မြန်မာ့ပြဿနာနှင့် ထိုင်း ရပ်တည်ချက်

ဒေသတွင်းပြဿနာတရပ်ဖြစ်တယ်လို သတ်မှတ်ခြင်းခံနေရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ တည်ငြိမ်မှု ယိုယွင်းပျက်ပြားနေတဲ့ အခြေအနေဟာ ထိုင်းနိုင်ငံအကျိုးစီးပွားကို ဘယ်လိုထိခိုက်နိုင်ပါသလဲ။ ဒီပြဿနာ ပြေလည်သက်သာရေးအတွက် ထိုင်းနိုင်ငံအနေနဲ့ ဘယ်လောက်ထိ တက်တက်ကြွကြွ ရှိပါသလဲ။ ISP (Myanmar) ခေါ် မဟာဗျူဟာနဲ့ မူဝါဒ လေ့လာရေးအဖွဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦီးအောင်သူငြိမ်းနဲ့ ဦးကျော်ဇံသာ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။

မေး ။ ။ အခုလောလောဆယ် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပွားနေတဲ့ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး အစစအရာရာ မတည်မငြိမ် ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေဟာ မြန်မာ့အရေးကြီးတဲ့ အိမ်နီးချင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ အစိုးရချင်း၊ လူထုချင်း အနီးကပ်ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု ရှိနေတဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံအတွက် ပုံမှန်ထိုင်ကြည့်နေလို့ ဖြစ်နိုင်တဲ့အနေအထား ဟုတ်ပါသလား။ တနည်းပြောရရင် ထိုင်းနိုင်ငံအတွက် တစုံတရာ ဝင်ပြောစရာမလိုဘဲနဲ့ အေးအေးဆေးဆေး ထိုင်နေလို့ ဖြစ်တဲ့အခြေအနေလို့ ထင်ပါသလား။

ဖြေ ။ ။ အထူးသဖြင့်က နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးက မဲဆောက်-မြဝတီ လမ်းမကြီးကသွားနေတော့ အဲဒီကနေ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဆင်းတာက မနည်းပါဘူး။ ဆိုတော့ အခု ကျနော်တို့ တွေ့ထားတဲ့ သုတေသန မှတ်တမ်းတွေအရ ကုန်သွယ်ရေးရဲ့ တဝက်နီးပါးလောက်က ထိုင်းကနေဆင်းတဲ့ အနေအထား ရှိပါတယ်။ အဲဒီတော့ ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ မြဝတီကနေ ဆင်းတဲ့လမ်းမကြီးပေါ်မှာ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်တယ်၊ ကားတွေမီးရှို့ခံရတယ်။ ဒါမျိုးတွေဖြစ်ရင် ထိုင်းက သိပ်ပြီးတော့ စိတ်ညစ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့်တော့ သူ့ရဲ့ ဒီလမ်းမကြီးကလဲ ထိုင်းရဲ့ ပိုက်ဆံနဲ့ ဆောက်ထားတယ်။ နောက်တခုက သူ့ရဲ့ ရေရှည်ရည်ရွယ်ချက်ဆိုရင်လဲ ဒန်နန်၊ ဗိယက်နမ်ကနေ ဆင်းလာမယ့် လမ်းမကြီးကနေ ကျနော်တို့ဆီမှာ မော်လမြိုင်အထိ သွားဆင်းမယ့်အထိပေါ့။ ဒါမျိုးတွေ ရည်မှန်းထားတဲ့ အခြေအနေမှာ ဒီလိုမျိုး အဖုအထစ်တွေ ဖြစ်တဲ့အခါမှာ ထိုင်းက အတော်စိတ်ညစ်တဲ့ အနေအထား ရှိပါတယ်။ နောက်တခါ ကျနော်တို့ဆီမှာ နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်တော့ ဘာဖြစ်လာလဲဆိုတော့ လူတော်တော်များများက အလုပ်လုပ်မယ်ဆိုပြီးတော့ ထိုင်းကို ခိုးဝင်ကြပါတယ်။ အဲဒီတော့ တလောတုန်းကတွေ့တဲ့ စာရင်းအရဆိုရင် ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်ကုန်ထဲမှာပဲ ဖမ်းမိတဲ့ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းက လူပေါင်း (၅) သောင်းကျော်လောက်ရှိတဲ့ အနေအထားကို တွေ့ရတယ်။ အခုအချိန်အထိလဲ ဝင်လဲမစဲတသဲသဲပေါ့။ ဒါတွေနဲ့လဲ ပတ်သက်လို့ စိတ်ညစ်ရတဲ့ အနေအထား ရှိပါတယ်။ နောက်တခါ တလောက သတင်းတခုမှာဆိုရင် မြန်မာဘက်ကို ကုန်ကူးမယ်လို့ ယူဆရတဲ့ လက်နက်ခဲယမ်း - လက်နက်ပေါင်း တစ်ထောင်ကျော်လောက်လုပ်တဲ့ မှောင်ခိုဂိုဏ်းကိုမိတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေလည်း ရှိပါတယ်။ အဲဒီတော့ ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ ထိုင်းက တော်တော်လေးကို စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေ ရှိပါတယ်။

