(Zawgyi/ Unicode)
နှစ်ပေါင်း ၂၀ ကြာ အာဖဂန်စစ်ကို အဆုံးသတ်ပြီး တပ်တွေပြန်ရုပ်သိမ်းနေတဲ့ အစီအစဉ်ကြောင့် အမေရိကန်ရဲ့ နိုင်ငံတကာ ရပ်တည်ချက်အပေါ် ထိခိုက်နိုင်တယ်လို့ အကဲခတ်တချို့က သုံးသပ်နေကြပါတယ်။ အမေရိကန်ကတော့ လုံခြုံရေး အခြေအနေ ယိုယွင်းလာနေတာကြောင့် ကာဘူးမြို့တော်မှာရှိတဲ့ အမေရိကန်သံရုံးက သံတမန် အများစုကို ဘေးလွတ်ရာ ရွှေ့ပြောင်းရာမှာ အကူအညီပေးဖို့ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၃,၀၀၀ လောက် စေလွှတ်ထားပါတယ်။ အာဖဂနစ္စတန်နိုင်ငံအရေးကြောင့် အမေရိကန်အပေါ် ရိုက်ခတ်လာနိုင်ခြေတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဗွီအိုအေရဲ့ သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ အကြီးတန်း တာဝန်ခံ Cindy Saine ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို မသိင်္ဂ ီထိုက် ပြောပြပေးပါမယ်။
အာဖဂန်နိုင်ငံတွင်း အရေးကြီးတဲ့ မြို့တွေ ဖြစ်တဲ့ Herat နဲ့ ကန်ဒါဟာ တွေကို တာလီဘန်တို့ ထိန်းချုပ်ပြီး နေ့စဉ် ဆိုသလို တခြား ပြည်နယ် မြို့တော်တွေနဲ့ တခြား ဒေသတွေ ကိုပါ ထိန်းချုပ်လာတာနဲ့ အတူဘဲ အခြေအနေက ဘာတွေ ဖြစ်လာဦးမလဲ ဆိုတာ မသိဘူးလို့ အမေရိကန် တာဝန်ရှိသူတွေက ဝန်ခံ ပြောဆိုထားပါတယ်။
သံရုံးဝန်ထမ်းတွေကို ကယ်တင်ဖို့ အတွက် အမေရိကန်က တပ်ဖွဲ့တွေ စေလွှတ်ရတာမျိုးက ဘယ်သူမှ မလိုလားတဲ့ ရလဒ်မျိုး ဖြစ်တယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူ တဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ Stimson Center က Elizabeth Threlkeld က အခုလို ပြောပါတယ်။
" တာလီဘန်တို့ အနေနဲ့ နိုင်ငံတဝန်းမှာ ဘယ်လောက် မြန်မြန် အသာစီးရအောင် လုပ်နိုင်မလဲ ဆိုတဲ့ အပေါ်မှာ ကြိုတင်ပြင်ဆင် နိုင်စွမ်း မရှိခဲ့တာလို့ ကျမ ယူဆပါတယ်။ သံရုံးမှာ အမေရီကန် ၁,၄၀၀ ရှိနေဆဲ ဖြစ်ပြီး သူတို့ကို ဘေးကင်းရာ ကယ်ထုတ်ရမယ့် အခြေအနေမျိုး ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်ထဲ ဖြစ်လာမယ်လို့ အမေရိကန်က ကြိုတင်မှန်းဆမိတယ်လို့ ကျမ မထင်ပါဘူး။"
တာလီဘန်တွေ ဘက်က အသာစီး ရလာတာနဲ့ အတူဘဲ ကာဘူးလ်းကနေ အမေရိကန် သံတမန်တွေကို ရုတ်တရက် လျှော့ချတာဟာဆိုရင် ထင်ရှားတဲ့ အချက် ဖြစ်ပြီး အမေရိကန်ဘက်က ဆောင်ရွက်လိုတဲ့ ကိစ္စမျိုး မဟုတ်ဘူးလို့လည်း ကျွမ်းကျင်သူ တချို့က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ Michael Kugelman ဟာ Wilson Center က ဖြစ်ပါတယ်။
