NLD အစိုးရနဲ့ တပ်ချုပ် ပွတ်တိုက်မှု ပြသနာ ဘာဆက်ဖြစ်လာနိုင်သလဲ

NLD အစိုးရနဲ့ တပ်ချုပ် ပွတ်တိုက်မှု ပြသနာ ဘာဆက်ဖြစ်လာနိုင်သလဲ

Zawgyi/ Unicode

၂၀၂၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲကြီး မတိုင်ခင် ဖြစ်ခဲ့တာကတော့ အစိုးရနဲ့ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်တို့ရဲ့ ပွတ်တိုက်မှုလို့ ပြောရင် ရနိုင်ပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်ခင် နိုဝင်ဘာ ၂ ရက်နေ့မှာ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်ရုံးကနေ ကြေညာချက် တစ်ရပ် ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ အနှစ်ချုပ်ကတော့ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်လို့ လက်ရှိ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ရဲ့ အားနည်းချက် တစ်ချို့ကို ထောက်ပြထားပြီး၊ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်ဖို့ သံသယ ဖြစ်ဖွယ် ရှိနေတဲ့အကြောင်း၊ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်ကို အစိုးရက ခန့်အပ်ရတာဖြစ်တဲ့အတွက် အဲလို ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ပြသနာတွေ အတွက် ပြည်ထောင်စု အစိုးရက တာဝန်ခံရမယ် လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ နောက်ရက်ပိုင်း ပေါ်ပြူလာဂျာနယ်နဲ့ အင်တာဗျူးမှာ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ဖြေကြားထားတာတွေကတော့ အဲဒီထက် ပြင်းထန်ပါတယ်။ စစ်ဗိုလ်ချုပ်ဟောင်း ဦးတင်အေး ဦးဆောင်တဲ့ အရင် ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ကျင်းပပေးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲ ကာလတုန်းက ကော်မရှင်ကနေ Result ကို ကြေညာပြီ ဆိုတာနဲ့ သူ့အနေနဲ့ လက်ခံမယ် ဆိုပြီး ပြောခဲ့ဖူးကြောင်း၊ အခု ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်လို့ကတော့ တော်တော် သတိထားရမယ့် အခြေအနေ ဖြစ်တယ် ဆိုပြီး ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရဘက်ကတော့ အဲဒီ ထုတ်ပြန်ချက်တွေ၊ ပြောဆိုချက်တွေဟာ “ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေ၊ နိုင်ငံ့ဥပဒေတွေရဲ့ အနှစ်သာရဲ့ ကိုက်ညီမှု မရှိဘူး၊ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်စေရေးကို အထောက်အကူ မဖြစ်စေပဲ စိုးရိမ်စိတ်တွေ၊ မတည်ငြိမ်မှုတွေ ဖြစ်စေရေးကို အားပေးရာ ရောက်တယ် ” ဆိုပြီး တုန့်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရရဲ့ အဲလို ပြောဆိုချက်ကို တပ်မတော်ဘက်ကလည်း သူတို့ ထုတ်ပြန်တာဟာ ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့အညီ ဥပဒေနဲ့ အညီ ထုတ်ပြန်တာ ဖြစ်ကြောင်း ပြန်ပြီး ရှင်းလင်းပြန်ပါတယ်။ အင်န်အယ်လ်ဒီ အစိုးရအဖွဲ့နဲ့ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်တို့ ဘာကြောင့် ခုလို ပွတ်တိုက်မှုတွေ ဖြစ်လာသလဲ၊ ရှေ့ဘာဆက်ဖြစ်နိုင်မလဲ ဆိုတာ စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းပါတယ်။ ခုတစ်ပတ် အဲဒီ ပြသနာအကြောင်း လေ့လာ တင်ပြသွားပါ့မယ်။

