[[Zawgyi/Unicode]]
စစ်ကိုင်းတိုင်း ကလေးမြို့မှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကိုဆန့်ကျင် ချီတက်ဆန္ဒပြတဲ့ ပင်မသပိတ်ဟာ ရက်ပေါင်း ၅၀၀ ကျော်တဲ့အထိ ထူးထူးခြားခြား နေ့စဉ်မပြတ် ပုံစံမျိုးစုံနဲ့ ဆန္ဒပြနေတုန်းပါ။ နယ်မြို့တွေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံနေရာတချို့မှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို လက်နက်ကိုင်ခုခံမှုတွေ ရှိလာပေမယ့်လည်း ကလေးမြို့ရဲ့ ပင်မသပိတ် ဆန္ဒပြမှုဟာ ရပ်မသွားခဲ့ပါဘူး။ ဒီကနေ့အထိ ဆန္ဒပြမှုတွေကို ဘာကြောင့်လုပ်နေသလဲဆိုတာနဲ့ သပိတ်မှာပါဝင်သူတွေရဲ့ အခက်အခဲတွေကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။ ရန်ကုန်က ပေးပို့တဲ့ ဒီသတင်း အလိမ္မာက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
စစ်ကိုင်းတိုင်းနဲ့ ချင်းပြည်နယ်အစပ်က နယ်မြို့လေးတမြို့ဖြစ်တဲ့ ကလေးမြို့မှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီး တပတ်အကြာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၇ ရက်မှာတော့ မြို့အနောက်ဘက်မှာရှိတဲ့ တာဟန်းရပ်ကွက်ကနေ စတင်ပြီး အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။
အာဏာသိမ်းမှုကို နေ့စဉ်မပြတ် ဆန္ဒပြခဲ့တာဟာ အခုဆိုရင် ရက်ပေါင်း ၅၀၀ ကျော်ရှိသွားပါပြီ။ ဖေဖော်ဝါရီနဲ့မတ်လတို့မှာ လူပေါင်းသောင်းချီပါဝင်ဆန္ဒပြခဲ့ပြီး စစ်ကောင်စီက အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းလာတဲ့နောက်ပိုင်းမှာ အချို့က လက်နက်ကိုင်တော်လှန်မှုထဲ ရောက်သွားပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း ကျန်တဲ့တက်ကြွသူတွေကတော့ အခုလို ရက်ပေါင်း ၅၀၀ ကျော်လာတဲ့အထိ ဆက်လက် ဆန္ဒပြနေတာကြတုန်းပါ။
ဘာကြောင့် အခုလို ရက်ပေါင်း ၅၀၀ ကျော်လာတဲ့အထိ ဆန္ဒထုတ်ဖော်နေရလည်းဆိုတာကို သပိတ်ခေါင်းဆောင်တဦးဖြစ်တဲ့ ကိုဗိုက်ပူက အခုလိုပြောပါတယ်။
“ဒီကနေ့ ဒီအချိန်ထိ အလံမလိပ် အသံမတိတ်ဘဲ ဆန္ဒပြ တိုက်ပွဲဝင်နေရတာဟာ ကျနော်တို့ ကလေးမြို့အနေနဲ့ စစ်ဖိနပ်အောက် ဒူးမထောက်ကြောင်း ပြသဖို့အတွက်ရယ်၊ ကျနော်တို့ လူထုတရပ်လုံးအနေနဲ့ ဒီတော်လှန်ရေးအပေါ် မမှိတ်မသုန် ပါဝင်ပေးကြဖို့အတွက် ရတဲ့အင်အား၊ ရှိတဲ့နေရာ၊ အဆင်ပြေတဲ့နေရာကနေ ကျနော်တို့ မဖြစ်ဖြစ်အောင် ဒီကနေ့ ဒီအချိန်ထိ ဆန္ဒပြခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။”