မေး ။ ။ အဲဒီလိုဆိုတော့ အခုမြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်နေတဲ့ကိစ္စဟာ ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ အကျိုးစီးပွားကိုလည်း ထိခိုက်စေတယ်။ နောက် ထိုင်းနဲ့မြန်မာဆိုတာ လူထုအချင်းချင်းကော၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာရေးအရကော တော်တော်လေး နီးစပ်တဲ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေလည်း ဖြစ်ကြတယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခုလို အခြေအနေ ဆုတ်ယုတ်ယိုးယွင်းနေတဲ့ အခြေအနေမှာ တည်ငြိမ်မှုကင်းမဲ့၊ ငြိမ်းချမ်းမှုကင်းမဲ့နေတဲ့ ခအချိန်မှာ ဒီဟာတွေကို ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်ရေးအတွက် ထိုင်းနိုင်ငံက သူတို့အကျိုးစီးပွားအတွက်သော်လည်းကောင်း၊ နောက်တခါ စာနာစိတ်နဲ့ Moral Responsibility အရသော်လည်းကောင်း ဒီဟာကို ပိုပြီးထိထိရောက်ရောက် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ဖို့ မသင့်ပေဘူးလား။ အဲဒီလို ပါဝင်ဆောင်ရွက်သင့်တယ်လို့ သူတို့က မခံယူကြဘူးလား။ မယူဆကြဘူးလား။

ဖြေ ။ ။ တခုရှိတာကတော့ ချဉ်းကပ်ပုံကတော့ တော်တော်ကွာမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဟိုအရင်ကာလတွေထဲက အရင်စစ်အစိုးရကာလတွေမှာ Constructive Engagement ထိုင်းအစိုးရရဲ့သဘောက အပြုသဘောဆောင်တဲ့ ဆက်ဆံရေးထားမယ်။ မြန်မာစစ်အစိုးရကို နားချသွားမယ်ဆိုတဲ့ဟာမျိုး ပြီးခဲ့တဲ့ကာလတွေကတည်းက ကျင့်သုံးခဲ့ပါတယ်။ ဆိုတော့ အခုကာလမှာလဲ ကြည့်မယ်ဆိုရင် ထိုင်းအစိုးရရဲ့ သဘောထားက ကျနော်ထင်တယ် အဲဒီလိုပဲ အပြုသဘော ဆက်ဆံရေးဆိုတဲ့ သဘောမျိုးကို သူတို့ဆွေးနွေးတာကို တွေ့ရတယ်။ ထိုင်းက သူ့ရဲ့ဘဝပေး အခြေအနေအရ ကျနော်တို့နဲ့ ဆက်ဆံရေးမှာ ဒီလိုအပြုသဘောဆောင်တဲ့ ဆက်ဆံရေးမျိုးကို ရွေးတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ အခု ကျနော်တို့ အတည်မပြုနိုင်သေးလို့ရတဲ့ သတင်းတွေအရလဲ ထိုင်းနန်းတော်ဘက်က ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေကို မြန်မာဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေနဲ့ နီးစပ်အောင်လုပ်ပြီးတော့ နားချဖို့ ဆိုတာမျိုးတွေ ဆွေးနွေးနေကြတယ်လို့ ကြားပါတယ်။ အဲဒီလိုအနေအထားမှာတော့ ကျနော်ထင်တယ် ထိုင်းရဲ့ပုံစံကတော့ နားချပြီးတော့ အပြုသဘောဆက်ဆံမယ် - ဒီလိုမျိုးပဲ သွားမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

မေး ။ ။ နောက်တခုက တလောတုန်းကလဲ Pornpimol Kanchanalak ဆိုတဲ့ အမျိုးသမီးကို မြန်မာပြည်ဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်အဖြစ် ခန့်အပ်လိုက်တာကို တွေ့ရပါတယ်။ အဲဒါကော ဘာရည်ရွယ်လဲ။ ဘယ်လောက်များ ထူးခြားလာနိုင်မလဲ။

ဖြေ ။ ။ ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ မြန်မာပြည်နဲ့ ပတ်သက်လို့ မဟာဗျူဟာ ချမှတ်ရေး။ နိုင်ငံတကာပွဲလမ်းတွေရှိရင် ပိုပြီးဆွေးနွေးညှိနှိုင်းနိုင်ဖို့ဆိုတဲ့ သဘောမျိုးတွေ။ အဲဒီတော့ ပြန်ခြုံကြည့်လိုက်လို့ရှိရင် အလေးတော့ထားတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ရဲ့ ချဉ်းကပ်ပုံက သူများနဲ့ တူချင်းမှတူမယ်။ ဖိအားပေးရေးတွေ ဘာတွေ မဟုတ်ဘူး။ အပြုသဘောနဲ့ နားချမယ်ဆိုတဲ့သဘောမျိုး များပါတယ်။

မေး ။ ။ ကျနော်လည်း မေးချင်ပါတယ်။ အလားအလာကို ကြည့်ရတာပေါ့။ အဲဒီလို မပြောခင်မှာ သူတို့ရဲ့ ချဉ်းကပ်ချင်တဲ့ပုံက အာဆီယံက ချမှတ်ထားတဲ့မူထက် ထူးခြားနေတယ်လို့။ တနိုင်ငံချင်း ချဉ်းကပ်ချင်လို့။ bilateral လုပ်ချင်လို့များ ဒီလို ခန့်အပ်ရတာလား။ အာဆီယံမူနဲ့ ဘာများကွဲလွဲနိုင်သလဲ။ အာဆီယံတခုလုံးက ချမှတ်ထားတဲ့ မူ (၅) ချက်နဲ့ ဘာများကွဲလွဲနိုင်သလဲ။

