Zawgyi/ Unicode
မြန်မာ့စွမ်းအင်ကဏ္ဍအတွက် ပြန်ပြည့်မြဲ လေစွမ်းအင်
(Zawgyi)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အဓိက လိုအပ်နေတဲ့ စွမ်းအင်ကဏ္ဍလိုအပ်ချက်ကို လေစွမ်းအင်လို ပြန်ပြည့်မြဲစွမ်းအင်နဲ့ ဖြည့်ဆည်းပေး နိုင်ပါသလား။ ဂျပန်အဏ္ဏဝါဘူမိသိပ္ပံနဲ့ နည်းပညာဌာန (JAMSTEC) က ဒေါက်တာမိုးကျော်သူကို ဒေါ်ခင်မျိုးသက်က မေးမြန်းထားပါတယ်။
မေး။ ။ “အခု မြန်မာနိုင်ငံမှာ စွမ်းအင်က အတော်လိုအပ်နေပါတယ်။ လေစွမ်းအင်ကို မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပြောင်းပြီး သုံးမယ်ဆိုရင် သုံးလို့ ဖြစ်ပါ့မလား ပြောပြပေးပါ။”
ဒေါက်တာမိုးကျော်သူ။ ။ “ဟုတ်ကဲ့ခင်ဗျ။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လျှပ်စစ်က အရေးတကြီးပေါ့နော်။ အဓိက လိုအပ်နေတယ် ဆိုတာ မှန်ပါတယ်။ အဲဒါအတွက်ကို ကျနော်တို့ ရေအားလ ျှပ်စစ်ကို သုံးနေတာလည်း နှစ်ပေါင်းကို ၆၀ လောက် ရှိပြီပေါ့နော်။ အဲဒီ အပိုင်းကလည်း ရေအားလ ျှပ်စစ်က တည်ဆောက်ရတာ ဟိုးအရင်တုန်းကတော့ အကောင်းဆုံး ဖြစ်ခဲ့ပေမယ့် အခုအချိန်မှာတော့ ပတ်ဝန်းကျင်အတွက်လည်း ထိန်းသိမ်းရတာ ခက်သလို ဘေးအန္တရာယ် ရှိတဲ့ အပိုင်းလေးးတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ကုန်ကျစားရိတ်တွေလည်း ရှိတာပေါ့နော်။ အဲဒီတော့ အဲဒါလေးတွေ တွဲပြီး စဉ်းစားတဲ့ အချိန်မှာ ဒီပတ်ဝန်းကျင်လည်း သန့်ရှင်းတဲ့ ဥစ္စာ၊ ဆိုလာ ကိုလည်း အသုံးပြုလာသလို ဆိုလာပြီးတော့ ဒုတိယကုန်ကျစားရိတ်နည်းပြီး တွက်ခြေကိုက်ပြီး ပတ်ဝန်းကျင်အတွက်လည်း အရမ်းကို ကောင်းတဲ့ လေအား- လေအားပေါ့နော်၊ လေအားက အခုဆို အရမ်းကို ခေတ်စားလာပါတယ်။"
"ခေတ်စားလာတဲ့ အတွက် ဂျပန်မှာဆိုရင်လည်း အခု အရေးတကြီး စပြီးတော့ ပြင်ဆင်လာပါပြီ။ အရင်က မသုံးခဲ့ပေမယ့်။ ဆိုတော့ အဲဒီအပိုင်းလေး တွေကို ကျနော်တို့လည်း ထဲထဲဝင်ဝင် စပြီး လုပ်တဲံ အပိုင်းလေးတွေပါလာလို့ စိတ်ဝင်စားလို့ နှိုင်းယှဉ်ကြည့်မိတော့ - မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဖြစ်နိုင်ပေမယ့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့လို၊ လေအားလ ျှပ်စစ်ကို အဓိက သုံးနေတဲ့ မြောက်ဖက်က Scandinavia နိုင်ငံတွေ၊ ဂျာမဏီတို့၊ အင်္ဂလန်တို့လို နိုင်ငံတွေလောက်၊ နယ်သာလန်တို့ ဘယ်လ်ဂျီယံတို့လို နိုင်ငံတွေလောက် လေအားက စိတ်တိုင်းကျစရာတော့ မရှိဘူး။ ဒါပေမယ့် ရေရှည်မှာတော့ ကျနော်တို့ အတွက်က အခုကတည်းက စပြီးပြင်ဆင်၊ ပြင်ဆင်ပြီးတော့ ရေရှည်မှာတော့ သုံးနိုင်မယ် ဆိုတာကတော့ သေချာပါတယ်။”