တကယ်တော့ အခု ရွေးကောက်ပွဲပြီးလို့ နောက်နှစ် ၂၀၂၁ မှာ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် အသက် ၆၅ နှစ်ပြည့်ပါမယ်။ အဲဒီအချိန် တပ်မတော်ကနေ အငြိမ်းစားယူလိမ့်မယ်လို့ တပ်မတော်နဲ့ နီးစပ်တဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းက ပြောဆိုထားပါတယ်။ တပ်မတော်ထဲမှာ ထိပ်ဆုံးအကြီးအကဲ ရာထူးကနေ အနားယူရတော့မယ့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အနေနဲ့ အခု ရွေးကောက်ပွဲ ရလာဒ် အခြေအနေပေါ် မူတည်ပြီး နိုင်ငံ့အထွဋ်အထိပ် သမ္မတ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားနိုင်တဲ့ အခွင့်အလမ်း တစ်ခု ရှိနေပါတယ်။ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သူကိုယ်တိုင် နိုင်ငံတကာ အင်တာဗျူးတွေမှာလည်း ပြောဆိုထားပါတယ်။ သူ့အနေနဲ့ တပ်မတော်က အငြိမ်းစားယူသွားပြီးတဲ့တိုင် အခြား ဘယ်တာဝန်တွေကို မဆို ထမ်းဆောင်နိုင်ဖို့ အရည်အချင်း ရှိတယ် ဆိုတာပါပဲ။

၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေအရ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်ဟာ နိုင်ငံတော် သမ္မတနဲ့ ဒုသမ္မတ ရွေးချယ်တင်မြှောက်ရတဲ့ ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်အဆင့် ကိုယ်စားလှယ်တွေရဲ့ ၂၅% ကို ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့်ရှိပါတယ်။

သူခန့်အပ်လိုက်တဲ့ တပ်မတော်သား ကိုယ်စားလှယ်တွေဟာ ဒုသမ္မတ တစ်ယောက်ကို ရွေးချယ်မှာဖြစ်ပြီး သမ္မတ ရွေးချယ်ရာမှာလည်း ဆန္ဒမဲပေးကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်အနေနဲ့ သူသာ လိုချင်မယ် ဆိုရင် သူ့ကိုယ်သူ ဒုသမ္မတ အဖြစ် တပ်ကိုယ်စားလှယ်တွေကနေ တဆင့် နာမည်စာရင်း တင်သွင်းခွင့် ရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သမ္မတ ဖြစ်ဖို့ ဆိုရင်တော့ အခြားသော ဒုသမ္မတ ၂ ယောက်နဲ့ အတူ ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်မှာ ယှဉ်ပြိုင် ရွေးချယ် ခံရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

တကယ်လို့များ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အင်န်အယ်လ်ဒီ ပါတီ အစိုးရဖွဲ့နိုင်သည်အထိ အပြတ်အသတ် အနိုင်ရသွားခဲ့ရင် ဒုသမ္မတ သေခြာပေါက် ဖြစ်နိုင်တဲ့ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်အနေနဲ့ သမ္မတ ဖြစ်ရေး ကြိုးစားခွင့် ရှိတော့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ရိုးရိုး ဒုသမ္မတ တစ်ယောက် အဖြစ်ကိုပဲ လက်ခံလိုက်ရမှာပါ။ ဒီအတွက် သူ့အနေနဲ့ သမ္မတ ဖြစ်အောင် ကြိုးစားခွင့်ရဖို့ ဆိုတာ အင်န်အယ်လ်ဒီ အပြတ်အသတ် နိုင်မနိုင် အခြေအနေ အပေါ်မှာ သွားပြီး မူတည်နေပါတယ်။

