(Zawgyi/Unicode)
နိုင်ငံအချင်းချင်းကြားအငြင်းပွားမှုတွေနဲ့ ပတ်သတ်ပြီးဖြေရှင်းရတဲ့ Philip Jessup အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သရုပ်ပြ တရားခွင် ပြိုင်ပွဲကို လာမယ့် ဧပြီလအတွင်း ဝါရှင်တန်ဒီစီမှာ ကျင်းပတဲ့ အခါ ဒုတိယ အကြိမ်အဖြစ်မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြု သွားရောက် ယှဉ်ပြိုင်ဖိုအတွက့် မန္တလေးတက္ကသိုလ် ဥပဒေပညာကျောင်းသားအသင်းကို ရွေးချယ်လိုက်ပါပြီ။ ICJ နိုင်ငံတကာတရားရုံးရဲ့ အသွင်အတိုင်း အင်္ဂါနေ့ ရန်ကုန်အမေရိကန်စင်တာမှာ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သရုပ်ပြတရားခွင် ပြိုင်ပွဲအကြောင်း ကိုစည်သူပြောပြပေးမှာပါ။
နိုင်ငံတကာက ဥပဒေပညာကျောင်းသားတွေနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ရမယ့် သရုပ်ပြတရားခွင် ပြိုင်ပွဲအတွက်ပြည်တွင်းတက္ကသိုလ် ၇ ခု ဖြစ်တဲ့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်၊ ရန်ကုန်အရှေ့ပိုင်းတက္ကသိုလ်၊ မန္တလေးတက္ကသိုလ်၊ ပုသိမ်တက္ကသိုလ်၊ မကွေးတက္ကသိုလ်နဲ့ ရတနာပုံတက္ကသိုလ် ဥပဒေပညာဌာနတွေက ကျောင်းသားတွေယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ကြရာမှာ မန္တလေးတက္ကသိုလ်အသင်းက အနိုင်ရခဲ့တာပါ။
“ညီမတို့အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြုဖို့အတွက် အများကြီးကြိုးစားရဦးမှာပါ။ ဒီအခြေအနေ ထိရောက်လာတယ်ဆိုတာလည်းကြိုးစားလို့ပါ။ ဒါပေမယ့် ဒီထက်ကို အများကြီးကြိုးစားမှာပါ၊ ဘာလို့လဲဆို နိုင်ငံ့ကိုယ်စားပြုအနေနဲ့သွားရမှာဆိုတော့ ညီမတို့ကတိပေးပါတယ် အများကြီးကြိုးစားပြီးသွားပြိုင်ပါ့မယ်လို့”
၂၀၁၉ ခုနှစ်က မြန်မာကိုယ်စားပြု ကိုယ်တိုင်သွားရောက် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သူ အာရှ ဥပဒေ ကျောင်းသား ကျောင်းသူများ အသင်း (မြန်မာ) ရဲ့ ဒုတိယဥက္ကဌ လည်းဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံပြိုင်ပွဲရဲ့ ကြီးကြပ်သူလည်း ဖြစ်တဲ့ မရွှေရည်သန်းထိုက်ဝင်းက အခုလို နိုင်ငံတကာသရုပ်ပြ တရားခွင်ပြိုင်ပွဲ ပြုလုပ်ရတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“ဒီနှစ်ဆက်လုပ်ဖြစ်ခဲ့တာကတော့ အဓိကကတော့ international law နဲ့ပတ်သတ်ပြီးတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ knowledge ပိုင်းက အရမ်းနည်းတယ် ပြီးတော့ ICJ မှာ အခုလိုမျိုး လတ်တလောဖြစ်နေတဲ့ကိစ္စရပ်တွေလိုမျိုး ပြဿနာဖြစ်လာတဲ့အခါမှာလည်း တကယ့်တကယ် နိုင်ငံဖက်ကနေပြီးတော့ ရပ်တည်ပေးမယ့် Lawyer တွေရှားပါးတယ် ပေါ့နော် အခုဒီကျောင်းသားကျောင်းသူတွေထဲကနေ International Lawyers တွေထပ်ထွက်လာဖို့အတွက် ဒီနှစ်ပွဲကို ထပ်လုပ်ဖြစ်တာပေါ့နော်”
ပထမအကြိမ်တုန်းက ပြည်တွင်းပြိုင်ပွဲမှာ အနိုင်ရခဲ့တဲ့ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်အသင်းက သွားရောက် ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့တာပါ။ ဒီနှစ်မှာ ပြိုင်ပွဲအတွက် လေ့ကျင့်ရေးအစီအစဉ်တွေကို မနှစ်ကထက် ပိုကောင်းအောင် စီစဉ်ထားတယ်လို့ ၂၀၁၉ မှာ သွားရောက်ယှဉ်ပြိင်ခဲ့တဲ့ အာရှ ဥပဒေ ကျောင်းသား ကျောင်းသူများ အသင်း (မြန်မာ) ဥက္ကဌ ကိုဇေယျာနိုင်က ပြောပါတယ်။
“အရင်နှစ်ကဆိုလို့ရှိရင် အဖွဲ့ဝင်က ၄ ဖွဲ့ပဲရှိတယ် Training Session တွေကလည်း ပြိုင်ပွဲမပြိုင်မီ ၁ လအလိုလောက်မှရရှိခဲ့တယ်ပေါ့နော် ဒီနှစ်ကျတော့ ၃ လအလိုလောက်ကတည်းက အပတ်တိုင်းနီးပါးလောက် အမေရိကန်စင်တာမှာ ကျင်းပပြီးပေးခဲ့ပါတယ်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေ ၊ စကားပြောစွမ်းရည် ၊ လျှောက်လွှဲချက်တွေကို ရေးသားတဲ့ စွမ်းရည် အကုန်လုံးကို ထိထိရောက်ရောက်နဲ့ သေချာ ပေးခဲ့တာကြောင့်မို့ သူတို့ သေချာလုပ်နိုင်မယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်”
အမေရိကန်စင်တာက သရုပ်ပြတရားခွင်ပြိုင်ပွဲမှာ အမေရိကန်သံရုံး ဥပဒေအကြံပေးအဖွဲ့နဲ့ နိုင်ငံတကာက အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာဥပဒေ ကျွမ်းကျင်သူတွေလာရောက် အကဲဖြတ် ကူညီပေးခဲ့ကြတာပါ။
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သရုပ်ပြတရားခွင် ပြိုင်ပွဲတွေမှာ သွားရောက်ယှဉ်ပြိုင်စေတာဟာ မြန်မာဥပဒေ ကျောင်းသားတွေအတွက် သာမက မြန်မာနိုင်ငံအတွက်ပါ အကျိုးရှိစေမယ်လို့ ပြိုင်ပွဲဝင်ကျောင်းသားတွေကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးတဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေကျွမ်းကျင်သူ ဒေါက်တာမြင့်ဇံက ပြောပါတယ်။