စစ်တပ်က အာဏာမသိမ်းမီ မစန္ဒာလို့ အမည်လွှဲထားသူက ကလေးမြို့တနေရာမှာ ကိုယ်ပိုင်လုပ်ငန်း သေးသေးလေးတခုကို ပိုင်ဆိုင်ပြီး ပျော်ရွှင်တဲ့ မိသားစုဘဝနဲ့ နေထိုင်ခဲ့သူပါ။ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းစသိမ်းတဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ လလုံး ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ မစန္ဒာ မပါဝင်ခဲ့ပါဘူး။ သူ့အမျိုးသားက အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ဖို့ တွန်းအားပေးခဲ့ပေမယ့် ကိုယ်တိုင်က နိုင်ငံရေး မလုပ်ဖူးခဲ့သလို ထဲထဲဝင်ဝင် မသိရှိတဲ့အတွက် စောင့်ကြည့်နေခဲ့ပါတယ်။
အဲ့ဒီနောက်ပိုင်း စစ်ကောင်စီက အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီးတဲ့နောက် လူသေဆုံးတဲ့အထိ အကြမ်းဖက်ပစ်ခတ်ဖြိုခွင်းလာတဲ့အတွက် မတရားမှုကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်မယ်ဆိုတဲ့ စိတ်နဲ့ မတ်လ အလယ်လောက်ကစပြီး စစ်ကောင်စီဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ ယနေ့ထက်တိုင် ပါဝင်လာခဲ့ပါတယ်။
မစန္ဒဟာ အခုလို ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ ပါဝင်လာတဲ့အခါမှာ ဖမ်းဆီးခံရမှာတွေကိုသိပေမယ့် အရာအားလုံးကို ရင်ဆိုင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားသလို သူ ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ ပါဝင်ဖြစ်ခဲ့ပုံကို မစန္ဒာကအခုလို ပြောပါတယ်။
“ဒီလုပ်နေတဲ့လူတွေဟာလည်း သူတို့ကိုယ်ကျိုးအတွက် လုပ်နေတာ မဟုတ်ဘူးပေါ့။ ဒါအကုန်လုံးအတွက် လုပ်နေတယ်။ အဲ့ဒါဆိုရင် ငါကိုယ်နှိုက်ကကော အိမ်ထဲမှာနေပြီး ဒီအတိုင်းပဲနေမှာလား။ ဒီအတိုင်းတော့ကော လိပ်ပြာလုံရဲ့လား။ အဲ့လိုစိတ် အတွေးတွေ ဝင်လာခဲ့တာပေါ့။ ငါလုပ်နေတာ ငါဒီလို မလိုက်ဘဲ (ဆန္ဒပြပွဲ) နေတာ မှန်ရဲ့လား သူတို့တောင် သူတို့ ကိုယ်ကျိုးအတွက် မဟုတ်ဘဲနဲ့ လမ်းပေါ်ထွက်နေတာပေါ့နော်။ ဒီလိုအပစ်အခတ်တွေ အဖမ်းအဆီးတွေ ကြားကနေပြီး။ အဲ့ကတည်းက ကျမက ဝင်လိုက်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက် ချလိုက်တာပေါ့။ အစကတော့ အများကြီးမတွေးခဲ့ဘူး။ မခံချင်တဲ့စိတ်လောက်နဲ့ပဲလုပ်ခဲ့တာ။ လုပ်ရင်းလုပ်ရင်းနဲ့ပဲ လွယ်လွယ်နဲ့ ပြန်ထွက်လို့မရတော့ဘူး။ ကိုယ်ကိုယ်နှိုက်ကလည်း နောက်ဆုတ် ချင်တဲ့စိတ်က လုံးဝမရှိခဲ့တာပေါ့နော်။ အဲ့ဒါဆိုတော့ ဘာပဲဖြစ်လာဖြစ်လာ ရင်ဆိုင်မယ်။ ဘာပဲပေးဆပ်ရ ပေးဆပ်ရ ပေးဆပ်လိုက်တော့မယ်ဆိုပြီး ဝင်ဖြစ်ခဲ့တာပေါ့။ စစချင်းတော့ ကျမ ဘာမှ သိပ်မတွေးခဲ့ဘူး။ လုပ်မယ်၊ ဒါကို မခံနိုင်ဘူး။ ကိုယ့်အာဏာကိုယ်ပြန်ရအောင်လုပ်မယ်ဆိုပြီး အဲ့လိုလွယ်လွယ်နဲ့ပဲ စလုပ်ခဲ့တယ်။”
အရင်က အမျိုးသားက တွန်းအားပေးတာတောင် ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ မပါဝင်ခဲ့တဲ့မစန္ဒာတယောက်ဟာ အခုဆိုရင် သူက ရှေ့ဆုံးကနေ ဦးဆောင်ပြီး ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ ပါဝင်နေပါပြီ။ သူအခုလို သပိတ်မှာ ပါဝင်နေတာကို စစ်ကောင်စီဘက်က သိတဲ့အတွက် နေအိမ်ကို ဝင်ရောက်ရှာဖွေတာတွေ လုပ်သလို စုဆောင်းရင်းနှီးထားတဲ့ အိမ်တွင်းပစ္စည်းတွေကိုလည်း ဖျက်ဆီးပြီး ယူဆောင်သွားတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