မေး။. ။ “ဒီလေအား လ ျှပ်စစ်ကို မြန်မာနိုင်ငံမှာ သုံးမယ်ဆိုရင် ဘယ်လိုစပြီးပြင်ဆင်ဖို့ လိုပါသလဲ။”
ဒေါက်တာမိုးကျော်သူ။. ။“မြန်မာနိုင်ငံအတွက်က ပြင်ဆင်ဖို့ အထူးသဖြင့် လိုအပ်ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လည်း ဆိုတော့ ဒီလေအားလ ျှပ်စစ် ရှိတဲ့ သုံးနိုင်မယ့် နေရာတွေက ကမ်းရိုးတန်း တကျောတွေပါ ခင်ဗျ။ ကမ်းရိုးတန်း တကျောတွေမှာ သေချာ စံနစ်တကျ ဘူမိဗေဒမြေပုံ ထုတ်ထားပြီးတော့ မြေကြီးရဲ့ ခံနိုင်ရည်စွမ်းအား မြေကြီးရဲ့ တည်ငြိမ်မှု အပိုင်းတွေကို သေချာ မြေပုံထုတ်ထားဖို့ လိုအပ်သလို၊ ရေထဲကို နဲနဲ ဆင်းလိုက်ပြီဆိုရင် ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာက မြေပုံတို့ဘာတို့ စံနစ်တကျ ထုတ်ထားတာ မရှိတဲ့ အတွက်ကြောင့် အဲဒီ အပိုင်းတွေက အများကြီး လိုအပ်ပါတယ်။ အခု ဂျပန်နိုင်ငံမှာ အခက်အခဲဖြစ်နေတာ လည်း အဲဒီ အပိုင်းပါပဲ။ ဒီ ရေထဲမှာ ကမ်းစပ်မှာ ရှိတဲ့ နေရာတွေမှာ ဆောက်မယ် ဆိုရင် လေအားလည်း ပိုရတဲ့ အတွက်ကြောင့် ပိုပြီး ကောင်းမယ် ဆိုပေမယ့်၊ အဲဒီအပိုင်းမှာ အခြေခံကျတဲ့ မြေပုံက မရှိဘူး ဆိုတော့ ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍကနေ လုပ်ဖို့ ဆိုတာက အတော်ကို ခက်ခဲပါတယ်။ ဆိုတော့ အဲဒီ အပိုင်းကို မြန်မာနိုင်ငံမှာ စပြီ ပြင်မယ်ဆိုရင်၊ အခုအချိန်က စပြီး ပြင်မယ် ဆိုရင် နောက် ၅ နှစ်ကနေ ၁၀ နှစ်လောက် ကြာမှာပါ။ အဲဒီ အပိုင်းတွေက။ ပုံမှန်က လေအားလ ျှပ်စစ်ရဲ့ ဒီတိုင်ကြီးတွေ တခုပြီး တခုရဲ့ ဓါတ်အားထုတ်တဲ့ ဟာ တခုချင်း တခုချင်းကို လုပ်ဖို့ အတွက်ကလည်း စပြီး အကြမ်းဖျင်း လေအား တွက်ချက်တာနဲ့ ညီတဲ့ ခံနိုင်ရည် တို့ကို တွက်တဲ့ဥစ္စာ၊ မြေပုံထုတ်တာနဲ့ ပြင်ဆင်တာတွေ အားလုံးဟာ ၃ နှစ်ကနေ ၅ နှစ် ကျော် အထိလောက် ကြာပါတယ် ခင်ဗျ။ အဲဒါ အတွက်ကြောင့် အခုကနေ စပြီး ပြင်ဆင်မယ် ဆိုရင်တော့ အနေတော်လောက် ဖြစ်မယ်လို့ မြင်ပါတယ်။”
မေး။. ။“ဟုတ်ကဲ့။ ပြင်ဆင်မယ် ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဘယ်အပိုင်းတွေက ဒီ လေအား လ ျှပ်စစ်ထုတ်ဖို့ အတွက် ကောင်းတဲ့ နေရာတွေ ပါလဲ။”
