(Zawgyi/ Unicode)
မြန်မာစစ်တပ်က ၂၀၂၃ နှစ်လယ်လောက်အထိ အာဏာဆက်လက် ချုပ်ကိုင်ထားဖို့ လုပ်နေတာဟာ ကုလသမဂ္ဂနဲ့ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ တောင်းဆိုထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီအုပ်ချုပ်ရေး လမ်းကြောင်းပေါ်ပြန်ရောက်စေမယ့် လုပ်ရပ် မဟုတ်ဘူးလို့ ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ ပြောခွင့်ရ Stephane Dujarric က တနင်္လာနေ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ဖြေကြားခဲ့ပါတယ်။
စစ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှုးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၃ သြဂုတ်လအထိ သူတို့ရဲ့လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရဦးမှာ ဖြစ်ကြောင်းနဲ့ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီကို အိမ်စောင့်အစိုးရအဖြစ် ပြောင်းလဲပြီး သူကိုယ်တိုင် ဝန်ကြီးချုပ်တာဝန်ယူခဲ့တာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ် Antonio Guterres ရဲ့ သဘောထားကို မေးမြန်းရာမှာ အခုလို ဖြေကြားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
တိုတို ပြောရရင်တော့ ဒါဟာ လမ်းကြောင်းမှန်ကို သွားနေတာ မဟုတ်ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်ဆောင်တာဟာ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီနည်းကျအုပ်ချုပ်ရေး ပြန်ရဖို့၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားအားလုံးလွှတ်ပေးဖို့ အကြမ်းဖက် ခြေမှုန်းမှုတွေရပ်ပစ်ဖို့ ဆိုပြီး ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတွေတောင်းဆိုနေတဲ့ လမ်းကြောင်းကနေ ပိုဝေးသွားစေတာ ဖြစ်ပြီး စစ်တပ်အာဏာသိမ်း ထားတဲ့ ၆ လအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေနေဟာ အတော့်ကို ဆိုးဝါးသွားသလို ဒေသတွင်းမတည်မငြိမ်ဖြစ် မယ့် ခြိမ်းခြောက်မှုကိုပါ ရင်ဆိုင်လာရတာပါ။
ဒါ့အပြင် ကိုဗစ် ၁၉ ဒဏ်ကိုပါ ခံလာကြရတာကြောင့် အခြေနေဟာ ပိုဆိုးလာတဲ့ အတွက် ကမ္ဘာကြီးအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တညီတညွတ်တည်း ဆုံးဖြတ်လုပ်ကိုင်ကြဖို့ သိပ်ကို အရေးကြီးနေဆဲပဲလို့ ပြောသွားတာပါ။
စစ်တပ်ရဲ့ ပစ်ခတ်ဖမ်းဆီးမှုတွေနဲ့ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါဒဏ်ခံရတဲ့ ကြားကနေ ဒီမိုကရေစီ၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ လူ့အခွင့်ရေးနဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးမှု ရဖို့ ကြိုးပမ်းနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေနဲ့အတူ ကုလသမဂ္ဂက တသားတည်းရပ်တည်နေပါတယ်လို့ လည်း ပြောပါတယ်။
ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁ ရက်ကနေ အခုချိန်ထိ စစ်တပ်နဲ့ ရဲကြောင့် အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးငယ်တွေ အပါအဝင် သေဆုံးရသူ အနည်းဆုံး ၉၃၀ နဲ့ ဒဏ်ရာရသူ ထောင်ချီရှိနေသလို ခုထိ အဖမ်းခံနေရသူက ၃၀၀၀ ထက်မနည်း ရှိကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကြုံနေရတဲ့ ပြဿနာကြောင့် လိုအပ်သူတွေဆီ လူသားချင်းစာနာမှု အကူညီပေးရေးမှာရော ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးနဲ့ ကိုဗစ် ၁၉ တိုက်ဖျက်ရေးတွေနဲ့ အတူ အခြေခံလူ့အခွင့်ရေးတွေကိုပါ ထိခိုက်စေတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
ဒီနှစ်ထဲမှာ တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ ကျန်းမာရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးတွေ ပြဿနာကြုံနေရချိန်မှာ တိုက်ပွဲတွေပါ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဖြစ်ပွါးနေတာဟာ အမျိုးသမီးနဲ့ ကလေးငယ်တွေ အတွက် သိပ်ကို အန္တရာယ်ကြီးတယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက ကုလသမဂ္ဂ လူဦးရေးဆိုင်ရာရံပုံငွေအဖွဲ့ UNPF နဲ့ UN WOMEN ကုလအမျိုးသမီးအဖွဲ့ တို့ကလည်း ပူူတွဲကြေညာချက် ထုတ်ပြန် သတိပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လူမှုစီးပွါးယိုယွင်းနေတဲ့ အခြေအနေကြောင့် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီ လိုအပ်နေသူ နောက်ထပ် သိန်းနဲ့ချီရှိလာ နေပြီလို့လည်း ပြောပါတယ်။
