တရုတ် မြန်မာ နယ်စပ် ကုန်သွယ်မှုပြသနာ ဘယ်သူ့မှာ တာဝန်ရှိသလဲ

တရုတ်-မြန်မာ နယ်စပ် ကုန်သွယ်မှုပြသနာ ဘယ်သူ့မှာ တာဝန်ရှိသလဲ

Zawgyi/ Unicode

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါ ကပ်ဘေးကြောင့် စီးပွားရေးအရ ထိခိုက်နစ်နာနေရချိန် မြွေပူရာကင်းမှောင့် ဆိုသလို နောက်ထပ် ပေါ်လာတဲ့ ပြသနာ တစ်ခုကတော့ တရုတ်နယ်စပ် ကုန်သွယ်ရေးမှာ မြန်မာ သစ်သီး ကုန်သည်တွေ အကြီးအကျယ် နစ်နာဆုံးရှုံးနေရတဲ့ ကိစ္စပါပဲ။ ပြောရရင်တော့ တရုတ်နဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ မြန်မာဘက်က ထိခိုက်နစ်နာမှု ကြုံနေရတာကတော့ အခုတစ်ကြိမ် ပထမဦးဆုံး မဟုတ်သလို၊ နောက်ဆုံးလည်း ဖြစ်မယ့် ပုံ မပေါ်ပါဘူး။ မကြာခဏ ဖြစ်နေတဲ့ ဖြစ်စဉ်လို့တောင် ပြောနိုင်ပါတယ်။ ဒီတစ်ကြိမ် မြန်မာကုန်သည်တွေ၊ တစ်နည်းအားဖြင့် မြန်မာဘက်က ထိခိုက်နစ်နာနေရတာ အများ ထင်မြင်ယူဆသလို ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ဘေး ပြသနာရဲ့ ဂယက်ကြောင့်လား၊ ဒါမှမဟုတ် တခြား ပြသနာကြောင့်လား ဆိုတာ ဆန်းစစ် အဖြေရှာကြည့်ဖို့ လိုပါတယ်။ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်နေပြီဖြစ်တဲ့ မြန်မာတရုတ် နယ်စပ် ကုန်သွယ်ရေးမှာ မြန်မာဘက်က နစ်နာမှုကိစ္စတွေ ဘာကြောင့် ဖြစ်ပေါ်နေသလဲ ဆိုတာ လေ့လာ တင်ပြသွားပါ့မယ်။

လတ်တလော ဖြစ်စဉ်ကို ပြန်ကြည့်ရင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ဘေးကြောင့် တရုတ်ဘက်ကနေ နယ်စပ်တွေကို ပိတ်လိုက်တာက အစပြုပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံသားတွေ မြန်မာနိုင်ငံဘက် ပေးမသွားတော့သလို၊ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေကိုလည်း တရုတ်နိုင်ငံထဲ လုံး၀ ပေးမဝင်တော့ပါဘူး။ တရုတ်နိုင်ငံထဲ ရှိနေတဲ့ အကျဉ်းကျနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေနဲ့ ပိတ်မိနေသူတွေကိုတော့ နယ်စပ်ကနေ မြန်မာနိုင်ငံထဲ ဝင်နိုင်အောင် ပြန်ပို့ပေးတာမျိုးတော့ လုပ်ပါတယ်။ တရုတ်၊ ယူနန်ပြည်နယ် အစိုးရဟာ မြန်မာနိုင်ငံထဲက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှု သူ့နိုင်ငံထဲ ဝင်ရောက်မလာအောင် ကာကွယ်ချင်ပုံရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခြားတစ်ဖက်မှာတော့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးကိုတော့ ဆက်ပြီး ဖွင့်ပေးထားပါတယ်။

နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဆက်ဖွင့်ထားတယ် ဆိုပေမယ့် COVID-19 ကြောင့် ကုန်သွယ်ရေးကိစ္စကို တရုတ်ဘက်က တင်းတင်းကြပ်ကြပ် လုပ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် မူဆယ် နယ်စပ်ဘက်မှာပါ။ အရင်က မြန်မာဘက်က လာတဲ့ သစ်သီးကားတွေ နယ်စပ်ဖြတ်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံဘက် ပေးဝင်ပေမယ့် အခုနောက်ဆုံး အခြေအနေမှာတော့ မြန်မာ ကုန်ကားတွေ တရုတ်ဘက် တိုက်ရိုက် ပေးမဝင်တော့ပါဘူး။ မြန်မာသစ်သီးကားတွေဟာ သတ်မှတ်နေရာ တစ်ခုရောက်တာနဲ့ ရပ်တန့်ပြီး ဒရိုင်ဘာ ကားပေါ်က ဆင်းပေးရပါတယ်။ တရုတ်ဘက်ကနေ အဲဒီ ကား ဒရိုင်ဘာခန်းကို ပိုးသတ်ဆေးဖြန်း၊ တရုတ် ဒရိုင်ဘာကတက် မောင်းယူသွားပြီး သူတို့ ကားကွင်းထဲရောက်မှ သစ်သီးတွေကို တရုတ်ကားဘက် ပြောင်းတင်တာမျိုး လုပ်ပါတယ်။ တရုတ်ဘက်က အဲလို ကြပ်မတ်လိုက်တော့ နေ့စဉ် သစ်သီးကား တင်ပို့နိုင်တဲ့ အရည်အတွက် အများကြီး ကျဆင်းသွားပါတယ်။ နဂိုက တစ်နေ့ သစ်သီးကား ၅၀၀ လောက် တရုတ်ထဲ တင်ပို့နိုင်ရင် အခု စစ်ဆေးမှုတွေကြောင့် တစ်ရက် ၃၀၀ ဝန်းကျင်လောက်ပဲ ပို့နိုင်တဲ့ အနေအထားမျိး ဖြစ်သွားပြီး မြန်မာသစ်သီးကားတွေ နယ်စပ်မှာ စုပုံတဲ့ အနေအထား ရောက်သွားစေပါတယ်။ အကျိုးဆက်ကတော့ သစ်သီးတွေ မချနိုင်ပဲ နေ့ရက်ဆက်ပြီး ကုန်ကားတွေကို ဆက်ငှားထားရတော့ ကားခတွေကုန်ပြီး ရှုံးတာ၊ တစ်ချို့ သစ်သီးတွေ မလပ်ဆတ်၊ ပုပ်ကုန်လို့ စွန့်ပစ်ရတာ၊ နယ်စပ်က အခြေအနေ မသိပဲ မူဆယ်ဘက် ဆက်တက်လာတဲ့ သစ်သီးကုန်သည်တွေ ဒုက္ခရောက်ကုန်တာ အစရှိသဖြင့် ကြုံရပါတော့တယ်။