ဒေါက်တာမိုးကျော်သူ။. ။“ဟုတ်ကဲ ခင်ဗျ။ နိုင်ငံတကာ ဒီစွမ်းအင် အကြံပေးအဖွဲ့ တွေက ဒီ ၂၀၁၅ နဲ့ ၁၆ ခုနှစ်မှာ ကျန်ခဲ့တဲ့ ပြည်သူ့အစိုးရဆီကို အစီရင်ခံစာ တင်ထားးတဲ့ဥစ္စာမှာ စံနစ်တကျ သေချာ တိုင်းတာ ထားးတဲ့ မြေပုံတွေလည်း ရှိနေပါတယ်ခင်ဗျ။ အခု ပြထားတဲ့ ဒုတိယ မြေပုံမှာလည်း ပြနေပါတယ်။ ဆိုတော့ ရခိုင်ကနေ စပြီးတော့ပေါ့နော်။ ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်း တကျောလုံးက အကောင်းဆုံး နေရာထဲမှာ. ပါတယ်။ ပြိးတော့ ဧရာဝတီ မြစ်ဝကျွန်းပေါ်က ကမ်းရိုးတန်း နေရာတွေ။ ပြီးတော့ မွန်ကနေ သွားပြီးတော့ တနင်္သာရီ ကမ်းရိုတန်း တလေ ျှာက် ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်း တကျောပါပဲ ခင်ဗျ။
တောင်ပေါ်ဒေသတွေကတော့ အများစုက လေအား ကောင်းတယ်လို့ တွက်ချက် မထားပါဘူး။ လေအားလ ျှပ်စစ် ထုတ်လောက်အောင် မကောင်းပါဘူး။ လေက မြေပြန့်ထက်စာရင်တော့ ပိုပြင်းရင် ပြင်းမယ်။ တနေရာပဲ ရှိပါတယ်။ မြောက်ဘက်က ပူတာအို ပတ်ဝန်းကျင်ပေါ့နော်။ မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ဘက် ပူတာအို. ပတ်ဝန်းကျင် တကျောကတော့ လေအား ကောင်းတယ်လို့ မြေပုံထဲမှာလည်း ဖေါ်ပြထားပါတယ်”
မေးး. ။“ဒီ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လေအားလ ျှပ်စစ် သုံးဖို့အတွက် နေရာတွေ တည်ဆောက်မယ် ဆိုရင် ဘယ်လိုမျိုး ပုံစံနဲ့ စပြီးတည်ဆောက်ရမလဲ ရှင်းပြပေးပါ။”
ဒေါက်တာမိုးကျော်သူ။. ။“အဲ ပထမတော့ လေအားကောင်းတယ် မကောင်းဘူး ဆိုတာကို နှစ်နဲ့ လနဲ့ချီပြီးတော့ တိုင်းတာဖို့ လိုပါတယ်။ စံနစ်တကျပေ့ါ။ တိတိကျကျ တွက်နိုင်မှ ကောင်းနိုင်တယ် ဆိုတာ သူက လေအားထုတ်တာက သူက တိုင်ထောင်တဲ့ နေရာမှာ တိုင် တခု တခုချင်း ကနေပြီးတော့မှ ဒလက်တွေလာမယ်။ တာဘိုင်လို့ခေါ်တဲ့ ဒလက် အကြီးကြီးတွေ လာမယ်။ ပြီးရင် တိုင်ကနေပြီးတော့မှ စံနစ်တကျ ကြိုတွေနဲ့သွယ်တန်းပြီးတော့ အားကို ထုတ်တဲ့သဘောပါ။ အဲဒီတော့ ဆောက်လုပ်တဲ့ နေရာ မှားသွားမယ် ဆိုရင် ဒီတိုင်ကို ရွှေ့ဖို့မလွယ်သလို နောက်ပိုင်းမှာ မြေခွင့်ပြုချက်တို့၊ ပိုင်ဆိုင်မှုတို့ ဘာတို့မှာ အခက်အခဲတွေ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အတွက် အဲဒီၤအပိုင်းကို အများစုက ကုန်းပေါ်မှာတောင် ၂ နှစ်ကနေ ြ့ပီးတော့ ၅ နှစ်လောက်ကြာတဲ့ ပြင်ဆင်မှုက ကြာတတ်ပါတယ်။ အဲဒီတော့ မြေကြီးရဲ့ ခံနိုင်ရည် အပိုင်းရယ်၊ လေအားရဲ့ အပိုင်းရယ်ကို စောင့်ပြီးတော့ monitor လုပ်ပြီးတော့ တိုင်းမယ်။ ပြီးတဲ့ နောက်မှာမှ သေချာ စံနစ်တကျ အစီရင်ခံစာနဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှု အနည်းဆုံး ဖြစ်တဲ့ ပုံစံနဲ့ဆောက်ပါမယ် ဆိုတဲ့ အစိုးရ သို့မဟုတ် နယ်မြေဒေသ မြေကြီးရဲ့ ပိုင်ရှင်တွေ ဆီမှာ ခွင့်ပြူချက် တွေယူမယ်။ စာချုပ်တွေ ချုပ်မယ်။ ငွေတွေ ချေးမယ်ဆိုပြီး နောက်ထပ် ၂ နှစ် ၃ နှစ် ပြီးမှ တည်ဆောက်တဲ့ အပိုင်းကို သွားပါမယ်။
