[Zawgyi/Unicode]
COVID-19 ကပ်ရောဂါကာလမှာ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်းမှာ နေရပ်စွန့်ခွာတိမ်းရှောင်နေသူတွေ အပါအဝင် ဒေသခံတွေ အခက်အခဲတွေ ကြုံနေရတဲ့အကြောင်း ပြောပြပေးပါမယ်။ ကိုဗစ်ကာလ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ပိုင်း မွန်တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ ကျန်းမာရေးနှင့် စားဝတ်နေရေးအတွက် အကူအညီလိုအပ်နေသူတွေ အများကြီးရှိနေကြပြီး အစိုးရရဲ့ ထောက်ပံ့မှုတွေမရနိုင်ဘဲ ဖြစ်နေကြတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအိမ့်သန္တာထွန်းက ပြောပြပေးပါမယ်။
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကာလမှာ စားဝတ်နေရေးအတွက် အခက်အခဲရှိနေကြတဲ့ ပုံမှန်ဝင်ငွေမရှိတဲ့ အခြေခံလူတန်းစားတွေအတွက် အစိုးရက ထောက်ပံ့ရိက္ခာတွေ၊ ထောက်ပံ့ကြေးတွေပေးတဲ့ အစီအစဉ်တွေ ရှိပေမဲ့ မွန်တိုင်းရင်းသား အများစုရှိရာ မြန်မာနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းဒေသမှာတော့ အခက်အခဲတွေ ကြုံနေရဆဲ ဖြစ်တယ်လို့ မွန်ပြည် လူ့အခွင့်အရေးဖောင်ဒေးရှင်းက ဒီကနေ့ ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြခဲ့တာပါ။ အထူးသဖြင့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေ ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ နယ်မြေတွေမှာ အကူအညီလိုအပ်နေသူတွေ အများအပြား ရှိနေတယ်လို့လည်း မွန်ပြည်နယ် လူ့အခွင့်အရေးဖောင်ဒေးရှင်းရဲ့ စီမံကိန်းညှိနှိုင်းရေးမှုး ဗညားအက်ဗန်က ပြောပါတယ်။
“ကျနော် ထင်တာ သူတို့က Government Control Area မဟုတ်တဲ့အခါကျတော့ စာရင်းက ထွေအုပ်တွေကောက်တာကိုး ထွေအုပ်တွေက တင်တဲ့အခါကျတော့ သူတို့ cooperation မရှိတာလား၊ အဲ့ဒါမျိုးပေါ့။ အဲ့ဒါကြောင့်မို့လို့ ကျနော်တို့ပြောချင်တာက သူတို့မသိဘူးဗျ။ သူတို့ရှိနေတယ်ဆိုတာ ကို ဒီက အစိုးရကော မွန်ပြည်သစ်ပါတီကလည်း သူတို့ မထောက်ပံ့နိုင်ဘူးလေ။ ပြီးတော့ အစိုးရရော၊ အလှူရှင်တွေကရော သူတို့ရှိနေတယ် သူတို့မှာ ဒီလို အခက်အခဲဖြစ်နေတယ်ဆိုတာကို မသိကြဘူး။ သူတို့လုပ်စရာရှိတာတော့ လုပ်နေကြတာပဲ အစိုးရလည်း သူထောက်ပံ့စရာရှိတာ ထောက်ပံ့နေတာပဲလေ။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ကို စဉ်စားတဲ့အထဲမှာ မပါဘူးပေါ့ခင်ဗျ။”
ကိုဗစ်ကာလမှာ အခက်ကြုံနေရသူတွေက အစိုးရက ပထမအကြိမ်ထောက်ပံ့တုန်းက ဒီဒေသကလူတွေ စာရင်းထဲမှာ မပါခဲ့ဘူးလို့လည်း ဗညားအက်ဗန်ကပြောပါတယ်။ အခုဒုတိယတစ်ကြိမ် ငွေသားထောက်ပံ့မယ့် အစီအစဉ်မှာတော့ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ ထိန်းချုပ်ဒေသက အိမ်ခြေ ၃,၀၀၀ လောက်ကို စာရင်းပေးထားတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