“အများကြီးအကျိုးရှိပါတယ် သူတို့ အမေရိကန်မရောက်ဖူးဘူး၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တရားရုံးနဲ့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပတ်သတ်ပြီး exposure ရှိတယ်။ အခုလည်း မြန်မာက အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေနဲ့ ပတ်သတ်နေတယ် သိတဲ့အတိုင်းပဲ ။ အဲဒီတော့ ဒါဟာ အများကြီးအကျိုးရှိတဲ့ကြောင့်မို့လို့ သူတို့အတွက်လည်း ဂုဏ်ယူပါတယ် ပြိုင်တဲ့သူတွေအားလုံးကိုလည်း ချီးကျူးပါတယ်။ အထူးသဖြင့် မန္တလေးအသင်း ကျွန်တော်လည်း သင်ပေးခဲ့တာပေါ့လေ ဂုဏ်ယူကြောင်းပြောလိုပါတယ်”
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သရုပ်ပြ တရားခွင် ပြိုင်ပွဲ (Philip C. Jessup International Law Moot Court Competition) ကို ၁၉၅၉ ခုနှစ်ကတည်းက စတင်ကျင်းပခဲ့တာ ဖြစ်ပြီး မနှစ်က ဧပြီလကမှမြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားပြုအဖွဲ့ကအမေရိကန်နိုင်ငံ ဝါရှင်တန်ဒီစီမှာ ပထမဆုံး သွားရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ကြတာပါ။
မနှစ်ကပြိုင်ပွဲမှာတော့ နိုင်ငံနှစ်ခုကြား အငြင်းပွားကြတဲ့ နွားရိုင်းပိုင်ဆိုင်မှုပြဿနာကို သရုပ်တူ ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ကြရပြီးတော့ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ ကိုယ်စားပြုဥပဒေကျောင်းသားများ အသင်းက အနိုင်ရရှိခဲ့တာပါ။ ဒီနှစ်မှာတော့ Helian Hyacinth ပန်း တစ်မျိုးရဲ့ နှစ်နိုင်ငံကြားပိုင်ဆိုင်မှု အငြင်းပွားမှုပြဿနာကို အသွင်တူ သရုပ်ပြယှဉ်ပြိုင်ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ဝါရှင်တန်မှာကျင်းပမယ့် နိုင်ငံတကာသရုပ်ပြ တရားခွင်ပြိုင်ပွဲ မြန်မာလူငယ်တွေ ပါဝင်မည်
...................
ဝါရှငျတနျမှာကငြျးပမယ့ျ နိုငျငံတကာသရုပျပွ တရားခှငျပွိုငျပှဲ မွနျမာလူငယျတှေ ပါဝငျမညျ
(Unicode)
နိုငျငံအခငြျးခငြျးကွားအငွငျးပှားမှုတှနေဲ့ ပတျသတျပွီးဖွရှေငျးရတဲ့Philip Jessup အပွညျပွညျဆိုငျရာ သရုပျပွ တရားခှငျ ပွိုငျပှဲကို လာမယ့ျ ဧပွီလအတှငျး ဝါရှငျတနျဒီစီမှာ ကငြျးပတဲ့ အခါ ဒုတိယ အကွိမျအဖွဈမွနျမာနိုငျငံကိုယျစားပွု သှားရောကျ ယှဉျပွိုငျဖိုအတှကျ့ မန်တလေးတက်ကသိုလျ ဥပဒပေညာကြောငျးသားအသငျးကို ရှေးခယြျလိုကျပါပွီ။ ICJ နိုငျငံတကာတရားရုံးရဲ့ အသှငျအတိုငျး အငျ်ဂါနေ့ ရနျကုနျအမရေိကနျစငျတာမှာ ပွုလုပျခဲ့တဲ့ အပွညျပွညျဆိုငျရာ သရုပျပွတရားခှငျ ပွိုငျပှဲအကွောငျး ကိုစညျသူပွောပွပေးမှာပါ။
