ကမ္ဘာပေါ် စာရေးဆရာ ဖမ်းဆီးမှု တတိယအများဆုံး မြန်မာနိုင်ငံ

[[ ZAWGYI / UNICODE ]]

ကမ္ဘာပေါ် စာရေးဆရာဖမ်းဆီးမှု တတိယအများဆုံး မြန်မာနိုင်ငံ

ကမ္ဘာပေါ်မှာမြန်မာနိုင်ငံဟာ စာရေးဆရာတွေဖမ်းဆီးထောင်ချတာ တတိယအများဆုံး ဖြစ်ပြီး၊ တရုတ်၊ ဆော်ဒီအားရေးဗီးယားတို့နဲ့အတူ ကမ္ဘာ့အဆိုးဆုံး ၃ နိုင်ငံထဲမှာ ပါဝင်နေကြောင်း၊ ဧပြီလ ၁၃ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်တဲ့ အမေရိကန်စာရေးဆရာများအသင်းရဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွက် လွတ်လပ်စွာရေးသားဖေါ်ပြခွင့်ဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာထဲမှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ ဒီအကြောင်းအရာကို ကိုဇော်မိုးကျော်က ဆက်လက်ပြောပြပါမယ်။

###

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှ ာစစ်တပ်ကအာဏာသိမ်းပြီးနောက် စာရေးဆရာတွေနဲ့ အများပြည်သူဆိုင်ရာ အသိပညာ အတတ်ပညာရှင်တွေ ထပ်မံဖမ်း ဆီးထောင်ချခဲ့ပြီး၊ တရုတ်၊ ဆော်ဒီအားရေဗီးယားတို့နဲ့အတူ ကမ္ဘာ့အဆိုးဆုံး ထိပ်တန်း ၃ နိုင်ငံဖြစ်လာခဲ့တယ်လို့ အမေရိကန် စာရေးဆရာများအသင်းက ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွင်း နိုင်ငံပေါင်း ၃၆ နိုင်ငံ ဖမ်းဆီးထောင်ချခံခဲ့ရတဲ့ စာရေးဆရာပေါင်း ၂၇၇ ယောက်ရှိပါတယ်။ အဲဒီအထဲက တဝက်ကျော်ဟာ တရုတ်၊ ဆော်ဒီအာရေးဗီးယားနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ၃ နိုင်ငံထဲကနေ ဖမ်းဆီးထားတာဖြစ်ပါတယ်။ စတုတ္တအဆိုးဆုံး နိုင်ငံကတော့ အီရန်နိုင်ငံဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်က ဖမ်းဆီးထောင်ချခဲ့တဲ့ စာရေးစရာ ၂၆ ယောက်ရှိပါတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ ထင်ရှားတဲ့ စာရေးဆရ မောင်သာချိုတို့လို စာရေးစရာတွေ ပါဝင်တယ်လို့ အမေရိကန်စာရေးဆရာများအသင်းက ဖေါ်ပြထားပါတယ်။

အခုလိုနှစ်စဉ် အစီရင်ခံစာထုတ်ပြန်တာတွေအပြင် ဒီဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်း ခံထားရတဲ့ စာရေးဆရာတွေ လွတ်မြောက်ရေးအတွက်လည်း အမေရိကန်စာရေး ဆရာများအသင်းက ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်တာတွေ ရှိပါတယ်။ အစီရင်ခံစာရေးသားရာမှ ာပါဝင်ခဲ့တဲ့ အန္တရယ်နဲ့ ရင်ဆိုင်ရတဲ့ လွတ်လပ်စွာ ရေးသားဖေါ်ပြခွင့် အစီအစဉ်ရဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး Karin Karlekar က အခုလိုပြောပါတယ်။

