Coronavirus ကို ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးက စိုးရိမ်ထိတ်လန့်ပြီး တားဆီးကာကွယ်ရေး အားထုတ်မှုတွေ အပြင်းအထန် ပြုလုပ်နေကြချိန်မှာ မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတချို့ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေဟာ အားရဖွယ်မရှိဘူးလို့ သုံသပ်သူတချို့ ရှိနေပါတယ်။ ဒါဘယ်လောက် မှန်ကန်ပါသလဲ။ မြန်မာနိုင်ငံက အထွေထွေရောဂါကု ဆရာဝန် ဒေါက်တာကျော်စွာဦး နဲ့ ဦးကျော်ဇံသာတို့ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒီနေ့ ဒေါက်တာကျော်စွာဦးကို ဆက်သွယ်ရတဲ့အကြောင်းရင်းကတော့ တကမ္ဘာလုံးက ထိတ်ထိတ်ပြာပြာ ဖြစ်နေကြတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နံှ့မှုနဲ့ ပတ်သက်ပါတယ်။ ပထမဦးဆုံးတခု မေးချင်တာကတော့ ဒီအမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့လို နိုင်ငံမျိုးမှာတောင်မှ ဒီရောဂါကို အာရုံစူးစိုက်တာဟာ နောက်ကျလွန်တယ်ဆိုပြီး Donald Trump အစိုးရကို ဝေဖန်မှုတွေ ရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ နယ်စပ်ချင်း မိုင်အများဆုံး ထိတွေ့နေတဲ့နိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရောဂါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အရေးတယူဆောင်ရွက်မှုဟာ လုံလောက်မှု ရှိပါရဲ့လား ဆရာ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော့်ရဲ့ တဦးချင်းအမြင်ကို ပြောရမယ်ဆိုရင် လုံလောက်ပြည့်စုံမှု ရှိတယ်လို့တော့ အပြည့်အဝ ပြောလို့ရပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ တရုတ်နိုင်ငံဟူဘေးပြည်နယ်၊ ဝူဟန်မှာ စဖြစ်တယ်။ ပြီးတော့ ဒီဇင်ဘာလ (၃၁) ရက်နေ့မှာ WHO ကို အကြောင်းကြားလိုက်ပြီးနောက် ကျနော်တို့က ဇန်နဝါရီလ (၄) ရက်လောက်မှာ ထင်ပါတယ် - အဲဒီမှာ ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ ဒီဟာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနက စပြီးတော့ စစ်ဆေးမှုတွေ၊ သတိပေးနှိုးဆော်ချက်တွေကို စပြီးလုပ်ကိုင်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် ကျနော်ကတော့ ကျနော်တို့ဆောင်ရွက်မှုတွေက စောတယ်၊ ပြည့်စုံတယ်လို့ ယူဆပါတယ်။
မေး ။ ။ ဒါပေမဲ့ တချို့ကတော့ မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေထဲမှာ အထူးသဖြင့် မြန်မာနဲ့ လားအိုတို့လို့ နိုင်ငံတွေက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် အန္တရာယ်ကို လျှော့တွက်လွန်တယ်လို့ သုံးသပ်ကြပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ ဒီဟာက ကျနော်ထင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ နိုင်ငံရဲ့ လူမှု့စီးပွားအခြေအနေတွေရယ်၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု ခေတ်ကာလအဆက်ဆက်က ဖြစ်ခဲ့တဲ့ပေါ် မူတည်ပြီးတော့ တချို့က အဲဒီလိုသုံးသပ်တယ်လို့ပဲ ကျနော်အနေနဲ့ ယူဆပါတယ်။ အမှန်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၀ နှစ်ဆန်းထဲက ကျနော်တို့က ဒါကိုလုပ်နေတာပါ။ သို့သော်လဲပဲ တခုတော့ရှိတယ်။ ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ တချို့သောလူတွေက ကျန်းမာရေးအရ အင်မတန်မှ ဗဟုသုတ အားနည်းတဲ့အပိုင်းတွေ ရှိတယ်။ တချို့ဒေသတွေကြတော့လဲ ကျနော်တို့ရဲ့ သတင်းအချက်အလက်တွေ ရောက်ရှိဖို့အတွက် အားနည်းနေသေးတဲ့ နေရာတွေ ရှိတယ်။ အဲဒီပေါ်မှာလဲ မူတည်ပြီးတော့ တချို့တွေက ဒီလိုသုံးသပ်တယ်လို့ပဲ ကျနော့်အနေနဲ့ မြင်တယ်။ ဒါက မြန်မာနိုင်ငံကို ပြောတာပါ။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက တာဝန်ရှိတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေ ပြောတာက သံသယရှိပြီးတော့၊ စောင့်ကြည့်ခဲ့တဲ့ လူနာတွေ ရှိတယ်။ အဲဒီအထဲက တချို့သေဆုံးသွားပေမယ့် ဒီရောဂါကြောင့် မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောတယ်။ တချို့ကိုတော့ စစ်ဆေးနေဆဲလို့ ဆိုပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလိုဆေးရုံကို ကျန်းမာရေးဌာနရဲ့ အာရုံစူးစိုက်မှုအောက်ကို မရောက်လာဘဲနဲ့ သေဆုံးသွားတဲ့လူတွေကော ဘယ်လောက်ရှိနိုင်မလဲ။ ကျနော် စဉ်းစားမိပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုက နေရာတိုင်းထောင့်တိုင်းကို ရောက်ရှိနေပြီလို့ မပြောနိုင်ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ အဓိကတော့ ကျနော်တို့ အခုလက်ရှိမှာတော့ ကိုဗစ်-၁၉ (Covid 19) က တကမ္ဘာလုံး၊ ကျနော်တို့မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် အကုန်လုံးက အာရုံစိုက်နေတာကြောင့် အခုအချိန်မှာ ကျနော်တို့က ဖျားပြီးမောတာကိုပဲ ဒီဟာကိုပဲ ဦးစားပေးစဉ်းစားကြတာပေါ့။ သို့သော်လဲပဲ အခြားသောရောဂါ အခြေအနေတွေကလဲ ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပွားပြီးသေဆုံးနှုန်းတွေကလည်း ရှိပါတယ်။ ဥပမာ ဒီရောဂါနဲ့ သေဆုံးတဲ့နှုန်းကလည်း ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ အခုအချိန်အထိ ရှိတုန်းပါပဲ။ ဘယ်လောက်ပဲ ကုသမှုတွေပေးပေး၊ ပညာတွေပေးပေး - ဒါက ဥပမာတခုပေါ့။
နောက်တခုက ကျနော်တို့က သွေးတိုး၊ ဆီးချို၊ နှလုံးရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုနှုန်းက ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ နောက်ပိုင်းဖြစ်ပွားမှုတွေက များလာတယ်။ များလာတဲ့အတွက်ကြောင့် ကျနော်တို့က အခြေခံအကြောင်းတရာ ရောဂါတွေ သွေးတိုး၊ ဆီးချို၊ နှလုံး၊ အဆုပ်၊ နာတာရှည်အဆုပ်၊ ကင်ဆာ စတဲ့ ဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သေဆုံးနှုန်းတွေက များလာတဲ့အတွက်ကြောင့် ဒီအချိန်မှာ သေတယ်ဆိုရင် လူတွေက ကိုဗစ်-၁၉ ကို သံသယဖြစ်ပေမယ့် တကယ့်တကယ်ကြတော့ သူတို့က သူ့ရဲ့အခြေခံ အကြောင်းတရားရောဂါတွေနဲ့ သေဆုံးတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။
အခုသေဆုံးသွားတဲ့ လူနာတွေကလည်း ကုသခဲ့တဲ့ ဆရာတွေကိုယ်တိုင်က အခြေခံအကြောင်းတရားရောဂါနဲ့ သေဆုံးတယ်ဆိုတာကို ဆရာတွေက မှတ်ချက်ပြုပါတယ်။ အဲဒါကြောင့်မို့ ကျနော်တို့က အခုအချိန်က ဒီရောဂါက အားလုံးက အာရုံစိုက်နေတာကြောင့် ကျနော်တို့က ဒါကို အကုန်လုံးက Highlight အဓိကထားပြီးတော့ ပြောနေတယ်လို့ ယူဆပါတယ်။ အကယ်၍ တချို့တွေပြောသလို Negative - အဖြေမရှိဘူးဆိုတာကို လက်မခံဘူးဆိုရင် ကျနော် တခုပဲမြင်ကြည့်တာက အကယ်၍ ဒီအဖြေက မှားခဲ့တယ်ဆိုရင်တောင် အဲဒီလူနာကို၊ ဒါမှမဟုတ် သေဆုံးသွားတဲ့ လူနာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အခုလက်ရှိ ရှင်လို့ပဲ ပြန်ပြီးဆေးရုံက ဆင်းသွားတဲ့ လူနာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အကယ်၍ ဒီအဖြေသာ မှားခဲ့မယ်ဆိုရင် သူ့ဘေးနားမှာ သူကိုပြုစုတဲ့လူပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်ခဲ့တဲ့ ဆရာဝန်တွေ၊ ဆရာမတွေကိုယ်တိုင် ကူးစက်ခံရမှာပဲ။
ဒီကိစ္စကြီးက ဒီအတိုင်း ရပ်သွားတာ မဟုတ်ဘူးလို့ ကျနော်က မြင်တယ်။ ဒီဟာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့လဲ မြို့နယ်တိုင်းမှာ အစုလိုက်အပြုံးလိုက် သေတယ်၊ ဖျားတယ်ဆိုတာ သိပ်မတွေ့ရတာကြောင့် မရှိတာကိုတော့ တချို့က ထောက်ပြနေတာကိုတော့ ကျနော်အနေနဲ့ ပြောချင်တာက သူတို့အမြင်လည်း မှားတော့မမှားဘူး။ သို့သော်လဲပဲ ဖုံးဖိထားလို့ မရဘူးဆိုတာကိုတော့ ကျနော် ထောက်ပြချင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ တဆက်တည်း မေးသင့်တယ်ထင်တဲ့ မေးခွန်းက ဒီရောဂါကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးနိုင်တဲ့ စွမ်းရည်၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘယ်လောက်ရှိပါပြီလဲ။ ဒီနိုင်ငံတွေမှာတောင်မှ သိပ်ကိုသံသယရှိတဲ့ ရောဂါလက္ခဏာပြတဲ့ဟာတွေကိုမှသာ ဒီဟာကို စမ်းသပ်နိုင်တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာကော လူဘယ်နှစ်ယောက်လောက်ကို စမ်းသပ်နိုင်မယ့် အင်အားရှိပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ အခုလောလောဆယ် သိထားသလောက်ဆိုရင် ရောဂါလက္ခဏာပြတယ် နောက်တချို့ကလဲ ဒီရောဂါဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံတွေက ပြန်လာတယ်။ တချို့ကြတော့လဲ ရောဂါဖြစ်တဲ့လူနဲ့ ထိတွေ့ထားတဲ့လူတွေ။ ပြီးတော့ အခုနပြောတဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ နဲ့ ဆင်တူတဲ့လက္ခဏာတွေပြတဲ့ လူတွေကိုပဲ ကျနော်တို့က အဓိကထားပြီးတော့ သံသယလူနာ၊ စောင့်ကြည့်ပြီးတော့ ရောဂါကို ရှာဖွေပါတယ်။ ဒီရောဂါရှာဖွေတဲ့ စက်ကလည်း WHO အသိအမှတ်ပြုထားတဲ့ ရလဒ်တွေပါ။ ဒီ PCR စက်ကလည်း ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ ဒါတွေမဖြစ်ကတည်းက ရှိပြီးသား ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လိုအပ်တဲ့ ဓါတ်ပစ္စည်းတွေကိုလည်း အမေရိကန်တို့ ဘာတို့ကနေ လှုထားတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီဟာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဓါတ်ခွဲခန်းမှာရှိတဲ့ ပညာရှင်တွေ၊ ဝန်ထမ်းတွေ အကုန်လုံး ကြိုးကြိုးစားစားနဲ့ အကုန်လုံး အပင်ပန်းခံပြီးတော့ သေချာစစ်ဆေးနေခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
မေး ။ ။ တချိန်တုန်းက HIV/AIDS ဖြစ်တုန်းကဆိုရင် မြန်မာအာဏာပိုင်တွေက ငြင်းတယ် “ငါတို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လုံးဝမရှိဘူး” Denial stage - နောက်မှ တဖြည်းဖြည်းလက်ခံလာတဲ့အခါ ရောဂါက ရာခိုင်နှုန်း တော်တော်များများ ကူးစက်နေတာကို တွေ့ရတာတွေ ဖြစ်လာတယ်။ အခု ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် (Covid 19) နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ လုံးဝမရှိနိုင်ဘူးဆိုပြီး ငြင်းဆန်တဲ့အဆင့် Denial Stage ကို ရောက်ခဲ့ပါသေးလား။ မဟုတ်ဘဲနဲ့ ချက်ချင်းတုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်တယ်လို့ ဆရာ မြင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ဒီနေ့ သတင်းအချက်အလက် နည်းပညာခေတ် Digital ခေတ်မှာ သတင်းတွေ ဒီလောက်မြန်နေတဲ့ခေတ်မှာ ကျနော်တို့က ဖုံးကွယ်ထားဖို့ဆိုတာက ဘယ်လိုမှ မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ယူဆတယ်။ နောက်တပိုင်းက ကျနော်တို့နိုင်ငံက ၂၀၁၀ နောက်ပိုင်းမှာ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေး ဖြစ်လာပြီး ၂၀၁၅ မှာ ပြည်သူအများစု ထောက်ခံထားတဲ့ ပြည်သူ့အစိုးရ တက်လာပြီးနောက်ပိုင်းမှာဆိုရင် ပိုပြီးတော့တောင် သတင်းတွေက ထိန်းချန်လို့ မရပါဘူး။ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနဲ့ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုအပြည့်နဲ့ ကျနော်တို့က သွားနေရတဲ့ ခေတ်စနစ်ကြီးမှာ အရင်လိုမျိုး မရှိပါဘူးဆိုပြီး ငြင်းဆန်လို့လဲ မရပါဘူး။ ဘာပဲပြောပြော တချို့ကတော့ သတင်းအမှောင်ချတာလို့ မြင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ လက်ရှိ အစိုးရကတော့ သတင်းအမှောင်ချဖို့လဲ မရှိသလို၊ ဒီခေတ်ကလည်း သတင်းအမှောင်ချလို့ရတဲ့ ခေတ်မဟုတ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့ ကျနော်အနေနဲ့ တချို့ဝေဖန်တာတွေကတော့ နည်းနည်းပြင်းထန်သလားလို့ပါ။