တပ်မတော်နဲ့ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် စပြီး တွန်းတိုက်မိတာက ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ နည်းဥပဒေ ၂ ခု ပြင်ဆင်တဲ့ ကိစ္စမှာပါ။ တစ်ခုကတော့ မဲဆန္ဒနယ်မြေ တစ်ခုခုမှာ ရက်ပေါင်း ၁၈၀ ထက်မနည်း ရောက်နေသူ တစ်ယောက် အဲဒီ မဲဆန္ဒနယ်မြေမှာပဲ မဲပေးခွင့်ရမယ့် ကိစ္စကို ရက်ပေါင်း ၉၀ ဆိုပြီး ပြင်တဲ့ ကိစ္စပါ။ အဲဒီ ပြင်ဆင်ချက် ပြည်မကြီးက အင်န်အယ်လ်ဒီ ပါတီ အရေးသာစေနိုင်တဲ့ ပြင်ဆင်ချက် ဆိုပြီး တိုင်းရင်းသား အမတ်တွေနဲ့ တပ်မတော်ဘက်က ကန့်ကွက်ခဲ့ကြပါတယ်။ နောက်ပြင်ဆင်ချက် တစ်ခုကတော့ တပ်မတော်မဲရုံတွေကို အရင်က တပ်တွင်းမှာပဲ ထားရာကနေ တပ်အပြင်ဘက်တွေမှာပဲ ထားပြီး မဲပေးစေမယ့် ကိစ္စပါ။ ဒါကိုလည်း တပ်မတော်ဘက်က လက်မခံပေမယ့် မဲခွဲရာမှာတော့ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပါတယ်။ အရင် ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲတုန်းက တပ်မတော် ကျောထောက်နောက်ခံ ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီ အပြတ်အသတ် နိုင်တဲ့ ကိစ္စ၊ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ၈% ကျော်လောက်နဲ့ ညီမှတဲ့ ပြည်ထောင်စု အဆင့် အမတ် ၄၁ နေရာ နိုင်ခဲ့တဲ့ ကိစ္စမှာ တပ်မတော် မဲတွေ အများကြီး ပါခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ၂ကြိမ်လုံး တပ်က လာတဲ့ ကြိုတင်မဲတွေကိုရော၊ ရိုးရိုးပေးတဲ့ မဲတွေကိုပါ ဘာမှ စိစစ်၊ စစ်ဆေးတာ မလုပ်နိုင်ခဲ့ပါဘူး။ အခု ပြင်ဆင်လိုက်တဲ့ နည်းဥပဒေအရ တပ်မတော်သား မဲစာရင်းတွေ၊ ကြိုတင်မဲတွေကို စိစစ်နိုင်ရုံမက တကယ်မဲပေးတဲ့နေ့မှာလည်း ပါတီအမတ်လောင်း ကိုယ်စားလှယ် အသီးသီးက စောင့်ကြည့်နိုင်ကြတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

တကယ်လည်း လက်တွေ့ ရွေးကောက်ပွဲ အကြို၊ ကြိုတင်မဲ ပေးတဲ့ကာလမှာ တပ်ကလာတဲ့ ကြိုတင်မဲတွေကို ပါတီ အမတ်လောင်း ကိုယ်စားလှယ်တွေက စိစစ်ခဲ့ကြပါတယ်။ စိစစ်ရုံမက အပြင်က ပေါက်နေတဲ့၊ ဖွင့်ထားတဲ့၊ သံသယ ဖြစ်ဖွယ် ကြိုတင်မဲတွေကို ရေတွက်ခြင်းမပြုပဲ ပယ်မဲအဖြစ် သတ်မှတ်လိုက်တာမျိုးလည်း ရှိလာပါတယ်။ အခြားတစ်ဖက်မှာလည်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်အနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ၃ ကြိမ်အတွင်း ပထမဦးဆုံးအကြိမ် တပ်အပြင်ဘက်မှာ လွတ်လွတ်လပ်လပ် မဲသွားထည့်ကြမယ့် တပ်မတော်သားတွေနဲ့ မိသားစုဝင်တွေကို ဘယ်လိုကိုယ်စားလှယ်မျိုးကို မဲထည့်ပါဆိုပြီး ထပ်တလဲလဲ မှာကြားနေရတဲ့ အခြေအနေ ရောက်နေပါတယ်။

