(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းနိုင်ရေး ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေး ကောင်စီမှာရော၊ အထွေထွေ ညီလာခံမှာ ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ သောကြာနေ့မှာပဲ ဒုတိယအကြိမ် ၅ နှစ်သက်တမ်း တာဝန်ပေးခံခဲ့ရတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်၊ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်နဲ့ လုံခြုံရေးကောင်စီ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတွေကတော့ မြန်မာနိုင်ငံအရေး နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းက အချိန်မီ ကြိုးပမ်းဖြေရှင်းကြဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့ကြတာပါ။ မနေ့တုန်းက ကုလသမဂ္ဂမှာ ဆွေးနွေးခဲ့ကြတဲ့ အခြေအနေတွေကိုတော့ ကိုဝင်းမင်းက စုစည်းတင်ပြပေးထားပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံမှာ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချရေး မဆွေးနွေးခင်မှာ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် တာဝန်ကို နောက်ထပ် ၅ နှစ်သက်တမ်း ကျမ်းကျိန်တာ ပြီးရုံလေးပဲ ရှိတဲ့ Antonio Guterres က
“ကျွန်တော့ ရပ်တည်ချက်က ရှင်းပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ဒီမိုကရေစီ ပြန်အသက်သွင်းနိုင်ဖို့ အခြေအနေတွေကို အတိအကျ ဖန်တီးယူကို ယူရပါမယ်။ ပြီးပြည့်စုံတဲ့ ဒီမိုကရေစီမဖြစ်ရင်တောင်မှပေါ့နော်၊ အားလုံးသိတဲ့အတိုင်းပဲ၊ စစ်တပ်အနေနဲ့ လူထုမဲဆန္ဒကိုကျော်ပြီး၊ အုပ်ချုပ်မူ အဆောက်အအုံတွေအရ အာဏာကောင်းကောင်းရှိထားပြီးသားပါ။ အဲ့ဒိတော့၊ ဒီမိုကရေစီကို ပြန်အသက်သွင်းရမယ်၊ ထောင်ထဲထည့်ထားသူတွေကိုလည်း ပြန်လွှတ်ပေးရမယ်၊ ဆိုးဆိုးဝါဝါးကိုဖြစ်လာနေတဲ့ လူအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မူတွေနဲ့ သတ်ဖြတ်နေမူတွေကို ရပ်တန်းက ရပ်ပေးရပါမယ်။ အထွေထွေညီလာခံအနေနဲ့ ဒီ ဦးတည်ချက်လမ်းကြောင်းအတိုင်း သတင်းစကား ရှင်းရှင်းလင်းလင်းပေးနိုင်ဖို့ ကျွန်တော် မျှော်လင့်နေပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းတာကို စံနမူနာပြုစရာမျိုး ဖြစ်လာမယ့် ကမ္ဘာကြီးမှာ၊ ကျွန်တော်တို့ မနေနိုင်လို့ပါပဲ။ ဒါက လုံးဝကို လက်ခံစရာ မရှိပါဘူး။”
၁၉၃ နိုင်ငံပါတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံကြီးမှာ အခုလို မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ချက်ချရေး ဆွေးနွေးရတဲ့အထိ ဖြစ်လာရတဲ့ လေးနက်မှုကိုလည်း ကုလလုံခြုံရေးကောင်စီ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတခုဖြစ်တဲ့ ဗြိတိန်ရဲ့ ကုလဆိုင်ရာ သံအမတ်ကြီး Barbara Woodward ကလည်း
“ဒီအစည်းဝေးတွေက နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုလုံးမှာ စိုးရိမ်တကြီးဖြစ်နေတဲ့ တွန်းအားကို ပြသတာပါပဲ။ ဖေဖော်ဝါရီ အာဏာသိမ်းအပြီးထဲက၊ စစ်အုပ်စုအနေနဲ့ တိုင်းပြည်ကို အကြပ်အတည်းထဲ ပို့ပစ်လိုက်ပါတယ်၊ လူသားချင်းစာနာမူနဲ့ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဘေးဒုက္ခကြီးကနေ ရှောင်လွှဲနိုင်ဖို့အတွက်၊ အရေးပေါ် အရေးယူလုပ်ဆောင်မူတွေ လိုအပ်နေပါပြီ။ ရှေ.အလားအလာက ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောရရင် မကောင်းပါဘူး။ ဒေသတွင်း အကျိုးဆက်တွေ ဆက်ရိုက်ခတ်လာမှာက ရှင်းနေပါတယ်။”
ဒါ့အပြင် ကုလလုံခြုံရေးကောင်စီ တံခါးပိတ်အစည်းအဝေးမှာ အဓိက ဆွေးနွေးခဲ့တာတွေကိုလည်း ကုလအတွင်းရေးမှူချုပ်ရဲ့ အထူးကိုယ်စားလှယ် Christine Schraner Burgener က