ဒီလို ဆန္ဒပြပွဲတွေ လုပ်ဆောင်တဲ့အခါမှာ အမျိုးသမီးလည်း ဖြစ်တဲ့အတွက် အခက်အခဲတွေရှိတယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဆန္ဒပြပွဲ ပါဝင်သူတချို့ အဖမ်းခံရစဉ်က ခံပြင်းဝမ်းနည်းခဲ့ရပြီး ထွက်ပြေးချိန်မှာလည်း ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့် စိတ်တွေရှိပေမယ့် နောက်ရက်မှာတော့ ပုံမှန်အတိုင်းပဲ ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်တာမရှိဘူးလို့ မစန္ဒာက ပြောပြပါတယ်။
“အမျိုးသမီးတွေပါတဲ့အတွက် နည်းနည်းတော့ အခက်အခဲရှိတာပေါ့နော်။ အခုချိန် ထိလည်း ကျမတို့က တိမ်းရှောင်နေရတုန်းပဲ။ နေ့တိုင်းပဲ ကျမတို့က အန္တရာယ်ထဲမှာ ကျရောက်နေသလိုပေါ့။ မှတ်မှတ်ရရ အနေနဲ့ဆိုရင် ကျမတို့တွေ (၂၀၂၁) သြဂုတ်လလောက်ကပေါ့။ လေးဘက်လေးတန်က ပိတ်ပြီးဖြိုခွဲခံရတဲ့နေ့ပေါ့။ အဲ့နေ့မှာဆိုရင် သပိတ်မှာပါဝင်သူ ၁၃ ယောက်လောက် အဖမ်းခံခဲ့ရတယ်။ အဲ့အချိန် တုန်းကတော့ ကိုယ့်အဖွဲ့ဝင်တွေပါသွားတော့ တော်တော့ကို ဝမ်းနည်းခံပြင်းဖြစ်ခဲ့ရတာပေ့ါနော်။ ဒါလည်း အမှတ်တရတခုပေါ့။ အဲ့ကြောက်တဲ့စိတ်လည်း သိပ်မရှိတော့ဘူး။ ကျမတို့ ထွက်ပြေးခဲ့တဲ့နေ့ဆိုရင်လည်း ထွက်ပြေးခဲ့တဲ့နေ့ တရက်ပဲ နောက်နေ့ဆို ပုံမှန်ပဲဖြစ်သွားတော့ အကုန်လုံးပဲ။ ကျမတို့ တဖွဲ့လုံးကလေ စိတ်တူကိုယ်တူနဲ့လေ၊ ကြောက်တဲ့စိတ်ရှိရင်လည်း ခဏပဲ။ စိတ်တူတယ်ပြောရမလား၊ မိုက်ရူးရဲဆန်တယ်ပဲပြောရမလား၊ ကြောက်တဲ့စိတ်တော့မရှိဘူး။”
မစန္ဒဟာ ကိုဗစ်ရောဂါကူးစက်ပြီး နေမကောင်းချိန်မှာတောင် အခြားလူတွေကို မကူးစက်အောင် ပြင်ဆင်ကာကွယ်ပြီး ဆန္ဒထုတ်ဖော်ပွဲတွေ လိုက်ပါခဲ့ပါတယ်။ ဖမ်းဆီးချိန်မှာလည်း ပုံစံအမျိုးမျိုးဖျက်ပြီး စစ်ကောင်စီရဲ့ ဖမ်းဆီးမှုတွေကို တိမ်းရှောင်ခဲ့ပါသေးတယ်။
ဒီရက်ပေါင်း ၅၀၀ ကျော် ဆန္ဒပြတဲ့အဖွဲ့ထဲက အသက် ၃၀ အရွယ် ကိုအောင်မြတ် (အမည်လွှဲ) ဟာလည်း လုပ်သက် ၁၂ နှစ်နီးပါးရှိတဲ့ အစိုးရဝန်ထမ်းတဦး ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းချိန်မှာ စစ်ကောင်စီကို အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်တဲ့ (CDM) လုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ ပါဝင်လာခဲ့သူတဦးပါ။
စစ်အာဏာသိမ်းကို ဆန္ဒပြတာတွေ အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းလို့ လူသေဆုံးတာတွေရှိလာတဲ့နောက်မှာ အချို့က လက်နက်ကိုင်ခုခံတော်လှန်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ကြသလို အချို့ကလည်း ဆန္ဒပြရင်းဆန့်ကျင်တော်လှန်မယ်ဆိုတဲ့ နည်းလမ်းတွေကို ရွေးချယ် ဆုံးဖြတ်ကြပါတယ်။