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲကို နာမည်ကျော် ကာတာ စင်တာ၊ ဂျပန် အစိုးရ ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့၊ ပြည်တွင်း PACE အဖွဲ့၊ နိုင်ငံတကာနဲ့ ပြည်တွင်း အဖွဲ့ အတော်များများ စောင့်ကြည့်နေကြပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲ ပြီးတာနဲ့ လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ဟုတ်မဟုတ် သူတို့ ဆုံးဖြတ် ကြေညာပေးကြပါလိမ့်မယ်။ ရွေးကောက်ပွဲ မစခင် ၆ လ အလိုလောက်ကတည်းက ရွေးကောက်ပွဲဟာ တရားမျှတမှာ မဟုတ်ဘူး၊ ဒါကြောင့် တပ်ချုပ်က အာဏာသိမ်းပြီး ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ပေးပါလို့ သွားပြောတဲ့ ပါတီ တစ်ချို့ကတော့ အသိအမှတ်မပြုကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာတာမျိုးတော့ ရှိကောင်း ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်အပေါ်မူတည်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် အနေနဲ့ သမ္မတ ဖြစ်ရေး ဆက်ကြိုးစားခွင့် ရမလား ဒါမှမဟုတ် ရိုးရိုး အငြိမ်းစား ယူတာမျိုး၊ ရိုးရိုး ဒုသမ္မတ ရာထူးကို လက်ခံလိုက်တာမျိုး လုပ်ရမလား ဆိုတဲ့ အဖြေတစ်ခုခုတော့ ပေါ်ထွက်လာမှာ ဖြစ်ကြောင်းပါ။

------------------------

NLD အစိုးရနဲ့ တပျခြုပျ ပှတျတိုကျမှု ပွသနာ ဘာဆကျဖွဈလာနိုငျသလဲ
စညျသူအောငျမွင့ျ

၂၀၂၀ အထှထှေေ ရှေးကောကျပှဲကွီး မတိုငျခငျ ဖွဈခဲ့တာကတော့ အစိုးရနဲ့ တပျမတောျကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျတို့ရဲ့ ပှတျတိုကျမှုလို့ ပွောရငျ ရနိုငျပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲ မတိုငျခငျ နိုဝငျဘာ ၂ ရကျနေ့မှာ တပျမတောျကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျရုံးကနေ ကွညောခကြျ တဈရပျ ထုတျပွနျပါတယျ။ အနှဈခြုပျကတော့ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျလို့ လကျရှိ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျရဲ့ အားနညျးခကြျ တဈခြို့ကို ထောကျပွထားပွီး၊ လှတျလပျပွီး တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲဖွဈဖို့ သံသယ ဖွဈဖှယျ ရှိနတေဲ့အကွောငျး၊ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျကို အစိုးရက ခန့ျအပျရတာဖွဈတဲ့အတှကျ အဲလို ဖွဈပေါျလာတဲ့ ပွသနာတှေ အတှကျ ပွညျထောငျစု အစိုးရက တာဝနျခံရမယျ လို့ ဖောျပွထားပါတယျ။ နောကျရကျပိုငျး ပေါျပွူလာဂြာနယျနဲ့ အငျတာဗြူးမှာ တပျမတောျကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ ဖွကွေားထားတာတှကေတော့ အဲဒီထကျ ပွငျးထနျပါတယျ။ စဈဗိုလျခြုပျဟောငျး ဦးတငျအေး ဦးဆောငျတဲ့ အရငျ ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျက ကငြျးပပေးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲ ကာလတုနျးက ကောျမရှငျကနေ Result ကို ကွညောပွီ ဆိုတာနဲ့ သူ့အနနေဲ့ လကျခံမယျ ဆိုပွီး ပွောခဲ့ဖူးကွောငျး၊ အခု ရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျလို့ကတော့ တောျတောျ သတိထားရမယ့ျ အခွအေနေ ဖွဈတယျ ဆိုပွီး ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။ အစိုးရဘကျကတော့ အဲဒီ ထုတျပွနျခကြျတှေ၊ ပွောဆိုခကြျတှဟော “ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံ ဥပဒေ၊ နိုငျငံ့ဥပဒတှေရေဲ့ အနှဈသာရဲ့ ကိုကျညီမှု မရှိဘူး၊ လှတျလပျပွီး တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ဖွဈစရေေးကို အထောကျအကူ မဖွဈစပေဲ စိုးရိမျစိတျတှေ၊ မတညျငွိမျမှုတှေ ဖွဈစရေေးကို အားပေးရာ ရောကျတယျ ” ဆိုပွီး တုန့ျပွနျခဲ့ပါတယျ။ အစိုးရရဲ့ အဲလို ပွောဆိုခကြျကို တပျမတောျဘကျကလညျး သူတို့ ထုတျပွနျတာဟာ ဖှဲ့စညျးပုံနဲ့အညီ ဥပဒနေဲ့ အညီ ထုတျပွနျတာ ဖွဈကွောငျး ပွနျပွီး ရှငျးလငျးပွနျပါတယျ။ အငျနျအယျလျဒီ အစိုးရအဖှဲ့နဲ့ တပျမတောျကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျတို့ ဘာကွောင့ျ ခုလို ပှတျတိုကျမှုတှေ ဖွဈလာသလဲ၊ ရှေ့ဘာဆကျဖွဈနိုငျမလဲ ဆိုတာ စိတျဝငျစားဖို့ ကောငျးပါတယျ။ ခုတဈပတျ အဲဒီ ပွသနာအကွောငျး လေ့လာ တငျပွသှားပါ့မယျ။