" အမေရိကန် သံတမန် အများအပြားကို အခု အခါမှာ ဘေးလွတ်ရာ ကယ်ထုတ်နေတဲ့ အချက်ဟာဆိုရင် သိပ်ပြီး ခိုင်မာ အားကောင်းတဲ့ သတင်းစကားမျိုး ဖြစ်တယ်လို့ ကျနော် ထင်ပါတယ်။ အမေရိကန်တို့ ဆုတ်ခွာနေပြီ အထူးသဖြင့် လက်လျှော့လိုက်ပြီ ဆိုတဲ့ အကြောင်းကို အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံတွင်းမှာတင် မဟုတ်ပါဘူး ကမ ္ဘာကိုပါ ပေးလိုက်တာပါ။ အမေရိကန်ရဲ့ ပြိုင်ဘက်ကတွေက ဒီအချက်ကို အားနည်းချက် အဖြစ် မှတ်ယူသွားမှာက သေချာပါတယ်။ "
အမေရိကန်က သံတမန်တွေကို ထိခိုက်မှု မရှိအောင် အမေရိကန်ဘက်က အမြဲ သတိထားဆောင်ရွက်နေတာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း ပြောတဲ့ ကျွမ်းကျင်သူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ Center for American Progress က Brian Katulis ဖြစ်ပါတယ်။
" အဓိကကျတဲ့ သတင်းစကားကတော့ အမေရိကန်ဟာ ကိုယ့်အရေးကိစ္စကို အလေးထား ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုတာကို ပြသလိုက်တာလို့ ကျနော် ထင်ပါတယ်။ ကိုယ့်ရဲ့ သံတမန်တွေကို အလေးထား ဂရုစိုက်မယ်။ ဘာသာပြန်တွေ အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသူတွေ အတွက် တတ်နိုင်တာတွေ ဆောင်ရွက်ပေးမယ်။ ဒါပေမယ့် အမေရိကန်တွေ ရုပ်သိမ်းနေပါပြီ။ ဒီသီတင်းပတ် အစောပိုင်းတုန်းက သမ္မတ Biden သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲမှာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောဆိုထားပြီးသားပါ။ တပ်ဖွဲ့တွေ ရုပ်သိမ်းရေး အပေါ် သူ့ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပြန်လည် ပြင်ဆင်မယ့် ပုံ မတွေ့ရပါဘူး။"
အာဖဂန် စစ်တပ်ကို လေ့ကျင့် သင်တန်းပေးရေးနဲ့ လက်နက် တပ်ဆင်ရေး အတွက် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁ ထရီလီယံကျော် အမေရိကန်က အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း၊ အာဖဂန်မှာ အမေရိကန် ထောင်ချီ သေဆုံးခဲ့ရတာတွေကို ထောက်ပြပြီး ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ချီ ကြာမြင့်လာတဲ့ အာဖဂန် စစ်ပွဲကို စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်းလို့ မရဘူးဆိုတာကို သမ္မတ Joe Biden က အကြိမ်ကြိမ် ပြောဆိုထားပါတယ်။