မေး ။ ။ ကျနော် နောက်တခုမေးချင်တာက ဆရာဝန်တယောက်အနေနဲ့ ဆရာရဲ့ အမြင်ကို မေးချင်တာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့တော့ မဆိုင်ပါဘူး။ ဒီရောဂါ စတင်ဖြစ်ပွားတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံ ဟူဘေးနယ်၊ ဝူဟန်မြို့တွေမှာ အခုနောက်ပိုင်းမှာ ကူးစက်ပျံ့နံှ့မှု မရှိတော့ဘူး။ တလောတုန်းကဆိုရင် နိုင်ငံခြားက ပြန်လာတဲ့ လူ (၂၀ - ၃၀) လောက်မှာပဲ ဒီရောဂါပိုး တွေ့ရတော့တယ်ဆိုပြီးတော့ တရုတ်ဘက်က ကြေညာပါတယ်။ တချို့နိုင်ငံတကာ ဆရာဝန်တွေက မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့လဲ သံသယ ရှိကြပါတယ်။ တချို့ကလည်း လက်ခံကြတယ်။ ဆရာ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ နေထိုင်နေတဲ့ ဆရာဝန်တယောက်အနေနဲ့ ဒီသတင်းကို ဘယ်လိုယူဆပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ အဓိကတော့ ဘယ်လိုဖြစ်ခဲ့သလဲဆိုတော့ တရုတ်ပြည်ကလည်း သတင်းအမှောင်ချတဲ့ နိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့တယ်။ လက်ရှိတော့ သတင်းအမှောင်ချတယ်။ စဖြစ်တုန်းက ဒါကို သတိထားမိတဲ့ ဆရာဝန်ပြောခဲ့တာကိုလည်း သတင်းအမှောင်ချဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။ နောက်ဆုံး မနိုင်တော့တဲ့ အခြေအနေမှ သူတို့က ကြေညာတဲ့အဆင့် ဖြစ်ခဲ့တာကြောင့် အခုလက်ရှိ သူတို့နိုင်ငံက ထွက်လာတဲ့ စာရင်းဇယားတွေကိုလည်း တချို့နိုင်ငံတွေက လက်မခံနိုင်တာလည်း ရှိတယ်။ ကျနော့်တဦးတည်းအမြင် ပြောရရင် တချို့က နိုင်ငံရေးအရလည်း ပါပါတယ်။ အင်အားကြီးနိုင်ငံအချင်းချင်း အားပြိုင်တဲ့အခါမှာ တရုတ်နိုင်ငံက တင်ပြလာတဲ့ စာရင်းတွေသည် မမှန်ကန်နိုင်ဘူးလို့ တချို့က ဒီဟာကို ဝေဖန်တာတွေလည်း ရှိတာပေါ့။
ဒါပေမဲ့ ကျနော့်အနေနဲ့ ဘာမြင်သလဲဆိုတော့ အခုလက်ရှိ ထွက်လာတဲ့ သတင်းတွေ မှန်တယ်ဆိုလို့ရှိရင် တရုတ်နိုင်ငံဟာ ဒီရောဂါကို သူတို့က ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် မီးတောက်ကျိုးအောင်၊ မီးငြိမ်းလိုက်နိုင်တဲ့ အခြေအနေ တဖြည်းဖြည်း ရောက်လာပြီဆိုတော့ သူတို့ ဘယ်လိုများ ဒါကို ကြိုးစားပမ်းစား နှိမ်နှင်းခဲ့သလဲဆိုတာကို ကျနော်တို့ နည်းနာနိဿယတော့ ယူဖို့တော့ လိုလာပြီ။ ဒါပေမဲ့ ဒီဟာသည် သတင်းအချက်အလက် မမှန်ကန်နိုင်ဘူးလို့ ပြောတော့လဲ၊ ဒီလိုထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့အတွက် ကျနော့်အနေနဲ့တော့ ဦးဆောင်ခဲ့တဲ့ လူတွေနဲ့ ပါဝင်ခဲ့တဲ့ တကယ်ကိုလှုပ်ရှားခဲ့တဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေ အကုန်လုံးကိုတော့ ကျနော့်အနေနဲ့ ချီးကျူးပါတယ်။
မေး ။ ။ နောက်ဆုံးမေးချင်တာကတော့ တချို့နိုင်ငံတွေမှာ ဒီရောဂါကို ကာကွယ်ဖို့ ကြိုးပမ်းတာဟာ သိပ်ပြီးတော့ ကြမ်းတမ်းတဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေ drastic action ထုတ်တယ်ဆိုပြီးတော့ ပြောကြတယ်။ ဘယ်မှမထွက်နဲ့ အပြင်ထွက်တဲ့လူတွေကို ရဲတွေက စစ်ဆေးပြီး၊ အိမ်ထဲပြန်သွား အတင်းသွင်းကြတယ်။ အဲဒီလိုမျိုး လုပ်ရပ်တွေကော လိုအပ်ပါသလား။ တကယ်တော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာကော အဲဒီလောက် တင်းကြပ်ဖို့ လိုပါသလား။ အဲဒါကို နောက်ဆုံးဖြေပေးပါ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော် လေ့လာဖတ်ရှုရသလောက်ဆိုရင်တော့ တရုတ်နိုင်ငံဟာ စံနမူနာတခု ယူရမှာပေါ့။ အဲဒီလိုပြောလို့ တရုတ်ကို ဦးစားပေးပြောတယ်လို့ ထင်နေအုံးမယ်။ ကျနော်က လေ့လာသုံးသပ်ချက်အရဆိုရင် တရုတ်က တကယ်လဲဖြစ်တော့ ဟူဘေးပြည်နယ်၊ ဝူဟန်မှာ အကုန်လုံးကို Lock-down လုပ်ချလိုက်တာဟာ မှန်ကန်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်။ သူတို့လဲ အဲဒီအချိန်မှာ တော်တော်လေး ဝေဖန်ခံရပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေးအရ တရုတ်ခေါင်းဆောင်တွေ ဝေဖန်ခံရတယ်။ သို့သော်လဲ အဲဒီလို Lock-down လုပ်လိုက်ခြင်းအားဖြင့် သူတို့နိုင်ငံအတွင်းမှာ ကူးစက်ပျံ့နံှ့နှုန်းက