အခါမှာ ဒီ့ထက် ပိုဆိုးသွားတယ်။ ကိုဗစ်ကာလတုန်းက နည်းနည်း လှုပ်သာလူးသာ ရှိသေးတယ်။ အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့အခါမှာ ပိုဆိုးသွားတယ်။ လူတွေက စစ်အာဏာရှင်ကို တော်လှန်ရင်း ပဋိပက္ခတွေ ပိုဖြစ်လာတယ်။ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်လာတယ်။ အဲ့ဒီမှာ စစ်ရှောင်တွေ အများကြီး ဖြစ်လာတယ်။ ဆိုတော့ အရင်တုန်းကဆိုရင် ကိုဗစ် ဆိုပေမဲ့ ကိုယ့်လယ်ယာမှာ ကိုယ်စိုက်ပျိုးလို့ရတယ်။ ကိုယ့်ကျွဲနွား တိရစ္ဆာန်တွေ၊ ကြက် ဝက် ငါးတွေ မွေးမြူလို့ရသေးတယ်။ ဒါပေမဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေ ဖြစ်တဲ့အခါမှာ ပြေးရ ရှောင်ရ လွှားရနဲ့ ကိုယ်စိုက်ထားတဲ့ သီးနှံတွေ ပြန် ရိုတ်သိမ်းလို့ မရတော့သလို၊ ကျွဲနွားတွေလည်း ပြန်ပြီးတော့မှ သွားပြန်ယူလို့ရမဘူး။ ငါးတွေလည်း ဆည်လို့မရဘူး။ နောက်ထပ် သီးနှံသစ်တွေလည်း ခုချိန်ထိ သွား ပြန်စိုက်လို့ မရဘူး။ ဆိုတော့ ဒီဟာတွေက ဘာဖြစ်တာလဲ ဆိုတော့ တဖြည်းဖြည်း ဝင်ငွေမရှိ၊ စားသုံးနေရတဲ့ဟာတွေ တဖြည်းဖြည်း လျော့လာတာ အခုဆိုရင် လုံးဝ သူတို့မှာ စုထားဆောင်းထားတယ်ဆိုတာ ဘာမှ မရှိတော့ဘူး။”

“တချို့တွေ ဆိုရင် လက်နက်ကြီးတွေ ကျလို့ အိမ်တွေ၊ ဆိုင်တွေ၊ စပါးကျီတွေ အကုန်လုံး ပြာကျကုန်တယ်။ အခု စစ်ရှောင်တွေ ဆိုလို့ရှိရင် မနက်ဖြန် ဘာစားရမလဲ ဆိုတဲ့ အခြေအနေအထိ ဖြစ်နေပြီ။ ပြီးတော့မှ အာဏာသိမ်းလို့ လမ်းပန်း ဆက်သွယ်ရေးတွေ၊ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တွေ တအားများတော့ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ၊ ဆီဈေးတွေ တက်တယ်။ ပြီးတော့ လမ်းပိတ်တယ်။ လမ်းတိုတို သွားရမယ့်ဟာကို ပတ်ပြီး သွားရတယ်။ အဲ့လို သွားရတော့ ကုန်ဈေးနှုန်းက တက်ပြီးရင်းတက်တယ်။ လူတွေက ပိုက်ဆံ မရှိပါဘူးဆိုမှပဲ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေက အရမ်းတက်တော့ ပိုပြီးတော့ အငတ်ဆိုက် တိုးလာတာပေါ့နော်။”

စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှုနဲ့ အငတ်ဘေး ဆိုက်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေထဲမှာ အဓိကအချက် တခုက စစ်ပွဲတွေကြောင့် ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို ကုလသမဂ္ဂ ကလည်း ထောက်ပြထားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းမှု နောက်ပိုင်း လက်နက်ကိုင် တော်လှန်မှုတွေ ပိုများလာပြီး လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေကြောင့် အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးရကြရတဲ့ စစ်ပြေးဒုက္ခသည်တွေကလည်း တနေ့တခြား ပိုပြီး များလာနေတာပါ။ တချို့ နေရာတွေမှာ ဒေသခံတွေ ရွာလုံးကျွတ် ထွက်ပြေးရတဲ့ အခြေအနေတွေ ရှိသလို၊ ဒီလို အခြေအနေတွေက ဒေသတွင်း စိုက်ပျိုးရေးနဲ့ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းတွေကို သိသိသာသာ ထိခိုက်လာစေပြီး စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှု ပိုပြီး ဆိုးလာစေပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာလည်း ရာသီဥတု ဖောက်ပြန် ပြောင်းလဲမှုဒဏ်ကြောင့် ကောက်ပဲသီးနှံတွေ အရင်ကလောက် မစိုက်ပျိုးနိုင်ပြန်ပါဘူး။ ဒီလို အခြေအနေတွေကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ အတွက်တော့ ဒီနှစ်အတွင်း အခြေအနေက ပိုလို့တောင် ဆိုးလာနိုင်တယ်လို့ ကရင်နီဒေသက အခြေအနေကို ထောက်ပြပြီး မမူစဲက ပြောပါတယ်။

“ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ထက် ပိုဆိုးတာက ဘာလဲဆိုရင် စစ်တပ်က ပစ်လိုက်တဲ့၊ ကောင်းကင်ပေါ်က ကျဲလိုက်တဲ့ ယမ်းငွေ့တွေ။ လေယာဉ်နဲ့ ကျဲလိုက်တဲ့ လက်နက်ကျည်တွေ၊ ပြီးရင် မြေမြှုပ်မိုင်းတွေကြောင့်လားတော့ မသိဘူး။ ဓာတ်ငွေ့တွေ၊ အဆိပ်ငွေ့တွေကြောင့်လားတော့ မသိဘူး။ အပင်တွေက အရင်နှစ်တွေကထက် ပိုပြီးတော့မှ ဆိုးသွားတယ်။ မသန်ဘူး။ ဥပမာ စပါးဆိုရင် မသန်ဘူး ဆိုတာထက် ဒီစပါးပင်ကို နွားစာ ရိတ်ဖို့အတွက်တောင် မရတော့လောက်တဲ့အထိ စိုက်ပျိုးပင်တွေက အဲ့ဒီလိုအခြေအနေ ဆိုးသွားတယ်။ နှမ်းဆိုလို့ရှိရင်လည်း အပင် သေးသေးလေးတွေပဲ ဖြစ်နေတယ်။ ဆိုတော့ ယမ်းငွေ့ကြောင့် အဆိပ်ဖြစ်ပြီးတော့မှ အပင်တွေက မသန်တာလားပေါ့။ နောက်တခုကတော့ ရာသီဥတုတွေ ကလည်း မမှန်ဘူး။ မိုးမရွာဘူး။ ဥပမာ ကရင်နီ ဒေသမှာဆိုရင် ဖရူးဆို အစွန်နဲ့ ဒီမော့ဆို အစွန်မှာဆိုရင် မိုး မရွာတော့ အပင်တွေ အတော်များများ စိုက်ပျိုးလို့မရဘူး။ ပျိုးကို နှစ်ခါ သုံးခါလောက် ကျဲနေရတယ်။ မျိုးစေ့ မလုံလောက်တဲ့ အခြေအနေမျိုးတွေ ကြုံနေရတယ်။ အဲ့ဒီလို အခက်အခဲတွေ ကြုံနေရတဲ့အတွက်ကြောင့် ကျမတို့က ကောက်ပဲသီးနှံတွေပေါ်မှာ မီခို စားသုံးနေရတဲ့ ပြည်သူတွေ အတွက်ကတော့ ဒီနှစ်မှာ ပိုဆိုးမယ်လို့ ကျမတို့ ထင်တယ်။ အခုဆိုရင် မြေပဲ ဆိုလို့ရှိရင်လည်း တခင်းလောက်လုပ်မှ လေးအိတ်လောက် ရတယ်ပေါ့နော်။ လေးအိတ်လောက် ရတယ်ဆို ကျမတို့က ရောင်းမှာလား။ စားမှာလားပေါ့။ ကိုယ့်မိသားစုအတွက်တောင် စားမလောက်ရင် တခြားကို ကျမတို့ မျှနိုင်မလားပေါ့။ ကျမတို့ တွက်ကြည့်ရင် မြင်နိုင်တဲ့အရာတခုပါ။”

သူတို့အဖွဲ့က ကူညီ စောင့်ရှောက်ပေးနေတဲ့ အမျိုးသမီးတွေ၊ စစ်ဘေး ဒုက္ခသည်တွေကြားမှာ အခုနောက်ပိုင်း အမည်မသိ နာမကျန်းမှုတွေ ရှိနေတာ တွေ့ရပြီး ဒါဟာ စစ်ပွဲတွေကြား စိုးရိမ်ကြောင့်ကြမှုတွေ နေ့စဉ် ကြုံရတာအပြင်၊ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့၊ အာဟာရ ပြည့်ဝတဲ့ အစားအစာနဲ့ ဆေးဝါးတွေ မရတာကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့လည်း မမူစဲ က ပြောပါတယ်။