“စာရေးဆရာ တဦးချင်းရဲ့ လွတ်မြောက်မှုအတွက် တနှစ်ပတ်လုံး စည်းရုံးလှုံဆော်တဲ့ အစီအစဉ်တွေရှိပါတယ်။ ဥပမာ မြန်မာနိုင်ငံမှာဆိုရင် ဆရာရေးဆရာ မောင်သာချိုတို့လို စာရေးဆရာတွေအပါအဝင် အားလုံးအတွက် လုပ်ဆောင်ပါတယ်။ နောက်ပြီး အခုထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာဟာလည်း အမေရိကန်အစိုးရ၊ အမေရိကန်လွှတ်တော်နဲ့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနတို့နဲ့ အခြား ကမ္ဘာအရပ်ရပ်က အစိုးရတွေထံ ပေးပို့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကုလသမဂ္ဂလို အဖွဲ့အစည်းကိုလည်း ရောက်ရှိပါတယ်။ ဒီလိုပေးပို့ပြီး စာရေးဆရာတွေ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အခက်အခဲနဲ့ပြဿနာတွေကို ပိုမို သိရှိနားလည်စေပြီး၊ သက်ဆိုင်ရာ အစိုးရတွေအပေါ် ဖိအားပေးတာ၊ အန္တရာယ်နဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ စာရေးဆရာတွေကို အန္တရယ်ကနေ လွတ်မြောက်အောင်၊ အခြားနိုင်ငံတွေမှ ာခိုလှုံခွင့်ပေးတာ စတာတွေကို လုပ်ဆောင်ပါတယ်။”

စာရေးဆရာတွေနဲ့ အများပြည်သူဆိုင်ရာ အသိပညာအတတ်ပညာရှင်တွေကို ဖမ်းဆီးတာဟာ သူတို့ရဲ့ အသိပညာနဲ့ ဗဟုသုတတွေကြောင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းပေါ်မှာရှိတဲ့ သူတို့ရဲ့ သြဇာကို ကြောက်ရွံ့တဲ့အတွက် ဖမ်းဆီးထောင်ချထားတာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း အစီအစဉ် ညွှန်ကြားရေးမှူ Karin ကပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်က ဖမ်းဆီးထောင်ချခံရတဲ့ စာရေးဆရာ ၈ ဦးပဲ ရှိခဲ့ရာကနေ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ ၂၆ ယောက်အထိ တိုးသွားတာပါ။ သမိုင်းတလျောက်စစ်အာဏာရှင်တွေရဲ့ ဖမ်းဆီးမှုကို စာရေးဆရာတွေ ခံခဲ့ရတာရှိသလို၊ အခုတခါမှာတော့ အချိန်အတိုအတွင်း ဖမ်းဆီးခံရတဲ့ အရေအတွက် အတော်များတာကြောင့် စိုးရိမ်စရာအခြေအနေ ဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံတကာ စာရေးဆရာများအသင်းရဲ့ အကျဉ်းကျခံစာရေးဆရာများကော်မတီ ဥက္ကဌ စာရေးဆရာမ မသီတာ(စမ်းချောင်း)က အခုလို ပြောပါတယ်။

" တကယ်တမ်း အခုနောက်ဆုံးတွေရတဲ့ ကိန်းဂဏန်းတွေအရ ဆိုလို့ရှိရင်တော့၊ အခု ကာလမှာ အချိန်တိုတိုအတွင်း များလာတယ်ပေါ့နော်၊ ကျမတို့ အရင်တုန်းကတော့ အချိန်ကာလအရှည်ကြီးမှာ ပြန်ပေါင်းလိုက်မယ်ဆိုရင် အရေအတွက် တခုတော့ ရှိခဲ့တယ်ပေါ့နော်။ အခုကတော့ ဒီအချိန်ကာလ ၁ နှစ်ကျော်ကျော်ကာလမှာ ဒီအရေအတွက်ကို ရောက်လာတယ်။ ဆိုတဲ့အခါကျတော့ ဟိုစိုးရိမ်စရာ အနေအထားလို့ ပြောလို့ရတယ်။ သို့သော် တဖက်မှာကြည်ရင်တော့ စာရေးဆရာတွေရဲ့ ဒီတော်လှန်ရေး အပေါ်မှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု အရေအတွက်ကလည်း အချိန်တိုတိုအတွင်းမှာ များလာတယ်လို့ ပြောလို့ရတာပေါ့နော်။ အမကြီး သန်းမြင့်အောင် တို့လို၊ ဆရာမောင်သာချို တို့လို၊ ဆရာထင်လင်းဦး တို့လို့ပေါ့နော်၊ စပြီးတော့ အာဏာသိမ်းပြီဆိုကတည်းက ဖမ်းဆီးခံရတဲ့ စာရေးဆရာတွေလည်း ရှိနေတယ်ပေါ့နော်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လွတ်လပ်စွာ ရေးသားထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုခွင့်နဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့၊ စပြီး အာဏာသိမ်းကတည်းက တော်တော်လေး ထိခိုက်ခဲ့တယ်လို့ပဲ မြင်ပါတယ်။ "