ဖြေ ။ ။ အာဆီယံရဲ့ မူကတော့ အာဆီယံထိပ်သီးခေါင်းဆောင်တွေကြားထဲမှာ ကြေလည်ပြီးတော့ ချမှတ်ထားတဲ့ သဘောမျိုးပေါ့။ အဲဒီကာလမှာကတည်းက ကျနော်တို့ သိရသလောက်ဆိုရင် အချို့နိုင်ငံတွေကတော့ သဘောထား တင်းခံပြီးတော့ ဝေဖန်ချင်တာတွေ ရှိပါတယ်။ အထူးသဖြင့်တော့ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှားတို့ပေါ့။ နောက်တခုကတော့ ပျော့ပျော့ပြောင်းပြောင်း လုပ်ပါဆိုတဲ့အုပ်စုလည်း ရှိပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ဗိယက်နမ်၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ ထိုင်းတို့ပါ။ ဆိုတော့ အရင်အချိန်ကတည်းက ဒီလိုမျိုး သဘောထား ကွဲပေမဲ့လဲ နောက်ပိုင်းတော့ Consensus အားလုံးသဘောတူတဲ့ အချက် (၅) ချက်ကို ချလိုက်တဲ့သဘောပါ။ ဆိုတော့ အခုအချိန်မှာ ထိုင်းကတော့ သူ့ရဲ့နိုင်ငံအကျိုးစီးပွား၊ နောက်တခုက သူ့ရဲ့ ထူးခြားချက် - အိမ်နီးနားချင်း ဖြစ်နေတာလဲပါတယ်။ အဲဒီအတွက်ကြောင့် သူ့ရဲ့မူဝါဒက တနည်းတဖုံတော့ သွားမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

မေး ။ ။ တခုက မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အာဆီယံမှာလည်း ကွဲလွဲနေကြတယ်ဆိုတော့ အခု ထိုင်းကလဲ ချဉ်းကပ်လာတယ်ဆိုတော့ အာဆီယံတွင်းရဲ့ သဘောထားကြတော့ ကွဲလွဲမှုက ပိုပြီးနက်ရှိုင်းသွားမလား။ အာဆီယံရဲ့ တခုလုံးအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို တွန်းတဲ့တွန်းအားကရော ထိရောက်မှု ရှိနိုင်မယ်လား။ ပိုပြီးတော့ ဖရိုဖရဲ ဖြစ်နိုင်သလား။ ဘယ်လိုတွက်ပါသလဲ။

ဖြေ ။ ။ တခုတော့ ရှိတာပေါ့။ ကျနော်တို့ပြောနေကြတာ ASEAN never united အာဆီယံက ဘယ်သောအခါမှ တသံတည်းထွက်ဖို့ ခက်တဲ့ အစုအဝေးမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီတော့ မြန်မာပြည်အရေးမှာ လုပ်ကြမယ်ဆိုတဲ့အခါကြတော့လဲ အခုထိ အလှည့်ကျ Chairman ဖြစ်တဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားရဲ့ သက်တမ်းကလည်း တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ရွေ့လာလိုက်တာ အခုဆိုရင် နှစ်ဝက်ကျိုးလာတဲ့ အနေအထား ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဇင်ဘာဆိုရင်တော့ အင်ဒိုနီးရှား ဦးဆောင်မှုဘက်ကို ပြောင်းပေးရတော့မယ့် အနေအထားပေါ့။ အဲဒီတော့ ကျနော်ထင်တာ ချဉ်းကပ်ပုံတွေက မတူဘူး။ မတူတဲ့အတွက်ကြောင့် ကျနော်ထင်တယ် - အကျိုးသက်ရောက်မှု နည်းလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

မေး ။ ။ အဲဒါကိုလဲ တဆက်တည်းမေးလိုက်ချင်ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားလက်ကို ပြောင်းလာရင်ကော သဘောထားတမျိုး ပြောင်းသွားနိုင်သလား။ ပိုပြီးတော့များ မြန်မာနိုင်ငံကို ဖိအားပေးတဲ့ဘက်က ပိုပြီးအလေးသာသွားနိုင်သလားဆိုတာကို ကျနော် တွက်ပါတယ်။ အခုတောက်လျှောက်က ဘရူးနိုင်း - ဘရူးနိုင်းလက်ထက်မှာတော့ မဆိုးခဲ့ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားလက်ထက်မှာတော့ ပိုပြီးတော့ လူတွေအတော်လေး အားမရဘူးပေါ့။ ပြောစရာ ဝေဖန်စရာတွေ ပိုဖြစ်လာပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှား ခေါင်းဆောင်မှုလက်ထဲကို ရောက်သွားတဲ့အခါမှာ အာဆီယံရဲ့ သဘောထားက ပိုပြီးတင်းမာနိုင်စရာ ရှိပါသလား။ ဒီ Consensus နဲ့ ဒီအတိုင်းပဲ သွားမှာလား။ အဲဒါလဲ တချက်လောက် တွက်ကြည့်ပါအုံး။

ဖြေ ။ ။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက Tink-Tank အုပ်စုတွေနဲ့ ကျနော်တို့ စကားပြောနေရတာ ရှိပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ အနေအထားမှာလဲ ဘာဖြစ်လာလဲဆိုတော့ လက်တွေ့ကျကျ စဉ်းစားလာတဲ့ အနေအထားမျိုး ရှိလာတယ်။ သူတို့ကလဲ စိုးရိမ်လာတယ်။ ဆိုလိုတဲ့သဘောကတော့ အခု မြန်မာပြည်အရေးမှာ ကမ္ဘောဒီးယားက ဆိုပါစို့ ခြေလှမ်းတစ်ရာ လျှောက်ရမယ်ဆိုရင် အကယ်၍ ကမ္ဘောဒီးယားက ခြေလှမ်းသုံးဆယ် လျှောက်ခဲ့တဲ့ဆိုရင် အင်ဒိုနီးရှားလက်ထဲရောက်ရင် သုံးဆယ်ကနေ လျှောက်ရုံပေါ့။ အဲဒီလိုမဟုတ်ဘဲနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားက လျှောက်ထားတာ တလှမ်းမှ မရှိဘူးဆိုရင် သူတို့လက်ထဲကို Zero ကနေ စပြီးတော့ လှမ်းရမယ့်အနေအထားကိုလည်း အင်ဒိုနီးရှားဘက်က စိုးရိမ်ပူပန်လာတဲ့ အနေအထားတွေကို ကျနော်တို့ တွေ့ပါတယ်။