တာလီဘန် လက်ထဲကို မကျရောက်ခင်က ကန်ဒါဟာက စခန်းတခုမှာ အာဖဂန် အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ကလေးငယ်တွေ ခိုလှုံနေခဲ့ကြတာပါ။ တာလီဘန်တို့က အချိန်တို အတွင်း အာဖဂန်နစ္စတန်ကို ထိန်းချုပ်လိုက်မယ်ဆိုရင်တော့ ပြည်ပမှာ လူ့အခွင့်အရေး ချန်ပီယံ အဖြစ် အမေရိကန်ရဲ့ ပုံရိပ်ကို ထိုးနှက်မှု တခု ဖြစ်စေမယ်လို့ ပြောသူကတော့ အမေရိကန်အခြေစိုက် CNA သုတေသန အဖွဲ့ကြီးက Jonathan Schroden ဖြစ်ပါတယ်။
" တာလီဘန်တို့က နိုင်ငံကို သိမ်းယူပြီး အရင်က တွေ့ခဲ့ရပြီး ဖြစ်တဲ့ သူတို့ အုပ်ချုပ်မှု ပုံစံ အတိုင်း ပြန်ပြီး ကျင့်သုံးလာမယ်ဆိုရင်တော့ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ အခွင့်အရေး တိုးတက်စေရေးနဲ့ ကမ ္ဘာမှာ ခုခံ ကာကွယ်ပေးသူ အဖြစ် အမေရိကန်ရဲ့ ရည်တည်မှု အပေါ်မှာ ထိခိုက်စေမယ်လို့ ကျနော် ထင်ပါတယ်။"
မကြသေးခင်မှာပဲ ပြည်နယ်မြို့တော် အများအပြားကို သိမ်းပိုက်လိုက်တဲ့ တာလီဘန်တွေကတော့ အခုအခါ ကာဘူးမြို့တော်နဲ့ လက်တကမ်းအထိ ရောက်လာတာကြောင့် ၁ လ ၂ လ လောက်အတွင်း မြို့တော်ကျသွားနိုင်တယ်လို့ အရင်တုန်းက ခန့်မှန်းထားဘူးတာထက်တောင် ပိုပြီးမြန်မြန်ဆန်ဆန် ဖြစ်သွားမှာကို ကျွမ်းကျင်သူ တချို့က စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
အာဖဂနစ္စတန်နိုင်ငံက အမေရိကန်တပ် ရုပ်သိမ်းရေးအပေါ် အကဲခတ်တွေအမြင်
(Unicode)
အာဖဂနစ်စတနျနိုငျငံက အမရေိကနျတပျ ရုပျသိမျးရေးအပေါျ အကဲခတျတှအေမွငျ
နှဈပေါငျး ၂၀ ကွာ အာဖဂနျစဈကို အဆုံးသတျပွီး တပျတှပွေနျရုပျသိမျးနတေဲ့ အစီအစဉျကွောင့ျ အမရေိကနျရဲ့ နိုငျငံတကာ ရပျတညျခကြျအပေါျ ထိခိုကျနိုငျတယျလို့ အကဲခတျတခြို့က သုံးသပျနကွေပါတယျ။ အမရေိကနျကတော့ လုံခွုံရေး အခွအေနေ ယိုယှငျးလာနတောကွောင့ျ ကာဘူးမွို့တောျမှာရှိတဲ့ အမရေိကနျသံရုံးက သံတမနျ အမြားစုကို ဘေးလှတျရာ ရှှေ့ပွောငျးရာမှာ အကူအညီပေးဖို့ အမရေိကနျတပျဖှဲ့ဝငျ ၃,၀၀၀ လောကျ စလှေှတျထားပါတယျ။ အာဖဂနစ်စတနျနိုငျငံအရေးကွောင့ျ အမရေိကနျအပေါျ ရိုကျခတျလာနိုငျခွတှေနေဲ့ ပတျသကျလို့ ဗှီအိုအရေဲ့ သံတမနျရေးဆိုငျရာ အကွီးတနျး တာဝနျခံ Cindy Saine ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို မသိငျ်ဂ ီထိုကျ ပွောပွပေးပါမယျ။