ပြန်ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့တယ်ဆိုတော့ ကျနော့်အနေနဲ့ လိုအပ်ရင်တော့ တချို့သော ဆုံးဖြတ်ချက်တွေက ခိုင်ခိုင်မာမာနဲ့ ပြတ်ပြတ်သားသားတော့ လုပ်ဖို့လိုတယ်။ မှန်ပါတယ်။ Lock-down လုပ်တဲ့အခါမှာ လူမှုစီးပွားဘဝတွေ ထိခိုက်တယ်။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာတွေ ထိခိုက်တယ်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာတွေ ထိခိုက်တယ်။ အားလုံးသော အခန်းကဏ္ဍအားလုံးအပေါ် သက်ရောက်မှုတွေ ရှိတယ်ဆိုတာတော့ မှန်တယ်။ သို့သော်လဲ ကျနော်တို့က ဘယ်ဟာကို ဦးစားပေး စဉ်းစားမလဲဆိုတာကိုတော့ စဉ်းစားဖို့လိုတယ်။ Lock-down လုပ်တာရဲ့ ကောင်းကျိုး-ဆိုးကျိုးကတော့ ဒွန်းတွဲနေမယ်။ သို့သော်လဲပဲ ကျနော်တို့ လုပ်ရမယ့် အခြေအနေဆိုရင်တော့ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း လုပ်မယ်လို့ ကျနော့်အနေနဲ့ ထင်မြင်ယူဆပါတယ်။
==Unicode==
Coronavirus ကို ကမ်ဘာတဝှမျးလုံးက စိုးရိမျထိတျလန့ျပွီး တားဆီးကာကှယျရေး အားထုတျမှုတှေ အပွငျးအထနျ ပွုလုပျနကွေခြိနျမှာ မွနျမာနိုငျငံအပါအဝငျ အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံတခြို့ရဲ့ လုပျဆောငျခကြျတှဟော အားရဖှယျမရှိဘူးလို့ သုံသပျသူတခြို့ ရှိနပေါတယျ။ ဒါဘယျလောကျ မှနျကနျပါသလဲ။ မွနျမာနိုငျငံက အထှထှေရေောဂါကု ဆရာဝနျ ဒေါကျတာကြောျစှာဦး နဲ့ ဦးကြောျဇံသာတို့ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒီနေ့ ဒေါကျတာကြောျစှာဦးကို ဆကျသှယျရတဲ့အကွောငျးရငျးကတော့ တကမ်ဘာလုံးက ထိတျထိတျပွာပွာ ဖွဈနကွေတဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျပြံ့နံှ့မှုနဲ့ ပတျသကျပါတယျ။ ပထမဦးဆုံးတခု မေးခငြျတာကတော့ ဒီအမရေိကနျပွညျထောငျစုတို့လို နိုငျငံမြိုးမှာတောငျမှ ဒီရောဂါကို အာရုံစူးစိုကျတာဟာ နောကျကလြှနျတယျဆိုပွီး Donald Trump အစိုးရကို ဝဖေနျမှုတှေ ရှိပါတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံဟာ တရုတျနိုငျငံနဲ့ နယျစပျခငြျး မိုငျအမြားဆုံး ထိတှေ့နတေဲ့နိုငျငံ ဖွဈပါတယျ။ ဒီရောဂါနဲ့ ပတျသကျပွီး မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အရေးတယူဆောငျရှကျမှုဟာ လုံလောကျမှု ရှိပါရဲ့လား ဆရာ။
ဖွေ ။ ။ ကနြော့ျရဲ့ တဦးခငြျးအမွငျကို ပွောရမယျဆိုရငျ လုံလောကျပွည့ျစုံမှု ရှိတယျလို့တော့ အပွည့ျအဝ ပွောလို့ရပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ တရုတျနိုငျငံဟူဘေးပွညျနယျ၊ ဝူဟနျမှာ စဖွဈတယျ။ ပွီးတော့ ဒီဇငျဘာလ (၃၁) ရကျနေ့မှာ WHO ကို အကွောငျးကွားလိုကျပွီးနောကျ ကနြောျတို့က ဇနျနဝါရီလ (၄) ရကျလောကျမှာ ထငျပါတယျ - အဲဒီမှာ ကနြောျတို့နိုငျငံမှာ ဒီဟာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနက စပွီးတော့ စဈဆေးမှုတှေ၊ သတိပေးနှိုးဆောျခကြျတှကေို စပွီးလုပျကိုငျခဲ့ပါတယျ။ အဲဒါကွောင့ျ ကနြောျကတော့ ကနြောျတို့ဆောငျရှကျမှုတှကေ စောတယျ၊ ပွည့ျစုံတယျလို့ ယူဆပါတယျ။
မေး ။ ။ ဒါပမေဲ့ တခြို့ကတော့ မွနျမာနိုငျငံ အရှေ့တောငျအာရှနိုငျငံတှထေဲမှာ အထူးသဖွင့ျ မွနျမာနဲ့ လားအိုတို့လို့ နိုငျငံတှကေ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ အန်တရာယျကို လြှော့တှကျလှနျတယျလို့ သုံးသပျကွပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ ဒီဟာက ကနြောျထငျပါတယျ။ ကနြောျတို့ နိုငျငံရဲ့ လူမှု့စီးပှားအခွအေနတှေရေယျ၊ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှု ခတျေကာလအဆကျဆကျက ဖွဈခဲ့တဲ့ပေါျ မူတညျပွီးတော့ တခြို့က အဲဒီလိုသုံးသပျတယျလို့ပဲ ကနြောျအနနေဲ့ ယူဆပါတယျ။ အမှနျက မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂၀၂၀ နှဈဆနျးထဲက ကနြောျတို့က ဒါကိုလုပျနတောပါ။ သို့သောျလဲပဲ တခုတော့ရှိတယျ။ ကနြောျတို့နိုငျငံမှာ တခြို့သောလူတှကေ ကနြျးမာရေးအရ အငျမတနျမှ ဗဟုသုတ အားနညျးတဲ့အပိုငျးတှေ ရှိတယျ။ တခြို့ဒသေတှကွေတော့လဲ ကနြောျတို့ရဲ့ သတငျးအခကြျအလကျတှေ ရောကျရှိဖို့အတှကျ အားနညျးနသေေးတဲ့ နရောတှေ ရှိတယျ။ အဲဒီပေါျမှာလဲ မူတညျပွီးတော့ တခြို့တှကေ ဒီလိုသုံးသပျတယျလို့ပဲ ကနြော့ျအနနေဲ့ မွငျတယျ။ ဒါက မွနျမာနိုငျငံကို ပွောတာပါ။