နိုင်ငံရပ်ခြားမှာ အလုပ်လုပ်နေကြတဲ့သူတွေကလည်း ကိုဗစ်ကြောင့် အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ပြီး နေရပ်ပြန်ခဲ့ရတာတွေရှိတာကြောင့် သူတို့တွေကို ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးဖို့နှင့် အစားအသောက်ထောက်ပံ့ဖို့အတွက်လည်း အခက်အခဲရှိနေကြတယ်လို့ အစီရင်ခံစာမှာရေးသား ထားပါတယ်။
ဧပြီလ ပထမပတ်လောက်မှာကိုပဲ နေရပ်ပြန်လာသူ အရေအတွက်က မွန်ပြည်နယ်တစ်ခုတည်းမှာ ၁၅,၀၀၀ ကျော် ရှိခဲ့တဲ့အတွက် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုအတွက် လိုအပ်ချက်တွေ ရှိနေကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း လိုအပ်ချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ဖို့ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုတွေမှာ အားနည်းချက်တွေ ရှိနေတယ်လို့လည်း ဗညားအက်ဗန်က ပြောပါတယ်။
“အစိုးရ မွန်ပြည်သစ်ပါတီနဲ့ ဖွဲ့ထားတဲ့ ကော်မတီရှိတယ်။ ဒီကိုဗစ် ကူညီစောင့်ရှောက်ဖို့ဆိုပြီးတော့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းကော်မတီတွေရှိတယ်။ အဲ့တော့ သူတို့အနေနဲ့ ပေါ်လစီ တစ်ခုတော့ သူတို့ရှိသင့်တယ်ပေ့ါနော်။ အစိုးရကတော့ သူ့ပေါ်လစီရှိပြီးသားပဲ ဒီတိုင်းရင်သားလက် နက်ကိုင်တွေရဲ့ လက်အောက်မှာ ရှိတဲ့ကျေးရွောတွေအတွက်ကို ထောက်ပံ့ကြေးပေးဖို့ဆိုရင် ဒီလူတွေကိုပါ ထည့်ပြီးတော့ ပေါ်လစီတွေဆွဲဖို့လိုတယ် အစိုးရက၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီကိုလည်း စာရင်းကောက် ခိုင်းပြီးတော့ အဲ့တာကိုပေး၊ အဲ့ဒါမှပဲ တန်းတူညီမျှမှုရှိမယ်။ သူတို့မှာ နဂိုပူးပေါင်းပြီးသား ကော်မတီ ရှိတယ်၊ အဲ့ဒီကော်မတီက အလုပ်လုပ်ဖို့ပေါ့နော်။ သူတို့ရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုက ဟန်ပြပဲဖွဲ့တာမဟုတ်ဘဲနဲ့ တကယ်အလုပ်လုပ်တာမျိုး ဖြစ်စေချင်တာပေါ့နော်။”
မွန်ပြည်နယ် ကရင်ပြည်နယ်နှင့် တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးတို့က ဒေသခံ ၈၀ ကျော်ကို မေးမြန်းပြုစုထားတဲ့ မွန်ပြည် လူ့အခွင့်အရေးဖောင်ဒေးရှင်းရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာတော့ အစိုးရထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာ ရှိနေတဲ့ ဒေသတွေနဲ့တန်းတူ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေ ထိန်းချုပ်တဲ့ဒေသတွေမှာလည်း အကူအညီပေးနိုင်အောင် ကြိုးပမ်းဖို့ု့၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကူအညီတွေကို ကန့်သတ်ချက်မထားဘဲ ခွင့်ပြုဖို့နဲ့ သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်ရှိဖို့ အစိုးရနဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေကို တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
