[[Zawgyi/Unicode]]
မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ခဲ့တဲ့ Miss Grand International 2020 ရဲ့ အလှမယ် ဟန်လေးဟာ ဘန်ကောက် သုဝဏ္ဏဘူမိလေဆိပ်မှာ စက်တင်ဘာ ၂၁ ရက်နေ့ မနေ့က ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပါတယ်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကနေ ထိုင်းနိုင်ငံကိုအပြန်လေဆိပ်မှာ သူ့နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ကို ပျောက်ဆုံးစာရင်းအဖြစ် မြန်မာဘက်က တိုင်ကြားထားတာကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံကူးလက်မှတ်ရှိပါလျက်နဲ့ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရတာလို့ အလှမယ်ဟန်လေးက VOA မြန်မာပိုင်းကို ပြောပါတယ်။ သူ့ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ ဗွီအိုအေသတင်းထောက် မအေးအေးမာက အပြည့်အစုံ တင်ပြပေးထားပါတယ်။
Miss Han Lay
၂၀၂၀ ခုနှစ်က Miss Grand International ပြိုင်ပွဲကို ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သူ အလှမယ်ဟန်လေးဟာ ဗီယက်နမ်နိုင် ငံကနေ ထိုင်းနိုင်ငံကို မနေ့ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ကပြန်အဝင်မှာ ထိုင်းလူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးရဲတွေက ဖမ်းဆီးခဲ့ပါတယ်။ သူဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လ ၂၇ ရက်က ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မြို့မှာကျင်းပခဲ့တဲ့ Miss Grand International 2020” ပြိုင် ပွဲမှာ Stop the War & Violence ခေါင်းစဉ်နဲ့မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်းကိုဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ရင်း စစ်တပ်ရဲ့အကြမ်းဖက်မှုတွေကို နိုင်ငံတကာသိအောင် ဖော်ထုတ်ခဲ့တဲ့အလှမယ်ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီပြိုင်ပွဲကိုဝင်ဖို့ ထိုင်းနိုင်ငံရောက်နေချိန် မှာ စစ်ကောင်စီက သူ့ကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခဲ့တာကြောင့် သူဟာ ထိုင်းနိုင်ငံမှာပဲ ဆက်လက်ရှိနေတာဖြစ်ပါတယ်။ ထိုင်းပြည်ဝင်ခွင့်ဗီဇာအတွက် ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကို ခေတ္တသွားခဲ့ပြီးအပြန် ဘန်ကောက်လေဆိပ်မှာ ဖမ်းဆီးခံရတာဖြစ်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ပျောက်ဆုံးကြောင်း မြန်မာရဲတပ်ဖွဲ့ဘက်က တိုင်ကြားထားတဲ့အတွက် သူမဟာ ပတ်စပို့ ရှိနေလျက်နဲ့ အဖမ်းခံခဲ့ရတာဖြစ်တဲ့အကြောင်း အလှမယ် ဟန်လေးကို VOA က ဆက်သွယ်မေမြန်းခဲ့ချိန်မှာ အခုလိုပြောပြပါတယ်။