မေး ။ ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက တာဝနျရှိတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျတှေ ပွောတာက သံသယရှိပွီးတော့၊ စောင့ျကွည့ျခဲ့တဲ့ လူနာတှေ ရှိတယျ။ အဲဒီအထဲက တခြို့သဆေုံးသှားပမေယ့ျ ဒီရောဂါကွောင့ျ မဟုတျဘူးလို့ ပွောတယျ။ တခြို့ကိုတော့ စဈဆေးနဆေဲလို့ ဆိုပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလိုဆေးရုံကို ကနြျးမာရေးဌာနရဲ့ အာရုံစူးစိုကျမှုအောကျကို မရောကျလာဘဲနဲ့ သဆေုံးသှားတဲ့လူတှကေော ဘယျလောကျရှိနိုငျမလဲ။ ကနြောျ စဉျးစားမိပါတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုက နရောတိုငျးထောင့ျတိုငျးကို ရောကျရှိနပွေီလို့ မပွောနိုငျဘူးလို့ ထငျပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ အဓိကတော့ ကနြောျတို့ အခုလကျရှိမှာတော့ ကိုဗဈ-၁၉ (Covid 19) က တကမ်ဘာလုံး၊ ကနြောျတို့မွနျမာနိုငျငံအပါအဝငျ အကုနျလုံးက အာရုံစိုကျနတောကွောင့ျ အခုအခြိနျမှာ ကနြောျတို့က ဖြားပွီးမောတာကိုပဲ ဒီဟာကိုပဲ ဦးစားပေးစဉျးစားကွတာပေါ့။ သို့သောျလဲပဲ အခွားသောရောဂါ အခွအေနတှေကေလဲ ကနြောျတို့နိုငျငံမှာ ဖွဈပှားပွီးသဆေုံးနှုနျးတှကေလညျး ရှိပါတယျ။ ဥပမာ ဒီရောဂါနဲ့ သဆေုံးတဲ့နှုနျးကလညျး ကနြောျတို့နိုငျငံမှာ အခုအခြိနျအထိ ရှိတုနျးပါပဲ။ ဘယျလောကျပဲ ကုသမှုတှပေေးပေး၊ ပညာတှပေေးပေး - ဒါက ဥပမာတခုပေါ့။
နောကျတခုက ကနြောျတို့က သှေးတိုး၊ ဆီးခြို၊ နှလုံးရောဂါ ဖွဈပှားမှုနှုနျးက ကနြောျတို့နိုငျငံမှာ နောကျပိုငျးဖွဈပှားမှုတှကေ မြားလာတယျ။ မြားလာတဲ့အတှကျကွောင့ျ ကနြောျတို့က အခွခေံအကွောငျးတရာ ရောဂါတှေ သှေးတိုး၊ ဆီးခြို၊ နှလုံး၊ အဆုပျ၊ နာတာရှညျအဆုပျ၊ ကငျဆာ စတဲ့ ဒါတှနေဲ့ ပတျသကျပွီး သဆေုံးနှုနျးတှကေ မြားလာတဲ့အတှကျကွောင့ျ ဒီအခြိနျမှာ သတေယျဆိုရငျ လူတှကေ ကိုဗဈ-၁၉ ကို သံသယဖွဈပမေယ့ျ တကယ့ျတကယျကွတော့ သူတို့က သူ့ရဲ့အခွခေံ အကွောငျးတရားရောဂါတှနေဲ့ သဆေုံးတာတှလေညျး ရှိပါတယျ။
အခုသဆေုံးသှားတဲ့ လူနာတှကေလညျး ကုသခဲ့တဲ့ ဆရာတှကေိုယျတိုငျက အခွခေံအကွောငျးတရားရောဂါနဲ့ သဆေုံးတယျဆိုတာကို ဆရာတှကေ မှတျခကြျပွုပါတယျ။ အဲဒါကွောင့ျမို့ ကနြောျတို့က အခုအခြိနျက ဒီရောဂါက အားလုံးက အာရုံစိုကျနတောကွောင့ျ ကနြောျတို့က ဒါကို အကုနျလုံးက Highlight အဓိကထားပွီးတော့ ပွောနတေယျလို့ ယူဆပါတယျ။ အကယျ၍ တခြို့တှပွေောသလို Negative - အဖွမေရှိဘူးဆိုတာကို လကျမခံဘူးဆိုရငျ ကနြောျ တခုပဲမွငျကွည့ျတာက အကယျ၍ ဒီအဖွကေ မှားခဲ့တယျဆိုရငျတောငျ အဲဒီလူနာကို၊ ဒါမှမဟုတျ သဆေုံးသှားတဲ့ လူနာပဲဖွဈဖွဈ၊ အခုလကျရှိ ရှငျလို့ပဲ ပွနျပွီးဆေးရုံက ဆငျးသှားတဲ့ လူနာပဲဖွဈဖွဈ၊ အကယျ၍ ဒီအဖွသော မှားခဲ့မယျဆိုရငျ သူ့ဘေးနားမှာ သူကိုပွုစုတဲ့လူပဲဖွဈဖွဈ၊ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျခဲ့တဲ့ ဆရာဝနျတှေ၊ ဆရာမတှကေိုယျတိုငျ ကူးစကျခံရမှာပဲ။
ဒီကိစ်စကွီးက ဒီအတိုငျး ရပျသှားတာ မဟုတျဘူးလို့ ကနြောျက မွငျတယျ။ ဒီဟာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့လဲ မွို့နယျတိုငျးမှာ အစုလိုကျအပွုံးလိုကျ သတေယျ၊ ဖြားတယျဆိုတာ သိပျမတှေ့ရတာကွောင့ျ မရှိတာကိုတော့ တခြို့က ထောကျပွနတောကိုတော့ ကနြောျအနနေဲ့ ပွောခငြျတာက သူတို့အမွငျလညျး မှားတော့မမှားဘူး။ သို့သောျလဲပဲ ဖုံးဖိထားလို့ မရဘူးဆိုတာကိုတော့ ကနြောျ ထောကျပွခငြျပါတယျ။
မေး ။ ။ တဆကျတညျး မေးသင့ျတယျထငျတဲ့ မေးခှနျးက ဒီရောဂါကို စမျးသပျစဈဆေးနိုငျတဲ့ စှမျးရညျ၊ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဘယျလောကျရှိပါပွီလဲ။ ဒီနိုငျငံတှမှောတောငျမှ သိပျကိုသံသယရှိတဲ့ ရောဂါလက်ခဏာပွတဲ့ဟာတှကေိုမှသာ ဒီဟာကို စမျးသပျနိုငျတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာကော လူဘယျနှဈယောကျလောကျကို စမျးသပျနိုငျမယ့ျ အငျအားရှိပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ အခုလောလောဆယျ သိထားသလောကျဆိုရငျ ရောဂါလက်ခဏာပွတယျ နောကျတခြို့ကလဲ ဒီရောဂါဖွဈတဲ့ နိုငျငံတှကေ ပွနျလာတယျ။ တခြို့ကွတော့လဲ ရောဂါဖွဈတဲ့လူနဲ့ ထိတှေ့ထားတဲ့လူတှေ။ ပွီးတော့ အခုနပွောတဲ့ ကိုဗဈ-၁၉ နဲ့ ဆငျတူတဲ့လက်ခဏာတှပွေတဲ့ လူတှကေိုပဲ ကနြောျတို့က အဓိကထားပွီးတော့ သံသယလူနာ၊ စောင့ျကွည့ျပွီးတော့ ရောဂါကို ရှာဖှပေါတယျ။ ဒီရောဂါရှာဖှတေဲ့ စကျကလညျး WHO အသိအမှတျပွုထားတဲ့ ရလဒျတှပေါ။ ဒီ PCR စကျကလညျး ကနြောျတို့နိုငျငံမှာ ဒါတှမေဖွဈကတညျးက ရှိပွီးသား ဖွဈပါတယျ။ ဒါနဲ့ ပတျသကျပွီး လိုအပျတဲ့ ဓါတျပစ်စညျးတှကေိုလညျး အမရေိကနျတို့ ဘာတို့ကနေ လှုထားတာတှေ ရှိပါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီဟာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဓါတျခှဲခနျးမှာရှိတဲ့ ပညာရှငျတှေ၊ ဝနျထမျးတှေ အကုနျလုံး ကွိုးကွိုးစားစားနဲ့ အကုနျလုံး အပငျပနျးခံပွီးတော့ သခြောစဈဆေးနခွေငျး ဖွဈပါတယျ။
မေး ။ ။ တခြိနျတုနျးက HIV/AIDS ဖွဈတုနျးကဆိုရငျ မွနျမာအာဏာပိုငျတှကေ ငွငျးတယျ “ငါတို့ မွနျမာနိုငျငံမှာ လုံးဝမရှိဘူး” Denial stage - နောကျမှ တဖွညျးဖွညျးလကျခံလာတဲ့အခါ ရောဂါက ရာခိုငျနှုနျး တောျတောျမြားမြား ကူးစကျနတောကို တှေ့ရတာတှေ ဖွဈလာတယျ။ အခု ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ (Covid 19) နဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ မွနျမာနိုငျငံဟာ လုံးဝမရှိနိုငျဘူးဆိုပွီး ငွငျးဆနျတဲ့အဆင့ျ Denial Stage ကို ရောကျခဲ့ပါသေးလား။ မဟုတျဘဲနဲ့ ခကြျခငြျးတုံ့ပွနျဆောငျရှကျတယျလို့ ဆရာ မွငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ဒီနေ့ သတငျးအခကြျအလကျ နညျးပညာခတျေ Digital ခတျေမှာ သတငျးတှေ ဒီလောကျမွနျနတေဲ့ခတျေမှာ ကနြောျတို့က ဖုံးကှယျထားဖို့ဆိုတာက ဘယျလိုမှ မဖွဈနိုငျဘူးလို့ ယူဆတယျ။ နောကျတပိုငျးက ကနြောျတို့နိုငျငံက ၂၀၁၀ နောကျပိုငျးမှာ ဒီမိုကရစေီ အသှငျကူးပွောငျးရေး ဖွဈလာပွီး ၂၀၁၅ မှာ ပွညျသူအမြားစု ထောကျခံထားတဲ့ ပွညျသူ့အစိုးရ တကျလာပွီးနောကျပိုငျးမှာဆိုရငျ ပိုပွီးတော့တောငျ သတငျးတှကေ ထိနျးခနြျလို့ မရပါဘူး။ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုနဲ့ တာဝနျယူမှု၊ တာဝနျခံမှုအပွည့ျနဲ့ ကနြောျတို့က သှားနရေတဲ့ ခတျေစနဈကွီးမှာ အရငျလိုမြိုး မရှိပါဘူးဆိုပွီး ငွငျးဆနျလို့လဲ မရပါဘူး။ ဘာပဲပွောပွော တခြို့ကတော့ သတငျးအမှောငျခတြာလို့ မွငျတယျ။ ဒါပမေဲ့ လကျရှိ အစိုးရကတော့ သတငျးအမှောငျခဖြို့လဲ မရှိသလို၊ ဒီခတျေကလညျး သတငျးအမှောငျခလြို့ရတဲ့ ခတျေမဟုတျတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့ ကနြောျအနနေဲ့ တခြို့ဝဖေနျတာတှကေတော့ နညျးနညျးပွငျးထနျသလားလို့ပါ။