“ လုံခြုံရေးကောင်စီအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာဖြစ်နေတဲ့ အကြမ်းဖက်မူတွေကို ဆန့်ကျင်းကြောင်း တညီတညွတ်ထဲ အဓိက ပြောပေးဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။ နောက်၊ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေကို ဖြစ်နိုင်သမျှ အမြန်ဆုံး ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ အတွက်ပါ ထည့်ပြောပေးဖို့ပေါ့နော်။ ပြီးတော့ မြန်မာနိုင်ငံက စစ်တပ်ကိုလည်း ကျွန်မကို ပြန်သွားနိုင်ဖို့ ဆက်တောင်းဆိုသွားမှာကလည်း ရှင်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံထဲက အဆက်အသွယ်တွေနဲ့ နောက် စစ်တပ်နဲ့ပါ ဗွီဒီယိုကနေတဆင့်ဆွေးနွေးတာတွေကို ဆက်လုပ်သွားမှာပါ။”
တကယ်တော့ ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံမှာ မြန်မာနိုင်ငံကို လက်နက်တင်ပို့မှု ပိတ်ဆို့ရေးအပါအဝင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချရေးကိစ္စတွေ ဆွေးနွေးခဲ့တဲ့အချိန်မှာ ကုလလုံခြုံရေးကောင်စီအဖွဲ့ဝင် ဗြိတိန်သံအမတ်ကြီး Barbara Woodward ကဆက်ပြီး
“ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ နိုင်ငံတွေအားလုံးကနေ သဘောတူချက်ရခဲ့တဲ့ ကြေညာချက် ၄ ခု ထုတ်ပြီးပါပြီ။ ကျွန်မတို့ အာဆီယံနဲ့လည်း အနီးကပ်တွဲလုပ်နေပါတယ်၊ အတိအကျပြောရရင်၊ သဘောတူချက် ၅ ချက်ပါတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ချမှတ်ပြီးကတည်းက တွဲလုပ်လာတာပါ။ ဒါကြောင့် လုံခြုံရေးကောင်စီအနေနဲ့ ဒီကိစ္စအပေါ် တကယ့်ကို အချိန်ပေး အလေးထားလုပ်နေပါတယ်။ ဒီတော့ အခုလို အထွေထွေညီလာခံမှာ ဆွေးနွေးတာကတဆင့်လည်း၊ ခံစားနေရတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေ အတွက် ပိုလုပ်ပေးနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်နေပါတယ်။”
ဒါ့အပြင် ကုလအတွင်းရေးမှူချုပ်ရဲ့ အထူးကိုယ်စားလှယ် Christine Schraner Burgener ကလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ မကြုံစဖူးအကျပ်အတည်း ကြုံနေတာကို ဖြေရှင်းနိုင်ရေး ဆက်ပြီးတော့ ကြိုးပမ်းသွားဖို့ ကတိပြုလိုက်ပါတယ်။
“အကြမ်းဖက်မူတွေကို အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းဖက်မှာ အရင်တခါမှ မတွေ့ခဲ့ဖူးပါဘူး။ တချို့အကြမ်းဖက်မူတွေက မြန်မာစစ်တပ် လေကြောင်းကနေတိုက်ခိုက်တာခံနေရတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ ဖက်ကနေလည်း အများကြီး ဖြစ်လာနေပါတယ်။ ဒီအဖွဲ့တွေက မြန်မာနိုင်ငံထဲကနေ ထွက်ပြေးလာသူတွေကိုလည်း လက်ခံအကာအကွယ်ပေးထားရပါတယ်။ ဒီပါဝင်ပတ်သက်နေသူတွေ အားလုံးပါဝင်တဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတွေဖြစ်လာဖို့ လိုနေပါတယ်။ ကျွန်မအနေနဲ့ ဒီနိုင်ငံထဲက အဓိကပြဿနာအတွက် ငြိမ်းချမ်းတဲ့ အဖြေရှာနိုင်ဖို့၊ တိုင်းရင်းသားအုပ်စုတွေနဲ့ အဖွဲ့တွေအားလုံးနီးပါးနဲ့ အဆက်သွယ် ရှိထားပါတယ်။ ဆွေးနွေးတာက အကြမ်းဖက်နေတာထက် အမြဲပိုကောင်းတာက သေချာပါတယ်။ အခုလိုအားလုံးဆွေးဆွေးနွေးပွဲမှာပါလာနိုင်ဖို့ ကျွန်မဆက်ကြိုးပမ်းသွားပါမယ်။”
တကယ်တော့ မနေ့က ဆွေးနွေးခဲ့တဲ့ ကုလအထွေထွေညီလာခံဆုံးဖြတ်ချက်အဆိုပြု မူကြမ်းထဲမှာ မြန်မာစစ်တပ် အနေနဲ့ နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်ကို လိုက်နာဖို့နဲ့ ဖမ်းဆီးထားသူတွေကို ပြန်လွှတ်ပေးဖို့ကိုလည်း ထည့်သွင်းထားခဲ့ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
မြန်မာ့အရေး ကုလလုံခြုံရေးကောင်စီမှာ တံခါးပိတ်ဆွေးနွေး
........