မေး ။ ။ အဲဒီတော့ အင်ဒိုနီးရှားလက်ထက်မှာ အာဆီယံကို ပိုပြီးတော့ တွန်းပြီးတော့ စည်းရုံးခေါ်ဆောင်ပြီးတော့ တစည်းတလုံးတည်း ဖိအားပေးနိုင်တဲ့ အခြေအနေ ရောက်လာနိုင်ဖွယ် ရှိပါသလား။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်ကတော့ အဲဒီလို မယူဆဘူး။ တခုကတော့ အခု ထိုင်းတို့ ချဉ်းကပ်နေတဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားတို့က Engagement Policy အပြုသဘောဆက်ဆံရေးနဲ့ သွားချင်ကြတယ်။ ဒါပေမဲ့လဲ အပြုသဘောနဲ့ သွားပြီးတော့ မလုပ်နိုင်ဘူးဆိုရင် ကျနော်တို့က အချော့တော်သဘောမျိုး ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။ တဘက်ဘက်ကလဲ Sanction ပေးမယ်၊ ဖိအားပေးမယ်ဆိုတဲ့ အုပ်စုတွေ ရှိတာပေါ့။ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်အပါအဝင်၊ အနောက်နိုင်ငံတွေက ဦးဆောင်နေတာ။ ဒါပေမဲ့လဲ ဒီနိုင်ငံတွေကြားထဲမှာ မြင်တာက Collective Action ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ပြဿနာကို မြင်ပါတယ်။ အဲဒီလိုဖြစ်နေတဲ့အခါကြတော့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိဘူးဆိုရင်လဲ Sanction ဖိအားပေးတာတွေက ပြဿနာ တော်တော်လေး ရှိတယ်လို့ထင်တယ်။ အလုပ်မဖြစ်နိုင်ဘူးပေါ့။ အဲဒီလိုအနေအထားမှာတော့ ကျနော်မြင်တာ ကျနော်တို့နိုင်ငံအတွက် Special Envoy တွေ ခန့်ထားတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဥပမာ တရုတ်ရှိတယ်။ ဂျပန် ရှိတယ်။ UN ရှိတယ်။ အာဆီယံ ရှိတယ်။ အမေရိကန်ကလည်း ခန့်မယ်လို့ သတင်းတွေ ကြားနေပါတယ်။ အဲဒီလို မြန်မာပြည်ကြီးအတွက် လုပ်ဆောင်နေတဲ့ အထူးသံတွေနဲ့ ပူးပေါင်းညှိနှိုင်းပြီးတော့ တစုံတရာ ကြိုးစားမှ အလုပ်ဖြစ်မယ်လို့ ကျနော်ယူဆပါတယ်။

မေး ။ ။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ တကယ်လို့ အာဆီယံ - အခုကလဲ နိုင်ငံတကာကလည်း အာဆီယံရဲ့ မူကိုပဲ ရှေ့တန်းတင်ပြီးတော့ ပြောနေကြတယ်။ ဆိုတော့ ဒီမူ (၅) ချက်နဲ့ အလုပ်မဖြစ်ဘူးဆိုရင် နိုင်ငံတကာက ဘာများဆက်လုပ်နိုင်မလဲဆိုတာကို ပြောပေးပါ။ ဘယ်လိုထင်သလဲ။

ဖြေ ။ ။ ကျနော်မြင်တာကတော့ ဒီအတိုင်းကတော့ ရေရှည်ဆွဲသွားမယ့် ပုံစံမျိုး ဖြစ်တာပေါ့။ အခု ကျနော်တို့ (၂) နှစ်လောက် ရှိလာပြီ။ ကျနော်တို့ရဲ့ မူ (၅) ချက် - အခုန သဘောတူထားတာလဲ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်တဲ့ အနေအထား မရှိသေးပါဘူး။ ဆိုတော့ အဲဒီလို အနေအထားမှာတော့ နိုင်ငံတကာဘက်ကလဲ လုပ်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းကတော့ နည်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုနပြောသလို အထူးသံတွေက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြမယ်။ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီးမှ သေချာချဉ်းကပ်ကြမယ်ဆိုရင်တော့ ပိုအလုပ်ဖြစ်နိုင်စရာ အကြောင်းရှိတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။

===Unicode===

ဒသေတှငျးပွူနာတရပျဖွဈတယျလို သတျမှတျခွငျးခံနရေတဲ့ မွနျမာနိုငျငံ ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ တညျငွိမျမှု ယိုယှငျးပကြျပွားနတေဲ့ အခွအေနဟော ထိုငျးနိုငျငံအကြိုးစီးပှားကို ဘယျလိုထိခိုကျနိုငျပါသလဲ။ ဒီပွူနာ ပွလေညျသကျသာရေးအတှကျ ထိုငျးနိုငျငံအနနေဲ့ ဘယျလောကျထိ တကျတကျကွှကွှ ရှိပါသလဲ။ ISP (Myanmar) ခေါျ မဟာဗြူဟာနဲ့ မူဝါဒ လေ့လာရေးအဖှဲ့ ညှှနျကွားရေးမှူး ဦီးအောငျသူငွိမျးနဲ့ ဦးကြောျဇံသာ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။