“အခု ဆိုလို့ရှိရင် လူတွေက အမည်မသိ ရောဂါတွေ ဖြစ်လာတယ်။ အမည်မသိ ရောဂါ ဆိုတာက ဘယ်လိုလဲဆိုတော့ ဖျားတယ် ဆိုတာလည်း မဟုတ်ဘူး။ မဖျားတာလည်း မဟုတ်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ လူတွေက အမြဲတမ်း မောပန်းတာမျိုးတွေ၊ ကိုက်ခဲနေတာမျိုး၊ မလန်းဆန်းဘူး။ လုံးလုံး နေမကောင်း ဖြစ်နေတာတော့ မဟုတ်ဘူး။ ဒါက ဘာကိုပြသလဲ ဆိုရင်တော့ ဒါ အာဟာရတွေ တဖြည်းဖြည်း ချို့တဲ့လာပြီး လူတွေမှာ အားအင်တွေ မရှိတော့ဘူး။ အမျိုးသမီးတွေ ဆိုရင်လည်း ဒီစစ်ရှောင်စခန်းတွေမှာ ကြည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် တခြား အမျိုးသမီးတွေလို မျက်နှာ ကြည်ကြည်လင်လင်၊ အသားအရည် စိုပြေတာမျိုးတွေ မရှိဘူး။ ကလေးငယ်တွေ ဆိုရင်လည်း ဒီအတိုင်းပဲ။ ကလေးတွေ အာဟာရ ချို့တဲ့ပြီးတော့မှ ဖျားကုန်မှာ မိဘတွေက စိုးကြတယ်။ ဖျားလို့ရှိရင် ဆေးရုံဆေးခန်းတွေကလည်း အဝေးကြီးပဲတဲ့။ ဘယ်နေရာ ပို့လို့ ပို့ရမှန်းလဲ မသိဘူးပေါ့နော်။ အာဟာရ ချို့တဲ့ပြီးတော့ ဖျားမှာ အရမ်းစိုးရိမ်နေတယ်ဆိုပြီး မိဘတွေဆီက စကားသံတွေ ကြားရတာလည်း ရှိပါတယ်ရှင့်။”

စီးပွားရေး ကျပ်တည်းမှု၊ အလုပ်အကိုင် ရှားပါးမှု၊ ကိုဗစ်ကပ်ဘေးနဲ့ သဘာဝဘေး တွေအပြင် ဒါတွေ အားလုံးထက် ဆိုးရွားတဲ့ စစ်ဘေးဒဏ်ကြောင့် စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှု နဲ့ ကျပ်တည်းမှု မျိုးစုံ ကြုံကြရတာမှာ အမျိုးသမီးတွေကတော့ ဒီဘေးဒုက္ခတွေကို အများဆုံး ခါးစည်း ခံကြရပါတယ်။ စီးပွားရေး မပြေလည်တဲ့အခါ အိမ်တွင်း ပဋိပက္ခတွေနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ပိုများလေ့ရှိပြီး ဒီလို အကြမ်းဖက်မှုတွေကို အဓိက ခံစားရတာကတော့ အမျိုးသမီးတွေ ဖြစ်တယ်လို့ မမူစဲက ပြောပါတယ်။

“အဓိက က အိမ်တွင်း အကြမ်းဖက်မှုတွေပေါ့နော်။ ဒါက အရမ်းစိုးရိမ်စရာ ကောင်းတာက အမျိုးသမီးတွေအတွက် အိမ်တွင်း အကြမ်းဖက်မှုတွေ ပိုပြီးတော့ ကြုံရမယ်။ အခုဆိုရင်လည်း အိမ်တွင်း အကြမ်းဖက်မှုတွေက ပိုတိုးလာနေတယ်။ နောက်တခုက ပဋိပက္ခတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ အများကြီး ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ချေ ရှိတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုရင် ဒါတွေက တွန်းအားပေါ့နော်။ တဘက်က စီးပွားရေးအရ တွန်းအားတွေ၊ တဘက်က နိုင်ငံရေးအရ တွန်းအားတွေ။ အဆိုးဆုံးကတော့ ဝမ်းစာပေါ့။ မိသားစု အတွက် ဝမ်းရေးက အခက်အခဲ ဖြစ်လာပြီဆိုရင် မိန်းခလေးငယ်တွေ၊ အမျိုးသမီးကြီးနဲ့ အမျိုးသမီးငယ်တွေက မိသားစုတွေရဲ့ အရေးကို ပထမဆုံး လည်စည်းခံရတာက သူတို့တွေပဲ ဖြစ်တယ်။ ဆိုတော့ တကယ်လို့သာ ထပ်ပြီးတော့ စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှု မရှိဘူးဆိုရင်၊ မိသားစုမှာ ပြဿနာ တက်လာရင် အရင်ဆုံး အိမ်တွင်း အကြမ်းဖက်မှုတွေ ဖြစ်လာမယ်။ လင်မယားကြား ရန်ဖြစ်တာတွေ ဖြစ်မယ်။ ပြီးတော့မှ သမီးငယ်တွေက အလုပ်ထွက်ရှာရတာမျိုးတွေ၊ သူများ မယားအဖြစ် ရောင်းစားခံရတာတွေ၊ လိင်ကျွန်အဖြစ် ရောင်းစား ခံရတာတွေ။ ဒါ့အပြင် ကလေး အလုပ်သမားတွေ၊ အမျိုးသမီး ကလေးအလုပ်သမားတွေ အများကြီးဖြစ်လာမယ်ပေါ့နော်။ ဒါတွေက စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှုကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ တွန်းအားတွေ၊ ဖိအားတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။”