COVID-19 ကပ်ရောဂါကနေ ပြန်လည်ထူထောင်ဖို့ ကြိုးပမ်းတဲ့နေရာမှာ အစိုးရတွေ အနေနဲ့ ဒုက္ခသည်တွေ၊ အိုးအိမ်စွန့်ခွာ နေထိုင်နေရသူတွေ အရေးကို ဦးစားပေးဖို့လည်း ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် António Guterres က ကမ္ဘာ့ဒုက္ခသည်များနေ့ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ဇွန်လ ၂၀ ရက်နေ့က ပြောကြားရာမှာ တိုက်တွန်းထားပါတယ်ရှင်။
[Unicode Version]
မှနျဒသေမှာ ကိုဗဈကာလ အရေးပေါျအကူအညီတှေ မရကွသေး
COVID-19 ကပျရောဂါကာလမှာ မွနျမာနိုငျငံတောငျပိုငျးမှာ နရေပျစှန့ျခှာတိမျးရှောငျနသေူတှေ အပါအဝငျ ဒသေခံတှေ အခကျအခဲတှေ ကွုံနရေတဲ့အကွောငျး ပွောပွပေးပါမယျ။ ကိုဗဈကာလ မွနျမာနိုငျငံတောငျပိုငျး မှနျတိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော ကနြျးမာရေးနှင့ျ စားဝတျနရေေးအတှကျ အကူအညီလိုအပျနသေူတှေ အမြားကွီးရှိနကွေပွီး အစိုးရရဲ့ ထောကျပံ့မှုတှမေရနိုငျဘဲ ဖွဈနကွေတဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအိမ့ျသန်တာထှနျးက ပွောပွပေးပါမယျ။
ကိုဗဈကပျရောဂါကာလမှာ စားဝတျနရေေးအတှကျ အခကျအခဲရှိနကွေတဲ့ ပုံမှနျဝငျငှမေရှိတဲ့ အခွခေံလူတနျးစားတှအေတှကျ အစိုးရက ထောကျပံ့ရိက်ခာတှေ၊ ထောကျပံ့ကွေးတှပေေးတဲ့ အစီအစဉျတှေ ရှိပမေဲ့ မှနျတိုငျးရငျးသား အမြားစုရှိရာ မွနျမာနိုငျငံ တောငျပိုငျးဒသေမှာတော့ အခကျအခဲတှေ ကွုံနရေဆဲ ဖွဈတယျလို့ မှနျပွညျ လူ့အခှင့ျအရေးဖောငျဒေးရှငျးက ဒီကနေ့ ထုတျပွနျတဲ့ အစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွခဲ့တာပါ။ အထူးသဖွင့ျ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတှေ ထိနျးခြုပျထားတဲ့ နယျမွတှေမှော အကူအညီလိုအပျနသေူတှေ အမြားအပွား ရှိနတေယျလို့လညျး မှနျပွညျနယျ လူ့အခှင့ျအရေးဖောငျဒေးရှငျးရဲ့ စီမံကိနျးညှိနှိုငျးရေးမှုး ဗညားအကျဗနျက ပွောပါတယျ။
“ကနြောျ ထငျတာ သူတို့က Government Control Area မဟုတျတဲ့အခါကတြော့ စာရငျးက ထှအေုပျတှကေောကျတာကိုး ထှအေုပျတှကေ တငျတဲ့အခါကတြော့ သူတို့ cooperation မရှိတာလား၊ အဲ့ဒါမြိုးပေါ့။ အဲ့ဒါကွောင့ျမို့လို့ ကနြောျတို့ပွောခငြျတာက သူတို့မသိဘူးဗြ။ သူတို့ရှိနတေယျဆိုတာ ကို ဒီက အစိုးရကော မှနျပွညျသဈပါတီကလညျး သူတို့ မထောကျပံ့နိုငျဘူးလေ။ ပွီးတော့ အစိုးရရော၊ အလှူရှငျတှကေရော သူတို့ရှိနတေယျ သူတို့မှာ ဒီလို အခကျအခဲဖွဈနတေယျဆိုတာကို မသိကွဘူး။ သူတို့လုပျစရာရှိတာတော့ လုပျနကွေတာပဲ အစိုးရလညျး သူထောကျပံ့စရာရှိတာ ထောကျပံ့နတောပဲလေ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ကို စဉျစားတဲ့အထဲမှာ မပါဘူးပေါ့ခငျဗြ။”
ကိုဗဈကာလမှာ အခကျကွုံနရေသူတှကေ အစိုးရက ပထမအကွိမျထောကျပံ့တုနျးက ဒီဒသေကလူတှေ စာရငျးထဲမှာ မပါခဲ့ဘူးလို့လညျး ဗညားအကျဗနျကပွောပါတယျ။ အခုဒုတိယတဈကွိမျ ငှသေားထောကျပံ့မယ့ျ အစီအစဉျမှာတော့ မှနျပွညျသဈပါတီ ထိနျးခြုပျဒသေက အိမျခွေ ၃,၀၀၀ လောကျကို စာရငျးပေးထားတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