“ညီမကို ခဏ ထိန်းသိမ်းထားတာပေါ့နော်-အခုက။ ညီမ ဗီယက်နမ်ကိုသွားပြီးတော့ ဗီဇာတိုးဖို့ပါ။ ထိုင်းကိုပြန်လာတဲ့ အချိန်မှာ ညီမ ပတ်စပို့စာအုပ် ပျောက်ဆုံးစာရင်းမှာပါတယ်ဆိုပြီး၊ ဗီယက်နမ်ဘက်ကို တင်ထားပါတယ်ဆိုပြီး ထိုင်းလေဆိပ်ကပြောလာပါတယ်။ ဗီယက်နမ်ဘက်ကိုပြန်ပို့မယ်ပေါ့နော်- မနေ့တုန်းကပေါ့ ဗီယက်နမ်ကတဆင့် မြန်မာပြည်ကိုပြန်ပို့မယ်ပေါ့။ immigration က တဆင့်ပေါ့။ ပတ်စပို့က ပျောက်ဆုံးစာရင်းဖြစ်နေလို့လေ။ တကယ်တော့ စာအုပ်ကမပျောက်ဘဲနဲ့ ပျောက်ဆုံးစာရင်းထဲထည့်ထားတယ်။ အဲဒါကို ညီမက မပြန်ဘူး ဆိုပြီး Against လုပ်တယ်။ Refuse လုပ်တယ်။ ပြီးတော့ UNHCR က မနေ့က ဆက်သွယ်ထားတော့ UNHCR ကလည်း ထိုင်းဘက်ကို တင်ပြပေးထားတယ်။ ညကတည်းက ညီမရဲ့ Process တွေကို လှမ်းပေးနေတယ်ဆိုတော့ ဒီမနက်မှာတော့ ထိုင်းကနေ ဘယ်ကိုမှ ပြန်မပို့ဘူး။ အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံကို ပြန်မပို့ပါဘူးဆိုတဲ့ကတိကိုတော့ ရထားပါတယ်။”
ဗီယက်နမ်ကအပြန်မှာ နိုင်ငံကူးစာအုပ်ရဲ့နံပါတ်အတိအကျနဲ့ မြန်မာရဲဘက်က Report လုပ်ပြီး တိုင်ကြားထားတဲ့အတွက် အလှမယ်ဟန်လေး ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရတာပါ။ သူ့ကို ထိုင်းဘက်ကနေ မြန်မာနိုင်ငံကို လွဲှပေးဖို့ စစ်ကောင်စီဘက်က ရည်ရွယ်ထားပုံရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“မြန်မာရဲဘက်က အပျောက်စာရင်းနဲ့တိုင်ထားတယ်။ သူတို့ဖြစ်စေချင်တာက ထိုင်းကိုဝင်ခွင့်မရရင် Process အတိုင်းဆိုရင် ကိုယ်လာခဲ့တဲ့နိုင်ငံကိုပြန်ရမယ်။ ညီမလာခဲ့တာက ဗီယက်နမ်ကလာခဲ့တာဆိုတော့ ဗီယက်နမ်ကိုပြန်ရမယ်။ ဗီယက်နမ်မှာ ညီမပတ်စပို့စာအုပ်က ပျောက်ဆုံးစာရင်းထဲမှာထည့်ထားတော့ သေချာပေါက်က မြန်မာပြည်ကိုပြန်ပို့မှာပဲ။ အဲဒါကိုမြန်မာဘက်က မှန်းထားပုံရပါတယ်။”
စစ်အာဏာသိမ်းမှုကိုဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ခဲ့တဲ့အလှမယ်ဟန်လေးဟာ စစ်ကောင်စီက သူမကိုဖမ်းဝရမ်းထုတ်ထားတာကြောင့် အသက်အန္တရာယ်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံကို မပြန်ခဲ့ပေမယ့် မြန်မာ့အရေးကိုတော့ ဆက်လုပ်နေတယ်လို့လည်းပြောပါတယ်။
“ညီမဘက်က ပထမတုန်းကတော့ ညီမကို အဲဒီလောက်ထိလုပ်မယ်လို့ မမှန်းထားဘူး။ ပထမတုန်းက မြန်မာမှာ ဝရမ်းထုတ်ထားတယ်ဆိုတော့ မြန်မာကိုပြန်လို့မရဘူး။ ညီမတတ်နိုင်တဲ့ဘက်ကနေ မြန်မာနိုင်ငံကိစ္စလုပ်မယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ထားတယ်။”