အစ ကတည်းက ဆင်းရဲနွမ်းပါးခဲ့တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကပ်ဘေးနဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှု နောက်ဆက်တွဲ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုတွေကြောင့် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု အခြေအနေ ပိုပြီး ဆိုးလာနိုင်တယ် ဆိုတာကို ကုလသမဂ္ဂ ဖွံ့ဖြိုးရေးအစီအစဉ် UNDP ကလည်း သတိပေးထားပါတယ်။ ဒီနှစ် ၂၀၂၂ ခုနှစ် အစောပိုင်းမှာကိုပဲ မြန်မာလူဦးရေရဲ့ တဝက်လောက် ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုဒဏ် ခံစားရနိုင်ပြီး အာဟာရ ပြည့်ဝတဲ့ အစားအစာတွေကို လိုအပ်တဲ့ ပမာဏပြည့်အောင် မစားရတဲ့အခါ ကျန်းမာရေး ချို့ယွင်းမှုတွေနဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ဖွံ့ဖြိုးမှု အားနည်းတာ၊ မသန်စွမ်းတာတွေ ကြုံရပြီး မျိုးဆက်နဲ့ချီ ဆုံးရှုံးရတာတွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုတာကိုလည်း UNDP က သတိပေးထားပါတယ်။ ဒီလို အခြေအနေတွေ ကြုံရတိုင်း အမျိုးသမီးနဲ့ မိန်းခလေးငယ်တွေရဲ့ ဘဝတွေအပေါ် ရိုက်ခတ်မှုတွေကလည်း ဆက်ပြီး ရှိနေဦးမှာဖြစ်တယ် ဆိုတာ တင်ပြရင်း ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍကို ဒီမှာပဲ ရပ်နားခွင့် ပြုပါ။ ကျမ ခင်ဖြူထွေးပါရှင်။

==========================================================

[Unicode]

အမြိုးသမီးတှအေပေါျ ရိုကျခတျနတေဲ့ စားနပျရိက်ခာ ရှားပါးမှု (အမြိုးသမီးကဏ်ဍ)

ကမ်ဘာတဝနျး စားနပျရိက်ခာ မလုံလောကျမှုနဲ့ အငတျဘေး ဒုက်ခတှဟော တနှဈထကျ တနှဈ ပိုဆိုးလာနပွေီး ဒါကို ရပျတန့ျအောငျ ကမ်ဘာကွီးက မဆောငျရှကျနိုငျသေးဘူးလို့ ကုလသမဂ်ဂ အစားအစာနဲ့ စိုကျပြိုးရေးအဖှဲ့ UNFAO က သတိပေး နပေါတယျ။ ကိုဗဈကပျဘေးနဲ့ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှေ ဆကျတိုကျကွုံနရေတဲ့ စဈတပျ အာဏာသိမျးထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာရော စားနပျရိက်ခာ မလုံလောကျမှု အခွအေနေ ဘယျလိုရှိပါလဲ။ အမြိုးသမီးနဲ့ ကလေးငယျတှအေပေါျ ဘယျလို ရိုကျခတျမှုတှေ ရှိနလေဲ ဆိုတာကို ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မခငျဖွူထှေးက စုစညျး တငျပွထားပါတယျ။

ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှဈအတှငျး ကမ်ဘာတဝနျး ကလေးငယျတှေ အပါအဝငျ လူ သနျး ၂,၀၀၀ ကြောျဟာ ကနြျးမာရေးနဲ့ ညီညှတျပွီး အာဟာပွည့ျဝတဲ့ အစားအစာတှေ စားသုံးခှင့ျ မရကွသလို၊ သနျး ၈၀၀ ကြောျကတော့ အာဟာရခြို့တဲ့မှု ဆိုးဆိုးရှားရှား ကွုံရပွီး အငတျဘေး အတိဒုက်ခ ကွုံရသူတှေ ဖွဈတယျလို့ ကုလသမဂ်ဂ အစားအစာနဲ့ စိုကျပြိုးရေးအဖှဲ့ UNFAO ရဲ့ နောကျဆုံး အစီရငျခံစာက ထောကျပွပါတယျ။ ဒါဟာဖွင့ျ ကမ်ဘာ့ လူဦးရရေဲ့ ၁၀ % ကြောျ အငတျဘေး အကွီးအကယြျ ဆိုကျနတောပါ။

၂၀၃၀ ပွည့ျနှဈ ရညျမှနျးခကြျထားပွီး ကမ်ဘာတဝနျး အငတျဘေး အပွီးတိုငျ တိုကျဖကြျရေး ကုလသမဂ်ဂရဲ့ ဦးဆောငျ ကွိုးပမျးမှုတှေ နောကျပွနျ ဆုတျနတေဲ့ အခွအေနလေညျး ဖွဈပါတယျ။ ရာသီဥတု ဖောကျပွနျ ပွောငျးလဲမှု၊ ကိုဗဈ ကပျဘေးနဲ့ လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ စိုကျပြိုးရေးနဲ့ ကုနျထုတျလုပျငနျးတှေ သိသိသာသာ ထိခိုကျခဲ့ရပွီး စားနပျရိက်ခာ မလုံလောကျမှုတှေ ကမ်ဘာနဲ့အဝနျး ပိုဆိုးလာခဲ့ပါတယျ။ ဒီလို အခွအေနတှေဟော ဒီနှဈ ၂၀၂၂ ခုနှဈအတှငျးမှာတော့ ယူကရိနျးစဈပှဲကွောင့ျ ပိုပွီးတော့တောငျ ဆိုးလာနိုငျဖှယျ ရှိနတေယျဆိုပွီး ကြှမျးကငြျသူတှကေ ခန့ျမှနျး ပွောဆိုနကွေတာပါ။

