Your browser doesn’t support HTML5
ICJ မှာ တရားစွဲလို့ Rohingya ပြဿနာ ပြေလည်မလား
Zawgyi/Unicode
ရိုဟင်ဂျာပြဿနာ ပြေလည်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ဘာမှလုပ်ပေးနိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ မြန်မာ့အရေးကို ရာစုဝက်ကျော် စောင့်ကြည့်သုံးသပ်လာခဲ့သူ ပါမောက္ခ David Steinberg က ဆိုပါတယ်။ ဒါဖြင့်ရင် ICJ မှာ တရားစွဲဆိုတဲ့အတွက်ကော သေကြေနစ်နာခဲ့ရသူတွေ ဒုက္ခသည် တွေအတွက် တရားမျှတမှု (Justice) ကို ဖော်ဆောင်နိုင်မယ့် အလားအလာရှိပါသလား။ George Town တက္ကသိုလ် ဂုဏ်ထူးဆောင်ပါမောက္ခ Daivd Steinberg နဲ့ ဦးကျော်ဇံသာတို့ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ အခုအခါ မြန်မာနိုင်ငံဟာ နိုင်ငံတကာမှာ တရားစွဲဆိုမှုတွေ အများကြီးရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ ICC က ဆွဲတယ်။ အာဂျင်းတီးနား အမျိုးသားရေးရုံးမှာစွဲတယ်။ နောက် ICJ – International Court of Justice မှာ စွဲဆိုခံရတယ်။ ဒီဟာတွေ - အထူးသဖြင့် နောက်ဆုံးဖြစ်တဲ့ ICJ မှာ ဖြစ်တဲ့ကိစ္စက ဘယ်လောက်အရေးကြီးတဲ့ကိစ္စလို့ ဆရာကြီးသုံးသပ်ပါလဲ။
ဖြေ ။ ။ အရေးကြီးပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ထိခိုက်စေတဲ့အပြင်၊ ရင်းနှီးမြုပ်နံှမှုတွေနဲ့ နိုင်ငံတကာအကြား မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အနေအထားကို ထိခိုက်စေပါတယ်။
မေး ။ ။ ဂုဏ်သိက္ခာအဆင့်အတန်း ထိခိုက်ကျဆင်းစေတယ်ဆိုတဲ့အပြင် ရင်းနှီးမြုပ်နံှမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ပြောရရင်တော့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေကို အားကိုးတာထက် တရုတ်အပါအဝင်၊ အာဆီယံနိုင်ငံတွေ၊ အိမ်နီးနားချင်းနိုင်ငံတွေကို ပိုပြီးအားကိုးနေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ သူတို့နဲ့ ပတ်သက်လို့ ထိခိုက်နိုင်စရာ ရှိပါလား။
ဖြေ ။ ။ ဒါမှန်ပါတယ်။ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ အာဆီယံ စတဲ့ အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ရိုဟင်ဂျာပြဿနာက ထိခိုက်စေမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ တနိုင်ငံလုံးကိုတော့ လွှမ်းခြုံထိခိုက်စေမယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အတွက်လည်း ကြီးမားတဲ့ အခက်အခဲလို့ ထင်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ ဂုဏ်သတင်းကျော်ကြားမှုဟာ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တွေအတွင်းမှာ မှေးမှိန်လာခဲ့တာပါ။ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းနဲ့ ဆက်ဆံရေးလည်း ထိခိုက်လာပါတယ်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလက ထင်ပါတယ် - မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ သံတမန်တွေကို မိန့်ခွန်းပြောခဲ့ရာမှာ ဒီပြဿနာပတ်သက်ပြီး သူပြောသွားတာ သံတမန်တွေအတွက် လုံးဝလက်ခံနိုင်စရာ မရှိပါဘူး။ ရိုဟင်ဂျာအခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သံတမန်တွေက သူ့ထက်ပိုသိနေကြပါတယ်။ ဒီပြဿနာရဲ့ အခြေအနေမှန်ကို သူသိမှသိရဲ့လားလို့ မပြောတတ်ပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒါပေမဲ့ တချိန်တည်းမှာပဲ မြန်မာအာဏာပိုင်တွေဘက်ကတော့ သူတို့အခေါ် ‘နေရပ်စွန့်သွားတဲ့လူတွေ’ - နိုင်ငံတကာကခေါ်တဲ့ ‘ရိုဟင်ဂျာ’ ပေါ့။ သူတို့တွေကို ပြန်လည်လက်ခံရေးအတွက် မြန်မာနိုင်ငံဘက်က အတတ်နိုင်ဆုံး ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ သူတို့ဘက်က ပြောနေပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ ကျနော့်အမြင်မှာတော့ ဒါက ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအမြင်ပါ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ လုံးဝမဆိုင်ဘဲ ပြောရရင်၊ ဒါဟာလူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု Genocide လို့ မထင်ပါဘူး။ လူမျိုးစုအလိုက် ရှင်းလင်းဖယ်ရှားမှု Ethnic Cleansing ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို ကျနော် ပြတ်ပြတ်သားသားပဲ တကယ်ယုံကြည်ပါတယ်။ အခြေခံအားဖြင့်တော့ ပြန်လည်လက်ခံရေးအတွက် ရှင်းလင်းပြတ်သားတဲ့ အစီအစဉ်တရပ်ရပ်ကို တင်ပြသင့်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေကို ပြန်လည်လက်ခံချင်တဲ့ပုံ မရပါဘူး။ ခပ်ဝေးဝေး ဖယ်ရှားချင်တဲ့သဘောပဲ တွေ့ရပါတယ်။ သူတို့နိုင်ငံနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကြား နယ်စပ်မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေကို ပြန်လည်ချထားပြီး ကာကွယ်နေပါတယ်။ သိပ်ကိုခက်ခဲတဲ့ အခြေအနေပါ။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တုန်းက အဖြစ်အပျက်မှာ တပ်မတော်ဘက်က အလွန်အကျွံတုံ့ပြန်ခဲ့တယ်ဆိုတာ သေချာတယ်လို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ အဲဒီလိုတုံ့ပြန်ခဲ့တဲ့အတွက် ဆိုးဆိုးရွားရွားအကျိုးဆက်တွေ ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာ အခုအချိန်အထိ ဝန်မခံသေးပါဘူး။
မေး ။ ။ တချိန်တည်းမှာပဲ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်ကလည်း နှစ်နိုင်ငံသဘောတူညီချက်၊ ဒါမှမဟုတ် တရုတ်အပါအဝင် (၃) နိုင်ငံ သဘောတူညီချက်အတိုင်း ပြန်လည်လက်ခံရေးကို ထိထိရောက်ရောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်က ကူညီအားမပေးဘူး၊ မလုပ်ဘူး။ OIC ရဲ့ အကူအညီနဲ့ပဲ မြန်မာနိုင်ငံကို နိုင်ငံတကာမှာ ထိခိုက်နှစ်နာအောင် တရားစွဲဖို့ အားထုတ်နေတယ်လို့ မြန်မာဘက်က ပြောပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကလည်း ဒီလူတွေကို လက်မခံချင်ပါဘူး။ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ထဲက အန္တရာယ်သိပ်များတဲ့ ကျွန်းပေါ်ကို ဒီလူတွေ အများအပြားကိုပို့ဖို့လုပ်တာ သိတဲ့အတိုင်းပါပဲ။ ဒီပြဿနာကိုင်တွယ်ရာမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို တစိတ်တပိုင်း အပြစ်တင်ရမှာပါ။ ဒါပေမဲ့ အဓိကတာဝန်ရှိတာကတော့ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ မြန်မာအစိုးရပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရရဲ့ အခက်အခဲကိုလည်း ကျနော် အသိအမှတ်ပြုပါတယ်။ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရကလည်း အပြည့်အဝ စစ်အစိုးရ မဟုတ်ခဲ့သလို၊ NLD အစိုးရကလည်း အပြည့်အဝ အရပ်သားအစိုးရ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီလိုတဝက်တပြတ်တွေ ဖြစ်နေတာဟာ ဒီပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ရေးအတွက် သိပ်ခက်ခဲစေပါတယ်။
မေး ။ ။ အခု ICJ ရဲ့ တရားစွဲဆိုမှုကိစ္စကို ပြန်ကောက်ရမယ်ဆိုရင် ဒါဟာ ဒီပြဿနာအရင်းအမြစ်ကို ပြေလည်အောင် ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့အတွက် လုံလောက်မှု တစုံတရာ ရှိပါသလား။ အထောက်အကူ တစုံတရာ ဖြစ်မယ် ထင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ဒီကိစ္စဟာ တကယ်တော့ လူထုရဲ့ပုံရိပ်နဲ့ သက်ဆိုင်ပါတယ်။ တရားဥပဒေအရ ဘာလုပ်နိုင်မလဲဆိုတာတော့ ကျနော် မသိပါဘူး။