မေး ။ ။ ကနြောျ နောကျတခုမေးခငြျတာက ဆရာဝနျတယောကျအနနေဲ့ ဆရာရဲ့ အမွငျကို မေးခငြျတာပါ။ မွနျမာနိုငျငံနဲ့တော့ မဆိုငျပါဘူး။ ဒီရောဂါ စတငျဖွဈပှားတဲ့ တရုတျနိုငျငံ ဟူဘေးနယျ၊ ဝူဟနျမွို့တှမှော အခုနောကျပိုငျးမှာ ကူးစကျပြံ့နံှ့မှု မရှိတော့ဘူး။ တလောတုနျးကဆိုရငျ နိုငျငံခွားက ပွနျလာတဲ့ လူ (၂၀ - ၃၀) လောကျမှာပဲ ဒီရောဂါပိုး တှေ့ရတော့တယျဆိုပွီးတော့ တရုတျဘကျက ကွညောပါတယျ။ တခြို့နိုငျငံတကာ ဆရာဝနျတှကေ မဖွဈနိုငျဘူးလို့လဲ သံသယ ရှိကွပါတယျ။ တခြို့ကလညျး လကျခံကွတယျ။ ဆရာ မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ နထေိုငျနတေဲ့ ဆရာဝနျတယောကျအနနေဲ့ ဒီသတငျးကို ဘယျလိုယူဆပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ အဓိကတော့ ဘယျလိုဖွဈခဲ့သလဲဆိုတော့ တရုတျပွညျကလညျး သတငျးအမှောငျခတြဲ့ နိုငျငံ ဖွဈခဲ့တယျ။ လကျရှိတော့ သတငျးအမှောငျခတြယျ။ စဖွဈတုနျးက ဒါကို သတိထားမိတဲ့ ဆရာဝနျပွောခဲ့တာကိုလညျး သတငျးအမှောငျခဖြို့ ကွိုးစားခဲ့တယျ။ နောကျဆုံး မနိုငျတော့တဲ့ အခွအေနမှေ သူတို့က ကွညောတဲ့အဆင့ျ ဖွဈခဲ့တာကွောင့ျ အခုလကျရှိ သူတို့နိုငျငံက ထှကျလာတဲ့ စာရငျးဇယားတှကေိုလညျး တခြို့နိုငျငံတှကေ လကျမခံနိုငျတာလညျး ရှိတယျ။ ကနြော့ျတဦးတညျးအမွငျ ပွောရရငျ တခြို့က နိုငျငံရေးအရလညျး ပါပါတယျ။ အငျအားကွီးနိုငျငံအခငြျးခငြျး အားပွိုငျတဲ့အခါမှာ တရုတျနိုငျငံက တငျပွလာတဲ့ စာရငျးတှသေညျ မမှနျကနျနိုငျဘူးလို့ တခြို့က ဒီဟာကို ဝဖေနျတာတှလေညျး ရှိတာပေါ့။
ဒါပမေဲ့ ကနြော့ျအနနေဲ့ ဘာမွငျသလဲဆိုတော့ အခုလကျရှိ ထှကျလာတဲ့ သတငျးတှေ မှနျတယျဆိုလို့ရှိရငျ တရုတျနိုငျငံဟာ ဒီရောဂါကို သူတို့က ဘာပဲဖွဈဖွဈ မီးတောကျကြိုးအောငျ၊ မီးငွိမျးလိုကျနိုငျတဲ့ အခွအေနေ တဖွညျးဖွညျး ရောကျလာပွီဆိုတော့ သူတို့ ဘယျလိုမြား ဒါကို ကွိုးစားပမျးစား နှိမျနှငျးခဲ့သလဲဆိုတာကို ကနြောျတို့ နညျးနာနိူယတော့ ယူဖို့တော့ လိုလာပွီ။ ဒါပမေဲ့ ဒီဟာသညျ သတငျးအခကြျအလကျ မမှနျကနျနိုငျဘူးလို့ ပွောတော့လဲ၊ ဒီလိုထိနျးခြုပျနိုငျတဲ့အတှကျ ကနြော့ျအနနေဲ့တော့ ဦးဆောငျခဲ့တဲ့ လူတှနေဲ့ ပါဝငျခဲ့တဲ့ တကယျကိုလှုပျရှားခဲ့တဲ့ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှေ အကုနျလုံးကိုတော့ ကနြော့ျအနနေဲ့ ခြီးကြူးပါတယျ။
မေး ။ ။ နောကျဆုံးမေးခငြျတာကတော့ တခြို့နိုငျငံတှမှော ဒီရောဂါကို ကာကှယျဖို့ ကွိုးပမျးတာဟာ သိပျပွီးတော့ ကွမျးတမျးတဲ့ စညျးမဉြျးစညျးကမျးတှေ drastic action ထုတျတယျဆိုပွီးတော့ ပွောကွတယျ။ ဘယျမှမထှကျနဲ့ အပွငျထှကျတဲ့လူတှကေို ရဲတှကေ စဈဆေးပွီး၊ အိမျထဲပွနျသှား အတငျးသှငျးကွတယျ။ အဲဒီလိုမြိုး လုပျရပျတှကေော လိုအပျပါသလား။ တကယျတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာကော အဲဒီလောကျ တငျးကွပျဖို့ လိုပါသလား။ အဲဒါကို နောကျဆုံးဖွပေေးပါ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျ လေ့လာဖတျရှုရသလောကျဆိုရငျတော့ တရုတျနိုငျငံဟာ စံနမူနာတခု ယူရမှာပေါ့။ အဲဒီလိုပွောလို့ တရုတျကို ဦးစားပေးပွောတယျလို့ ထငျနအေုံးမယျ။ ကနြောျက လေ့လာသုံးသပျခကြျအရဆိုရငျ တရုတျက တကယျလဲဖွဈတော့ ဟူဘေးပွညျနယျ၊ ဝူဟနျမှာ အကုနျလုံးကို Lock-down လုပျခလြိုကျတာဟာ မှနျကနျတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျ။ သူတို့လဲ အဲဒီအခြိနျမှာ တောျတောျလေး ဝဖေနျခံရပါတယျ။ လူ့အခှင့ျအရေးအရ တရုတျခေါငျးဆောငျတှေ ဝဖေနျခံရတယျ။ သို့သောျလဲ အဲဒီလို Lock-down လုပျလိုကျခွငျးအားဖွင့ျ သူတို့နိုငျငံအတှငျးမှာ ကူးစကျပြံ့နံှ့နှုနျးက ပွနျထိနျးခြုပျနိုငျခဲ့တယျဆိုတော့ ကနြော့ျအနနေဲ့ လိုအပျရငျတော့ တခြို့သော ဆုံးဖွတျခကြျတှကေ ခိုငျခိုငျမာမာနဲ့ ပွတျပွတျသားသားတော့ လုပျဖို့လိုတယျ။ မှနျပါတယျ။ Lock-down လုပျတဲ့အခါမှာ လူမှုစီးပှားဘဝတှေ ထိခိုကျတယျ။ စိတျပိုငျးဆိုငျရာတှေ ထိခိုကျတယျ။ ရုပျပိုငျးဆိုငျရာတှေ ထိခိုကျတယျ။ အားလုံးသော အခနျးကဏ်ဍအားလုံးအပေါျ သကျရောကျမှုတှေ ရှိတယျဆိုတာတော့ မှနျတယျ။ သို့သောျလဲ ကနြောျတို့က ဘယျဟာကို ဦးစားပေး စဉျးစားမလဲဆိုတာကိုတော့ စဉျးစားဖို့လိုတယျ။ Lock-down လုပျတာရဲ့ ကောငျးကြိုး-ဆိုးကြိုးကတော့ ဒှနျးတှဲနမေယျ။ သို့သောျလဲပဲ ကနြောျတို့ လုပျရမယ့ျ အခွအေနဆေိုရငျတော့ ကနြောျတို့ မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး လုပျမယျလို့ ကနြော့ျအနနေဲ့ ထငျမွငျယူဆပါတယျ။