အမေရိကန်စာရေးဆရားများအသင်းအနေနဲ့ လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖမ်းဆီးထားတဲ့ စာရေးဆရာတွေအားလုံး ြုပန်လည် လွှတ်ပေးဖို့တောင်းဆိုကြောင်းနဲ့ လက်ရှိမြန်မာပြည်တွင်းပြည်ပမှာ ရှိနေတဲ့စာရေးဆရာတွေ အားလုံးကလည်း မြန်မာပြည်မှာ လွတ်လပ်စွာ ရေးသားဖေါ်ပြခွင့်အတွက် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ကြဦးမှာပါလို့ အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်ရာမှာ ပါဝင်ခဲ့တဲ့ Karin Karlekar ကပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

=================

{{ UNICODE }}

ကမ်ဘာပေါျ စာရေးဆရာဖမျးဆီးမှု တတိယအမြားဆုံး မွနျမာနိုငျငံ

ကမ်ဘာပေါျမှာမွနျမာနိုငျငံဟာ စာရေးဆရာတှဖေမျးဆီးထောငျခတြာ တတိယအမြားဆုံး ဖွဈပွီး၊ တရုတျ၊ ဆောျဒီအားရေးဗီးယားတို့နဲ့အတူ ကမ်ဘာ့အဆိုးဆုံး ၃ နိုငျငံထဲမှာ ပါဝငျနကွေောငျး၊ ဧပွီလ ၁၃ ရကျနေ့က ထုတျပွနျတဲ့ အမရေိကနျစာရေးဆရာမြားအသငျးရဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှဈအတှကျ လှတျလပျစှာရေးသားဖေါျပွခှင့ျဆိုငျရာ အစီရငျခံစာထဲမှာ ဖေါျပွထားပါတယျ။ ဒီအကွောငျးအရာကို ကိုဇောျမိုးကြောျက ဆကျလကျပွောပွပါမယျ။

###

မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှဈ ဖဖေေါျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့မှ ာစဈတပျကအာဏာသိမျးပွီးနောကျ စာရေးဆရာတှနေဲ့ အမြားပွညျသူဆိုငျရာ အသိပညာ အတတျပညာရှငျတှေ ထပျမံဖမျး ဆီးထောငျခခြဲ့ပွီး၊ တရုတျ၊ ဆောျဒီအားရဗေီးယားတို့နဲ့အတူ ကမ်ဘာ့အဆိုးဆုံး ထိပျတနျး ၃ နိုငျငံဖွဈလာခဲ့တယျလို့ အမရေိကနျ စာရေးဆရာမြားအသငျးက ထုတျပွနျတဲ့ အစီရငျခံစာမှာ ဖေါျပွထားပါတယျ။

၂၀၂၁ ခုနှဈအတှငျး နိုငျငံပေါငျး ၃၆ နိုငျငံ ဖမျးဆီးထောငျခခြံခဲ့ရတဲ့ စာရေးဆရာပေါငျး ၂၇၇ ယောကျရှိပါတယျ။ အဲဒီအထဲက တဝကျကြောျဟာ တရုတျ၊ ဆောျဒီအာရေးဗီးယားနဲ့ မွနျမာနိုငျငံ ၃ နိုငျငံထဲကနေ ဖမျးဆီးထားတာဖွဈပါတယျ။ စတုတ်တအဆိုးဆုံး နိုငျငံကတော့ အီရနျနိုငျငံဖွဈပါတယျ။

မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှဈက ဖမျးဆီးထောငျခခြဲ့တဲ့ စာရေးစရာ ၂၆ ယောကျရှိပါတယျ။ အဲဒီအထဲမှာ ထငျရှားတဲ့ စာရေးဆရ မောငျသာခြိုတို့လို စာရေးစရာတှေ ပါဝငျတယျလို့ အမရေိကနျစာရေးဆရာမြားအသငျးက ဖေါျပွထားပါတယျ။

အခုလိုနှဈစဉျ အစီရငျခံစာထုတျပွနျတာတှအေပွငျ ဒီဖမျးဆီးထိနျးသိမျး ခံထားရတဲ့ စာရေးဆရာတှေ လှတျမွောကျရေးအတှကျလညျး အမရေိကနျစာရေး ဆရာမြားအသငျးက ကွိုးပမျးဆောငျရှကျတာတှေ ရှိပါတယျ။ အစီရငျခံစာရေးသားရာမှ ာပါဝငျခဲ့တဲ့ အန်တရယျနဲ့ ရငျဆိုငျရတဲ့ လှတျလပျစှာ ရေးသားဖေါျပွခှင့ျ အစီအစဉျရဲ့ ညှှနျကွားရေးမှူး Karin Karlekar က အခုလိုပွောပါတယျ။

“စာရေးဆရာ တဦးခငြျးရဲ့ လှတျမွောကျမှုအတှကျ တနှဈပတျလုံး စညျးရုံးလှုံဆောျတဲ့ အစီအစဉျတှရှေိပါတယျ။ ဥပမာ မွနျမာနိုငျငံမှာဆိုရငျ ဆရာရေးဆရာ မောငျသာခြိုတို့လို စာရေးဆရာတှအေပါအဝငျ အားလုံးအတှကျ လုပျဆောငျပါတယျ။ နောကျပွီး အခုထုတျပွနျတဲ့ အစီရငျခံစာဟာလညျး အမရေိကနျအစိုးရ၊ အမရေိကနျလှှတျတောျနဲ့ အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာနတို့နဲ့ အခွား ကမ်ဘာအရပျရပျက အစိုးရတှထေံ ပေးပို့ပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ကုလသမဂ်ဂလို အဖှဲ့အစညျးကိုလညျး ရောကျရှိပါတယျ။ ဒီလိုပေးပို့ပွီး စာရေးဆရာတှေ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ အခကျအခဲနဲ့ပွူနာတှကေို ပိုမို သိရှိနားလညျစပွေီး၊ သကျဆိုငျရာ အစိုးရတှအေပေါျ ဖိအားပေးတာ၊ အန်တရာယျနဲ့ ရငျဆိုငျနရေတဲ့ စာရေးဆရာတှကေို အန်တရယျကနေ လှတျမွောကျအောငျ၊ အခွားနိုငျငံတှမှေ ာခိုလှုံခှင့ျပေးတာ စတာတှကေို လုပျဆောငျပါတယျ။”

စာရေးဆရာတှနေဲ့ အမြားပွညျသူဆိုငျရာ အသိပညာအတတျပညာရှငျတှကေို ဖမျးဆီးတာဟာ သူတို့ရဲ့ အသိပညာနဲ့ ဗဟုသုတတှကွေောင့ျ လူ့အဖှဲ့အစညျးပေါျမှာရှိတဲ့ သူတို့ရဲ့ သွဇာကို ကွောကျရှံ့တဲ့အတှကျ ဖမျးဆီးထောငျခထြားတာ ဖွဈတယျလို့လညျး အစီအစဉျ ညှှနျကွားရေးမှူ Karin ကပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။

မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂၀၂၀ ခုနှဈက ဖမျးဆီးထောငျခခြံရတဲ့ စာရေးဆရာ ၈ ဦးပဲ ရှိခဲ့ရာကနေ စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီး ၂၀၂၁ ခုနှဈမှာ ၂၆ ယောကျအထိ တိုးသှားတာပါ။ သမိုငျးတလြောကျစဈအာဏာရှငျတှရေဲ့ ဖမျးဆီးမှုကို စာရေးဆရာတှေ ခံခဲ့ရတာရှိသလို၊ အခုတခါမှာတော့ အခြိနျအတိုအတှငျး ဖမျးဆီးခံရတဲ့ အရအေတှကျ အတောျမြားတာကွောင့ျ စိုးရိမျစရာအခွအေနေ ဖွဈတယျလို့ နိုငျငံတကာ စာရေးဆရာမြားအသငျးရဲ့ အကဉြျးကခြံစာရေးဆရာမြားကောျမတီ ဥက်ကဌ စာရေးဆရာမ မသီတာ(စမျးခြောငျး)က အခုလို ပွောပါတယျ။

" တကယျတမျး အခုနောကျဆုံးတှရေတဲ့ ကိနျးဂဏနျးတှအေရ ဆိုလို့ရှိရငျတော့၊ အခု ကာလမှာ အခြိနျတိုတိုအတှငျး မြားလာတယျပေါ့နောျ၊ ကမြတို့ အရငျတုနျးကတော့ အခြိနျကာလအရှညျကွီးမှာ ပွနျပေါငျးလိုကျမယျဆိုရငျ အရအေတှကျ တခုတော့ ရှိခဲ့တယျပေါ့နောျ။ အခုကတော့ ဒီအခြိနျကာလ ၁ နှဈကြောျကြောျကာလမှာ ဒီအရအေတှကျကို ရောကျလာတယျ။ ဆိုတဲ့အခါကတြော့ ဟိုစိုးရိမျစရာ အနအေထားလို့ ပွောလို့ရတယျ။ သို့သောျ တဖကျမှာကွညျရငျတော့ စာရေးဆရာတှရေဲ့ ဒီတောျလှနျရေး အပေါျမှာ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု အရအေတှကျကလညျး အခြိနျတိုတိုအတှငျးမှာ မြားလာတယျလို့ ပွောလို့ရတာပေါ့နောျ။ အမကွီး သနျးမွင့ျအောငျ တို့လို၊ ဆရာမောငျသာခြို တို့လို၊ ဆရာထငျလငျးဦး တို့လို့ပေါ့နောျ၊ စပွီးတော့ အာဏာသိမျးပွီဆိုကတညျးက ဖမျးဆီးခံရတဲ့ စာရေးဆရာတှလေညျး ရှိနတေယျပေါ့နောျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ လှတျလပျစှာ ရေးသားထုတျဖေါျ ပွောဆိုခှင့ျနဲ့ပတျသကျပွီးတော့၊ စပွီး အာဏာသိမျးကတညျးက တောျတောျလေး ထိခိုကျခဲ့တယျလို့ပဲ မွငျပါတယျ။ "

အမရေိကနျစာရေးဆရားမြားအသငျးအနနေဲ့ လကျရှိမွနျမာနိုငျငံမှာ ဖမျးဆီးထားတဲ့ စာရေးဆရာတှအေားလုံး ွုပနျလညျ လှှတျပေးဖို့တောငျးဆိုကွောငျးနဲ့ လကျရှိမွနျမာပွညျတှငျးပွညျပမှာ ရှိနတေဲ့စာရေးဆရာတှေ အားလုံးကလညျး မွနျမာပွညျမှာ လှတျလပျစှာ ရေးသားဖေါျပွခှင့ျအတှကျ ဆကျလကျ လုပျဆောငျကွဦးမှာပါလို့ အစီရငျခံစာ ထုတျပွနျရာမှာ ပါဝငျခဲ့တဲ့ Karin Karlekar ကပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။