မေး ။ ။ အခုလောလောဆယျ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဖွဈပှားနတေဲ့ နိုငျငံရေး၊ စဈရေး အစစအရာရာ မတညျမငွိမျ ဖွဈနတေဲ့ အခွအေနဟော မွနျမာ့အရေးကွီးတဲ့ အိမျနီးခငြျး၊ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ အစိုးရခငြျး၊ လူထုခငြျး အနီးကပျထိတှေ့ဆကျဆံမှု ရှိနတေဲ့ ထိုငျးနိုငျငံအတှကျ ပုံမှနျထိုငျကွည့ျနလေို့ ဖွဈနိုငျတဲ့အနအေထား ဟုတျပါသလား။ တနညျးပွောရရငျ ထိုငျးနိုငျငံအတှကျ တစုံတရာ ဝငျပွောစရာမလိုဘဲနဲ့ အေးအေးဆေးဆေး ထိုငျနလေို့ ဖွဈတဲ့အခွအေနလေို့ ထငျပါသလား။

ဖွေ ။ ။ အထူးသဖွင့ျက နယျစပျကုနျသှယျရေးက မဲဆောကျ-မွဝတီ လမျးမကွီးကသှားနတေော့ အဲဒီကနေ နယျစပျကုနျသှယျရေး ဆငျးတာက မနညျးပါဘူး။ ဆိုတော့ အခု ကနြောျတို့ တှေ့ထားတဲ့ သုတသေန မှတျတမျးတှအေရ ကုနျသှယျရေးရဲ့ တဝကျနီးပါးလောကျက ထိုငျးကနဆေငျးတဲ့ အနအေထား ရှိပါတယျ။ အဲဒီတော့ ဘာဖွဈလဲဆိုတော့ မွဝတီကနေ ဆငျးတဲ့လမျးမကွီးပေါျမှာ တိုကျပှဲတှဖွေဈတယျ၊ ကားတှမေီးရှို့ခံရတယျ။ ဒါမြိုးတှဖွေဈရငျ ထိုငျးက သိပျပွီးတော့ စိတျညဈပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျတော့ သူ့ရဲ့ ဒီလမျးမကွီးကလဲ ထိုငျးရဲ့ ပိုကျဆံနဲ့ ဆောကျထားတယျ။ နောကျတခုက သူ့ရဲ့ ရရှေညျရညျရှယျခကြျဆိုရငျလဲ ဒနျနနျ၊ ဗိယကျနမျကနေ ဆငျးလာမယ့ျ လမျးမကွီးကနေ ကနြောျတို့ဆီမှာ မောျလမွိုငျအထိ သှားဆငျးမယ့ျအထိပေါ့။ ဒါမြိုးတှေ ရညျမှနျးထားတဲ့ အခွအေနမှော ဒီလိုမြိုး အဖုအထဈတှေ ဖွဈတဲ့အခါမှာ ထိုငျးက အတောျစိတျညဈတဲ့ အနအေထား ရှိပါတယျ။ နောကျတခါ ကနြောျတို့ဆီမှာ နိုငျငံရေးမတညျငွိမျတော့ ဘာဖွဈလာလဲဆိုတော့ လူတောျတောျမြားမြားက အလုပျလုပျမယျဆိုပွီးတော့ ထိုငျးကို ခိုးဝငျကွပါတယျ။ အဲဒီတော့ တလောတုနျးကတှေ့တဲ့ စာရငျးအရဆိုရငျ ပွီးခဲ့တဲ့ နှဈကုနျထဲမှာပဲ ဖမျးမိတဲ့ ကနြောျတို့ မွနျမာနိုငျငံအတှငျးက လူပေါငျး (၅) သောငျးကြောျလောကျရှိတဲ့ အနအေထားကို တှေ့ရတယျ။ အခုအခြိနျအထိလဲ ဝငျလဲမစဲတသဲသဲပေါ့။ ဒါတှနေဲ့လဲ ပတျသကျလို့ စိတျညဈရတဲ့ အနအေထား ရှိပါတယျ။ နောကျတခါ တလောက သတငျးတခုမှာဆိုရငျ မွနျမာဘကျကို ကုနျကူးမယျလို့ ယူဆရတဲ့ လကျနကျခဲယမျး - လကျနကျပေါငျး တဈထောငျကြောျလောကျလုပျတဲ့ မှောငျခိုဂိုဏျးကိုမိတယျဆိုတဲ့ သတငျးတှလေညျး ရှိပါတယျ။ အဲဒီတော့ ပွောမယျဆိုရငျတော့ ထိုငျးက တောျတောျလေးကို စိုးရိမျပူပနျမှုတှေ ရှိပါတယျ။