အာဖဂနျနိုငျငံတှငျး အရေးကွီးတဲ့ မွို့တှေ ဖွဈတဲ့ Herat နဲ့ ကနျဒါဟာ တှကေို တာလီဘနျတို့ ထိနျးခြုပျပွီး နေ့စဉျ ဆိုသလို တခွား ပွညျနယျ မွို့တောျတှနေဲ့ တခွား ဒသေတှေ ကိုပါ ထိနျးခြုပျလာတာနဲ့ အတူဘဲ အခွအေနကေ ဘာတှေ ဖွဈလာဦးမလဲ ဆိုတာ မသိဘူးလို့ အမရေိကနျ တာဝနျရှိသူတှကေ ဝနျခံ ပွောဆိုထားပါတယျ။
သံရုံးဝနျထမျးတှကေို ကယျတငျဖို့ အတှကျ အမရေိကနျက တပျဖှဲ့တှေ စလှေှတျရတာမြိုးက ဘယျသူမှ မလိုလားတဲ့ ရလဒျမြိုး ဖွဈတယျလို့ ကြှမျးကငြျသူ တဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။ Stimson Center က Elizabeth Threlkeld က အခုလို ပွောပါတယျ။
" တာလီဘနျတို့ အနနေဲ့ နိုငျငံတဝနျးမှာ ဘယျလောကျ မွနျမွနျ အသာစီးရအောငျ လုပျနိုငျမလဲ ဆိုတဲ့ အပေါျမှာ ကွိုတငျပွငျဆငျ နိုငျစှမျး မရှိခဲ့တာလို့ ကမြ ယူဆပါတယျ။ သံရုံးမှာ အမရေီကနျ ၁,၄၀၀ ရှိနဆေဲ ဖွဈပွီး သူတို့ကို ဘေးကငျးရာ ကယျထုတျရမယ့ျ အခွအေနမြေိုး ပွီးခဲ့တဲ့ သီတငျးပတျထဲ ဖွဈလာမယျလို့ အမရေိကနျက ကွိုတငျမှနျးဆမိတယျလို့ ကမြ မထငျပါဘူး။"
တာလီဘနျတှေ ဘကျက အသာစီး ရလာတာနဲ့ အတူဘဲ ကာဘူးလျးကနေ အမရေိကနျ သံတမနျတှကေို ရုတျတရကျ လြှော့ခတြာဟာဆိုရငျ ထငျရှားတဲ့ အခကြျ ဖွဈပွီး အမရေိကနျဘကျက ဆောငျရှကျလိုတဲ့ ကိစ်စမြိုး မဟုတျဘူးလို့လညျး ကြှမျးကငြျသူ တခြို့က ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။ Michael Kugelman ဟာ Wilson Center က ဖွဈပါတယျ။
" အမရေိကနျ သံတမနျ အမြားအပွားကို အခု အခါမှာ ဘေးလှတျရာ ကယျထုတျနတေဲ့ အခကြျဟာဆိုရငျ သိပျပွီး ခိုငျမာ အားကောငျးတဲ့ သတငျးစကားမြိုး ဖွဈတယျလို့ ကနြောျ ထငျပါတယျ။ အမရေိကနျတို့ ဆုတျခှာနပွေီ အထူးသဖွင့ျ လကျလြှော့လိုကျပွီ ဆိုတဲ့ အကွောငျးကို အာဖဂနျနစ်စတနျ နိုငျငံတှငျးမှာတငျ မဟုတျပါဘူး ကမ ်ဘာကိုပါ ပေးလိုကျတာပါ။ အမရေိကနျရဲ့ ပွိုငျဘကျကတှကေ ဒီအခကြျကို အားနညျးခကြျ အဖွဈ မှတျယူသှားမှာက သခြောပါတယျ။ "
အမရေိကနျက သံတမနျတှကေို ထိခိုကျမှု မရှိအောငျ အမရေိကနျဘကျက အမွဲ သတိထားဆောငျရှကျနတော ဖွဈတယျလို့လညျး ပွောတဲ့ ကြှမျးကငြျသူတှလေညျး ရှိပါတယျ။ Center for American Progress က Brian Katulis ဖွဈပါတယျ။