မေး ။ ။ တဆက်ထဲမှာပဲ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ICJ က တရားစီရင်မယ်ဆိုတဲ့ကိစ္စဟာ ဒုက္ခသည်တွေအတွက် Justice တရားမျှတမှုကို ဖော်ဆောင်ပေးနိုင်မယ်။ ဆောင်ကျဉ်းပေးနိုင်မယ်လို့ ဆရာကြီး ထင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ဒုက္ခသည်တွေအတွက် Justice ကို ဆောင်ကျဉ်းပေးနိုင်မယ်လို့ ကျနော် မထင်ပါဘူး။ လောလောဆယ် ပြဿနာကို ပြေလည်မှုရရှိစေမယ့် လုပ်ရပ်လို့လည်း ကျနော် မထင်ပါဘူး။ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ နီးကပ်လာချိန် နိုင်ငံရေးသမားတွေက ဒီကိစ္စကို ကိုင်တွယ်ရဲမှာ မဟုတ်ဘူး။ တိုင်းပြည်တွင်းမှာ ရိုဟင်ဂျာ ဆန့်ကျင်ရေးက ပြင်းထန်နေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ တချို့ကတော့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့တာ စစ်တပ် ဖြစ်တယ်။ ဒါကို ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က သွားပြီးတော့ ခုခံကာကွယ်မယ်ဆိုတော့ စစ်တပ်ကလည်း ဒါကို လက်ခံလာနိုင်မယ့်သဘော ရှိတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံရေး ပြဿနာပြေလည်ရေး၊ တနည်းအားဖြင့် သူတို့ပြောနေတဲ့ အမျိုးသားရင်ကြားစေ့ရေးအတွက် ပိုပြီးနီးစပ်သွားနိုင်မယ်လို့ ထင်စရာ ရှိပါသလား။
ဖြေ ။ ။ တိုင်းရင်းသားတွေအားလုံးနဲ့ တပ်မတော်အပါအဝင် တနိုင်ငံလုံးမှာ အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ် အထူးပြင်းထန်နေတာပါ။ ရခိုင်မှာလည်း အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်က ပိုပြင်းထန်လာနေပါတယ်။
မေး ။ ။ OIC ရဲ့ သဘောသဘာဝကိုလည်း နည်းနည်းမေးချင်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ ဒေသဆိုင်ရာ ကမ္ဘာ့အဖွဲ့အစည်းတွေကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် သူတို့တွေက ဒေသတွင်း နိုင်ငံတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု အခြေအနေတွေကို ပြုပြင်ဖို့ ပြင်ဆင်ဝေဖန်ဖို့ ကြိုးပမ်းကြပါတယ်။ သို့သော်လဲ OIC က သူတို့ အဖွဲ့တွင်းမှာ ဖြစ်နေတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကိစ္စတွေကို တခါမှ ဝေဖန်တာ၊ ထောက်ပြတာကို မတွေ့ရဘူးလို့ ပညာရှင်တွေက သုံးသပ်ကြပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဆရာကြီး တစုံတရာ ပြောစရာ မရှိဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ လူ့အခွင့်အရေးကိစ္စတွေ ကြီးကြီးမားမားရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အများကြီးပါ။ သမိုင်းမှာနဲ့ မျက်မှောက်ကာလမှာ အများကြီး ရှိနေပါတယ်။ ဆော်ဒီအာရေးဗီးယားကို ပြောမလား။ တရုတ်နိုင်ငံ ရှာကျန်မှာ လုပ်နေတာတွေကို ပြောမလား။ ကမ္ဘာမှာ အများကြီးပါ။ မြန်မာပြည် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု ပြဿနာဟာ တကယ်ရှိနေတာပါ။ ၂၀၁၀-၂၀၁၁ နောက်ပိုင်း တိုးတက်မှုတချို့ ရှိခဲ့ပေမယ့် ရိုဟင်ဂျာပြဿနာကတော့ အခက်အခဲဆုံး ပြဿနာအဖြစ် ဆက်လက်ရှိလာတာ အခု နိုင်ငံတကာမှာပါ နာမည်ဆိုးထွက်လာတဲ့အထိပါပဲ။ မြန်မာပြည်မြောက်ပိုင်း ကချင်၊ ရှမ်း စတဲ့ ဒေသတွေမှာလည်း လူတွေအသတ်ခံရတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေပေါ် ထားရှိတဲ့ မလိုမုန်းတီးမှုတွေနဲ့ မတူပါဘူး။ ဒါဟာ ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက်ပါ အိမ်နီးချင်းတွေနဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေမှာပါ ဝမ်းနည်းစရာကောင်းတဲ့ အချက်တချက် ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ ဒီပြဿနာရဲ့ အခြေခံအကြောင်းရင်းတွေ ပြေလည်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ဘာတွေလုပ်ပေးနိုင်ကြမလဲ။ ဘာတွေလုပ်သင့်ကြတယ်လို့ ထင်ပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ပြဿနာရဲ့ သဘောသဘာဝကို နားမလည်ပါဘူး။ ရိုဟင်ဂျာတွေကို တိုင်းရင်းသားအုပ်စုတစုအဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံကလည်း ဝန်မခံပါဘူး။ ၁၉၈၂ ခုနှစ် နိုင်ငံသားဖြစ်ရေး ဥပဒေအရ အသိအမှတ် မပြုပါဘူး။ ရိုဟင်ဂျာတွေကတော့ တိုင်းရင်းသားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုပြီး၊ နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးကို လိုချင်နေကြပါတယ်။ ဒါဟာ မကြာခင်ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အလားအလာလို့လဲ ကျနော် မမြင်ပါဘူး။ တဖြည်းဖြည်း ဖြစ်လာနိုင်မယ် ဆိုပေမယ့်လဲ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်က သိပ်ပြင်းထန်နေတော့ အစိုးရက လုပ်ဆောင်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ အရပ်သားအစိုးရလည်း လုပ်နိုင်မှာ မဟုတ်သလို၊ စစ်တပ်လည်း လုပ်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါဟာ သိပ်ဝမ်းနည်းစရာ ကောင်းပါတယ်။
မေး ။ ။ ကျနော်မေးခွန်းကို ပြန်ကောက်ရမယ်ဆိုရင် ဒီပြဿနာ အမှန်တကယ် ပြေလည်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ဘာလုပ်ပေးနိုင်မယ် ထင်ပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ဒီပြဿနာ ပြေလည်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာအနေနဲ့ သိပ်လုပ်ပေးနိုင်မယ်လို့ ကျနော် မထင်ပါဘူး။ ဒီပြဿနာကို ကမ္ဘာက အာရုံစိုက်လာအောင် လုပ်နိုင်မယ်။ ဒါဟာ လုပ်သင့်တယ်ကိစ္စလို့တော့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ ရှေ့တိုးလုပ်နိုင်မယ် မထင်ပါဘူး။ ဒါဟာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတို့ရဲ့ ပြဿနာပါ။ မူလအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြဿနာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံလည်း ဘာမှမတတ်နိုင်ပါဘူး။ ဗမာအမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ် ပိုပြီးပြင်းထန်လာသလို၊ ရခိုင်အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်နဲ့ ဗုဒ္ဓဝါဒီ အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်တွေလည်း ပြင်းထန်လာပါတယ်။ သိတဲ့အတိုင်းပါပဲ AA အဖွဲ့ အင်အားကြီးထွားလာတာလဲ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းက ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက် ပြဿနာ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါတွေကြောင့်ပဲ ဒီပြဿနာတွေအတွက် အဖြေမတွေ့ရဘူးလို့ ကျနော် ပြောနေတာပါ။
မေး ။ ။ ဆရာကြီး တကယ်တော့ ကျနော်ဟာ ရခိုင်တစ်ယောက်ပါ။ ဒီလူတွေနဲ့ ကျနော် ငယ်ငယ်ကတည်းက ကြီးပြင်းလာခဲ့ပါတယ်။ သူတို့နဲ့ အတူတူနေခဲ့တယ်၊ ကစားတယ်၊ အတူတူကျောင်းတက်ခဲ့ကြတယ်။ သူတို့အိမ် ကိုယ့်အိမ် အပြန်အလှန် လည်ပတ်သွားလာနေခဲ့တယ်။ အဲဒီတုန်းက ဘာပြဿနာမှ မရှိခဲ့ပါဘူး။
ဖြေ ။ ။ မှန်ပါတယ်။ သေချာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒါက အတိတ်က အခြေအနေပါ။ အခုတော့ ရခိုင်တွေလည်း အစိုးရအဆက်ဆက် အနှိပ်ခံခဲ့ရတာပါ။ အစိုးရထဲ အဆင့်မြင့်ရာထူးတွေအတွက် ရွေးချယ်ခံထားခံရတာ မရှိသလောက်ပါ။ မဆိုသလောက် တစ်ယောက်နှစ်ယောက် ရှိတာကို ထောက်ပြကြပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ချိုးနှိမ်ခံရမှုက ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် မလိုမုန်းတီးမှုလောက်တော့ မဆိုးပါဘူး။