ကိုဗဈကပျဘေး၊ သဘာဝဘေးနဲ့ စဈဘေးဒဏျတှေ ဆကျတိုကျ ကွုံနရေတဲ့၊ စဈတပျ အာဏာသိမျးထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး စားနပျရိက်ခာ ရှားပါးမှု အခွအေနကေ စဈ အာဏာသိမျးမှု နောကျပိုငျး သိသိသာသာ ပိုဆိုးလာနတေယျလို့ ကရငျနီဒသေ၊ ဒီမော့ဆို မွို့မှာ အမြိုးသမီးနဲ့ စဈဘေးဒုက်ခသညျ ကူညီ စောင့ျရှောကျရေး လုပျငနျးတှေ လုပျနတေဲ့ မမူစဲက ပွောပါတယျ။

“ကိုဗဈကပျ ပထမလှိုငျးကတညျးက စလိုကျတဲ့ အလုပျအကိုငျ ရှားပါးမှုတှေ၊ အတားအဆီးတှေ၊ ရောဂါ ကာကှယျ ထိနျးခြုပျမှုတှကွေားမှာ လူတှေ အလုပျ လကျမဲ့ဖွဈသှားတာတှေ၊ အလုပျ ရပျနားလိုကျရတာတှေ။ လမျးပနျးဆကျသှယျရေး အခကျအခဲ ဖွဈသှားတဲ့ဟာတှကေ ဒုတိယလှိုငျး ကွုံရတယျ။ ဒီလို ကိုဗဈတှေ ပွီးတော့ ကိုစဈ။ ကိုစဈ ဆိုတာကတော့ အာဏာသိမျးလိုကျတယျပေါ့နောျ။ အာဏာသိမျးလိုကျတဲ့ အခါမှာ ဒီ့ထကျ ပိုဆိုးသှားတယျ။ ကိုဗဈကာလတုနျးက နညျးနညျး လှုပျသာလူးသာ ရှိသေးတယျ။ အာဏာသိမျးလိုကျတဲ့အခါမှာ ပိုဆိုးသှားတယျ။ လူတှကေ စဈအာဏာရှငျကို တောျလှနျရငျး ပဋိပက်ခတှေ ပိုဖွဈလာတယျ။ တိုကျပှဲတှေ ဖွဈလာတယျ။ အဲ့ဒီမှာ စဈရှောငျတှေ အမြားကွီး ဖွဈလာတယျ။ ဆိုတော့ အရငျတုနျးကဆိုရငျ ကိုဗဈ ဆိုပမေဲ့ ကိုယ့ျလယျယာမှာ ကိုယျစိုကျပြိုးလို့ရတယျ။ ကိုယ့ျကြှဲနှား တိရစ်ဆာနျတှေ၊ ကွကျ ဝကျ ငါးတှေ မှေးမွူလို့ရသေးတယျ။ ဒါပမေဲ့ တိုကျခိုကျမှုတှေ ဖွဈတဲ့အခါမှာ ပွေးရ ရှောငျရ လှှားရနဲ့ ကိုယျစိုကျထားတဲ့ သီးနှံတှေ ပွနျ ရိုတျသိမျးလို့ မရတော့သလို၊ ကြှဲနှားတှလေညျး ပွနျပွီးတော့မှ သှားပွနျယူလို့ရမဘူး။ ငါးတှလေညျး ဆညျလို့မရဘူး။ နောကျထပျ သီးနှံသဈတှလေညျး ခုခြိနျထိ သှား ပွနျစိုကျလို့ မရဘူး။ ဆိုတော့ ဒီဟာတှကေ ဘာဖွဈတာလဲ ဆိုတော့ တဖွညျးဖွညျး ဝငျငှမေရှိ၊ စားသုံးနရေတဲ့ဟာတှေ တဖွညျးဖွညျး လြော့လာတာ အခုဆိုရငျ လုံးဝ သူတို့မှာ စုထားဆောငျးထားတယျဆိုတာ ဘာမှ မရှိတော့ဘူး။”