နိုငျငံတကာက ဥပဒပေညာကြောငျးသားတှနေဲ့ ယှဉျပွိုငျရမယ့ျ သရုပျပွတရားခှငျ ပွိုငျပှဲအတှကျပွညျတှငျးတက်ကသိုလျ ၇ ခု ဖွဈတဲ့ ရနျကုနျတက်ကသိုလျ၊ ရနျကုနျအရှေ့ပိုငျးတက်ကသိုလျ၊ မန်တလေးတက်ကသိုလျ၊ ပုသိမျတက်ကသိုလျ၊ မကှေးတက်ကသိုလျနဲ့ ရတနာပုံတက်ကသိုလျ ဥပဒပေညာဌာနတှကေ ကြောငျးသားတှယှေဉျပွိုငျခဲ့ကွရာမှာ မန်တလေးတက်ကသိုလျအသငျးက အနိုငျရခဲ့တာပါ။
“ညီမတို့အနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံကိုယျစားပွုဖို့အတှကျ အမြားကွီးကွိုးစားရဦးမှာပါ။ ဒီအခွအေနေ ထိရောကျလာတယျဆိုတာလညျးကွိုးစားလို့ပါ။ ဒါပမေယ့ျ ဒီထကျကို အမြားကွီးကွိုးစားမှာပါ၊ ဘာလို့လဲဆို နိုငျငံ့ကိုယျစားပွုအနနေဲ့သှားရမှာဆိုတော့ ညီမတို့ကတိပေးပါတယျ အမြားကွီးကွိုးစားပွီးသှားပွိုငျပါ့မယျလို့”
၂၀၁၉ ခုနှဈက မွနျမာကိုယျစားပွု ကိုယျတိုငျသှားရောကျ ယှဉျပွိုငျခဲ့သူ အာရှ ဥပဒေ ကြောငျးသား ကြောငျးသူမြား အသငျး (မွနျမာ) ရဲ့ ဒုတိယဥက်ကဌ လညျးဖွဈ မွနျမာနိုငျငံပွိုငျပှဲရဲ့ ကွီးကွပျသူလညျး ဖွဈတဲ့ မရှှရေညျသနျးထိုကျဝငျးက အခုလို နိုငျငံတကာသရုပျပွ တရားခှငျပွိုငျပှဲ ပွုလုပျရတဲ့ ရညျရှယျခကြျကို အခုလိုပွောပါတယျ။
“ဒီနှဈဆကျလုပျဖွဈခဲ့တာကတော့ အဓိကကတော့ international law နဲ့ပတျသတျပွီးတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ knowledge ပိုငျးက အရမျးနညျးတယျ ပွီးတော့ ICJ မှာ အခုလိုမြိုး လတျတလောဖွဈနတေဲ့ကိစ်စရပျတှလေိုမြိုး ပွူနာဖွဈလာတဲ့အခါမှာလညျး တကယ့ျတကယျ နိုငျငံဖကျကနပွေီးတော့ ရပျတညျပေးမယ့ျ Lawyer တှရှေားပါးတယျ ပေါ့နောျ အခုဒီကြောငျးသားကြောငျးသူတှထေဲကနေ International Lawyers တှထေပျထှကျလာဖို့အတှကျ ဒီနှဈပှဲကို ထပျလုပျဖွဈတာပေါ့နောျ”
ပထမအကွိမျတုနျးက ပွညျတှငျးပွိုငျပှဲမှာ အနိုငျရခဲ့တဲ့ ရနျကုနျတက်ကသိုလျအသငျးက သှားရောကျ ယှဉျပွိုငျခဲ့တာပါ။ ဒီနှဈမှာ ပွိုငျပှဲအတှကျ လေ့ကငြ့ျရေးအစီအစဉျတှကေို မနှဈကထကျ ပိုကောငျးအောငျ စီစဉျထားတယျလို့ ၂၀၁၉ မှာ သှားရောကျယှဉျပွိငျခဲ့တဲ့ အာရှ ဥပဒေ ကြောငျးသား ကြောငျးသူမြား အသငျး (မွနျမာ) ဥက်ကဌ ကိုဇယြောနိုငျက ပွောပါတယျ။