တကယျတော့ အခု ရှေးကောကျပှဲပွီးလို့ နောကျနှဈ ၂၀၂၁ မှာ တပျမတောျကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ အသကျ ၆၅ နှဈပွည့ျပါမယျ။ အဲဒီအခြိနျ တပျမတောျကနေ အငွိမျးစားယူလိမ့ျမယျလို့ တပျမတောျနဲ့ နီးစပျတဲ့ အသိုငျးအဝိုငျးက ပွောဆိုထားပါတယျ။ တပျမတောျထဲမှာ ထိပျဆုံးအကွီးအကဲ ရာထူးကနေ အနားယူရတော့မယ့ျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျအနနေဲ့ အခု ရှေးကောကျပှဲ ရလာဒျ အခွအေနပေေါျ မူတညျပွီး နိုငျငံ့အထှဋျအထိပျ သမ်မတ ဖွဈအောငျ ကွိုးစားနိုငျတဲ့ အခှင့ျအလမျး တဈခု ရှိနပေါတယျ။ ဒါနဲ့ ပတျသကျပွီး သူကိုယျတိုငျ နိုငျငံတကာ အငျတာဗြူးတှမှောလညျး ပွောဆိုထားပါတယျ။ သူ့အနနေဲ့ တပျမတောျက အငွိမျးစားယူသှားပွီးတဲ့တိုငျ အခွား ဘယျတာဝနျတှကေို မဆို ထမျးဆောငျနိုငျဖို့ အရညျအခငြျး ရှိတယျ ဆိုတာပါပဲ။

၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံ အခွခေံ ဥပဒအေရ တပျမတောျကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျဟာ နိုငျငံတောျ သမ်မတနဲ့ ဒုသမ်မတ ရှေးခယြျတငျမွှောကျရတဲ့ ပွညျထောငျစု လှှတျတောျအဆင့ျ ကိုယျစားလှယျတှရေဲ့ ၂၅% ကို ခန့ျအပျပိုငျခှင့ျရှိပါတယျ။