ကိုအောင်မြတ်တို့အဖွဲ့ထဲမှာဆိုရင်လည်း ဆန္ဒပြရင်းကနေ လက်နက်ကိုင်ခုခံတော်လှန်ဖို့အတွက် ဆုံးဖြတ်ပြီး ထွက်ခွါသွားသူတွေလည်းရှိပါတယ်။ လက်နက်ကိုင်ခုခံတော်လှန်ဖို့ဆိုရင် ရုပ်ပိုင်းနဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာမှာ ကြံ့ခိုင်မှုရှိဖို့ လိုအပ်ပြီး ဒီအရာတွေမှာ အဆင်သင့်မဖြစ်သေးဘူးလို့ ယူဆတဲ့အတွက် ဆန္ဒထုတ်ဖော်ရင်း ဆန့်ကျင်တော်လှန်ဖို့အတွက်ကိုပဲ ကိုအောင်မြတ်တယောက် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။
ကိုအောင်မြတ်ဟာ သူယုံကြည်ရာကိုပဲ ဆက်လျှောက်လှမ်းနေပြီး တနေ့ အောင်မြင်မှုရမယ်လို့ သူကယုံကြည်ပါတယ်။
“ကျနော်ဆို CDM လုပ်ထားတာလောက်နဲ့ လိပ်ပြာမလုံနိုင်တော့ဘူး။ CDM လေးလုပ်ပြီး လိပ်ပြာလုံစွာ မရပ်တည်နိုင်ဘူး။ လူထုတိုက်ပွဲတွေမှာ ကိုယ်တိုင်ကိုယ် ကျပါဝင်မယ်။ ပြီးတော့ ခုခံတွန်းလှန်စစ်မှာ လုံးဝ ပါဝင်နိုင်တဲ့အနေအထား မရှိတဲ့အတွက် လူထုတိုက်ပွဲမှာ ပါဝင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက် ချခဲ့တာပါ။ လက်နက်ကိုင်ဖို့ လမ်းစဉ်ကို စိတ်ကူးကိုမရှိခဲ့တာ။ လုံးဝကို စိတ်လည်း မကူးဖူးပေါ့။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အကြမ်းဖက်တဲ့သူကို အကြမ်းဖက်တဲ့နည်းနဲ့ဖြေရှင်းရမှာဟုတ်ပေမယ့် ကိုယ့်ရဲ့ အနေအထားပေါ့ဗျာ။ ကိုယ့်ရဲ့ကြံ့ခိုင်မှု၊ စိတ်ဓာတ်ကြံ့ခိုင်မှု ခန္ဓာကိုယ်ကြံ့ခိုင်မှုအားတွေလည်း လိုသေးတာဆိုတော့ အရာရာကို ချင့်ချိန်ရသေးတာပေါ့။ ကိုယ်က ဘာလုပ်နိုင်လဲ၊ ကိုယ်ဘယ်လောက်ထိ လုပ်နိုင်လဲ လက်နက်ကိုင်ပြီးမှ ဘာမှ မလုပ်နိုင်ဘူးဆိုရင်လည်း အလကားပဲလေ။ အဲ့ဒါကြောင့် လက်နက်ကိုင်ဖို့ စိတ်မကူးခဲ့ဖူးပေါ့။ ကိုယ်ရွေးချယ်ရာလမ်းကြောင်း ကိုယ်ရပ်တည်ရာလမ်းကြောင်း ကိုယ့်ရဲ့ ဆုံးဖြတ်တဲ့လမ်းကြောင်း မှန်ကန်တဲ့အပေါ်ကို ယုံယုံကြည်ကြည်နဲ့ လျှောက်တယ်။ အဲ့ဒါပြီးတော့ ဒီယုံကြည်မှုကိုလည်း ပြီးဆုံးတိုင်အောင်ပေါ့။ ပြီးဆုံးတိုင်အောင်ထိ လုပ်မယ်။ ဒီလောက်ထိပဲ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာပါ။ အောင်မြင်မှု ရမယ့်တနေ့လေးနဲ့ပဲ သွားနေတာပေါ့။ တနေ့တော့ အောင်မြင်မှုရမယ်ဆိုတဲ့ မျှော်လင့်ချက်လေးနဲ့ ဒါလေးနဲ့ပဲ ရှေ့ဆက်ပြီး တိုက်ပွဲဝင်နေတာပေါ့။”
အာဏာသိမ်းတာ ၁ နှစ်ကျော်လာပြီး ဆန္ဒထုတ်ဖော်တာဟာ ရက်ပေါင်း ၅၀၀ ကျော်လာတဲ့အခါမှာတော့ စစ်ကောင်စီရဲ့ အကြမ်းဖက် ဖမ်းဆီးတာတွေရှိတဲ့အတွက် လူထုရဲ့ ထဲထဲဝင်ဝင် ပါဝင်လာမှုဟာလည်း အားနည်းလာခဲ့ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီရဲ့ ဖမ်းဆီးတာတွေကြောင့် လူထုဟာ ကိုယ်တိုင်ထဲထဲဝင်ဝင် မပါဝင်ပေမယ့် ဘေးနားကနေ အားပေး ကူညီတာမျိုးတော့ရှိ ဆက်ရှိနေပါတယ်။