တည်ဆောက်တဲ့ အပိုင်းမှာလည်း ဒလက်ကြီးတွေက ပုံထဲမှာ ပြထားသလို အကြီးကြီးတွေပါ ခင်ဗျ။ အကြီးကြီးတွေက ရေရှည်မှာ ထုတ်မယ့် အား ကောင်းသလို လေအားလည်း ကောင်းတယ် ပေါ့နော်။ ဆိုတော့ အဲဒီလို အကြီးကြီးတွေ တည်ဆောက်ဖို့ အတွက်က တစစီကို ဆက်ပြီး တပ်တာမျိုး မဟုတ်ပဲနဲ့ တခုထည်းအနေနဲ့ ခိုင်ခိုင်မာမာ ဖြစ်အောင် ထုတ်လုပ်ရတာမို့ ကျနော်တို့က ဘယ်ကနေ ဝယ်မှာလည်။ နော်ဝေကနေ ဝယ်မယ် ဆိုရင် အဝေးကြီးလာရမယ်။ ကုန်ကျစားရိတ်ကလည်းများမယ်။ ဒါပေမယ့် ကောင်းတာလေး တခုတော့ ရှိတာပေါ့နော်။ တရုတ်နိုင်ငံက ပြီးခဲ့ဲတဲ့ ၅ နှစ်လောက် အတွင်းမှာ အကြီးအကျယ်ကို တပ်ဆင် ပြောင်းလဲနေတဲ့ အတွက်ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံ ထုတ်ပစ္စည်းတွေကို လွယ်လွယ်ကူကူနဲ့ ဈေသက်သက်သာသာ ရနိုင်တယ် ဆိုတာက ကောင်တဲ့ သတင်းပါ။”
မေး။ ။ “ဟုတ်ကဲ့။ အခု လေအားလ ျှပ်စစ်ကို ဘာကြောင့်များ အကြံပြုတာပါလဲ။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေမှာ ဘယ်လို ပြောင်းလဲသုံးလာလို့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက်ကိုပါ ဒါမျိုး အကြံပေးတာပါလဲ။”
ဒေါက်တာမိုးကျော်သူ။ ။“ဟုတ်ကဲ့ခင်ဗျ။ အဓိကကတော့ ကုန်ကျစားရိတ်ပါ။ ကုန်ကျစားရိတ်က ဒီလေအားလ ျှပ်စစ်က ကုန်ကျစားရိတ်က အခုဆို ကမ္ဘာမှာ ဆိုလာပြီးရင် ဒုတိယ အနည်းဆုံး အဆင့်အထိ ရောက်လာနေပြီ။ နောက်ပြီး မြန်မာပြည်မှာ လက်ရှိပေးနေရတဲ့ လ ျှပ်စစ် မီတာခထက် နဲနဲပဲ ပိုများတယ်။ လေအားလ ျှပ်စစ်က။”
မေး။ ။“ဆိုတော့ ဒီလိုမျိုး မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ လ ျှပ်စစ်ကို ပေါပေါများများ သုံးနိုင်အောင်အတွက် ဘာတွေ လုပ်သင့်လည်း နဲနဲ ခြုံပြီး ပြောပြပါ။”
ဒေါက်တာမိုးကျော်သူ။ ။ “ ဒီနေ့ ပြောတဲ့ ခေါင်းစဉ်ရဲ့ အဓိကအပိုင်းပါပဲ။ ပြန်ပြည့်မြဲ စွမ်းအင်ဆိုတဲ့ အပိုင်းကို ကျနော်တို့ ပြောင်းရပါမယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အဓိက ကောင်းတဲ့အချက်က ဆိုလာကို အဓိကရမှာက မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း။ ပြီးတော့ လေအားလ ျှပ်စစ် ရမယ့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသ၊ ပြီးတော့ ရေအားလ ျှပ်စစ်ရတဲ့ ရှမ်းပြည်နယ် အရှေ့မြောက်ပိုင်းနဲ့ မြောက်ပိုင်းဒေသတွေဆိုတော့။ ဒေသတွေက မထပ်တဲ့ အတွက်ကြောင့် အဲဒီ အပိုင်းတွေကို ခွဲခြားပြီးလုပ်မယ် ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံက smart grid လို့ခေါ်တာ ပေါ့နော်။ လ ျှပ်စစ်ကို တကယ့်ကို ပြန်ပြည့်မြဲစွမ်းအင်ကို ရတဲ့ အပြင်ကို သူ့ဟာသူ စံနစ်တကျလေး သုံးသွားမယ် ဆိုရင် အာဆီယံထဲမှာလည်း ထိပ် ကို ရောက်နိုင်တယ်လို့ မြင်ပါတယ် ခင်ဗျ။"