“တခြို့တှေ ဆိုရငျ လကျနကျကွီးတှေ ကလြို့ အိမျတှေ၊ ဆိုငျတှေ၊ စပါးကြီတှေ အကုနျလုံး ပွာကကြုနျတယျ။ အခု စဈရှောငျတှေ ဆိုလို့ရှိရငျ မနကျဖွနျ ဘာစားရမလဲ ဆိုတဲ့ အခွအေနအေထိ ဖွဈနပွေီ။ ပွီးတော့မှ အာဏာသိမျးလို့ လမျးပနျး ဆကျသှယျရေးတှေ၊ စဈဆေးရေးဂိတျတှေ တအားမြားတော့ ကုနျဈေးနှုနျးတှေ၊ ဆီဈေးတှေ တကျတယျ။ ပွီးတော့ လမျးပိတျတယျ။ လမျးတိုတို သှားရမယ့ျဟာကို ပတျပွီး သှားရတယျ။ အဲ့လို သှားရတော့ ကုနျဈေးနှုနျးက တကျပွီးရငျးတကျတယျ။ လူတှကေ ပိုကျဆံ မရှိပါဘူးဆိုမှပဲ ကုနျဈေးနှုနျးတှကေ အရမျးတကျတော့ ပိုပွီးတော့ အငတျဆိုကျ တိုးလာတာပေါ့နောျ။”

စားနပျရိက်ခာ မလုံလောကျမှုနဲ့ အငတျဘေး ဆိုကျရတဲ့ အကွောငျးရငျးတှထေဲမှာ အဓိကအခကြျ တခုက စဈပှဲတှကွေောင့ျ ဖွဈတယျဆိုတာကို ကုလသမဂ်ဂ ကလညျး ထောကျပွထားပါတယျ။

မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှဈ ဖဖေောျဝါရီလ စဈတပျ အာဏာသိမျးမှု နောကျပိုငျး လကျနကျကိုငျ တောျလှနျမှုတှေ ပိုမြားလာပွီး လကျနကျကိုငျ ပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ အိုးအိမျစှန့ျခှာ ထှကျပွေးရကွရတဲ့ စဈပွေးဒုက်ခသညျတှကေလညျး တနေ့တခွား ပိုပွီး မြားလာနတောပါ။ တခြို့ နရောတှမှော ဒသေခံတှေ ရှာလုံးကြှတျ ထှကျပွေးရတဲ့ အခွအေနတှေေ ရှိသလို၊ ဒီလို အခွအေနတှေကေ ဒသေတှငျး စိုကျပြိုးရေးနဲ့ ကုနျထုတျလုပျငနျးတှကေို သိသိသာသာ ထိခိုကျလာစပွေီး စားနပျရိက်ခာ မလုံလောကျမှု ပိုပွီး ဆိုးလာစပေါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာလညျး ရာသီဥတု ဖောကျပွနျ ပွောငျးလဲမှုဒဏျကွောင့ျ ကောကျပဲသီးနှံတှေ အရငျကလောကျ မစိုကျပြိုးနိုငျပွနျပါဘူး။ ဒီလို အခွအေနတှေကွေောင့ျ မွနျမာနိုငျငံ အတှကျတော့ ဒီနှဈအတှငျး အခွအေနကေ ပိုလို့တောငျ ဆိုးလာနိုငျတယျလို့ ကရငျနီဒသေက အခွအေနကေို ထောကျပွပွီး မမူစဲက ပွောပါတယျ။

“ပွီးခဲ့တဲ့နှဈထကျ ပိုဆိုးတာက ဘာလဲဆိုရငျ စဈတပျက ပဈလိုကျတဲ့၊ ကောငျးကငျပေါျက ကြဲလိုကျတဲ့ ယမျးငှေ့တှေ။ လယောဉျနဲ့ ကြဲလိုကျတဲ့ လကျနကျကညြျတှေ၊ ပွီးရငျ မွမွှေုပျမိုငျးတှကွေောင့ျလားတော့ မသိဘူး။ ဓာတျငှေ့တှေ၊ အဆိပျငှေ့တှကွေောင့ျလားတော့ မသိဘူး။ အပငျတှကေ အရငျနှဈတှကေထကျ ပိုပွီးတော့မှ ဆိုးသှားတယျ။ မသနျဘူး။ ဥပမာ စပါးဆိုရငျ မသနျဘူး ဆိုတာထကျ ဒီစပါးပငျကို နှားစာ ရိတျဖို့အတှကျတောငျ မရတော့လောကျတဲ့အထိ စိုကျပြိုးပငျတှကေ အဲ့ဒီလိုအခွအေနေ ဆိုးသှားတယျ။ နှမျးဆိုလို့ရှိရငျလညျး အပငျ သေးသေးလေးတှပေဲ ဖွဈနတေယျ။ ဆိုတော့ ယမျးငှေ့ကွောင့ျ အဆိပျဖွဈပွီးတော့မှ အပငျတှကေ မသနျတာလားပေါ့။ နောကျတခုကတော့ ရာသီဥတုတှေ ကလညျး မမှနျဘူး။ မိုးမရှာဘူး။ ဥပမာ ကရငျနီ ဒသေမှာဆိုရငျ ဖရူးဆို အစှနျနဲ့ ဒီမော့ဆို အစှနျမှာဆိုရငျ မိုး မရှာတော့ အပငျတှေ အတောျမြားမြား စိုကျပြိုးလို့မရဘူး။ ပြိုးကို နှဈခါ သုံးခါလောကျ ကြဲနရေတယျ။ မြိုးစေ့ မလုံလောကျတဲ့ အခွအေနမြေိုးတှေ ကွုံနရေတယျ။ အဲ့ဒီလို အခကျအခဲတှေ ကွုံနရေတဲ့အတှကျကွောင့ျ ကမြတို့က ကောကျပဲသီးနှံတှပေေါျမှာ မီခို စားသုံးနရေတဲ့ ပွညျသူတှေ အတှကျကတော့ ဒီနှဈမှာ ပိုဆိုးမယျလို့ ကမြတို့ ထငျတယျ။ အခုဆိုရငျ မွပေဲ ဆိုလို့ရှိရငျလညျး တခငျးလောကျလုပျမှ လေးအိတျလောကျ ရတယျပေါ့နောျ။ လေးအိတျလောကျ ရတယျဆို ကမြတို့က ရောငျးမှာလား။ စားမှာလားပေါ့။ ကိုယ့ျမိသားစုအတှကျတောငျ စားမလောကျရငျ တခွားကို ကမြတို့ မြှနိုငျမလားပေါ့။ ကမြတို့ တှကျကွည့ျရငျ မွငျနိုငျတဲ့အရာတခုပါ။”