အလှမယ်ဟန်လေးကို စစ်ကောင်စီက ပုဒ်မ ၁၂၁ နိုင်ငံတော်ပုန်ကန်မှုနဲ့ တရားစွဲထားပါတယ်။ သူမရဲ့နေအိမ်မှာလည်း ရှာဖွေခွင့် ဝရမ်းတွေနဲ့စာတွေလည်း ကပ်ထားတယ်လို့ သူမက ပြောပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း တနှစ်ကျော်ကာလအတွင်း အလှမယ်ဟန်လေးဟာ ထိုင်းနိုင်ငံမှာအလည်ဗီဇာနဲ့နေထိုင်နေတာဖြစ်ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
အလှမယ်ဟန်လေး ထိုင်းလေဆိပ်မှာ ဖမ်းခံရ.mp3
===============
[[Unicode]]
အလှမယျဟနျလေး ထိုငျးလဆေိပျမှာ ဖမျးခံရ
မွနျမာစဈအာဏာသိမျးမှုကို ဆန့ျကငြျကန့ျကှကျခဲ့တဲ့ Miss Grand International 2020 ရဲ့ အလှမယျ ဟနျလေးဟာ ဘနျကောကျ သုဝဏ်ဏဘူမိလဆေိပျမှာ စကျတငျဘာ ၂၁ ရကျနေ့ မနေ့က ဖမျးဆီးခံခဲ့ရပါတယျ။ ဗီယကျနမျနိုငျငံကနေ ထိုငျးနိုငျငံကိုအပွနျလဆေိပျမှာ သူ့နိုငျငံကူးလကျမှတျကို ပြောကျဆုံးစာရငျးအဖွဈ မွနျမာဘကျက တိုငျကွားထားတာကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံကူးလကျမှတျရှိပါလကြျနဲ့ ဖမျးဆီးခံခဲ့ရတာလို့ အလှမယျဟနျလေးက VOA မွနျမာပိုငျးကို ပွောပါတယျ။ သူ့ကို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားတဲ့ ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ မအေးအေးမာက အပွည့ျအစုံ တငျပွပေးထားပါတယျ။
၂၀၂၀ ခုနှဈက Miss Grand International ပွိုငျပှဲကို ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျခဲ့သူ အလှမယျဟနျလေးဟာ ဗီယကျနမျနိုငျ ငံကနေ ထိုငျးနိုငျငံကို မနေ့ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့ကပွနျအဝငျမှာ ထိုငျးလူဝငျမှုကွီးကွပျရေးရဲတှကေ ဖမျးဆီးခဲ့ပါတယျ။ သူဟာ ၂၀၂၁ ခုနှဈ မတျလ ၂၇ ရကျက ထိုငျးနိုငျငံ၊ ဘနျကောကျမွို့မှာကငြျးပခဲ့တဲ့ Miss Grand International 2020” ပွိုငျ ပှဲမှာ Stop the War & Violence ခေါငျးစဉျနဲ့မွနျမာစဈအာဏာသိမျးကိုဆန့ျကငြျကန့ျကှကျရငျး စဈတပျရဲ့အကွမျးဖကျမှုတှကေို နိုငျငံတကာသိအောငျ ဖောျထုတျခဲ့တဲ့အလှမယျဖွဈပါတယျ။ အဲဒီပွိုငျပှဲကိုဝငျဖို့ ထိုငျးနိုငျငံရောကျနခြေိနျ မှာ စဈကောငျစီက သူ့ကို ဖမျးဝရမျးထုတျခဲ့တာကွောင့ျ သူဟာ ထိုငျးနိုငျငံမှာပဲ ဆကျလကျရှိနတောဖွဈပါတယျ။ ထိုငျးပွညျဝငျခှင့ျဗီဇာအတှကျ ဗီယကျနမျနိုငျငံကို ခတေ်တသှားခဲ့ပွီးအပွနျ ဘနျကောကျလဆေိပျမှာ ဖမျးဆီးခံရတာဖွဈပါတယျ။ သူ့ရဲ့နိုငျငံကူးလကျမှတျပြောကျဆုံးကွောငျး မွနျမာရဲတပျဖှဲ့ဘကျက တိုငျကွားထားတဲ့အတှကျ သူမဟာ ပတျစပို့ ရှိနလေကြျနဲ့ အဖမျးခံခဲ့ရတာဖွဈတဲ့အကွောငျး အလှမယျ ဟနျလေးကို VOA က ဆကျသှယျမမွေနျးခဲ့ခြိနျမှာ အခုလိုပွောပွပါတယျ။