မြန်မာနိုင်ငံမှာ အဓိက လိုအပ်နေတဲ့ စွမ်းအင်ကဏ္ဍ အတွက် လေအားလ ျှပ်စစ်ကို အားကိုးနိုင်တဲ့ အကြောင်း ဒေါက်တာမိုးကျော်သူက ပြောပြခဲ့တာပါ။
Unicode
မွနျမာ့စှမျးအငျကဏ်ဍအတှကျ ပွနျပွည့ျမွဲ လစှေမျးအငျ
မွနျမာနိုငျငံမှာ အဓိက လိုအပျနတေဲ့ စှမျးအငျကဏ်ဍလိုအပျခကြျကို လစှေမျးအငျလို ပွနျပွည့ျမွဲစှမျးအငျနဲ့ ဖွည့ျဆညျးပေး နိုငျပါသလား။ ဂပြနျအဏ်ဏဝါဘူမိသိပ်ပံနဲ့ နညျးပညာဌာန (JAMSTEC) က ဒေါကျတာမိုးကြောျသူကို ဒေါျခငျမြိုးသကျက မေးမွနျးထားပါတယျ။
မေး။ ။ “အခု မွနျမာနိုငျငံမှာ စှမျးအငျက အတောျလိုအပျနပေါတယျ။ လစှေမျးအငျကို မွနျမာနိုငျငံမှာ ပွောငျးပွီး သုံးမယျဆိုရငျ သုံးလို့ ဖွဈပါ့မလား ပွောပွပေးပါ။”
ဒေါကျတာမိုးကြောျသူ။ ။ “ဟုတျကဲ့ခငျဗြ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ လြှပျစဈက အရေးတကွီးပေါ့နောျ။ အဓိက လိုအပျနတေယျ ဆိုတာ မှနျပါတယျ။ အဲဒါအတှကျကို ကနြောျတို့ ရအေားလ ြှပျစဈကို သုံးနတောလညျး နှဈပေါငျးကို ၆၀ လောကျ ရှိပွီပေါ့နောျ။ အဲဒီ အပိုငျးကလညျး ရအေားလ ြှပျစဈက တညျဆောကျရတာ ဟိုးအရငျတုနျးကတော့ အကောငျးဆုံး ဖွဈခဲ့ပမေယ့ျ အခုအခြိနျမှာတော့ ပတျဝနျးကငြျအတှကျလညျး ထိနျးသိမျးရတာ ခကျသလို ဘေးအန်တရာယျ ရှိတဲ့ အပိုငျးလေးးတှလေညျး ရှိပါတယျ။ ကုနျကစြားရိတျတှလေညျး ရှိတာပေါ့နောျ။ အဲဒီတော့ အဲဒါလေးတှေ တှဲပွီး စဉျးစားတဲ့ အခြိနျမှာ ဒီပတျဝနျးကငြျလညျး သန့ျရှငျးတဲ့ ဥစ်စာ၊ ဆိုလာ ကိုလညျး အသုံးပွုလာသလို ဆိုလာပွီးတော့ ဒုတိယကုနျကစြားရိတျနညျးပွီး တှကျခွကေိုကျပွီး ပတျဝနျးကငြျအတှကျလညျး အရမျးကို ကောငျးတဲ့ လအေား- လအေားပေါ့နောျ၊ လအေားက အခုဆို အရမျးကို ခတျေစားလာပါတယျ။"
"ခတျေစားလာတဲ့ အတှကျ ဂပြနျမှာဆိုရငျလညျး အခု အရေးတကွီး စပွီးတော့ ပွငျဆငျလာပါပွီ။ အရငျက မသုံးခဲ့ပမေယ့ျ။ ဆိုတော့ အဲဒီအပိုငျးလေး တှကေို ကနြောျတို့လညျး ထဲထဲဝငျဝငျ စပွီး လုပျတဲံ အပိုငျးလေးတှပေါလာလို့ စိတျဝငျစားလို့ နှိုငျးယှဉျကွည့ျမိတော့ - မွနျမာနိုငျငံမှာ ဖွဈနိုငျပါတယျ။ ဖွဈနိုငျပမေယ့ျ ဂပြနျနိုငျငံတို့လို၊ လအေားလ ြှပျစဈကို အဓိက သုံးနတေဲ့ မွောကျဖကျက Scandinavia နိုငျငံတှေ၊ ဂြာမဏီတို့၊ အငျ်ဂလနျတို့လို နိုငျငံတှလေောကျ၊ နယျသာလနျတို့ ဘယျလျဂြီယံတို့လို နိုငျငံတှလေောကျ လအေားက စိတျတိုငျးကစြရာတော့ မရှိဘူး။ ဒါပမေယ့ျ ရရှေညျမှာတော့ ကနြောျတို့ အတှကျက အခုကတညျးက စပွီးပွငျဆငျ၊ ပွငျဆငျပွီးတော့ ရရှေညျမှာတော့ သုံးနိုငျမယျ ဆိုတာကတော့ သခြောပါတယျ။”