" အဓိကကတြဲ့ သတငျးစကားကတော့ အမရေိကနျဟာ ကိုယ့ျအရေးကိစ်စကို အလေးထား ဆောငျရှကျမယျဆိုတာကို ပွသလိုကျတာလို့ ကနြောျ ထငျပါတယျ။ ကိုယ့ျရဲ့ သံတမနျတှကေို အလေးထား ဂရုစိုကျမယျ။ ဘာသာပွနျတှေ အဖွဈ ဆောငျရှကျခဲ့ကွသူတှေ အတှကျ တတျနိုငျတာတှေ ဆောငျရှကျပေးမယျ။ ဒါပမေယ့ျ အမရေိကနျတှေ ရုပျသိမျးနပေါပွီ။ ဒီသီတငျးပတျ အစောပိုငျးတုနျးက သမ်မတ Biden သတငျးစာ ရှငျးလငျးပှဲမှာ ရှငျးရှငျးလငျးလငျး ပွောဆိုထားပွီးသားပါ။ တပျဖှဲ့တှေ ရုပျသိမျးရေး အပေါျ သူ့ဆုံးဖွတျခကြျကို ပွနျလညျ ပွငျဆငျမယ့ျ ပုံ မတှေ့ရပါဘူး။"
အာဖဂနျ စဈတပျကို လေ့ကငြ့ျ သငျတနျးပေးရေးနဲ့ လကျနကျ တပျဆငျရေး အတှကျ အမရေိကနျ ဒေါျလာ ၁ ထရီလီယံကြောျ အမရေိကနျက အသုံးပွုခဲ့ကွောငျး၊ အာဖဂနျမှာ အမရေိကနျ ထောငျခြီ သဆေုံးခဲ့ရတာတှကေို ထောကျပွပွီး ဆယျစုနှဈတှနေဲ့ခြီ ကွာမွင့ျလာတဲ့ အာဖဂနျ စဈပှဲကို စဈရေးအရ ဖွရှေငျးလို့ မရဘူးဆိုတာကို သမ်မတ Joe Biden က အကွိမျကွိမျ ပွောဆိုထားပါတယျ။
တာလီဘနျ လကျထဲကို မကရြောကျခငျက ကနျဒါဟာက စခနျးတခုမှာ အာဖဂနျ အမြိုးသမီးတှနေဲ့ ကလေးငယျတှေ ခိုလှုံနခေဲ့ကွတာပါ။ တာလီဘနျတို့က အခြိနျတို အတှငျး အာဖဂနျနစ်စတနျကို ထိနျးခြုပျလိုကျမယျဆိုရငျတော့ ပွညျပမှာ လူ့အခှင့ျအရေး ခနြျပီယံ အဖွဈ အမရေိကနျရဲ့ ပုံရိပျကို ထိုးနှကျမှု တခု ဖွဈစမေယျလို့ ပွောသူကတော့ အမရေိကနျအခွစေိုကျ CNA သုတသေန အဖှဲ့ကွီးက Jonathan Schroden ဖွဈပါတယျ။
" တာလီဘနျတို့က နိုငျငံကို သိမျးယူပွီး အရငျက တှေ့ခဲ့ရပွီး ဖွဈတဲ့ သူတို့ အုပျခြုပျမှု ပုံစံ အတိုငျး ပွနျပွီး ကငြ့ျသုံးလာမယျဆိုရငျတော့ လူ့အခှင့ျအရေးနဲ့ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ အခှင့ျအရေး တိုးတကျစရေေးနဲ့ ကမ ်ဘာမှာ ခုခံ ကာကှယျပေးသူ အဖွဈ အမရေိကနျရဲ့ ရညျတညျမှု အပေါျမှာ ထိခိုကျစမေယျလို့ ကနြောျ ထငျပါတယျ။"
မကွသေးခငျမှာပဲ ပွညျနယျမွို့တောျ အမြားအပွားကို သိမျးပိုကျလိုကျတဲ့ တာလီဘနျတှကေတော့ အခုအခါ ကာဘူးမွို့တောျနဲ့ လကျတကမျးအထိ ရောကျလာတာကွောင့ျ ၁ လ ၂ လ လောကျအတှငျး မွို့တောျကသြှားနိုငျတယျလို့ အရငျတုနျးက ခန့ျမှနျးထားဘူးတာထကျတောငျ ပိုပွီးမွနျမွနျဆနျဆနျ ဖွဈသှားမှာကို ကြှမျးကငြျသူ တခြို့က စိုးရိမျနကွေပါတယျ။