သူခန့ျအပျလိုကျတဲ့ တပျမတောျသား ကိုယျစားလှယျတှဟော ဒုသမ်မတ တဈယောကျကို ရှေးခယြျမှာဖွဈပွီး သမ်မတ ရှေးခယြျရာမှာလညျး ဆန်ဒမဲပေးကွရမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ တပျမတောျကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျအနနေဲ့ သူသာ လိုခငြျမယျ ဆိုရငျ သူ့ကိုယျသူ ဒုသမ်မတ အဖွဈ တပျကိုယျစားလှယျတှကေနေ တဆင့ျ နာမညျစာရငျး တငျသှငျးခှင့ျ ရှိပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သမ်မတ ဖွဈဖို့ ဆိုရငျတော့ အခွားသော ဒုသမ်မတ ၂ ယောကျနဲ့ အတူ ပွညျထောငျစု လှှတျတောျမှာ ယှဉျပွိုငျ ရှေးခယြျ ခံရမှာ ဖွဈပါတယျ။

တကယျလို့မြား ရှေးကောကျပှဲမှာ အငျနျအယျလျဒီ ပါတီ အစိုးရဖှဲ့နိုငျသညျအထိ အပွတျအသတျ အနိုငျရသှားခဲ့ရငျ ဒုသမ်မတ သခွောပေါကျ ဖွဈနိုငျတဲ့ တပျမတောျကာကှယျရေး ဦးစီးခြုပျအနနေဲ့ သမ်မတ ဖွဈရေး ကွိုးစားခှင့ျ ရှိတော့မှာ မဟုတျပါဘူး။ ရိုးရိုး ဒုသမ်မတ တဈယောကျ အဖွဈကိုပဲ လကျခံလိုကျရမှာပါ။ ဒီအတှကျ သူ့အနနေဲ့ သမ်မတ ဖွဈအောငျ ကွိုးစားခှင့ျရဖို့ ဆိုတာ အငျနျအယျလျဒီ အပွတျအသတျ နိုငျမနိုငျ အခွအေနေ အပေါျမှာ သှားပွီး မူတညျနပေါတယျ။

တပျမတောျနဲ့ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ စပွီး တှနျးတိုကျမိတာက ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ နညျးဥပဒေ ၂ ခု ပွငျဆငျတဲ့ ကိစ်စမှာပါ။ တဈခုကတော့ မဲဆန်ဒနယျမွေ တဈခုခုမှာ ရကျပေါငျး ၁၈၀ ထကျမနညျး ရောကျနသေူ တဈယောကျ အဲဒီ မဲဆန်ဒနယျမွမှောပဲ မဲပေးခှင့ျရမယ့ျ ကိစ်စကို ရကျပေါငျး ၉၀ ဆိုပွီး ပွငျတဲ့ ကိစ်စပါ။ အဲဒီ ပွငျဆငျခကြျ ပွညျမကွီးက အငျနျအယျလျဒီ ပါတီ အရေးသာစနေိုငျတဲ့ ပွငျဆငျခကြျ ဆိုပွီး တိုငျးရငျးသား အမတျတှနေဲ့ တပျမတောျဘကျက ကန့ျကှကျခဲ့ကွပါတယျ။ နောကျပွငျဆငျခကြျ တဈခုကတော့ တပျမတောျမဲရုံတှကေို အရငျက တပျတှငျးမှာပဲ ထားရာကနေ တပျအပွငျဘကျတှမှောပဲ ထားပွီး မဲပေးစမေယ့ျ ကိစ်စပါ။ ဒါကိုလညျး တပျမတောျဘကျက လကျမခံပမေယ့ျ မဲခှဲရာမှာတော့ ရှုံးနိမ့ျခဲ့ပါတယျ။ အရငျ ၂၀၁၀ ရှေးကောကျပှဲတုနျးက တပျမတောျ ကြောထောကျနောကျခံ ပွညျခိုငျဖွိုးပါတီ အပွတျအသတျ နိုငျတဲ့ ကိစ်စ၊ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲမှာ ၈% ကြောျလောကျနဲ့ ညီမှတဲ့ ပွညျထောငျစု အဆင့ျ အမတျ ၄၁ နရော နိုငျခဲ့တဲ့ ကိစ်စမှာ တပျမတောျ မဲတှေ အမြားကွီး ပါခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီ၂ကွိမျလုံး တပျက လာတဲ့ ကွိုတငျမဲတှကေိုရော၊ ရိုးရိုးပေးတဲ့ မဲတှကေိုပါ ဘာမှ စိစဈ၊ စဈဆေးတာ မလုပျနိုငျခဲ့ပါဘူး။ အခု ပွငျဆငျလိုကျတဲ့ နညျးဥပဒအေရ တပျမတောျသား မဲစာရငျးတှေ၊ ကွိုတငျမဲတှကေို စိစဈနိုငျရုံမက တကယျမဲပေးတဲ့နေ့မှာလညျး ပါတီအမတျလောငျး ကိုယျစားလှယျ အသီးသီးက စောင့ျကွည့ျနိုငျကွတော့မှာ ဖွဈပါတယျ။