“အရငျနှဈကဆိုလို့ရှိရငျ အဖှဲ့ဝငျက ၄ ဖှဲ့ပဲရှိတယျ Training Session တှကေလညျး ပွိုငျပှဲမပွိုငျမီ ၁ လအလိုလောကျမှရရှိခဲ့တယျပေါ့နောျ ဒီနှဈကတြော့ ၃ လအလိုလောကျကတညျးက အပတျတိုငျးနီးပါးလောကျ အမရေိကနျစငျတာမှာ ကငြျးပပွီးပေးခဲ့ပါတယျ။ အပွညျပွညျဆိုငျရာဥပဒေ ၊ စကားပွောစှမျးရညျ ၊ လြှောကျလှှဲခကြျတှကေို ရေးသားတဲ့ စှမျးရညျ အကုနျလုံးကို ထိထိရောကျရောကျနဲ့ သခြော ပေးခဲ့တာကွောင့ျမို့ သူတို့ သခြောလုပျနိုငျမယျလို့ ယုံကွညျပါတယျ”
အမရေိကနျစငျတာက သရုပျပွတရားခှငျပွိုငျပှဲမှာ အမရေိကနျသံရုံး ဥပဒအေကွံပေးအဖှဲ့နဲ့ နိုငျငံတကာက အပွညျပွညျဆိုငျရာဥပဒေ ကြှမျးကငြျသူတှလောရောကျ အကဲဖွတျ ကူညီပေးခဲ့ကွတာပါ။
အပွညျပွညျဆိုငျရာ သရုပျပွတရားခှငျ ပွိုငျပှဲတှမှော သှားရောကျယှဉျပွိုငျစတောဟာ မွနျမာဥပဒေ ကြောငျးသားတှအေတှကျ သာမက မွနျမာနိုငျငံအတှကျပါ အကြိုးရှိစမေယျလို့ ပွိုငျပှဲဝငျကြောငျးသားတှကေို လေ့ကငြ့ျသငျကွားပေးတဲ့ အပွညျပွညျဆိုငျရာ ဥပဒကြှေမျးကငြျသူ ဒေါကျတာမွင့ျဇံက ပွောပါတယျ။
“အမြားကွီးအကြိုးရှိပါတယျ သူတို့ အမရေိကနျမရောကျဖူးဘူး၊ အပွညျပွညျဆိုငျရာ တရားရုံးနဲ့ အပွညျပွညျဆိုငျရာ ပတျသတျပွီး exposure ရှိတယျ။ အခုလညျး မွနျမာက အပွညျပွညျဆိုငျရာ ဥပဒနေဲ့ ပတျသတျနတေယျ သိတဲ့အတိုငျးပဲ ။ အဲဒီတော့ ဒါဟာ အမြားကွီးအကြိုးရှိတဲ့ကွောင့ျမို့လို့ သူတို့အတှကျလညျး ဂုဏျယူပါတယျ ပွိုငျတဲ့သူတှအေားလုံးကိုလညျး ခြီးကြူးပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ မန်တလေးအသငျး ကြှနျတောျလညျး သငျပေးခဲ့တာပေါ့လေ ဂုဏျယူကွောငျးပွောလိုပါတယျ”
အပွညျပွညျဆိုငျရာ သရုပျပွ တရားခှငျ ပွိုငျပှဲ (Philip C. Jessup International Law Moot Court Competition) ကို ၁၉၅၉ ခုနှဈကတညျးက စတငျကငြျးပခဲ့တာ ဖွဈပွီး မနှဈက ဧပွီလကမှမွနျမာနိုငျငံကိုယျစားပွုအဖှဲ့ကအမရေိကနျနိုငျငံ ဝါရှငျတနျဒီစီမှာ ပထမဆုံး သှားရောကျယှဉျပွိုငျခဲ့ကွတာပါ။
မနှဈကပွိုငျပှဲမှာတော့ နိုငျငံနှဈခုကွား အငွငျးပှားကွတဲ့ နှားရိုငျးပိုငျဆိုငျမှုပွူနာကို သရုပျတူ ယှဉျပွိုငျခဲ့ကွရပွီးတော့ ဟနျဂရေီနိုငျငံ ကိုယျစားပွုဥပဒကြေောငျးသားမြား အသငျးက အနိုငျရရှိခဲ့တာပါ။ ဒီနှဈမှာတော့ Helian Hyacinth ပနျး တဈမြိုးရဲ့ နှဈနိုငျငံကွားပိုငျဆိုငျမှု အငွငျးပှားမှုပွူနာကို အသှငျတူ သရုပျပွယှဉျပွိုငျကွရမှာဖွဈပါတယျ။