မေး ။ ။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ် ဆရာကြီး။
ဖြေ ။ ။ ခင်များမေးတဲ့ မေးခွန်းတွေအတွက် ထိရောက်တဲ့အဖြေ ကျနော် ရှာပေးချင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မပေးနိုင်တာကို ဝမ်းနည်းပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်လည်း အခြေအနေ ကောင်းပါစေလို့ ဆန္ဒပြုပါတယ်။ သူတို့ဟာ အာရှတိုက်မှာ ဒုက္ခအရောက်ဆုံး လူတွေပါ။ မြန်မာအစိုးရနဲ့ နိုင်ငံတကာ တရားစီရင်ရေးမှုတွေလည်း ထိရောက်မယ်လို့ မထင်ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်ထပ်ပြောရပါအုံးမယ် - ဒါဟာ Genocide လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုလို့ ကျနော် မယုံကြည်ပါဘူး။ လူမျိုးစုလိုက် ရှင်းလင်းမှု Ethnic Cleansing မှုလိုပဲ ယုံကြည်ပါတယ်။
==Unicode==
ရိုဟငျဂြာပွူနာ ပွလေညျရေးအတှကျ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးက ဘာမှလုပျပေးနိုငျမှာ မဟုတျဘူးလို့ မွနျမာ့အရေးကို ရာစုဝကျကြောျ စောင့ျကွည့ျသုံးသပျလာခဲ့သူ ပါမောက်ခ David Steinberg က ဆိုပါတယျ။ ဒါဖွင့ျရငျ ICJ မှာတရားစှဲဆိုတဲ့အတှကျကော သကွေနေဈနာခဲ့ရသူတှေ ဒုက်ခသညျ တှအေတှကျ တရားမြှတမှု (Justice) ကို ဖောျဆောငျနိုငျမယ့ျ အလားအလာရှိပါသလား။ George Town တက်ကသိုလျ ဂုဏျထူးဆောငျပါမောက်ခ Daivd Steinberg နဲ့ ဦးကြောျဇံသာတို့ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ အခုအခါ မွနျမာနိုငျငံဟာ နိုငျငံတကာမှာ တရားစှဲဆိုမှုတှေ အမြားကွီးရငျဆိုငျနရေပါတယျ။ ICC က ဆှဲတယျ။ အာဂငြျးတီးနား အမြိုးသားရေးရုံးမှာစှဲတယျ။ နောကျ ICJ – International Court of Justice မှာ စှဲဆိုခံရတယျ။ ဒီဟာတှေ - အထူးသဖွင့ျ နောကျဆုံးဖွဈတဲ့ ICJ မှာ ဖွဈတဲ့ကိစ်စက ဘယျလောကျအရေးကွီးတဲ့ကိစ်စလို့ ဆရာကွီးသုံးသပျပါလဲ။
ဖွေ ။ ။ အရေးကွီးပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ဂုဏျသိက်ခာကို ထိခိုကျစတေဲ့အပွငျ၊ ရငျးနှီးမွုပျနံှမှုတှနေဲ့ နိုငျငံတကာအကွား မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အနအေထားကို ထိခိုကျစပေါတယျ။
မေး ။ ။ ဂုဏျသိက်ခာအဆင့ျအတနျး ထိခိုကျကဆြငျးစတေယျဆိုတဲ့အပွငျ ရငျးနှီးမွုပျနံှမှုနဲ့ ပတျသကျလို့ပွောရရငျတော့ မွနျမာနိုငျငံဟာ အနောကျနိုငျငံတှကေို အားကိုးတာထကျ တရုတျအပါအဝငျ၊ အာဆီယံနိုငျငံတှေ၊ အိမျနီးနားခငြျးနိုငျငံတှကေို ပိုပွီးအားကိုးနတောကို တှေ့ရပါတယျ။ သူတို့နဲ့ ပတျသကျလို့ ထိခိုကျနိုငျစရာ ရှိပါလား။
ဖွေ ။ ။ ဒါမှနျပါတယျ။ တရုတျ၊ ဂပြနျ၊ အာဆီယံ စတဲ့ အရှေ့တိုငျးနိုငျငံတှနေဲ့ ဆကျဆံရေးကို ရိုဟငျဂြာပွူနာက ထိခိုကျစမှော မဟုတျပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ တနိုငျငံလုံးကိုတော့ လှှမျးခွုံထိခိုကျစမေယျ။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျအတှကျလညျး ကွီးမားတဲ့ အခကျအခဲလို့ ထငျပါတယျ။ သူ့ရဲ့ ဂုဏျသတငျးကြောျကွားမှုဟာ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈတှအေတှငျးမှာ မှေးမှိနျလာခဲ့တာပါ။ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးနဲ့ ဆကျဆံရေးလညျး ထိခိုကျလာပါတယျ။ ၂၀၁၇ ခုနှဈ စကျတငျဘာလက ထငျပါတယျ - မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ သံတမနျတှကေို မိန့ျခှနျးပွောခဲ့ရာမှာ ဒီပွူနာပတျသကျပွီး သူပွောသှားတာ သံတမနျတှအေတှကျ လုံးဝလကျခံနိုငျစရာ မရှိပါဘူး။ ရိုဟငျဂြာအခွအေနတှေနေဲ့ ပတျသကျပွီး သံတမနျတှကေ သူ့ထကျပိုသိနကွေပါတယျ။ ဒီပွူနာရဲ့ အခွအေနမှေနျကို သူသိမှသိရဲ့လားလို့ မပွောတတျပါဘူး။