ဒါပေမယ့် သပိတ်အဖွဲ့ဝင်တွေ တိမ်းရှောင်ဖို့နေရာနဲ့ စားသောက်ဖို့အခက်အခဲတွေကလည်း ရှိနေပါတယ်။ တချို့အချိန်တွေမှာဆိုရင်လည်း လုံခြုံရေးတင်းကြပ်တဲ့အတွက် လူထု အာရုံစိုက်မှုများတဲ့ မြို့ပေါ် အဓိက နေရာတွေမှာ ဆန္ဒပြခွင့် မရတဲ့နေ့တွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဒီလိုအခက်အခဲပေါင်း များစွာရှိနေပေမယ့် စစ်တပ်ရဲ့ အာဏာသိမ်းမှုကို ရတဲ့နေရာ ရတဲ့နည်းလမ်းနဲ့ ဆက်လက်ဆန္ဒပြနေသလို ဖမ်းဆီးမှုတွေရှိလည်း ကျန်ရှိတဲ့ လူတွေကဆက်ပြီး ဆန္ဒပြသွားဦးမယ်လို့ ကလေးပင်မသပိတ်အဖွဲ့ဝင်တွေက ပြောပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
အလံမလိပ်အသံမတိတ်တဲ့ ကလေးမြို့ ပင်မသပိတ်ရဲ့ ရက် ၅၀၀ ကျော်ခရီး.mp3
=============
[[Unicode]]
အလံမလိပျ အသံမတိတျတဲ့ ကလေးမွို့ ပငျမသပိတျရဲ့ ရကျ ၅၀၀ ကြောျခရီး
စဈကိုငျးတိုငျး ကလေးမွို့မှာ စဈအာဏာသိမျးမှုကိုဆန့ျကငြျ ခြီတကျဆန်ဒပွတဲ့ ပငျမသပိတျဟာ ရကျပေါငျး ၅၀၀ ကြောျတဲ့အထိ ထူးထူးခွားခွား နေ့စဉျမပွတျ ပုံစံမြိုးစုံနဲ့ ဆန်ဒပွနတေုနျးပါ။ နယျမွို့တှနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံနရောတခြို့မှာ စဈအာဏာသိမျးမှုကို လကျနကျကိုငျခုခံမှုတှေ ရှိလာပမေယ့ျလညျး ကလေးမွို့ရဲ့ ပငျမသပိတျ ဆန်ဒပွမှုဟာ ရပျမသှားခဲ့ပါဘူး။ ဒီကနေ့အထိ ဆန်ဒပွမှုတှကေို ဘာကွောင့ျလုပျနသေလဲဆိုတာနဲ့ သပိတျမှာပါဝငျသူတှရေဲ့ အခကျအခဲတှကေို ဆကျသှယျမေးမွနျးထားပါတယျ။ ရနျကုနျက ပေးပို့တဲ့ ဒီသတငျး အလိမ်မာက တငျပွပေးထားပါတယျ။
စဈကိုငျးတိုငျးနဲ့ ခငြျးပွညျနယျအစပျက နယျမွို့လေးတမွို့ဖွဈတဲ့ ကလေးမွို့မှာ စဈတပျက အာဏာသိမျးပွီး တပတျအကွာ ၂၀၂၁ ခုနှဈ ဖဖေောျဝါရီ ၇ ရကျမှာတော့ မွို့အနောကျဘကျမှာရှိတဲ့ တာဟနျးရပျကှကျကနေ စတငျပွီး အာဏာသိမျးမှုကို ဆန့ျကငြျဆန်ဒပွခဲ့ကွပါတယျ။
အာဏာသိမျးမှုကို နေ့စဉျမပွတျ ဆန်ဒပွခဲ့တာဟာ အခုဆိုရငျ ရကျပေါငျး ၅၀၀ ကြောျရှိသှားပါပွီ။ ဖဖေောျဝါရီနဲ့မတျလတို့မှာ လူပေါငျးသောငျးခြီပါဝငျဆန်ဒပွခဲ့ပွီး စဈကောငျစီက အကွမျးဖကျဖွိုခှငျးလာတဲ့နောကျပိုငျးမှာ အခြို့က လကျနကျကိုငျတောျလှနျမှုထဲ ရောကျသှားပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး ကနြျတဲ့တကျကွှသူတှကေတော့ အခုလို ရကျပေါငျး ၅၀၀ ကြောျလာတဲ့အထိ ဆကျလကျ ဆန်ဒပွနတောကွတုနျးပါ။
ဘာကွောင့ျ အခုလို ရကျပေါငျး ၅၀၀ ကြောျလာတဲ့အထိ ဆန်ဒထုတျဖောျနရေလညျးဆိုတာကို သပိတျခေါငျးဆောငျတဦးဖွဈတဲ့ ကိုဗိုကျပူက အခုလိုပွောပါတယျ။