မေး ။ ။ အဲဒီလိုဆိုတော့ အခုမွနျမာနိုငျငံမှာ ဖွဈနတေဲ့ကိစ်စဟာ ထိုငျးနိုငျငံရဲ့ အကြိုးစီးပှားကိုလညျး ထိခိုကျစတေယျ။ နောကျ ထိုငျးနဲ့မွနျမာဆိုတာ လူထုအခငြျးခငြျးကော၊ ယဉျကြေးမှု၊ ဘာသာရေးအရကော တောျတောျလေး နီးစပျတဲ့ အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှလေညျး ဖွဈကွတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ အခုလို အခွအေနေ ဆုတျယုတျယိုးယှငျးနတေဲ့ အခွအေနမှော တညျငွိမျမှုကငျးမဲ့၊ ငွိမျးခမြျးမှုကငျးမဲ့နတေဲ့ ခအခြိနျမှာ ဒီဟာတှကေို ပွနျလညျတညျဆောကျနိုငျရေးအတှကျ ထိုငျးနိုငျငံက သူတို့အကြိုးစီးပှားအတှကျသောျလညျးကောငျး၊ နောကျတခါ စာနာစိတျနဲ့ Moral Responsibility အရသောျလညျးကောငျး ဒီဟာကို ပိုပွီးထိထိရောကျရောကျ ပါဝငျဆောငျရှကျဖို့ မသင့ျပဘေူးလား။ အဲဒီလို ပါဝငျဆောငျရှကျသင့ျတယျလို့ သူတို့က မခံယူကွဘူးလား။ မယူဆကွဘူးလား။

ဖွေ ။ ။ တခုရှိတာကတော့ ခဉြျးကပျပုံကတော့ တောျတောျကှာမယျလို့ ထငျပါတယျ။ ဟိုအရငျကာလတှထေဲက အရငျစဈအစိုးရကာလတှမှော Constructive Engagement ထိုငျးအစိုးရရဲ့သဘောက အပွုသဘောဆောငျတဲ့ ဆကျဆံရေးထားမယျ။ မွနျမာစဈအစိုးရကို နားခသြှားမယျဆိုတဲ့ဟာမြိုး ပွီးခဲ့တဲ့ကာလတှကေတညျးက ကငြ့ျသုံးခဲ့ပါတယျ။ ဆိုတော့ အခုကာလမှာလဲ ကွည့ျမယျဆိုရငျ ထိုငျးအစိုးရရဲ့ သဘောထားက ကနြောျထငျတယျ အဲဒီလိုပဲ အပွုသဘော ဆကျဆံရေးဆိုတဲ့ သဘောမြိုးကို သူတို့ဆှေးနှေးတာကို တှေ့ရတယျ။ ထိုငျးက သူ့ရဲ့ဘဝပေး အခွအေနအေရ ကနြောျတို့နဲ့ ဆကျဆံရေးမှာ ဒီလိုအပွုသဘောဆောငျတဲ့ ဆကျဆံရေးမြိုးကို ရှေးတယျလို့ ထငျပါတယျ။ အခု ကနြောျတို့ အတညျမပွုနိုငျသေးလို့ရတဲ့ သတငျးတှအေရလဲ ထိုငျးနနျးတောျဘကျက ဗိုလျခြုပျကွီးတှကေို မွနျမာဗိုလျခြုပျကွီးတှနေဲ့ နီးစပျအောငျလုပျပွီးတော့ နားခဖြို့ ဆိုတာမြိုးတှေ ဆှေးနှေးနကွေတယျလို့ ကွားပါတယျ။ အဲဒီလိုအနအေထားမှာတော့ ကနြောျထငျတယျ ထိုငျးရဲ့ပုံစံကတော့ နားခပြွီးတော့ အပွုသဘောဆကျဆံမယျ - ဒီလိုမြိုးပဲ သှားမယျလို့ ထငျပါတယျ။

မေး ။ ။ နောကျတခုက တလောတုနျးကလဲ Pornpimol Kanchanalak ဆိုတဲ့ အမြိုးသမီးကို မွနျမာပွညျဆိုငျရာ အထူးသံတမနျအဖွဈ ခန့ျအပျလိုကျတာကို တှေ့ရပါတယျ။ အဲဒါကော ဘာရညျရှယျလဲ။ ဘယျလောကျမြား ထူးခွားလာနိုငျမလဲ။

ဖွေ ။ ။ ရညျရှယျခကြျကတော့ မွနျမာပွညျနဲ့ ပတျသကျလို့ မဟာဗြူဟာ ခမြှတျရေး။ နိုငျငံတကာပှဲလမျးတှရှေိရငျ ပိုပွီးဆှေးနှေးညှိနှိုငျးနိုငျဖို့ဆိုတဲ့ သဘောမြိုးတှေ။ အဲဒီတော့ ပွနျခွုံကွည့ျလိုကျလို့ရှိရငျ အလေးတော့ထားတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ရဲ့ ခဉြျးကပျပုံက သူမြားနဲ့ တူခငြျးမှတူမယျ။ ဖိအားပေးရေးတှေ ဘာတှေ မဟုတျဘူး။ အပွုသဘောနဲ့ နားခမြယျဆိုတဲ့သဘောမြိုး မြားပါတယျ။

မေး ။ ။ ကနြောျလညျး မေးခငြျပါတယျ။ အလားအလာကို ကွည့ျရတာပေါ့။ အဲဒီလို မပွောခငျမှာ သူတို့ရဲ့ ခဉြျးကပျခငြျတဲ့ပုံက အာဆီယံက ခမြှတျထားတဲ့မူထကျ ထူးခွားနတေယျလို့။ တနိုငျငံခငြျး ခဉြျးကပျခငြျလို့။ bilateral လုပျခငြျလို့မြား ဒီလို ခန့ျအပျရတာလား။ အာဆီယံမူနဲ့ ဘာမြားကှဲလှဲနိုငျသလဲ။ အာဆီယံတခုလုံးက ခမြှတျထားတဲ့ မူ (၅) ခကြျနဲ့ ဘာမြားကှဲလှဲနိုငျသလဲ။