အဲလို ဒုက္ခရောက်ရတဲ့အထဲ တရုတ်ထဲ ပြောင်းဖူးတင်ပို့တဲ့ ကုန်သည်တွေလည်း ပါပါတယ်။တရုတ်နိုင်ငံဟာ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က သစ်သီးဝလံတွေထဲက (၈) မျိုးကိုပဲ တရားဝင် တင်သွင်းခွင့်ပေးထားပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာ ပြောင်းဖူး နဲ့ အခြား သီးနှံ အတော်များများ မပါပါဘူး။ ဒါပေမယ့်လည်း အဲဒီလို ခွင့်ပြုထားတာ မရှိတဲ့ သီးနှံတွေ တရုတ်ဘက်ကို နားလည်မှုနဲ့ တင်ပို့နေတာ ကြာပါပြီ။ အခုနှစ်မှာတော့ တရုတ်ဘက်က မြန်မာပြောင်းဖူး တင်ပို့တာကို ပိတ်ပင်လိုက်ပါတယ်။ ဒီအခါ တရုတ်ဘက် ပို့ဖို့ ရည်ရွယ်ပြီး စိုက်ထားတဲ့ ပြောင်းဖူးတွေ အားလုံး အရှုံးပေါ်ကုန်ပြီး နောက်ဆုံး နယ်စပ်က ချောင်းထဲ သွန်ပစ်ရတဲ့ အခြေအနေမျိုး အထိ ဆိုက်ရောက်သွားစေပါတယ်။ ဒါတွေက မူဆယ်နယ်စပ်ဘက်မှာ ဖြစ်နေတာပါ။

မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း မြစ်ကြီးနား အထက်ဘက်က ကမ်ပိုင်တီ- ဟိုချောင် နယ်စပ်ဂိတ်ဘက်မှာတော့ အဲလို မဟုတ်ပါဘူး။ တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေဟာ ကချင်ပြည်နယ်ထဲ ဝင်ပြီး ငှက်ပျောစိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်း ဝင်ပြီး လုပ်ထားကြပါတယ်။ ထွက်လာတဲ့ ငှက်ပျောတွေကို ကမ်ပိုင်တီ နယ်စပ်ဂိတ်ကနေ တဆင့် တရုတ်နိုင်ငံထဲ ပြန်သွင်းပါတယ်။ အရင်ကတော့ တရုတ်ကုန်ကားတွေ မြန်မာနိုင်ငံ အတွင်းပိုင်း ဝိုင်းမော်အထိ ဝင်ပြီး ငှက်ပျောသယ်ပါတယ်။ အခုကိုဗစ်19 ကပ်ဘေးကြောင့် တရုတ်ကားတွေ မြန်မာနိုင်ငံထဲ မဝင်နိုင်တဲ့အခါ မြန်မာနိုင်ငံထဲက ကုန်ကားတွေက တရုတ်ငှက်ပျော သယ်တဲ့ လုပ်ငန်း ဝင်လုပ်ကြပါတယ်။ နယ်စပ် ရောက်တဲ့အခါမှာလည်း တရုတ်နိုင်ငံဘက် အခြမ်း ဟိုချောင်အထိ အဝင်ခံပါတယ်။ အဲဒီရောက်မှ ကားချင်းဆုံပြီး တရုတ်ကားတွေထဲကို ငှက်ပျောတွေ ပြောင်းတင်တာမျိုး လုပ်ပါတယ်။

မူဆယ်မှာ ဖြစ်ပျက်နေတာနဲ့ ကချင်ပြည်နယ် ကမ်ပိုင်တီနယ်စပ်က လုပ်ကိုင်ပုံ မတူပါဘူး။ တရုတ်ဟာ နယ်စပ်ဂိတ်တွေခြင်း အတူတူ မူဆယ်ဘက်မှာ တစ်မျိုး၊ ကမ်ပိုင်တီ ဘက်မှာ တစ်မျိုး ကျင့်သုံးပါတယ်။ မူဆယ်ဘက်မှာ မြန်မာ့ထွက်ကုန်တွေကို ဂရုမစိုက်သလောက် ကမ်ပိုင်တီ ဘက်မှာတော့ တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကနေ ထွက်လာတဲ့ ငှက်ပျောတွေမို့ စည်းကမ်းတွေ ဖြေလျော့ပေးတာလို့ ကုန်သည်တွေက ဝေဖန်ကြပါတယ်။ အဓိက ပြသနာကတော့ မြန်မာဘက်မှာ ကုန်သည်တွေကိုယ်စား တရုတ်ဘက်ကို ထိထိရောက်ရောက် ညှိနှိုင်းပေးမယ့်၊ အပေးအယူ အလျော့အတင်း လုပ်မယ့် အစိုးရတာဝန်ရှိသူတွေ ရှိမနေခြင်းပါ။