“ညီမကို ခဏ ထိနျးသိမျးထားတာပေါ့နောျ-အခုက။ ညီမ ဗီယကျနမျကိုသှားပွီးတော့ ဗီဇာတိုးဖို့ပါ။ ထိုငျးကိုပွနျလာတဲ့ အခြိနျမှာ ညီမ ပတျစပို့စာအုပျ ပြောကျဆုံးစာရငျးမှာပါတယျဆိုပွီး၊ ဗီယကျနမျဘကျကို တငျထားပါတယျဆိုပွီး ထိုငျးလဆေိပျကပွောလာပါတယျ။ ဗီယကျနမျဘကျကိုပွနျပို့မယျပေါ့နောျ- မနေ့တုနျးကပေါ့ ဗီယကျနမျကတဆင့ျ မွနျမာပွညျကိုပွနျပို့မယျပေါ့။ immigration က တဆင့ျပေါ့။ ပတျစပို့က ပြောကျဆုံးစာရငျးဖွဈနလေို့လေ။ တကယျတော့ စာအုပျကမပြောကျဘဲနဲ့ ပြောကျဆုံးစာရငျးထဲထည့ျထားတယျ။ အဲဒါကို ညီမက မပွနျဘူး ဆိုပွီး Against လုပျတယျ။ Refuse လုပျတယျ။ ပွီးတော့ UNHCR က မနေ့က ဆကျသှယျထားတော့ UNHCR ကလညျး ထိုငျးဘကျကို တငျပွပေးထားတယျ။ ညကတညျးက ညီမရဲ့ Process တှကေို လှမျးပေးနတေယျဆိုတော့ ဒီမနကျမှာတော့ ထိုငျးကနေ ဘယျကိုမှ ပွနျမပို့ဘူး။ အထူးသဖွင့ျ မွနျမာနိုငျငံကို ပွနျမပို့ပါဘူးဆိုတဲ့ကတိကိုတော့ ရထားပါတယျ။”
ဗီယကျနမျကအပွနျမှာ နိုငျငံကူးစာအုပျရဲ့နံပါတျအတိအကနြဲ့ မွနျမာရဲဘကျက Report လုပျပွီး တိုငျကွားထားတဲ့အတှကျ အလှမယျဟနျလေး ဖမျးဆီးခံခဲ့ရတာပါ။ သူ့ကို ထိုငျးဘကျကနေ မွနျမာနိုငျငံကို လှဲှပေးဖို့ စဈကောငျစီဘကျက ရညျရှယျထားပုံရတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“မွနျမာရဲဘကျက အပြောကျစာရငျးနဲ့တိုငျထားတယျ။ သူတို့ဖွဈစခေငြျတာက ထိုငျးကိုဝငျခှင့ျမရရငျ Process အတိုငျးဆိုရငျ ကိုယျလာခဲ့တဲ့နိုငျငံကိုပွနျရမယျ။ ညီမလာခဲ့တာက ဗီယကျနမျကလာခဲ့တာဆိုတော့ ဗီယကျနမျကိုပွနျရမယျ။ ဗီယကျနမျမှာ ညီမပတျစပို့စာအုပျက ပြောကျဆုံးစာရငျးထဲမှာထည့ျထားတော့ သခြောပေါကျက မွနျမာပွညျကိုပွနျပို့မှာပဲ။ အဲဒါကိုမွနျမာဘကျက မှနျးထားပုံရပါတယျ။”
စဈအာဏာသိမျးမှုကိုဆန့ျကငြျကန့ျကှကျခဲ့တဲ့အလှမယျဟနျလေးဟာ စဈကောငျစီက သူမကိုဖမျးဝရမျးထုတျထားတာကွောင့ျ အသကျအန်တရာယျအတှကျ မွနျမာနိုငျငံကို မပွနျခဲ့ပမေယ့ျ မွနျမာ့အရေးကိုတော့ ဆကျလုပျနတေယျလို့လညျးပွောပါတယျ။
“ညီမဘကျက ပထမတုနျးကတော့ ညီမကို အဲဒီလောကျထိလုပျမယျလို့ မမှနျးထားဘူး။ ပထမတုနျးက မွနျမာမှာ ဝရမျးထုတျထားတယျဆိုတော့ မွနျမာကိုပွနျလို့မရဘူး။ ညီမတတျနိုငျတဲ့ဘကျကနေ မွနျမာနိုငျငံကိစ်စလုပျမယျလို့ ဆုံးဖွတျထားတယျ။”
အလှမယျဟနျလေးကို စဈကောငျစီက ပုဒျမ ၁၂၁ နိုငျငံတောျပုနျကနျမှုနဲ့ တရားစှဲထားပါတယျ။ သူမရဲ့နအေိမျမှာလညျး ရှာဖှခှေင့ျ ဝရမျးတှနေဲ့စာတှလေညျး ကပျထားတယျလို့ သူမက ပွောပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး တနှဈကြောျကာလအတှငျး အလှမယျဟနျလေးဟာ ထိုငျးနိုငျငံမှာအလညျဗီဇာနဲ့နထေိုငျနတောဖွဈပါတယျ။