သူတို့အဖှဲ့က ကူညီ စောင့ျရှောကျပေးနတေဲ့ အမြိုးသမီးတှေ၊ စဈဘေး ဒုက်ခသညျတှကွေားမှာ အခုနောကျပိုငျး အမညျမသိ နာမကနြျးမှုတှေ ရှိနတော တှေ့ရပွီး ဒါဟာ စဈပှဲတှကွေား စိုးရိမျကွောင့ျကွမှုတှေ နေ့စဉျ ကွုံရတာအပွငျ၊ ကနြျးမာရေးနဲ့ ညီညှတျတဲ့၊ အာဟာရ ပွည့ျဝတဲ့ အစားအစာနဲ့ ဆေးဝါးတှေ မရတာကွောင့ျ ဖွဈတယျလို့လညျး မမူစဲ က ပွောပါတယျ။

“အခု ဆိုလို့ရှိရငျ လူတှကေ အမညျမသိ ရောဂါတှေ ဖွဈလာတယျ။ အမညျမသိ ရောဂါ ဆိုတာက ဘယျလိုလဲဆိုတော့ ဖြားတယျ ဆိုတာလညျး မဟုတျဘူး။ မဖြားတာလညျး မဟုတျဘူး။ ဒါပမေဲ့ လူတှကေ အမွဲတမျး မောပနျးတာမြိုးတှေ၊ ကိုကျခဲနတောမြိုး၊ မလနျးဆနျးဘူး။ လုံးလုံး နမေကောငျး ဖွဈနတောတော့ မဟုတျဘူး။ ဒါက ဘာကိုပွသလဲ ဆိုရငျတော့ ဒါ အာဟာရတှေ တဖွညျးဖွညျး ခြို့တဲ့လာပွီး လူတှမှော အားအငျတှေ မရှိတော့ဘူး။ အမြိုးသမီးတှေ ဆိုရငျလညျး ဒီစဈရှောငျစခနျးတှမှော ကွည့ျလိုကျမယျဆိုရငျ တခွား အမြိုးသမီးတှလေို မကြျနှာ ကွညျကွညျလငျလငျ၊ အသားအရညျ စိုပွတောမြိုးတှေ မရှိဘူး။ ကလေးငယျတှေ ဆိုရငျလညျး ဒီအတိုငျးပဲ။ ကလေးတှေ အာဟာရ ခြို့တဲ့ပွီးတော့မှ ဖြားကုနျမှာ မိဘတှကေ စိုးကွတယျ။ ဖြားလို့ရှိရငျ ဆေးရုံဆေးခနျးတှကေလညျး အဝေးကွီးပဲတဲ့။ ဘယျနရော ပို့လို့ ပို့ရမှနျးလဲ မသိဘူးပေါ့နောျ။ အာဟာရ ခြို့တဲ့ပွီးတော့ ဖြားမှာ အရမျးစိုးရိမျနတေယျဆိုပွီး မိဘတှဆေီက စကားသံတှေ ကွားရတာလညျး ရှိပါတယျရှင့ျ။”

စီးပှားရေး ကပြျတညျးမှု၊ အလုပျအကိုငျ ရှားပါးမှု၊ ကိုဗဈကပျဘေးနဲ့ သဘာဝဘေး တှအေပွငျ ဒါတှေ အားလုံးထကျ ဆိုးရှားတဲ့ စဈဘေးဒဏျကွောင့ျ စားနပျရိက်ခာ မလုံလောကျမှု နဲ့ ကပြျတညျးမှု မြိုးစုံ ကွုံကွရတာမှာ အမြိုးသမီးတှကေတော့ ဒီဘေးဒုက်ခတှကေို အမြားဆုံး ခါးစညျး ခံကွရပါတယျ။ စီးပှားရေး မပွလေညျတဲ့အခါ အိမျတှငျး ပဋိပက်ခတှနေဲ့ အကွမျးဖကျမှုတှေ ပိုမြားလေ့ရှိပွီး ဒီလို အကွမျးဖကျမှုတှကေို အဓိက ခံစားရတာကတော့ အမြိုးသမီးတှေ ဖွဈတယျလို့ မမူစဲက ပွောပါတယျ။