မေး။. ။ “ဒီလအေား လ ြှပျစဈကို မွနျမာနိုငျငံမှာ သုံးမယျဆိုရငျ ဘယျလိုစပွီးပွငျဆငျဖို့ လိုပါသလဲ။”
ဒေါကျတာမိုးကြောျသူ။. ။“မွနျမာနိုငျငံအတှကျက ပွငျဆငျဖို့ အထူးသဖွင့ျ လိုအပျပါတယျ။ ဘာကွောင့ျလညျး ဆိုတော့ ဒီလအေားလ ြှပျစဈ ရှိတဲ့ သုံးနိုငျမယ့ျ နရောတှကေ ကမျးရိုးတနျး တကြောတှပေါ ခငျဗြ။ ကမျးရိုးတနျး တကြောတှမှော သခြော စံနဈတကြ ဘူမိဗဒေမွပေုံ ထုတျထားပွီးတော့ မွကွေီးရဲ့ ခံနိုငျရညျစှမျးအား မွကွေီးရဲ့ တညျငွိမျမှု အပိုငျးတှကေို သခြော မွပေုံထုတျထားဖို့ လိုအပျသလို၊ ရထေဲကို နဲနဲ ဆငျးလိုကျပွီဆိုရငျ ကနြောျတို့ မွနျမာနိုငျငံမှာက မွပေုံတို့ဘာတို့ စံနဈတကြ ထုတျထားတာ မရှိတဲ့ အတှကျကွောင့ျ အဲဒီ အပိုငျးတှကေ အမြားကွီး လိုအပျပါတယျ။ အခု ဂပြနျနိုငျငံမှာ အခကျအခဲဖွဈနတော လညျး အဲဒီ အပိုငျးပါပဲ။ ဒီ ရထေဲမှာ ကမျးစပျမှာ ရှိတဲ့ နရောတှမှော ဆောကျမယျ ဆိုရငျ လအေားလညျး ပိုရတဲ့ အတှကျကွောင့ျ ပိုပွီး ကောငျးမယျ ဆိုပမေယ့ျ၊ အဲဒီအပိုငျးမှာ အခွခေံကတြဲ့ မွပေုံက မရှိဘူး ဆိုတော့ ပုဂ်ဂလိက ကဏ်ဍကနေ လုပျဖို့ ဆိုတာက အတောျကို ခကျခဲပါတယျ။ ဆိုတော့ အဲဒီ အပိုငျးကို မွနျမာနိုငျငံမှာ စပွီ ပွငျမယျဆိုရငျ၊ အခုအခြိနျက စပွီး ပွငျမယျ ဆိုရငျ နောကျ ၅ နှဈကနေ ၁၀ နှဈလောကျ ကွာမှာပါ။ အဲဒီ အပိုငျးတှကေ။ ပုံမှနျက လအေားလ ြှပျစဈရဲ့ ဒီတိုငျကွီးတှေ တခုပွီး တခုရဲ့ ဓါတျအားထုတျတဲ့ ဟာ တခုခငြျး တခုခငြျးကို လုပျဖို့ အတှကျကလညျး စပွီး အကွမျးဖငြျး လအေား တှကျခကြျတာနဲ့ ညီတဲ့ ခံနိုငျရညျ တို့ကို တှကျတဲ့ဥစ်စာ၊ မွပေုံထုတျတာနဲ့ ပွငျဆငျတာတှေ အားလုံးဟာ ၃ နှဈကနေ ၅ နှဈ ကြောျ အထိလောကျ ကွာပါတယျ ခငျဗြ။ အဲဒါ အတှကျကွောင့ျ အခုကနေ စပွီး ပွငျဆငျမယျ ဆိုရငျတော့ အနတေောျလောကျ ဖွဈမယျလို့ မွငျပါတယျ။”
မေး။. ။“ဟုတျကဲ့။ ပွငျဆငျမယျ ဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ဘယျအပိုငျးတှကေ ဒီ လအေား လ ြှပျစဈထုတျဖို့ အတှကျ ကောငျးတဲ့ နရောတှေ ပါလဲ။”
ဒေါကျတာမိုးကြောျသူ။. ။“ဟုတျကဲ ခငျဗြ။ နိုငျငံတကာ ဒီစှမျးအငျ အကွံပေးအဖှဲ့ တှကေ ဒီ ၂၀၁၅ နဲ့ ၁၆ ခုနှဈမှာ ကနြျခဲ့တဲ့ ပွညျသူ့အစိုးရဆီကို အစီရငျခံစာ တငျထားးတဲ့ဥစ်စာမှာ စံနဈတကြ သခြော တိုငျးတာ ထားးတဲ့ မွပေုံတှလေညျး ရှိနပေါတယျခငျဗြ။ အခု ပွထားတဲ့ ဒုတိယ မွပေုံမှာလညျး ပွနပေါတယျ။ ဆိုတော့ ရခိုငျကနေ စပွီးတော့ပေါ့နောျ။ ရခိုငျကမျးရိုးတနျး တကြောလုံးက အကောငျးဆုံး နရောထဲမှာ. ပါတယျ။ ပွိးတော့ ဧရာဝတီ မွဈဝကြှနျးပေါျက ကမျးရိုးတနျး နရောတှေ။ ပွီးတော့ မှနျကနေ သှားပွီးတော့ တနငျ်သာရီ ကမျးရိုတနျး တလေ ြှာကျ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ပငျလယျကမျးရိုးတနျး တကြောပါပဲ ခငျဗြ။