“ဒီကနေ့ ဒီအခြိနျထိ အလံမလိပျ အသံမတိတျဘဲ ဆန်ဒပွ တိုကျပှဲဝငျနရေတာဟာ ကနြောျတို့ ကလေးမွို့အနနေဲ့ စဈဖိနပျအောကျ ဒူးမထောကျကွောငျး ပွသဖို့အတှကျရယျ၊ ကနြောျတို့ လူထုတရပျလုံးအနနေဲ့ ဒီတောျလှနျရေးအပေါျ မမှိတျမသုနျ ပါဝငျပေးကွဖို့အတှကျ ရတဲ့အငျအား၊ ရှိတဲ့နရော၊ အဆငျပွတေဲ့နရောကနေ ကနြောျတို့ မဖွဈဖွဈအောငျ ဒီကနေ့ ဒီအခြိနျထိ ဆန်ဒပွခဲ့ကွတာဖွဈပါတယျ။”
စဈတပျက အာဏာမသိမျးမီ မစန်ဒာလို့ အမညျလှှဲထားသူက ကလေးမွို့တနရောမှာ ကိုယျပိုငျလုပျငနျး သေးသေးလေးတခုကို ပိုငျဆိုငျပွီး ပြောျရှှငျတဲ့ မိသားစုဘဝနဲ့ နထေိုငျခဲ့သူပါ။ စဈတပျက အာဏာသိမျးစသိမျးတဲ့ ဖဖေောျဝါရီ ၁ လလုံး ဆန်ဒပွပှဲတှမှော မစန်ဒာ မပါဝငျခဲ့ပါဘူး။ သူ့အမြိုးသားက အာဏာသိမျးမှုကို ဆန့ျကငြျဖို့ တှနျးအားပေးခဲ့ပမေယ့ျ ကိုယျတိုငျက နိုငျငံရေး မလုပျဖူးခဲ့သလို ထဲထဲဝငျဝငျ မသိရှိတဲ့အတှကျ စောင့ျကွည့ျနခေဲ့ပါတယျ။
အဲ့ဒီနောကျပိုငျး စဈကောငျစီက အာဏာသိမျးလိုကျပွီးတဲ့နောကျ လူသဆေုံးတဲ့အထိ အကွမျးဖကျပဈခတျဖွိုခှငျးလာတဲ့အတှကျ မတရားမှုကို ဆန့ျကငြျတောျလှနျမယျဆိုတဲ့ စိတျနဲ့ မတျလ အလယျလောကျကစပွီး စဈကောငျစီဆန်ဒပွပှဲတှမှော ယနေ့ထကျတိုငျ ပါဝငျလာခဲ့ပါတယျ။
မစန်ဒဟာ အခုလို ဆန်ဒပွပှဲတှမှော ပါဝငျလာတဲ့အခါမှာ ဖမျးဆီးခံရမှာတှကေိုသိပမေယ့ျ အရာအားလုံးကို ရငျဆိုငျဖို့ ဆုံးဖွတျထားသလို သူ ဆန်ဒပွပှဲတှမှော ပါဝငျဖွဈခဲ့ပုံကို မစန်ဒာကအခုလို ပွောပါတယျ။
“ဒီလုပျနတေဲ့လူတှဟောလညျး သူတို့ကိုယျကြိုးအတှကျ လုပျနတော မဟုတျဘူးပေါ့။ ဒါအကုနျလုံးအတှကျ လုပျနတေယျ။ အဲ့ဒါဆိုရငျ ငါကိုယျနှိုကျကကော အိမျထဲမှာနပွေီး ဒီအတိုငျးပဲနမှောလား။ ဒီအတိုငျးတော့ကော လိပျပွာလုံရဲ့လား။ အဲ့လိုစိတျ အတှေးတှေ ဝငျလာခဲ့တာပေါ့။ ငါလုပျနတော ငါဒီလို မလိုကျဘဲ (ဆန်ဒပွပှဲ) နတော မှနျရဲ့လား သူတို့တောငျ သူတို့ ကိုယျကြိုးအတှကျ မဟုတျဘဲနဲ့ လမျးပေါျထှကျနတောပေါ့နောျ။ ဒီလိုအပဈအခတျတှေ အဖမျးအဆီးတှေ ကွားကနပွေီး။ အဲ့ကတညျးက ကမြက ဝငျလိုကျဖို့ ဆုံးဖွတျခကြျ ခလြိုကျတာပေါ့။ အစကတော့ အမြားကွီးမတှေးခဲ့ဘူး။ မခံခငြျတဲ့စိတျလောကျနဲ့ပဲလုပျခဲ့တာ။ လုပျရငျးလုပျရငျးနဲ့ပဲ လှယျလှယျနဲ့ ပွနျထှကျလို့မရတော့ဘူး။ ကိုယျကိုယျနှိုကျကလညျး နောကျဆုတျ ခငြျတဲ့စိတျက လုံးဝမရှိခဲ့တာပေါ့နောျ။ အဲ့ဒါဆိုတော့ ဘာပဲဖွဈလာဖွဈလာ ရငျဆိုငျမယျ။ ဘာပဲပေးဆပျရ ပေးဆပျရ ပေးဆပျလိုကျတော့မယျဆိုပွီး ဝငျဖွဈခဲ့တာပေါ့။ စစခငြျးတော့ ကမြ ဘာမှ သိပျမတှေးခဲ့ဘူး။ လုပျမယျ၊ ဒါကို မခံနိုငျဘူး။ ကိုယ့ျအာဏာကိုယျပွနျရအောငျလုပျမယျဆိုပွီး အဲ့လိုလှယျလှယျနဲ့ပဲ စလုပျခဲ့တယျ။”
အရငျက အမြိုးသားက တှနျးအားပေးတာတောငျ ဆန်ဒပွပှဲတှမှော မပါဝငျခဲ့တဲ့မစန်ဒာတယောကျဟာ အခုဆိုရငျ သူက ရှေ့ဆုံးကနေ ဦးဆောငျပွီး ဆန်ဒပွပှဲတှမှော ပါဝငျနပေါပွီ။ သူအခုလို သပိတျမှာ ပါဝငျနတောကို စဈကောငျစီဘကျက သိတဲ့အတှကျ နအေိမျကို ဝငျရောကျရှာဖှတောတှေ လုပျသလို စုဆောငျးရငျးနှီးထားတဲ့ အိမျတှငျးပစ်စညျးတှကေိုလညျး ဖကြျဆီးပွီး ယူဆောငျသှားတယျလို့ ပွောပါတယျ။