ဖွေ ။ ။ အာဆီယံရဲ့ မူကတော့ အာဆီယံထိပျသီးခေါငျးဆောငျတှကွေားထဲမှာ ကွလေညျပွီးတော့ ခမြှတျထားတဲ့ သဘောမြိုးပေါ့။ အဲဒီကာလမှာကတညျးက ကနြောျတို့ သိရသလောကျဆိုရငျ အခြို့နိုငျငံတှကေတော့ သဘောထား တငျးခံပွီးတော့ ဝဖေနျခငြျတာတှေ ရှိပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျတော့ အငျဒိုနီးရှား၊ မလေးရှားတို့ပေါ့။ နောကျတခုကတော့ ပြော့ပြော့ပွောငျးပွောငျး လုပျပါဆိုတဲ့အုပျစုလညျး ရှိပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ဗိယကျနမျ၊ ကမ်ဘောဒီးယား၊ ထိုငျးတို့ပါ။ ဆိုတော့ အရငျအခြိနျကတညျးက ဒီလိုမြိုး သဘောထား ကှဲပမေဲ့လဲ နောကျပိုငျးတော့ Consensus အားလုံးသဘောတူတဲ့ အခကြျ (၅) ခကြျကို ခလြိုကျတဲ့သဘောပါ။ ဆိုတော့ အခုအခြိနျမှာ ထိုငျးကတော့ သူ့ရဲ့နိုငျငံအကြိုးစီးပှား၊ နောကျတခုက သူ့ရဲ့ ထူးခွားခကြျ - အိမျနီးနားခငြျး ဖွဈနတောလဲပါတယျ။ အဲဒီအတှကျကွောင့ျ သူ့ရဲ့မူဝါဒက တနညျးတဖုံတော့ သှားမယျလို့ ထငျပါတယျ။

မေး ။ ။ တခုက မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အာဆီယံမှာလညျး ကှဲလှဲနကွေတယျဆိုတော့ အခု ထိုငျးကလဲ ခဉြျးကပျလာတယျဆိုတော့ အာဆီယံတှငျးရဲ့ သဘောထားကွတော့ ကှဲလှဲမှုက ပိုပွီးနကျရှိုငျးသှားမလား။ အာဆီယံရဲ့ တခုလုံးအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံကို တှနျးတဲ့တှနျးအားကရော ထိရောကျမှု ရှိနိုငျမယျလား။ ပိုပွီးတော့ ဖရိုဖရဲ ဖွဈနိုငျသလား။ ဘယျလိုတှကျပါသလဲ။

ဖွေ ။ ။ တခုတော့ ရှိတာပေါ့။ ကနြောျတို့ပွောနကွေတာ ASEAN never united အာဆီယံက ဘယျသောအခါမှ တသံတညျးထှကျဖို့ ခကျတဲ့ အစုအဝေးမြိုး ဖွဈပါတယျ။ အဲဒီတော့ မွနျမာပွညျအရေးမှာ လုပျကွမယျဆိုတဲ့အခါကွတော့လဲ အခုထိ အလှည့ျကြ Chairman ဖွဈတဲ့ ကမ်ဘောဒီးယားရဲ့ သကျတမျးကလညျး တဖွညျးဖွညျးနဲ့ ရှေ့လာလိုကျတာ အခုဆိုရငျ နှဈဝကျကြိုးလာတဲ့ အနအေထား ဖွဈပါတယျ။ ဒီဇငျဘာဆိုရငျတော့ အငျဒိုနီးရှား ဦးဆောငျမှုဘကျကို ပွောငျးပေးရတော့မယ့ျ အနအေထားပေါ့။ အဲဒီတော့ ကနြောျထငျတာ ခဉြျးကပျပုံတှကေ မတူဘူး။ မတူတဲ့အတှကျကွောင့ျ ကနြောျထငျတယျ - အကြိုးသကျရောကျမှု နညျးလိမ့ျမယျလို့ ထငျပါတယျ။

မေး ။ ။ အဲဒါကိုလဲ တဆကျတညျးမေးလိုကျခငြျပါတယျ။ အငျဒိုနီးရှားလကျကို ပွောငျးလာရငျကော သဘောထားတမြိုး ပွောငျးသှားနိုငျသလား။ ပိုပွီးတော့မြား မွနျမာနိုငျငံကို ဖိအားပေးတဲ့ဘကျက ပိုပွီးအလေးသာသှားနိုငျသလားဆိုတာကို ကနြောျ တှကျပါတယျ။ အခုတောကျလြှောကျက ဘရူးနိုငျး - ဘရူးနိုငျးလကျထကျမှာတော့ မဆိုးခဲ့ပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ ကမ်ဘောဒီးယားလကျထကျမှာတော့ ပိုပွီးတော့ လူတှအေတောျလေး အားမရဘူးပေါ့။ ပွောစရာ ဝဖေနျစရာတှေ ပိုဖွဈလာပါတယျ။ အငျဒိုနီးရှား ခေါငျးဆောငျမှုလကျထဲကို ရောကျသှားတဲ့အခါမှာ အာဆီယံရဲ့ သဘောထားက ပိုပွီးတငျးမာနိုငျစရာ ရှိပါသလား။ ဒီ Consensus နဲ့ ဒီအတိုငျးပဲ သှားမှာလား။ အဲဒါလဲ တခကြျလောကျ တှကျကွည့ျပါအုံး။