နိုငျငံရပျခွားမှာ အလုပျလုပျနကွေတဲ့သူတှကေလညျး ကိုဗဈကွောင့ျ အလုပျလကျမဲ့ဖွဈပွီး နရေပျပွနျခဲ့ရတာတှရှေိတာကွောင့ျ သူတို့တှကေို ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုပေးဖို့နှင့ျ အစားအသောကျထောကျပံ့ဖို့အတှကျလညျး အခကျအခဲရှိနကွေတယျလို့ အစီရငျခံစာမှာရေးသား ထားပါတယျ။
ဧပွီလ ပထမပတျလောကျမှာကိုပဲ နရေပျပွနျလာသူ အရအေတှကျက မှနျပွညျနယျတဈခုတညျးမှာ ၁၅,၀၀၀ ကြောျ ရှိခဲ့တဲ့အတှကျ ကနြျးမာရေး စောင့ျရှောကျမှုအတှကျ လိုအပျခကြျတှေ ရှိနကွေောငျး ဖောျပွထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး လိုအပျခကြျတှကေို ဖွည့ျဆညျးနိုငျဖို့ ညှိနှိုငျးဆောငျရှကျမှုတှမှော အားနညျးခကြျတှေ ရှိနတေယျလို့လညျး ဗညားအကျဗနျက ပွောပါတယျ။
“အစိုးရ မှနျပွညျသဈပါတီနဲ့ ဖှဲ့ထားတဲ့ ကောျမတီရှိတယျ။ ဒီကိုဗဈ ကူညီစောင့ျရှောကျဖို့ဆိုပွီးတော့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျတှနေဲ့ ပူးပေါငျးကောျမတီတှရှေိတယျ။ အဲ့တော့ သူတို့အနနေဲ့ ပေါျလစီ တဈခုတော့ သူတို့ရှိသင့ျတယျပေ့ါနောျ။ အစိုးရကတော့ သူ့ပေါျလစီရှိပွီးသားပဲ ဒီတိုငျးရငျသားလကျ နကျကိုငျတှရေဲ့ လကျအောကျမှာ ရှိတဲ့ကြေးရှောတှအေတှကျကို ထောကျပံ့ကွေးပေးဖို့ဆိုရငျ ဒီလူတှကေိုပါ ထည့ျပွီးတော့ ပေါျလစီတှဆှေဲဖို့လိုတယျ အစိုးရက၊ မှနျပွညျသဈပါတီကိုလညျး စာရငျးကောကျ ခိုငျးပွီးတော့ အဲ့တာကိုပေး၊ အဲ့ဒါမှပဲ တနျးတူညီမြှမှုရှိမယျ။ သူတို့မှာ နဂိုပူးပေါငျးပွီးသား ကောျမတီ ရှိတယျ၊ အဲ့ဒီကောျမတီက အလုပျလုပျဖို့ပေါ့နောျ။ သူတို့ရဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုက ဟနျပွပဲဖှဲ့တာမဟုတျဘဲနဲ့ တကယျအလုပျလုပျတာမြိုး ဖွဈစခေငြျတာပေါ့နောျ။”
မှနျပွညျနယျ ကရငျပွညျနယျနှင့ျ တနငျ်သာရီတိုငျးဒသေကွီးတို့က ဒသေခံ ၈၀ ကြောျကို မေးမွနျးပွုစုထားတဲ့ မှနျပွညျ လူ့အခှင့ျအရေးဖောငျဒေးရှငျးရဲ့ အစီရငျခံစာမှာတော့ အစိုးရထိနျးခြုပျမှုအောကျမှာ ရှိနတေဲ့ ဒသေတှနေဲ့တနျးတူ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျတှေ ထိနျးခြုပျတဲ့ဒသေတှမှောလညျး အကူအညီပေးနိုငျအောငျ ကွိုးပမျးဖို့၊ လူသားခငြျးစာနာထောကျထားမှု အကူအညီတှကေို ကန့ျသတျခကြျမထားဘဲ ခှင့ျပွုဖို့နဲ့ သတငျးလှတျလပျခှင့ျရှိဖို့ အစိုးရနဲ့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျ အဖှဲ့အစညျးတှကေို တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
COVID-19 ကပျရောဂါကနေ ပွနျလညျထူထောငျဖို့ ကွိုးပမျးတဲ့နရောမှာ အစိုးရတှေ အနနေဲ့ ဒုက်ခသညျတှေ၊ အိုးအိမျစှန့ျခှာ နထေိုငျနရေသူတှေ အရေးကို ဦးစားပေးဖို့လညျး ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျ António Guterres က ကမ်ဘာ့ဒုက်ခသညျမြားနေ့ အထိမျးအမှတျအဖွဈ ဇှနျလ ၂၀ ရကျနေ့က ပွောကွားရာမှာ တိုကျတှနျးထားပါတယျရှငျ။