“အဓိက က အိမျတှငျး အကွမျးဖကျမှုတှပေေါ့နောျ။ ဒါက အရမျးစိုးရိမျစရာ ကောငျးတာက အမြိုးသမီးတှအေတှကျ အိမျတှငျး အကွမျးဖကျမှုတှေ ပိုပွီးတော့ ကွုံရမယျ။ အခုဆိုရငျလညျး အိမျတှငျး အကွမျးဖကျမှုတှကေ ပိုတိုးလာနတေယျ။ နောကျတခုက ပဋိပက်ခတှငျး လိငျပိုငျးဆိုငျရာ အကွမျးဖကျမှုတှေ အမြားကွီး ဖွဈပေါျလာနိုငျခြေ ရှိတယျ။ ဘာလို့လဲဆိုရငျ ဒါတှကေ တှနျးအားပေါ့နောျ။ တဘကျက စီးပှားရေးအရ တှနျးအားတှေ၊ တဘကျက နိုငျငံရေးအရ တှနျးအားတှေ။ အဆိုးဆုံးကတော့ ဝမျးစာပေါ့။ မိသားစု အတှကျ ဝမျးရေးက အခကျအခဲ ဖွဈလာပွီဆိုရငျ မိနျးခလေးငယျတှေ၊ အမြိုးသမီးကွီးနဲ့ အမြိုးသမီးငယျတှကေ မိသားစုတှရေဲ့ အရေးကို ပထမဆုံး လညျစညျးခံရတာက သူတို့တှပေဲ ဖွဈတယျ။ ဆိုတော့ တကယျလို့သာ ထပျပွီးတော့ စားနပျရိက်ခာ မလုံလောကျမှု မရှိဘူးဆိုရငျ၊ မိသားစုမှာ ပွူနာ တကျလာရငျ အရငျဆုံး အိမျတှငျး အကွမျးဖကျမှုတှေ ဖွဈလာမယျ။ လငျမယားကွား ရနျဖွဈတာတှေ ဖွဈမယျ။ ပွီးတော့မှ သမီးငယျတှကေ အလုပျထှကျရှာရတာမြိုးတှေ၊ သူမြား မယားအဖွဈ ရောငျးစားခံရတာတှေ၊ လိငျကြှနျအဖွဈ ရောငျးစား ခံရတာတှေ။ ဒါ့အပွငျ ကလေး အလုပျသမားတှေ၊ အမြိုးသမီး ကလေးအလုပျသမားတှေ အမြားကွီးဖွဈလာမယျပေါ့နောျ။ ဒါတှကေ စားနပျရိက်ခာ မလုံလောကျမှုကွောင့ျ ဖွဈလာတဲ့ တှနျးအားတှေ၊ ဖိအားတှေ ဖွဈလာနိုငျပါတယျ။”

အစ ကတညျးက ဆငျးရဲနှမျးပါးခဲ့တဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကပျဘေးနဲ့ စဈအာဏာသိမျးမှု နောကျဆကျတှဲ နိုငျငံရေး မတညျငွိမျမှုတှကွေောင့ျ ဆငျးရဲနှမျးပါးမှု အခွအေနေ ပိုပွီး ဆိုးလာနိုငျတယျ ဆိုတာကို ကုလသမဂ်ဂ ဖှံ့ဖွိုးရေးအစီအစဉျ UNDP ကလညျး သတိပေးထားပါတယျ။ ဒီနှဈ ၂၀၂၂ ခုနှဈ အစောပိုငျးမှာကိုပဲ မွနျမာလူဦးရရေဲ့ တဝကျလောကျ ဆငျးရဲနှမျးပါးမှုဒဏျ ခံစားရနိုငျပွီး အာဟာရ ပွည့ျဝတဲ့ အစားအစာတှကေို လိုအပျတဲ့ ပမာဏပွည့ျအောငျ မစားရတဲ့အခါ ကနြျးမာရေး ခြို့ယှငျးမှုတှနေဲ့ ခန်ဓာကိုယျဖှံ့ဖွိုးမှု အားနညျးတာ၊ မသနျစှမျးတာတှေ ကွုံရပွီး မြိုးဆကျနဲ့ခြီ ဆုံးရှုံးရတာတှေ ဖွဈလာနိုငျတယျဆိုတာကိုလညျး UNDP က သတိပေးထားပါတယျ။ ဒီလို အခွအေနတှေေ ကွုံရတိုငျး အမြိုးသမီးနဲ့ မိနျးခလေးငယျတှရေဲ့ ဘဝတှအေပေါျ ရိုကျခတျမှုတှကေလညျး ဆကျပွီး ရှိနေဦးမှာဖွဈတယျ ဆိုတာ တငျပွရငျး ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍကို ဒီမှာပဲ ရပျနားခှင့ျ ပွုပါ။ ကမြ ခငျဖွူထှေးပါရှငျ။