တောငျပေါျဒသေတှကေတော့ အမြားစုက လအေား ကောငျးတယျလို့ တှကျခကြျ မထားပါဘူး။ လအေားလ ြှပျစဈ ထုတျလောကျအောငျ မကောငျးပါဘူး။ လကေ မွပွေန့ျထကျစာရငျတော့ ပိုပွငျးရငျ ပွငျးမယျ။ တနရောပဲ ရှိပါတယျ။ မွောကျဘကျက ပူတာအို ပတျဝနျးကငြျပေါ့နောျ။ မွနျမာနိုငျငံမွောကျဘကျ ပူတာအို. ပတျဝနျးကငြျ တကြောကတော့ လအေား ကောငျးတယျလို့ မွပေုံထဲမှာလညျး ဖေါျပွထားပါတယျ”
မေးး. ။“ဒီ မွနျမာနိုငျငံမှာ လအေားလ ြှပျစဈ သုံးဖို့အတှကျ နရောတှေ တညျဆောကျမယျ ဆိုရငျ ဘယျလိုမြိုး ပုံစံနဲ့ စပွီးတညျဆောကျရမလဲ ရှငျးပွပေးပါ။”
ဒေါကျတာမိုးကြောျသူ။. ။“အဲ ပထမတော့ လအေားကောငျးတယျ မကောငျးဘူး ဆိုတာကို နှဈနဲ့ လနဲ့ခြီပွီးတော့ တိုငျးတာဖို့ လိုပါတယျ။ စံနဈတကပြေ့ါ။ တိတိကကြြ တှကျနိုငျမှ ကောငျးနိုငျတယျ ဆိုတာ သူက လအေားထုတျတာက သူက တိုငျထောငျတဲ့ နရောမှာ တိုငျ တခု တခုခငြျး ကနပွေီးတော့မှ ဒလကျတှလောမယျ။ တာဘိုငျလို့ခေါျတဲ့ ဒလကျ အကွီးကွီးတှေ လာမယျ။ ပွီးရငျ တိုငျကနပွေီးတော့မှ စံနဈတကြ ကွိုတှနေဲ့သှယျတနျးပွီးတော့ အားကို ထုတျတဲ့သဘောပါ။ အဲဒီတော့ ဆောကျလုပျတဲ့ နရော မှားသှားမယျ ဆိုရငျ ဒီတိုငျကို ရှှေ့ဖို့မလှယျသလို နောကျပိုငျးမှာ မွခှေင့ျပွုခကြျတို့၊ ပိုငျဆိုငျမှုတို့ ဘာတို့မှာ အခကျအခဲတှေ ဖွဈလာနိုငျတဲ့ အတှကျ အဲဒီၤအပိုငျးကို အမြားစုက ကုနျးပေါျမှာတောငျ ၂ နှဈကနေ ွ့ပီးတော့ ၅ နှဈလောကျကွာတဲ့ ပွငျဆငျမှုက ကွာတတျပါတယျ။ အဲဒီတော့ မွကွေီးရဲ့ ခံနိုငျရညျ အပိုငျးရယျ၊ လအေားရဲ့ အပိုငျးရယျကို စောင့ျပွီးတော့ monitor လုပျပွီးတော့ တိုငျးမယျ။ ပွီးတဲ့ နောကျမှာမှ သခြော စံနဈတကြ အစီရငျခံစာနဲ့ ပတျဝနျးကငြျနဲ့ပတျသကျပွီး ပတျဝနျးကငြျထိခိုကျမှု အနညျးဆုံး ဖွဈတဲ့ ပုံစံနဲ့ဆောကျပါမယျ ဆိုတဲ့ အစိုးရ သို့မဟုတျ နယျမွဒေသေ မွကွေီးရဲ့ ပိုငျရှငျတှေ ဆီမှာ ခှင့ျပွူခကြျ တှယေူမယျ။ စာခြုပျတှေ ခြုပျမယျ။ ငှတှေေ ခြေးမယျဆိုပွီး နောကျထပျ ၂ နှဈ ၃ နှဈ ပွီးမှ တညျဆောကျတဲ့ အပိုငျးကို သှားပါမယျ။