ဒီလို ဆန်ဒပွပှဲတှေ လုပျဆောငျတဲ့အခါမှာ အမြိုးသမီးလညျး ဖွဈတဲ့အတှကျ အခကျအခဲတှရှေိတယျလို့ဆိုပါတယျ။ ဆန်ဒပွပှဲ ပါဝငျသူတခြို့ အဖမျးခံရစဉျက ခံပွငျးဝမျးနညျးခဲ့ရပွီး ထှကျပွေးခြိနျမှာလညျး ကွောကျရှံ့ထိတျလန့ျ စိတျတှရှေိပမေယ့ျ နောကျရကျမှာတော့ ပုံမှနျအတိုငျးပဲ ကွောကျရှံ့ထိတျလန့ျတာမရှိဘူးလို့ မစန်ဒာက ပွောပွပါတယျ။
“အမြိုးသမီးတှပေါတဲ့အတှကျ နညျးနညျးတော့ အခကျအခဲရှိတာပေါ့နောျ။ အခုခြိနျ ထိလညျး ကမြတို့က တိမျးရှောငျနရေတုနျးပဲ။ နေ့တိုငျးပဲ ကမြတို့က အန်တရာယျထဲမှာ ကရြောကျနသေလိုပေါ့။ မှတျမှတျရရ အနနေဲ့ဆိုရငျ ကမြတို့တှေ (၂၀၂၁) သွဂုတျလလောကျကပေါ့။ လေးဘကျလေးတနျက ပိတျပွီးဖွိုခှဲခံရတဲ့နေ့ပေါ့။ အဲ့နေ့မှာဆိုရငျ သပိတျမှာပါဝငျသူ ၁၃ ယောကျလောကျ အဖမျးခံခဲ့ရတယျ။ အဲ့အခြိနျ တုနျးကတော့ ကိုယ့ျအဖှဲ့ဝငျတှပေါသှားတော့ တောျတော့ကို ဝမျးနညျးခံပွငျးဖွဈခဲ့ရတာပေ့ါနောျ။ ဒါလညျး အမှတျတရတခုပေါ့။ အဲ့ကွောကျတဲ့စိတျလညျး သိပျမရှိတော့ဘူး။ ကမြတို့ ထှကျပွေးခဲ့တဲ့နေ့ဆိုရငျလညျး ထှကျပွေးခဲ့တဲ့နေ့ တရကျပဲ နောကျနေ့ဆို ပုံမှနျပဲဖွဈသှားတော့ အကုနျလုံးပဲ။ ကမြတို့ တဖှဲ့လုံးကလေ စိတျတူကိုယျတူနဲ့လေ၊ ကွောကျတဲ့စိတျရှိရငျလညျး ခဏပဲ။ စိတျတူတယျပွောရမလား၊ မိုကျရူးရဲဆနျတယျပဲပွောရမလား၊ ကွောကျတဲ့စိတျတော့မရှိဘူး။”
မစန်ဒဟာ ကိုဗဈရောဂါကူးစကျပွီး နမေကောငျးခြိနျမှာတောငျ အခွားလူတှကေို မကူးစကျအောငျ ပွငျဆငျကာကှယျပွီး ဆန်ဒထုတျဖောျပှဲတှေ လိုကျပါခဲ့ပါတယျ။ ဖမျးဆီးခြိနျမှာလညျး ပုံစံအမြိုးမြိုးဖကြျပွီး စဈကောငျစီရဲ့ ဖမျးဆီးမှုတှကေို တိမျးရှောငျခဲ့ပါသေးတယျ။
ဒီရကျပေါငျး ၅၀၀ ကြောျ ဆန်ဒပွတဲ့အဖှဲ့ထဲက အသကျ ၃၀ အရှယျ ကိုအောငျမွတျ (အမညျလှှဲ) ဟာလညျး လုပျသကျ ၁၂ နှဈနီးပါးရှိတဲ့ အစိုးရဝနျထမျးတဦး ဖွဈပါတယျ။ စဈတပျက အာဏာသိမျးခြိနျမှာ စဈကောငျစီကို အကွမျးမဖကျ အာဏာဖီဆနျတဲ့ (CDM) လုပျခဲ့ပွီးနောကျ ဆန်ဒပွပှဲတှမှော ပါဝငျလာခဲ့သူတဦးပါ။
စဈအာဏာသိမျးကို ဆန်ဒပွတာတှေ အကွမျးဖကျဖွိုခှငျးလို့ လူသဆေုံးတာတှရှေိလာတဲ့နောကျမှာ အခြို့က လကျနကျကိုငျခုခံတောျလှနျဖို့ ဆုံးဖွတျကွသလို အခြို့ကလညျး ဆန်ဒပွရငျးဆန့ျကငြျတောျလှနျမယျဆိုတဲ့ နညျးလမျးတှကေို ရှေးခယြျ ဆုံးဖွတျကွပါတယျ။
ကိုအောငျမွတျတို့အဖှဲ့ထဲမှာဆိုရငျလညျး ဆန်ဒပွရငျးကနေ လကျနကျကိုငျခုခံတောျလှနျဖို့အတှကျ ဆုံးဖွတျပွီး ထှကျခှါသှားသူတှလေညျးရှိပါတယျ။ လကျနကျကိုငျခုခံတောျလှနျဖို့ဆိုရငျ ရုပျပိုငျးနဲ့ စိတျပိုငျးဆိုငျရာမှာ ကွံ့ခိုငျမှုရှိဖို့ လိုအပျပွီး ဒီအရာတှမှော အဆငျသင့ျမဖွဈသေးဘူးလို့ ယူဆတဲ့အတှကျ ဆန်ဒထုတျဖောျရငျး ဆန့ျကငြျတောျလှနျဖို့အတှကျကိုပဲ ကိုအောငျမွတျတယောကျ ဆုံးဖွတျခဲ့ပါတယျ။