မေး ။ ။ ဒါပမေဲ့ တခြိနျတညျးမှာပဲ မွနျမာအာဏာပိုငျတှဘေကျကတော့ သူတို့အခေါျ ‘နရေပျစှန့ျသှားတဲ့လူတှေ’ - နိုငျငံတကာကခေါျတဲ့ ‘ရိုဟငျဂြာ’ ပေါ့။ သူတို့တှကေို ပွနျလညျလကျခံရေးအတှကျ မွနျမာနိုငျငံဘကျက အတတျနိုငျဆုံး ဆောငျရှကျနတေယျလို့ သူတို့ဘကျက ပွောနပေါတယျ။
ဖွေ ။ ။ ကနြော့ျအမွငျမှာတော့ ဒါက ပုဂ်ဂိုလျရေးအမွငျပါ အမရေိကနျပွညျထောငျစုနဲ့ လုံးဝမဆိုငျဘဲ ပွောရရငျ၊ ဒါဟာလူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှု Genocide လို့ မထငျပါဘူး။ လူမြိုးစုအလိုကျ ရှငျးလငျးဖယျရှားမှု Ethnic Cleansing ဖွဈတယျဆိုတာကို ကနြောျ ပွတျပွတျသားသားပဲ တကယျယုံကွညျပါတယျ။ အခွခေံအားဖွင့ျတော့ ပွနျလညျလကျခံရေးအတှကျ ရှငျးလငျးပွတျသားတဲ့ အစီအစဉျတရပျရပျကို တငျပွသင့ျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ရိုဟငျဂြာတှကေို ပွနျလညျလကျခံခငြျတဲ့ပုံ မရပါဘူး။ ခပျဝေးဝေး ဖယျရှားခငြျတဲ့သဘောပဲ တှေ့ရပါတယျ။ သူတို့နိုငျငံနဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံကွား နယျစပျမှာ ဗုဒ်ဓဘာသာဝငျတှကေို ပွနျလညျခထြားပွီး ကာကှယျနပေါတယျ။ သိပျကိုခကျခဲတဲ့ အခွအေနပေါ။ ၂၀၁၇ ခုနှဈတုနျးက အဖွဈအပကြျမှာ တပျမတောျဘကျက အလှနျအကြှံတုံ့ပွနျခဲ့တယျဆိုတာ သခြောတယျလို့ ကနြောျထငျပါတယျ။ အဲဒီလိုတုံ့ပွနျခဲ့တဲ့အတှကျ ဆိုးဆိုးရှားရှားအကြိုးဆကျတှေ ဖွဈခဲ့တယျဆိုတာ အခုအခြိနျအထိ ဝနျမခံသေးပါဘူး။
မေး ။ ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျကလညျး နှဈနိုငျငံသဘောတူညီခကြျ၊ ဒါမှမဟုတျ တရုတျအပါအဝငျ (၃) နိုငျငံ သဘောတူညီခကြျအတိုငျး ပွနျလညျလကျခံရေးကို ထိထိရောကျရောကျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျက ကူညီအားမပေးဘူး၊ မလုပျဘူး။ OIC ရဲ့ အကူအညီနဲ့ပဲ မွနျမာနိုငျငံကို နိုငျငံတကာမှာ ထိခိုကျနှဈနာအောငျ တရားစှဲဖို့ အားထုတျနတေယျလို့ မွနျမာဘကျက ပွောပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှကလညျး ဒီလူတှကေို လကျမခံခငြျပါဘူး။ ဘငျ်ဂလားပငျလယျအောျထဲက အန်တရာယျသိပျမြားတဲ့ ကြှနျးပေါျကို ဒီလူတှေ အမြားအပွားကိုပို့ဖို့လုပျတာ သိတဲ့အတိုငျးပါပဲ။ ဒီပွူနာကိုငျတှယျရာမှာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှကို တစိတျတပိုငျး အပွဈတငျရမှာပါ။ ဒါပမေဲ့ အဓိကတာဝနျရှိတာကတော့ မွနျမာစဈတပျနဲ့ မွနျမာအစိုးရပဲ ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရရဲ့ အခကျအခဲကိုလညျး ကနြောျ အသိအမှတျပွုပါတယျ။ ဦးသိနျးစိနျအစိုးရကလညျး အပွည့ျအဝ စဈအစိုးရ မဟုတျခဲ့သလို၊ NLD အစိုးရကလညျး အပွည့ျအဝ အရပျသားအစိုးရ မဟုတျပါဘူး။ ဒီလိုတဝကျတပွတျတှေ ဖွဈနတောဟာ ဒီပွူနာကို ကိုငျတှယျရေးအတှကျ သိပျခကျခဲစပေါတယျ။
မေး ။ ။ အခု ICJ ရဲ့ တရားစှဲဆိုမှုကိစ်စကို ပွနျကောကျရမယျဆိုရငျ ဒါဟာ ဒီပွူနာအရငျးအမွဈကို ပွလေညျအောငျ ဖွရှေငျးနိုငျဖို့အတှကျ လုံလောကျမှု တစုံတရာ ရှိပါသလား။ အထောကျအကူ တစုံတရာ ဖွဈမယျ ထငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ဒီကိစ်စဟာ တကယျတော့ လူထုရဲ့ပုံရိပျနဲ့ သကျဆိုငျပါတယျ။ တရားဥပဒအေရ ဘာလုပျနိုငျမလဲဆိုတာတော့ ကနြောျ မသိပါဘူး။