(Unicode)
စဈကောငျစီအကွီးအကဲရဲ့ လမျးစဉျ ဒီမိုကရစေီနဲ့ ပိုအလှမျးဝေး (ကုလအတှငျးရေးမှူးခြုပျ)
မွနျမာစဈတပျက ၂၀၂၃ နှဈလယျလောကျအထိ အာဏာဆကျလကျ ခြုပျကိုငျထားဖို့ လုပျနတောဟာ ကုလသမဂ်ဂနဲ့ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှေ တောငျးဆိုထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံ ဒီမိုကရစေီအုပျခြုပျရေး လမျးကွောငျးပေါျပွနျရောကျစမေယ့ျ လုပျရပျ မဟုတျဘူးလို့ ကုလသမဂ်ဂအတှငျးရေးမှူးခြုပျရဲ့ ပွောခှင့ျရ Stephane Dujarric က တနငျ်လာနေ့ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ ဖွကွေားခဲ့ပါတယျ။
စဈခေါငျးဆောငျ ဗိုလျခြုပျမှုးကွီးမငျးအောငျလှိုငျက မွနျမာနိုငျငံမှာ ၂၀၂၃ သွဂုတျလအထိ သူတို့ရဲ့လုပျငနျးစဉျကို ဆကျလကျဆောငျရှကျရဦးမှာ ဖွဈကွောငျးနဲ့ စဈအုပျခြုပျရေးကောငျစီကို အိမျစောင့ျအစိုးရအဖွဈ ပွောငျးလဲပွီး သူကိုယျတိုငျ ဝနျကွီးခြုပျတာဝနျယူခဲ့တာနဲ့ ပတျသကျပွီး ကုလသမဂ်ဂအတှငျးရေးမှူးခြုပျ Antonio Guterres ရဲ့ သဘောထားကို မေးမွနျးရာမှာ အခုလို ဖွကွေားခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။
တိုတို ပွောရရငျတော့ ဒါဟာ လမျးကွောငျးမှနျကို သှားနတော မဟုတျဘူးလို့ ထငျပါတယျ။ ဒီလိုလုပျဆောငျတာဟာ မွနျမာနိုငျငံ ဒီမိုကရစေီနညျးကအြုပျခြုပျရေး ပွနျရဖို့၊ နိုငျငံရေး အကဉြျးသားအားလုံးလှှတျပေးဖို့ အကွမျးဖကျ ခွမှေုနျးမှုတှရေပျပဈဖို့ ဆိုပွီး ကုလသမဂ်ဂအဖှဲ့ဝငျ နိုငျငံတှတေောငျးဆိုနတေဲ့ လမျးကွောငျးကနေ ပိုဝေးသှားစတော ဖွဈပွီး စဈတပျအာဏာသိမျး ထားတဲ့ ၆ လအတှငျး မွနျမာနိုငျငံရဲ့ အခွနေဟော အတော့ျကို ဆိုးဝါးသှားသလို ဒသေတှငျးမတညျမငွိမျဖွဈ မယ့ျ ခွိမျးခွောကျမှုကိုပါ ရငျဆိုငျလာရတာပါ။
ဒါ့အပွငျ ကိုဗဈ ၁၉ ဒဏျကိုပါ ခံလာကွရတာကွောင့ျ အခွနေဟော ပိုဆိုးလာတဲ့ အတှကျ ကမ်ဘာကွီးအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ပတျသကျပွီး တညီတညှတျတညျး ဆုံးဖွတျလုပျကိုငျကွဖို့ သိပျကို အရေးကွီးနဆေဲပဲလို့ ပွောသှားတာပါ။
စဈတပျရဲ့ ပဈခတျဖမျးဆီးမှုတှနေဲ့ ကိုဗဈကပျရောဂါဒဏျခံရတဲ့ ကွားကနေ ဒီမိုကရစေီ၊ ငွိမျးခမြျးရေး၊ လူ့အခှင့ျရေးနဲ့ တရားဥပဒစေိုးမိုးမှု ရဖို့ ကွိုးပမျးနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားတှနေဲ့အတူ ကုလသမဂ်ဂက တသားတညျးရပျတညျနပေါတယျလို့ လညျး ပွောပါတယျ။
ဖဖေေါျဝါရီ ၁ ရကျကနေ အခုခြိနျထိ စဈတပျနဲ့ ရဲကွောင့ျ အမြိုးသမီးနဲ့ ကလေးငယျတှေ အပါအဝငျ သဆေုံးရသူ အနညျးဆုံး ၉၃၀ နဲ့ ဒဏျရာရသူ ထောငျခြီရှိနသေလို ခုထိ အဖမျးခံနရေသူက ၃၀၀၀ ထကျမနညျး ရှိကွောငျးလညျး ပွောပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကွုံနရေတဲ့ ပွူနာကွောင့ျ လိုအပျသူတှဆေီ လူသားခငြျးစာနာမှု အကူညီပေးရေးမှာရော ပညာရေး၊ ကနြျးမာရေးနဲ့ ကိုဗဈ ၁၉ တိုကျဖကြျရေးတှနေဲ့ အတူ အခွခေံလူ့အခှင့ျရေးတှကေိုပါ ထိခိုကျစတေယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
ဒီနှဈထဲမှာ တနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာနဲ့ ကနြျးမာရေးနဲ့ နိုငျငံရေးတှေ ပွူနာကွုံနရေခြိနျမှာ တိုကျပှဲတှပေါ ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဖွဈပှါးနတောဟာ အမြိုးသမီးနဲ့ ကလေးငယျတှေ အတှကျ သိပျကို အန်တရာယျကွီးတယျလို့ မွနျမာနိုငျငံတှငျးက ကုလသမဂ်ဂ လူဦးရေးဆိုငျရာရံပုံငှအေဖှဲ့ UNPF နဲ့ UN WOMEN ကုလအမြိုးသမီးအဖှဲ့ တို့ကလညျး ပူူတှဲကွညောခကြျ ထုတျပွနျ သတိပေးခဲ့ပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ မွနျမာနိုငျငံတှငျး လူမှုစီးပှါးယိုယှငျးနတေဲ့ အခွအေနကွေောင့ျ လူသားခငြျးစာနာမှု အကူအညီ လိုအပျနသေူ နောကျထပျ သိနျးနဲ့ခြီရှိလာ နပွေီလို့လညျး ပွောပါတယျ။