တကယျလညျး လကျတှေ့ ရှေးကောကျပှဲ အကွို၊ ကွိုတငျမဲ ပေးတဲ့ကာလမှာ တပျကလာတဲ့ ကွိုတငျမဲတှကေို ပါတီ အမတျလောငျး ကိုယျစားလှယျတှကေ စိစဈခဲ့ကွပါတယျ။ စိစဈရုံမက အပွငျက ပေါကျနတေဲ့၊ ဖှင့ျထားတဲ့၊ သံသယ ဖွဈဖှယျ ကွိုတငျမဲတှကေို ရတှေကျခွငျးမပွုပဲ ပယျမဲအဖွဈ သတျမှတျလိုကျတာမြိုးလညျး ရှိလာပါတယျ။ အခွားတဈဖကျမှာလညျး ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျအနနေဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ၃ ကွိမျအတှငျး ပထမဦးဆုံးအကွိမျ တပျအပွငျဘကျမှာ လှတျလှတျလပျလပျ မဲသှားထည့ျကွမယ့ျ တပျမတောျသားတှနေဲ့ မိသားစုဝငျတှကေို ဘယျလိုကိုယျစားလှယျမြိုးကို မဲထည့ျပါဆိုပွီး ထပျတလဲလဲ မှာကွားနရေတဲ့ အခွအေနေ ရောကျနပေါတယျ။

လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံ ရှေးကောကျပှဲကို နာမညျကြောျ ကာတာ စငျတာ၊ ဂပြနျ အစိုးရ ကိုယျစားလှယျ အဖှဲ့၊ ပွညျတှငျး PACE အဖှဲ့၊ နိုငျငံတကာနဲ့ ပွညျတှငျး အဖှဲ့ အတောျမြားမြား စောင့ျကွည့ျနကွေပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲ ပွီးတာနဲ့ လှတျလပျပွီး တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ဟုတျမဟုတျ သူတို့ ဆုံးဖွတျ ကွညောပေးကွပါလိမ့ျမယျ။ ရှေးကောကျပှဲ မစခငျ ၆ လ အလိုလောကျကတညျးက ရှေးကောကျပှဲဟာ တရားမြှတမှာ မဟုတျဘူး၊ ဒါကွောင့ျ တပျခြုပျက အာဏာသိမျးပွီး ရှေးကောကျပှဲ လုပျပေးပါလို့ သှားပွောတဲ့ ပါတီ တဈခြို့ကတော့ အသိအမှတျမပွုကွောငျး ထုတျပွနျကွညောတာမြိုးတော့ ရှိကောငျး ရှိနိုငျပါတယျ။ ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈ ရှေးကောကျပှဲ ရလဒျအပေါျမူတညျပွီး ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ အနနေဲ့ သမ်မတ ဖွဈရေး ဆကျကွိုးစားခှင့ျ ရမလား ဒါမှမဟုတျ ရိုးရိုး အငွိမျးစား ယူတာမြိုး၊ ရိုးရိုး ဒုသမ်မတ ရာထူးကို လကျခံလိုကျတာမြိုး လုပျရမလား ဆိုတဲ့ အဖွတေဈခုခုတော့ ပေါျထှကျလာမှာ ဖွဈကွောငျးပါ။