မေး ။ ။ တဆကျထဲမှာပဲ ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး ICJ က တရားစီရငျမယျဆိုတဲ့ကိစ်စဟာ ဒုက်ခသညျတှအေတှကျ Justice တရားမြှတမှုကို ဖောျဆောငျပေးနိုငျမယျ။ ဆောငျကဉြျးပေးနိုငျမယျလို့ ဆရာကွီး ထငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ဒုက်ခသညျတှအေတှကျ Justice ကို ဆောငျကဉြျးပေးနိုငျမယျလို့ ကနြောျ မထငျပါဘူး။ လောလောဆယျ ပွူနာကို ပွလေညျမှုရရှိစမေယ့ျ လုပျရပျလို့လညျး ကနြောျ မထငျပါဘူး။ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲ နီးကပျလာခြိနျ နိုငျငံရေးသမားတှကေ ဒီကိစ်စကို ကိုငျတှယျရဲမှာ မဟုတျဘူး။ တိုငျးပွညျတှငျးမှာ ရိုဟငျဂြာ ဆန့ျကငြျရေးက ပွငျးထနျနဆေဲ ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ တခြို့ကတော့ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှု ကြူးလှနျခဲ့တာ စဈတပျ ဖွဈတယျ။ ဒါကို ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက သှားပွီးတော့ ခုခံကာကှယျမယျဆိုတော့ စဈတပျကလညျး ဒါကို လကျခံလာနိုငျမယ့ျသဘော ရှိတယျ။ ဒါကွောင့ျ မွနျမာနိုငျငံရေး ပွူနာပွလေညျရေး၊ တနညျးအားဖွင့ျ သူတို့ပွောနတေဲ့ အမြိုးသားရငျကွားစေ့ရေးအတှကျ ပိုပွီးနီးစပျသှားနိုငျမယျလို့ ထငျစရာ ရှိပါသလား။
ဖွေ ။ ။ တိုငျးရငျးသားတှအေားလုံးနဲ့ တပျမတောျအပါအဝငျ တနိုငျငံလုံးမှာ အမြိုးသားရေးစိတျဓါတျ အထူးပွငျးထနျနတောပါ။ ရခိုငျမှာလညျး အမြိုးသားရေးစိတျဓါတျက ပိုပွငျးထနျလာနပေါတယျ။
မေး ။ ။ OIC ရဲ့ သဘောသဘာဝကိုလညျး နညျးနညျးမေးခငြျပါတယျ။ နိုငျငံတကာအဖှဲ့အစညျးတှေ၊ ဒသေဆိုငျရာ ကမ်ဘာ့အဖှဲ့အစညျးတှကေို ကွည့ျမယျဆိုရငျ သူတို့တှကေ ဒသေတှငျး နိုငျငံတှရေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု အခွအေနတှေကေို ပွုပွငျဖို့ ပွငျဆငျဝဖေနျဖို့ ကွိုးပမျးကွပါတယျ။ သို့သောျလဲ OIC က သူတို့ အဖှဲ့တှငျးမှာ ဖွဈနတေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကိစ်စတှကေို တခါမှ ဝဖေနျတာ၊ ထောကျပွတာကို မတှေ့ရဘူးလို့ ပညာရှငျတှကေ သုံးသပျကွပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီကိစ်စနဲ့ ပတျသကျလို့ ဆရာကွီး တစုံတရာ ပွောစရာ မရှိဘူးလား။
ဖွေ ။ ။ လူ့အခှင့ျအရေးကိစ်စတှေ ကွီးကွီးမားမားရှိတဲ့ နိုငျငံတှေ ကမ်ဘာပေါျမှာ အမြားကွီးပါ။ သမိုငျးမှာနဲ့ မကြျမှောကျကာလမှာ အမြားကွီး ရှိနပေါတယျ။ ဆောျဒီအာရေးဗီးယားကို ပွောမလား။ တရုတျနိုငျငံ ရှာကနြျမှာ လုပျနတောတှကေို ပွောမလား။ ကမ်ဘာမှာ အမြားကွီးပါ။ မွနျမာပွညျ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု ပွူနာဟာ တကယျရှိနတောပါ။ ၂၀၁၀-၂၀၁၁ နောကျပိုငျး တိုးတကျမှုတခြို့ ရှိခဲ့ပမေယ့ျ ရိုဟငျဂြာပွူနာကတော့ အခကျအခဲဆုံး ပွူနာအဖွဈ ဆကျလကျရှိလာတာ အခု နိုငျငံတကာမှာပါ နာမညျဆိုးထှကျလာတဲ့အထိပါပဲ။ မွနျမာပွညျမွောကျပိုငျး ကခငြျ၊ ရှမျး စတဲ့ ဒသေတှမှောလညျး လူတှအေသတျခံရတာတှေ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ရိုဟငျဂြာတှပေေါျ ထားရှိတဲ့ မလိုမုနျးတီးမှုတှနေဲ့ မတူပါဘူး။ ဒါဟာ ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျနဲ့ မွနျမာနိုငျငံအတှကျပါ အိမျနီးခငြျးတှနေဲ့ ဆကျဆံရေးတှမှောပါ ဝမျးနညျးစရာကောငျးတဲ့ အခကြျတခကြျ ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ ဒီပွူနာရဲ့ အခွခေံအကွောငျးရငျးတှေ ပွလေညျရေးအတှကျ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးနဲ့ မွနျမာနိုငျငံဘကျက ဘာတှလေုပျပေးနိုငျကွမလဲ။ ဘာတှလေုပျသင့ျကွတယျလို့ ထငျပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးက ပွူနာရဲ့ သဘောသဘာဝကို နားမလညျပါဘူး။ ရိုဟငျဂြာတှကေို