တကယ်တော့ လက်ရှိ မူဆယ်နယ်စပ်ဂိတ်မှာ ပြောင်း၊ ဖရဲသီးနဲ့ သစ်သီးကုန်သည်တွေ၊ ရေထွက်ပစ္စည်းကုန်သည်တွေ ဒုက္ခရောက်နေကြတာ နှစ်ပေါင်း ဆယ်ချီ ကြာနေပါပြီ။ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ ဒီဇင်ဘာ နဲ့ ၂၀၁၉ ဇန်နဝါရီတုန်းကလည်း မူဆယ်ဘက်က ကျင်စန်းကျော့ဂိတ်ကို တရုတ်ဘက်က ပိတ်လိုက်တာနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး မြန်မာ သစ်သီးကုန်သည်တွေ အကြီးအကျယ် အရှုံးပေါ်တဲ့ အခြေ ဆိုက်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ နောက်ထပ် သိပ်မကြာခင် မတ်လထဲ အရောက်မှာ မြန်မာဘက်က တင်တဲ့ ဆန်တွေကို တရုတ်ဘက်မှာ ဖမ်းလို့ အဝယ်ရပ်သွားပြီး မြန်မာဆန်ကုန်သည်တွေ အကြီးအကျယ် ဒုက္ခရောက်ရပါသေးတယ်။ တရုတ်နဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ မြန်မာတွေ ဒုက္ခရောက်ရတာ ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ ဇတ်လမ်းပေါင်း မြောက်များစွာ မရိုးနိုင်အောင် ရှိနေပါတယ်။

ခုလို ဖြစ်ရတဲ့ အဓိက အကြောင်းရင်းကတော့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ တရုတ်ဘက်က သူတို့ အကျိုးအတွက် ချမှတ်တဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေ အတိုင်း မြန်မာဘက်က လိုက်ပါလုပ်ကိုင်နေရတာမျိုးဖြစ်ပြီး မြန်မာကုန်သည်တွေဘက်ကနေ ထိထိရောက်ရောက် ကာကွယ်၊ ပြောဆို၊ ညှိနှိုင်းပေးမယ့် အစိုးရ ယန္တယား တစ်ရပ်၊ ဒါမှမဟုတ် အဆင့်မြင့်တဲ့ တာဝန်ရှိသူ တစ်ယောက်ယောက် ရှိမနေတာပါပဲ။ အဲဒီအတွက် တာဝန်အရှိဆုံးဟာ စီးပွားကူးသန်း ဝန်ကြီးဌာနလို့ ဆိုရင် မမှားပါဘူး။ အင်န်အယ်လ်ဒီ အစိုးရသက်တမ်း ၄ နှစ်ကျော်လာတဲ့ အထိ စီးပွား-ကူးသန်း ဝန်ကြီးဌာနဟာ မြန်မာ- တရုတ် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ ကုန်သွယ်ရေး မျှမျှတတ ဖြစ်အောင် ဘာမှ မယ်မယ်ရရ စွမ်းဆောင်မပေးနိုင်သေးသလို၊ တရုတ်ကုန်သည်တွေကနေ မြန်မာကုန်သည်တွေအပေါ် တစ်ဖက်စောင်းနင်း ဆက်ဆံမှုတွေကိုလည်း ဘယ်လို အကာအကွယ်မျိုးမှ ပေးနိုင်တာ မတွေ့ရသေးပါဘူး။ ဒါကြောင့် အခု မူဆယ်နယ်စပ်ဘက်မှာ မြန်မာ သစ်သီးကုန်သည်တွေ ထိခိုက်နစ်နာနေရတဲ့ ပြသနာဟာ Covid-19 ကြောင့်မဟုတ်ပဲ မြန်မာ အစိုးရ စီးပွား-ကူးသန်း ဝန်ကြီးဌာနရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည် အားနည်းမှုကြောင့်သာ ဖြစ်ပါကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။

------------------------------------------------

တရုတျ-မွနျမာ နယျစပျ ကုနျသှယျမှုပွသနာ ဘယျသူ့မှာ တာဝနျရှိသလဲ

မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ရောဂါ ကပျဘေးကွောင့ျ စီးပှားရေးအရ ထိခိုကျနဈနာနရေခြိနျ မွှပေူရာကငျးမှောင့ျ ဆိုသလို နောကျထပျ ပေါျလာတဲ့ ပွသနာ တဈခုကတော့ တရုတျနယျစပျ ကုနျသှယျရေးမှာ မွနျမာ သဈသီး ကုနျသညျတှေ အကွီးအကယြျ နဈနာဆုံးရှုံးနရေတဲ့ ကိစ်စပါပဲ။ ပွောရရငျတော့ တရုတျနဲ့ နယျစပျကုနျသှယျရေးမှာ မွနျမာဘကျက ထိခိုကျနဈနာမှု ကွုံနရေတာကတော့ အခုတဈကွိမျ ပထမဦးဆုံး မဟုတျသလို၊ နောကျဆုံးလညျး ဖွဈမယ့ျ ပုံ မပေါျပါဘူး။ မကွာခဏ ဖွဈနတေဲ့ ဖွဈစဉျလို့တောငျ ပွောနိုငျပါတယျ။ ဒီတဈကွိမျ မွနျမာကုနျသညျတှေ၊ တဈနညျးအားဖွင့ျ မွနျမာဘကျက ထိခိုကျနဈနာနရေတာ အမြား ထငျမွငျယူဆသလို ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျဘေး ပွသနာရဲ့ ဂယကျကွောင့ျလား၊ ဒါမှမဟုတျ တခွား ပွသနာကွောင့ျလား ဆိုတာ ဆနျးစဈ အဖွရှောကွည့ျဖို့ လိုပါတယျ။ နှဈပေါငျးမြားစှာ ကွာမွင့ျနပွေီဖွဈတဲ့ မွနျမာတရုတျ နယျစပျ ကုနျသှယျရေးမှာ မွနျမာဘကျက နဈနာမှုကိစ်စတှေ ဘာကွောင့ျ ဖွဈပေါျနသေလဲ ဆိုတာ လေ့လာ တငျပွသှားပါ့မယျ။
လတျတလော ဖွဈစဉျကို ပွနျကွည့ျရငျ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျဘေးကွောင့ျ တရုတျဘကျကနေ နယျစပျတှကေို ပိတျလိုကျတာက အစပွုပါတယျ။ တရုတျနိုငျငံသားတှေ မွနျမာနိုငျငံဘကျ ပေးမသှားတော့သလို၊ မွနျမာနိုငျငံသားတှကေိုလညျး တရုတျနိုငျငံထဲ လုံး၀ ပေးမဝငျတော့ပါဘူး။ တရုတျနိုငျငံထဲ ရှိနတေဲ့ အကဉြျးကနြတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားတှနေဲ့ ပိတျမိနသေူတှကေိုတော့ နယျစပျကနေ မွနျမာနိုငျငံထဲ ဝငျနိုငျအောငျ ပွနျပို့ပေးတာမြိုးတော့ လုပျပါတယျ။ တရုတျ၊ ယူနနျပွညျနယျ အစိုးရဟာ မွနျမာနိုငျငံထဲက ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှု သူ့နိုငျငံထဲ ဝငျရောကျမလာအောငျ ကာကှယျခငြျပုံရပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အခွားတဈဖကျမှာတော့ နယျစပျကုနျသှယျရေးကိုတော့ ဆကျပွီး ဖှင့ျပေးထားပါတယျ။
နယျစပျကုနျသှယျရေး ဆကျဖှင့ျထားတယျ ဆိုပမေယ့ျ COVID-19 ကွောင့ျ ကုနျသှယျရေးကိစ်စကို တရုတျဘကျက တငျးတငျးကွပျကွပျ လုပျပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ မူဆယျ နယျစပျဘကျမှာပါ။ အရငျက မွနျမာဘကျက လာတဲ့ သဈသီးကားတှေ နယျစပျဖွတျပွီး တရုတျနိုငျငံဘကျ ပေးဝငျပမေယ့ျ အခုနောကျဆုံး အခွအေနမှောတော့ မွနျမာ ကုနျကားတှေ တရုတျဘကျ တိုကျရိုကျ ပေးမဝငျတော့ပါဘူး။ မွနျမာသဈသီးကားတှဟော သတျမှတျနရော တဈခုရောကျတာနဲ့ ရပျတန့ျပွီး ဒရိုငျဘာ ကားပေါျက ဆငျးပေးရပါတယျ။ တရုတျဘကျကနေ အဲဒီ ကား ဒရိုငျဘာခနျးကို ပိုးသတျဆေးဖွနျး၊ တရုတျ ဒရိုငျဘာကတကျ မောငျးယူသှားပွီး သူတို့ ကားကှငျးထဲရောကျမှ သဈသီးတှကေို တရုတျကားဘကျ ပွောငျးတငျတာမြိုး လုပျပါတယျ။ တရုတျဘကျက အဲလို ကွပျမတျလိုကျတော့ နေ့စဉျ သဈသီးကား တငျပို့နိုငျတဲ့ အရညျအတှကျ အမြားကွီး ကဆြငျးသှားပါတယျ။ နဂိုက တဈနေ့ သဈသီးကား ၅၀၀ လောကျ တရုတျထဲ တငျပို့နိုငျရငျ အခု စဈဆေးမှုတှကွေောင့ျ တဈရကျ ၃၀၀ ဝနျးကငြျလောကျပဲ ပို့နိုငျတဲ့ အနအေထားမြိး ဖွဈသှားပွီး မွနျမာသဈသီးကားတှေ နယျစပျမှာ စုပုံတဲ့ အနအေထား ရောကျသှားစပေါတယျ။ အကြိုးဆကျကတော့ သဈသီးတှေ မခနြိုငျပဲ နေ့ရကျဆကျပွီး ကုနျကားတှကေို ဆကျငှားထားရတော့ ကားခတှကေုနျပွီး ရှုံးတာ၊ တဈခြို့ သဈသီးတှေ မလပျဆတျ၊ ပုပျကုနျလို့ စှန့ျပဈရတာ၊ နယျစပျက အခွအေနေ မသိပဲ မူဆယျဘကျ ဆကျတကျလာတဲ့ သဈသီးကုနျသညျတှေ ဒုက်ခရောကျကုနျတာ အစရှိသဖွင့ျ ကွုံရပါတော့တယျ။