မွနျမာ့အရေး ကုလလုံခွုံရေးကောငျစီမှာ တံခါးပိတျဆှေးနှေး
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈတပျက အာဏာသိမျးလိုကျပွီးနောကျပိုငျး နိုငျငံရေး အကပြျအတညျးကို ဖွရှေငျးနိုငျရေး ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေး ကောငျစီမှာရော၊ အထှထှေေ ညီလာခံမှာ ဆှေးနှေးခဲ့ကွပါတယျ။ သောကွာနေ့မှာပဲ ဒုတိယအကွိမျ ၅ နှဈသကျတမျး တာဝနျပေးခံခဲ့ရတဲ့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျ၊ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျနဲ့ လုံခွုံရေးကောငျစီ အဖှဲ့ဝငျ နိုငျငံတှကေတော့ မွနျမာနိုငျငံအရေး နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝနျးက အခြိနျမီ ကွိုးပမျးဖွရှေငျးကွဖို့ တိုကျတှနျးခဲ့ကွတာပါ။ မနေ့တုနျးက ကုလသမဂ်ဂမှာ ဆှေးနှေးခဲ့ကွတဲ့ အခွအေနတှေကေိုတော့ ကိုဝငျးမငျးက စုစညျးတငျပွပေးထားပါတယျ။
ကမ်ဘာ့ ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံမှာ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ဆုံးဖွတျခကြျခရြေး မဆှေးနှေးခငျမှာ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျ တာဝနျကို နောကျထပျ ၅ နှဈသကျတမျး ကမြျးကြိနျတာ ပွီးရုံလေးပဲ ရှိတဲ့ Antonio Guterres က
“ကြှနျတော့ ရပျတညျခကြျက ရှငျးပါတယျ။ ကြှနျတောျတို့အနနေဲ့ ဒီမိုကရစေီ ပွနျအသကျသှငျးနိုငျဖို့ အခွအေနတှေကေို အတိအကြ ဖနျတီးယူကို ယူရပါမယျ။ ပွီးပွည့ျစုံတဲ့ ဒီမိုကရစေီမဖွဈရငျတောငျမှပေါ့နောျ၊ အားလုံးသိတဲ့အတိုငျးပဲ၊ စဈတပျအနနေဲ့ လူထုမဲဆန်ဒကိုကြောျပွီး၊ အုပျခြုပျမူ အဆောကျအအုံတှအေရ အာဏာကောငျးကောငျးရှိထားပွီးသားပါ။ အဲ့ဒိတော့၊ ဒီမိုကရစေီကို ပွနျအသကျသှငျးရမယျ၊ ထောငျထဲထည့ျထားသူတှကေိုလညျး ပွနျလှှတျပေးရမယျ၊ ဆိုးဆိုးဝါဝါးကိုဖွဈလာနတေဲ့ လူအခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမူတှနေဲ့ သတျဖွတျနမေူတှကေို ရပျတနျးက ရပျပေးရပါမယျ။ အထှထှေညေီလာခံအနနေဲ့ ဒီ ဦးတညျခကြျလမျးကွောငျးအတိုငျး သတငျးစကား ရှငျးရှငျးလငျးလငျးပေးနိုငျဖို့ ကြှနျတောျ မြှောျလင့ျနပေါတယျ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ စဈတပျအာဏာသိမျးတာကို စံနမူနာပွုစရာမြိုး ဖွဈလာမယ့ျ ကမ်ဘာကွီးမှာ၊ ကြှနျတောျတို့ မနနေိုငျလို့ပါပဲ။ ဒါက လုံးဝကို လကျခံစရာ မရှိပါဘူး။”