တိုငျးရငျးသားအုပျစုတစုအဖွဈ မွနျမာနိုငျငံကလညျး ဝနျမခံပါဘူး။ ၁၉၈၂ ခုနှဈ နိုငျငံသားဖွဈရေး ဥပဒအေရ အသိအမှတျ မပွုပါဘူး။ ရိုဟငျဂြာတှကေတော့ တိုငျးရငျးသားအဖွဈ အသိအမှတျပွုပွီး၊ နိုငျငံသားအခှင့ျအရေးကို လိုခငြျနကွေပါတယျ။ ဒါဟာ မကွာခငျဖွဈလာနိုငျတဲ့ အလားအလာလို့လဲ ကနြောျ မမွငျပါဘူး။ တဖွညျးဖွညျး ဖွဈလာနိုငျမယျ ဆိုပမေယ့ျလဲ မွနျမာနိုငျငံမှာ အမြိုးသားရေးစိတျဓါတျက သိပျပွငျးထနျနတေော့ အစိုးရက လုပျဆောငျနိုငျမှာ မဟုတျပါဘူး။ အရပျသားအစိုးရလညျး လုပျနိုငျမှာ မဟုတျသလို၊ စဈတပျလညျး လုပျနိုငျမှာ မဟုတျပါဘူး။ ဒါဟာ သိပျဝမျးနညျးစရာ ကောငျးပါတယျ။
မေး ။ ။ ကနြောျမေးခှနျးကို ပွနျကောကျရမယျဆိုရငျ ဒီပွူနာ အမှနျတကယျ ပွလေညျရေးအတှကျ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးက ဘာလုပျပေးနိုငျမယျ ထငျပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ဒီပွူနာ ပွလေညျရေးအတှကျ နိုငျငံတကာအနနေဲ့ သိပျလုပျပေးနိုငျမယျလို့ ကနြောျ မထငျပါဘူး။ ဒီပွူနာကို ကမ်ဘာက အာရုံစိုကျလာအောငျ လုပျနိုငျမယျ။ ဒါဟာ လုပျသင့ျတယျကိစ်စလို့တော့ ကနြောျထငျပါတယျ။ ရှေ့တိုးလုပျနိုငျမယျ မထငျပါဘူး။ ဒါဟာ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံတို့ရဲ့ ပွူနာပါ။ မူလအားဖွင့ျ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ပွူနာ ဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ မွနျမာနိုငျငံလညျး ဘာမှမတတျနိုငျပါဘူး။ ဗမာအမြိုးသားရေးစိတျဓါတျ ပိုပွီးပွငျးထနျလာသလို၊ ရခိုငျအမြိုးသားရေးစိတျဓါတျနဲ့ ဗုဒ်ဓဝါဒီ အမြိုးသားရေးစိတျဓါတျတှလေညျး ပွငျးထနျလာပါတယျ။ သိတဲ့အတိုငျးပါပဲ AA အဖှဲ့ အငျအားကွီးထှားလာတာလဲ ရခိုငျပွညျနယျအတှငျးက ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျ ပွူနာ ဖွဈလာနိုငျပါတယျ။ ဒါတှကွေောင့ျပဲ ဒီပွူနာတှအေတှကျ အဖွမေတှေ့ရဘူးလို့ ကနြောျ ပွောနတောပါ။
မေး ။ ။ ဆရာကွီး တကယျတော့ ကနြောျဟာ ရခိုငျတဈယောကျပါ။ ဒီလူတှနေဲ့ ကနြောျ ငယျငယျကတညျးက ကွီးပွငျးလာခဲ့ပါတယျ။ သူတို့နဲ့ အတူတူနခေဲ့တယျ၊ ကစားတယျ၊ အတူတူကြောငျးတကျခဲ့ကွတယျ။ သူတို့အိမျ ကိုယ့ျအိမျ အပွနျအလှနျ လညျပတျသှားလာနခေဲ့တယျ။ အဲဒီတုနျးက ဘာပွူနာမှ မရှိခဲ့ပါဘူး။
ဖွေ ။ ။ မှနျပါတယျ။ သခြောပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အဲဒါက အတိတျက အခွအေနပေါ။ အခုတော့ ရခိုငျတှလေညျး အစိုးရအဆကျဆကျ အနှိပျခံခဲ့ရတာပါ။ အစိုးရထဲ အဆင့ျမွင့ျရာထူးတှအေတှကျ ရှေးခယြျခံထားခံရတာ မရှိသလောကျပါ။ မဆိုသလောကျ တဈယောကျနှဈယောကျ ရှိတာကို ထောကျပွကွပါလိမ့ျမယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ခြိုးနှိမျခံရမှုက ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ မလိုမုနျးတီးမှုလောကျတော့ မဆိုးပါဘူး။
မေး ။ ။ ကြေးဇူးတငျပါတယျ ဆရာကွီး။
ဖွေ ။ ။ ခငျမြားမေးတဲ့ မေးခှနျးတှအေတှကျ ထိရောကျတဲ့အဖွေ ကနြောျ ရှာပေးခငြျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ မပေးနိုငျတာကို ဝမျးနညျးပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျလညျး အခွအေနေ ကောငျးပါစလေို့ ဆန်ဒပွုပါတယျ။ သူတို့ဟာ အာရှတိုကျမှာ ဒုက်ခအရောကျဆုံး လူတှပေါ။ မွနျမာအစိုးရနဲ့ နိုငျငံတကာ တရားစီရငျရေးမှုတှလေညျး ထိရောကျမယျလို့ မထငျပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျထပျပွောရပါအုံးမယျ - ဒါဟာ Genocide လူမြိုးတုနျးသတျဖွတျမှုလို့ ကနြောျ မယုံကွညျပါဘူး။ လူမြိုးစုလိုကျ ရှငျးလငျးမှု Ethnic Cleansing မှုလိုပဲ ယုံကွညျပါတယျ။