အဲလို ဒုက်ခရောကျရတဲ့အထဲ တရုတျထဲ ပွောငျးဖူးတငျပို့တဲ့ ကုနျသညျတှလေညျး ပါပါတယျ။တရုတျနိုငျငံဟာ မွနျမာနိုငျငံဘကျက သဈသီးဝလံတှထေဲက (၈) မြိုးကိုပဲ တရားဝငျ တငျသှငျးခှင့ျပေးထားပါတယျ။ အဲဒီထဲမှာ ပွောငျးဖူး နဲ့ အခွား သီးနှံ အတောျမြားမြား မပါပါဘူး။ ဒါပမေယ့ျလညျး အဲဒီလို ခှင့ျပွုထားတာ မရှိတဲ့ သီးနှံတှေ တရုတျဘကျကို နားလညျမှုနဲ့ တငျပို့နတော ကွာပါပွီ။ အခုနှဈမှာတော့ တရုတျဘကျက မွနျမာပွောငျးဖူး တငျပို့တာကို ပိတျပငျလိုကျပါတယျ။ ဒီအခါ တရုတျဘကျ ပို့ဖို့ ရညျရှယျပွီး စိုကျထားတဲ့ ပွောငျးဖူးတှေ အားလုံး အရှုံးပေါျကုနျပွီး နောကျဆုံး နယျစပျက ခြောငျးထဲ သှနျပဈရတဲ့ အခွအေနမြေိုး အထိ ဆိုကျရောကျသှားစပေါတယျ။ ဒါတှကေ မူဆယျနယျစပျဘကျမှာ ဖွဈနတောပါ။
မွနျမာနိုငျငံ မွောကျပိုငျး မွဈကွီးနား အထကျဘကျက ကမျပိုငျတီ- ဟိုခြောငျ နယျစပျဂိတျဘကျမှာတော့ အဲလို မဟုတျပါဘူး။ တရုတျရငျးနှီးမွှုပျနှံသူတှဟော ကခငြျပွညျနယျထဲ ဝငျပွီး ငှကျပြောစိုကျပြိုးရေး လုပျငနျး ဝငျပွီး လုပျထားကွပါတယျ။ ထှကျလာတဲ့ ငှကျပြောတှကေို ကမျပိုငျတီ နယျစပျဂိတျကနေ တဆင့ျ တရုတျနိုငျငံထဲ ပွနျသှငျးပါတယျ။ အရငျကတော့ တရုတျကုနျကားတှေ မွနျမာနိုငျငံ အတှငျးပိုငျး ဝိုငျးမောျအထိ ဝငျပွီး ငှကျပြောသယျပါတယျ။ အခုကိုဗဈ19 ကပျဘေးကွောင့ျ တရုတျကားတှေ မွနျမာနိုငျငံထဲ မဝငျနိုငျတဲ့အခါ မွနျမာနိုငျငံထဲက ကုနျကားတှကေ တရုတျငှကျပြော သယျတဲ့ လုပျငနျး ဝငျလုပျကွပါတယျ။ နယျစပျ ရောကျတဲ့အခါမှာလညျး တရုတျနိုငျငံဘကျ အခွမျး ဟိုခြောငျအထိ အဝငျခံပါတယျ။ အဲဒီရောကျမှ ကားခငြျးဆုံပွီး တရုတျကားတှထေဲကို ငှကျပြောတှေ ပွောငျးတငျတာမြိုး လုပျပါတယျ။
မူဆယျမှာ ဖွဈပကြျနတောနဲ့ ကခငြျပွညျနယျ ကမျပိုငျတီနယျစပျက လုပျကိုငျပုံ မတူပါဘူး။ တရုတျဟာ နယျစပျဂိတျတှခွေငျး အတူတူ မူဆယျဘကျမှာ တဈမြိုး၊ ကမျပိုငျတီ ဘကျမှာ တဈမြိုး ကငြ့ျသုံးပါတယျ။ မူဆယျဘကျမှာ မွနျမာ့ထှကျကုနျတှကေို ဂရုမစိုကျသလောကျ ကမျပိုငျတီ ဘကျမှာတော့ တရုတျရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုကနေ ထှကျလာတဲ့ ငှကျပြောတှမေို့ စညျးကမျးတှေ ဖွလြေော့ပေးတာလို့ ကုနျသညျတှကေ ဝဖေနျကွပါတယျ။ အဓိက ပွသနာကတော့ မွနျမာဘကျမှာ ကုနျသညျတှကေိုယျစား တရုတျဘကျကို ထိထိရောကျရောကျ ညှိနှိုငျးပေးမယ့ျ၊ အပေးအယူ အလြော့အတငျး လုပျမယ့ျ အစိုးရတာဝနျရှိသူတှေ ရှိမနခွေငျးပါ။