ဖွေ ။ ။ အငျဒိုနီးရှားနိုငျငံက Tink-Tank အုပျစုတှနေဲ့ ကနြောျတို့ စကားပွောနရေတာ ရှိပါတယျ။ သူတို့ရဲ့ အနအေထားမှာလဲ ဘာဖွဈလာလဲဆိုတော့ လကျတှေ့ကကြြ စဉျးစားလာတဲ့ အနအေထားမြိုး ရှိလာတယျ။ သူတို့ကလဲ စိုးရိမျလာတယျ။ ဆိုလိုတဲ့သဘောကတော့ အခု မွနျမာပွညျအရေးမှာ ကမ်ဘောဒီးယားက ဆိုပါစို့ ခွလှေမျးတဈရာ လြှောကျရမယျဆိုရငျ အကယျ၍ ကမ်ဘောဒီးယားက ခွလှေမျးသုံးဆယျ လြှောကျခဲ့တဲ့ဆိုရငျ အငျဒိုနီးရှားလကျထဲရောကျရငျ သုံးဆယျကနေ လြှောကျရုံပေါ့။ အဲဒီလိုမဟုတျဘဲနဲ့ ကမ်ဘောဒီးယားက လြှောကျထားတာ တလှမျးမှ မရှိဘူးဆိုရငျ သူတို့လကျထဲကို Zero ကနေ စပွီးတော့ လှမျးရမယ့ျအနအေထားကိုလညျး အငျဒိုနီးရှားဘကျက စိုးရိမျပူပနျလာတဲ့ အနအေထားတှကေို ကနြောျတို့ တှေ့ပါတယျ။

မေး ။ ။ အဲဒီတော့ အငျဒိုနီးရှားလကျထကျမှာ အာဆီယံကို ပိုပွီးတော့ တှနျးပွီးတော့ စညျးရုံးခေါျဆောငျပွီးတော့ တစညျးတလုံးတညျး ဖိအားပေးနိုငျတဲ့ အခွအေနေ ရောကျလာနိုငျဖှယျ ရှိပါသလား။

ဖွေ ။ ။ ကနြောျကတော့ အဲဒီလို မယူဆဘူး။ တခုကတော့ အခု ထိုငျးတို့ ခဉြျးကပျနတေဲ့ ကမ်ဘောဒီးယားတို့က Engagement Policy အပွုသဘောဆကျဆံရေးနဲ့ သှားခငြျကွတယျ။ ဒါပမေဲ့လဲ အပွုသဘောနဲ့ သှားပွီးတော့ မလုပျနိုငျဘူးဆိုရငျ ကနြောျတို့က အခြော့တောျသဘောမြိုး ဖွဈသှားနိုငျပါတယျ။ တဘကျဘကျကလဲ Sanction ပေးမယျ၊ ဖိအားပေးမယျဆိုတဲ့ အုပျစုတှေ ရှိတာပေါ့။ အထူးသဖွင့ျ အမရေိကနျအပါအဝငျ၊ အနောကျနိုငျငံတှကေ ဦးဆောငျနတော။ ဒါပမေဲ့လဲ ဒီနိုငျငံတှကွေားထဲမှာ မွငျတာက Collective Action ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု ပွူနာကို မွငျပါတယျ။ အဲဒီလိုဖွဈနတေဲ့အခါကွတော့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု မရှိဘူးဆိုရငျလဲ Sanction ဖိအားပေးတာတှကေ ပွူနာ တောျတောျလေး ရှိတယျလို့ထငျတယျ။ အလုပျမဖွဈနိုငျဘူးပေါ့။ အဲဒီလိုအနအေထားမှာတော့ ကနြောျမွငျတာ ကနြောျတို့နိုငျငံအတှကျ Special Envoy တှေ ခန့ျထားတာတှေ ရှိပါတယျ။ ဥပမာ တရုတျရှိတယျ။ ဂပြနျ ရှိတယျ။ UN ရှိတယျ။ အာဆီယံ ရှိတယျ။ အမရေိကနျကလညျး ခန့ျမယျလို့ သတငျးတှေ ကွားနပေါတယျ။ အဲဒီလို မွနျမာပွညျကွီးအတှကျ လုပျဆောငျနတေဲ့ အထူးသံတှနေဲ့ ပူးပေါငျးညှိနှိုငျးပွီးတော့ တစုံတရာ ကွိုးစားမှ အလုပျဖွဈမယျလို့ ကနြောျယူဆပါတယျ။

မေး ။ ။ နောကျဆုံးအနနေဲ့ တကယျလို့ အာဆီယံ - အခုကလဲ နိုငျငံတကာကလညျး အာဆီယံရဲ့ မူကိုပဲ ရှေ့တနျးတငျပွီးတော့ ပွောနကွေတယျ။ ဆိုတော့ ဒီမူ (၅) ခကြျနဲ့ အလုပျမဖွဈဘူးဆိုရငျ နိုငျငံတကာက ဘာမြားဆကျလုပျနိုငျမလဲဆိုတာကို ပွောပေးပါ။ ဘယျလိုထငျသလဲ။

ဖွေ ။ ။ ကနြောျမွငျတာကတော့ ဒီအတိုငျးကတော့ ရရှေညျဆှဲသှားမယ့ျ ပုံစံမြိုး ဖွဈတာပေါ့။ အခု ကနြောျတို့ (၂) နှဈလောကျ ရှိလာပွီ။ ကနြောျတို့ရဲ့ မူ (၅) ခကြျ - အခုန သဘောတူထားတာလဲ အကောငျအထညျဖောျနိုငျတဲ့ အနအေထား မရှိသေးပါဘူး။ ဆိုတော့ အဲဒီလို အနအေထားမှာတော့ နိုငျငံတကာဘကျကလဲ လုပျနိုငျတဲ့ နညျးလမျးကတော့ နညျးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခုနပွောသလို အထူးသံတှကေ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျကွမယျ။ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျပွီးမှ သခြောခဉြျးကပျကွမယျဆိုရငျတော့ ပိုအလုပျဖွဈနိုငျစရာ အကွောငျးရှိတယျလို့ ထငျပါတယျ။