တညျဆောကျတဲ့ အပိုငျးမှာလညျး ဒလကျကွီးတှကေ ပုံထဲမှာ ပွထားသလို အကွီးကွီးတှပေါ ခငျဗြ။ အကွီးကွီးတှကေ ရရှေညျမှာ ထုတျမယ့ျ အား ကောငျးသလို လအေားလညျး ကောငျးတယျ ပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ အဲဒီလို အကွီးကွီးတှေ တညျဆောကျဖို့ အတှကျက တစစီကို ဆကျပွီး တပျတာမြိုး မဟုတျပဲနဲ့ တခုထညျးအနနေဲ့ ခိုငျခိုငျမာမာ ဖွဈအောငျ ထုတျလုပျရတာမို့ ကနြောျတို့က ဘယျကနေ ဝယျမှာလညျ။ နောျဝကေနေ ဝယျမယျ ဆိုရငျ အဝေးကွီးလာရမယျ။ ကုနျကစြားရိတျကလညျးမြားမယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကောငျးတာလေး တခုတော့ ရှိတာပေါ့နောျ။ တရုတျနိုငျငံက ပွီးခဲ့ဲတဲ့ ၅ နှဈလောကျ အတှငျးမှာ အကွီးအကယြျကို တပျဆငျ ပွောငျးလဲနတေဲ့ အတှကျကွောင့ျ တရုတျနိုငျငံ ထုတျပစ်စညျးတှကေို လှယျလှယျကူကူနဲ့ ဈသေကျသကျသာသာ ရနိုငျတယျ ဆိုတာက ကောငျတဲ့ သတငျးပါ။”
မေး။ ။ “ဟုတျကဲ့။ အခု လအေားလ ြှပျစဈကို ဘာကွောင့ျမြား အကွံပွုတာပါလဲ။ ကမ်ဘာ့နိုငျငံတှမှော ဘယျလို ပွောငျးလဲသုံးလာလို့ မွနျမာနိုငျငံအတှကျကိုပါ ဒါမြိုး အကွံပေးတာပါလဲ။”
ဒေါကျတာမိုးကြောျသူ။ ။“ဟုတျကဲ့ခငျဗြ။ အဓိကကတော့ ကုနျကစြားရိတျပါ။ ကုနျကစြားရိတျက ဒီလအေားလ ြှပျစဈက ကုနျကစြားရိတျက အခုဆို ကမ်ဘာမှာ ဆိုလာပွီးရငျ ဒုတိယ အနညျးဆုံး အဆင့ျအထိ ရောကျလာနပွေီ။ နောကျပွီး မွနျမာပွညျမှာ လကျရှိပေးနရေတဲ့ လ ြှပျစဈ မီတာခထကျ နဲနဲပဲ ပိုမြားတယျ။ လအေားလ ြှပျစဈက။”
မေး။ ။“ဆိုတော့ ဒီလိုမြိုး မွနျမာနိုငျငံသားတှေ လ ြှပျစဈကို ပေါပေါမြားမြား သုံးနိုငျအောငျအတှကျ ဘာတှေ လုပျသင့ျလညျး နဲနဲ ခွုံပွီး ပွောပွပါ။”
ဒေါကျတာမိုးကြောျသူ။ ။ “ ဒီနေ့ ပွောတဲ့ ခေါငျးစဉျရဲ့ အဓိကအပိုငျးပါပဲ။ ပွနျပွည့ျမွဲ စှမျးအငျဆိုတဲ့ အပိုငျးကို ကနြောျတို့ ပွောငျးရပါမယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အဓိက ကောငျးတဲ့အခကြျက ဆိုလာကို အဓိကရမှာက မွနျမာနိုငျငံ အလယျပိုငျး။ ပွီးတော့ လအေားလ ြှပျစဈ ရမယ့ျ ကမျးရိုးတနျးဒသေ၊ ပွီးတော့ ရအေားလ ြှပျစဈရတဲ့ ရှမျးပွညျနယျ အရှေ့မွောကျပိုငျးနဲ့ မွောကျပိုငျးဒသေတှဆေိုတော့။ ဒသေတှကေ မထပျတဲ့ အတှကျကွောင့ျ အဲဒီ အပိုငျးတှကေို ခှဲခွားပွီးလုပျမယျ ဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံက smart grid လို့ခေါျတာ ပေါ့နောျ။ လ ြှပျစဈကို တကယ့ျကို ပွနျပွည့ျမွဲစှမျးအငျကို ရတဲ့ အပွငျကို သူ့ဟာသူ စံနဈတကလြေး သုံးသှားမယျ ဆိုရငျ အာဆီယံထဲမှာလညျး ထိပျ ကို ရောကျနိုငျတယျလို့ မွငျပါတယျ ခငျဗြ။"
မွနျမာနိုငျငံမှာ အဓိက လိုအပျနတေဲ့ စှမျးအငျကဏ်ဍ အတှကျ လအေားလ ြှပျစဈကို အားကိုးနိုငျတဲ့ အကွောငျး ဒေါကျတာမိုးကြောျသူက ပွောပွခဲ့တာပါ။