တကယျတော့ လကျရှိ မူဆယျနယျစပျဂိတျမှာ ပွောငျး၊ ဖရဲသီးနဲ့ သဈသီးကုနျသညျတှေ၊ ရထှေကျပစ်စညျးကုနျသညျတှေ ဒုက်ခရောကျနကွေတာ နှဈပေါငျး ဆယျခြီ ကွာနပေါပွီ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ ဒီဇငျဘာ နဲ့ ၂၀၁၉ ဇနျနဝါရီတုနျးကလညျး မူဆယျဘကျက ကငြျစနျးကြော့ဂိတျကို တရုတျဘကျက ပိတျလိုကျတာနဲ့ ဆကျစပျပွီး မွနျမာ သဈသီးကုနျသညျတှေ အကွီးအကယြျ အရှုံးပေါျတဲ့ အခွေ ဆိုကျခဲ့ဖူးပါတယျ။ နောကျထပျ သိပျမကွာခငျ မတျလထဲ အရောကျမှာ မွနျမာဘကျက တငျတဲ့ ဆနျတှကေို တရုတျဘကျမှာ ဖမျးလို့ အဝယျရပျသှားပွီး မွနျမာဆနျကုနျသညျတှေ အကွီးအကယြျ ဒုက်ခရောကျရပါသေးတယျ။ တရုတျနဲ့ နယျစပျကုနျသှယျရေးမှာ မွနျမာတှေ ဒုက်ခရောကျရတာ ပွောမယျဆိုရငျတော့ ဇတျလမျးပေါငျး မွောကျမြားစှာ မရိုးနိုငျအောငျ ရှိနပေါတယျ။
ခုလို ဖွဈရတဲ့ အဓိက အကွောငျးရငျးကတော့ နယျစပျကုနျသှယျရေးမှာ တရုတျဘကျက သူတို့ အကြိုးအတှကျ ခမြှတျတဲ့ စညျးမဉြျးစညျးကမျးတှေ အတိုငျး မွနျမာဘကျက လိုကျပါလုပျကိုငျနရေတာမြိုးဖွဈပွီး မွနျမာကုနျသညျတှဘေကျကနေ ထိထိရောကျရောကျ ကာကှယျ၊ ပွောဆို၊ ညှိနှိုငျးပေးမယ့ျ အစိုးရ ယန်တယား တဈရပျ၊ ဒါမှမဟုတျ အဆင့ျမွင့ျတဲ့ တာဝနျရှိသူ တဈယောကျယောကျ ရှိမနတောပါပဲ။ အဲဒီအတှကျ တာဝနျအရှိဆုံးဟာ စီးပှားကူးသနျး ဝနျကွီးဌာနလို့ ဆိုရငျ မမှားပါဘူး။ အငျနျအယျလျဒီ အစိုးရသကျတမျး ၄ နှဈကြောျလာတဲ့ အထိ စီးပှား-ကူးသနျး ဝနျကွီးဌာနဟာ မွနျမာ- တရုတျ နယျစပျကုနျသှယျရေးမှာ ကုနျသှယျရေး မြှမြှတတ ဖွဈအောငျ ဘာမှ မယျမယျရရ စှမျးဆောငျမပေးနိုငျသေးသလို၊ တရုတျကုနျသညျတှကေနေ မွနျမာကုနျသညျတှအေပေါျ တဈဖကျစောငျးနငျး ဆကျဆံမှုတှကေိုလညျး ဘယျလို အကာအကှယျမြိုးမှ ပေးနိုငျတာ မတှေ့ရသေးပါဘူး။ ဒါကွောင့ျ အခု မူဆယျနယျစပျဘကျမှာ မွနျမာ သဈသီးကုနျသညျတှေ ထိခိုကျနဈနာနရေတဲ့ ပွသနာဟာ Covid-19 ကွောင့ျမဟုတျပဲ မွနျမာ အစိုးရ စီးပှား-ကူးသနျး ဝနျကွီးဌာနရဲ့ စှမျးဆောငျရညျ အားနညျးမှုကွောင့ျသာ ဖွဈပါကွောငျး တငျပွလိုကျရပါတယျ။
စညျသူအောငျမွင့ျ။