ကိုအောငျမွတျဟာ သူယုံကွညျရာကိုပဲ ဆကျလြှောကျလှမျးနပွေီး တနေ့ အောငျမွငျမှုရမယျလို့ သူကယုံကွညျပါတယျ။
“ကနြောျဆို CDM လုပျထားတာလောကျနဲ့ လိပျပွာမလုံနိုငျတော့ဘူး။ CDM လေးလုပျပွီး လိပျပွာလုံစှာ မရပျတညျနိုငျဘူး။ လူထုတိုကျပှဲတှမှော ကိုယျတိုငျကိုယျ ကပြါဝငျမယျ။ ပွီးတော့ ခုခံတှနျးလှနျစဈမှာ လုံးဝ ပါဝငျနိုငျတဲ့အနအေထား မရှိတဲ့အတှကျ လူထုတိုကျပှဲမှာ ပါဝငျဖို့ ဆုံးဖွတျခကြျ ခခြဲ့တာပါ။ လကျနကျကိုငျဖို့ လမျးစဉျကို စိတျကူးကိုမရှိခဲ့တာ။ လုံးဝကို စိတျလညျး မကူးဖူးပေါ့။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အကွမျးဖကျတဲ့သူကို အကွမျးဖကျတဲ့နညျးနဲ့ဖွရှေငျးရမှာဟုတျပမေယ့ျ ကိုယ့ျရဲ့ အနအေထားပေါ့ဗြာ။ ကိုယ့ျရဲ့ကွံ့ခိုငျမှု၊ စိတျဓာတျကွံ့ခိုငျမှု ခန်ဓာကိုယျကွံ့ခိုငျမှုအားတှလေညျး လိုသေးတာဆိုတော့ အရာရာကို ခငြ့ျခြိနျရသေးတာပေါ့။ ကိုယျက ဘာလုပျနိုငျလဲ၊ ကိုယျဘယျလောကျထိ လုပျနိုငျလဲ လကျနကျကိုငျပွီးမှ ဘာမှ မလုပျနိုငျဘူးဆိုရငျလညျး အလကားပဲလေ။ အဲ့ဒါကွောင့ျ လကျနကျကိုငျဖို့ စိတျမကူးခဲ့ဖူးပေါ့။ ကိုယျရှေးခယြျရာလမျးကွောငျး ကိုယျရပျတညျရာလမျးကွောငျး ကိုယ့ျရဲ့ ဆုံးဖွတျတဲ့လမျးကွောငျး မှနျကနျတဲ့အပေါျကို ယုံယုံကွညျကွညျနဲ့ လြှောကျတယျ။ အဲ့ဒါပွီးတော့ ဒီယုံကွညျမှုကိုလညျး ပွီးဆုံးတိုငျအောငျပေါ့။ ပွီးဆုံးတိုငျအောငျထိ လုပျမယျ။ ဒီလောကျထိပဲ ဆုံးဖွတျခဲ့တာပါ။ အောငျမွငျမှု ရမယ့ျတနေ့လေးနဲ့ပဲ သှားနတောပေါ့။ တနေ့တော့ အောငျမွငျမှုရမယျဆိုတဲ့ မြှောျလင့ျခကြျလေးနဲ့ ဒါလေးနဲ့ပဲ ရှေ့ဆကျပွီး တိုကျပှဲဝငျနတောပေါ့။”
အာဏာသိမျးတာ ၁ နှဈကြောျလာပွီး ဆန်ဒထုတျဖောျတာဟာ ရကျပေါငျး ၅၀၀ ကြောျလာတဲ့အခါမှာတော့ စဈကောငျစီရဲ့ အကွမျးဖကျ ဖမျးဆီးတာတှရှေိတဲ့အတှကျ လူထုရဲ့ ထဲထဲဝငျဝငျ ပါဝငျလာမှုဟာလညျး အားနညျးလာခဲ့ပါတယျ။ စဈကောငျစီရဲ့ ဖမျးဆီးတာတှကွေောင့ျ လူထုဟာ ကိုယျတိုငျထဲထဲဝငျဝငျ မပါဝငျပမေယ့ျ ဘေးနားကနေ အားပေး ကူညီတာမြိုးတော့ရှိ ဆကျရှိနပေါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ သပိတျအဖှဲ့ဝငျတှေ တိမျးရှောငျဖို့နရောနဲ့ စားသောကျဖို့အခကျအခဲတှကေလညျး ရှိနပေါတယျ။ တခြို့အခြိနျတှမှောဆိုရငျလညျး လုံခွုံရေးတငျးကွပျတဲ့အတှကျ လူထု အာရုံစိုကျမှုမြားတဲ့ မွို့ပေါျ အဓိက နရောတှမှော ဆန်ဒပွခှင့ျ မရတဲ့နေ့တှလေညျး ရှိပါတယျ။ ဒီလိုအခကျအခဲပေါငျး မြားစှာရှိနပေမေယ့ျ စဈတပျရဲ့ အာဏာသိမျးမှုကို ရတဲ့နရော ရတဲ့နညျးလမျးနဲ့ ဆကျလကျဆန်ဒပွနသေလို ဖမျးဆီးမှုတှရှေိလညျး ကနြျရှိတဲ့ လူတှကေဆကျပွီး ဆန်ဒပွသှားဦးမယျလို့ ကလေးပငျမသပိတျအဖှဲ့ဝငျတှကေ ပွောပါတယျ။