၁၉၃ နိုငျငံပါတဲ့ ကုလသမဂ်ဂ အထှထှေညေီလာခံကွီးမှာ အခုလို မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ဆုံးဖွတျခကြျခရြေး ဆှေးနှေးရတဲ့အထိ ဖွဈလာရတဲ့ လေးနကျမှုကိုလညျး ကုလလုံခွုံရေးကောငျစီ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတခုဖွဈတဲ့ ဗွိတိနျရဲ့ ကုလဆိုငျရာ သံအမတျကွီး Barbara Woodward ကလညျး
“ဒီအစညျးဝေးတှကေ နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးတဈခုလုံးမှာ စိုးရိမျတကွီးဖွဈနတေဲ့ တှနျးအားကို ပွသတာပါပဲ။ ဖဖေောျဝါရီ အာဏာသိမျးအပွီးထဲက၊ စဈအုပျစုအနနေဲ့ တိုငျးပွညျကို အကွပျအတညျးထဲ ပို့ပဈလိုကျပါတယျ၊ လူသားခငြျးစာနာမူနဲ့ စီးပှားရေးဆိုငျရာ ဘေးဒုက်ခကွီးကနေ ရှောငျလှှဲနိုငျဖို့အတှကျ၊ အရေးပေါျ အရေးယူလုပျဆောငျမူတှေ လိုအပျနပေါပွီ။ ရှေ.အလားအလာက ပှင့ျပှင့ျလငျးလငျးပွောရရငျ မကောငျးပါဘူး။ ဒသေတှငျး အကြိုးဆကျတှေ ဆကျရိုကျခတျလာမှာက ရှငျးနပေါတယျ။”
ဒါ့အပွငျ ကုလလုံခွုံရေးကောငျစီ တံခါးပိတျအစညျးအဝေးမှာ အဓိက ဆှေးနှေးခဲ့တာတှကေိုလညျး ကုလအတှငျးရေးမှူခြုပျရဲ့ အထူးကိုယျစားလှယျ Christine Schraner Burgener က
“ လုံခွုံရေးကောငျစီအနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာဖွဈနတေဲ့ အကွမျးဖကျမူတှကေို ဆန့ျကငြျးကွောငျး တညီတညှတျထဲ အဓိက ပွောပေးဖို့ တိုကျတှနျးခဲ့ပါတယျ။ နောကျ၊ နိုငျငံရေးအကဉြျးသားတှကေို ဖွဈနိုငျသမြှ အမွနျဆုံး ပွနျလှှတျပေးဖို့ အတှကျပါ ထည့ျပွောပေးဖို့ပေါ့နောျ။ ပွီးတော့ မွနျမာနိုငျငံက စဈတပျကိုလညျး ကြှနျမကို ပွနျသှားနိုငျဖို့ ဆကျတောငျးဆိုသှားမှာကလညျး ရှငျးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ မွနျမာနိုငျငံထဲက အဆကျအသှယျတှနေဲ့ နောကျ စဈတပျနဲ့ပါ ဗှီဒီယိုကနတေဆင့ျဆှေးနှေးတာတှကေို ဆကျလုပျသှားမှာပါ။”
တကယျတော့ ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံမှာ မွနျမာနိုငျငံကို လကျနကျတငျပို့မှု ပိတျဆို့ရေးအပါအဝငျ ဆုံးဖွတျခကြျခရြေးကိစ်စတှေ ဆှေးနှေးခဲ့တဲ့အခြိနျမှာ ကုလလုံခွုံရေးကောငျစီအဖှဲ့ဝငျ ဗွိတိနျသံအမတျကွီး Barbara Woodward ကဆကျပွီး
“ လုံခွုံရေးကောငျစီမှာ နိုငျငံတှအေားလုံးကနေ သဘောတူခကြျရခဲ့တဲ့ ကွညောခကြျ ၄ ခု ထုတျပွီးပါပွီ။ ကြှနျမတို့ အာဆီယံနဲ့လညျး အနီးကပျတှဲလုပျနပေါတယျ၊ အတိအကပြွောရရငျ၊ သဘောတူခကြျ ၅ ခကြျပါတဲ့ လုပျငနျးစဉျခမြှတျပွီးကတညျးက တှဲလုပျလာတာပါ။ ဒါကွောင့ျ လုံခွုံရေးကောငျစီအနနေဲ့ ဒီကိစ်စအပေါျ တကယ့ျကို အခြိနျပေး အလေးထားလုပျနပေါတယျ။ ဒီတော့ အခုလို အထှထှေညေီလာခံမှာ ဆှေးနှေးတာကတဆင့ျလညျး၊ ခံစားနရေတဲ့ မွနျမာပွညျသူတှေ အတှကျ ပိုလုပျပေးနိုငျဖို့ မြှောျလင့ျနပေါတယျ။”
ဒါ့အပွငျ ကုလအတှငျးရေးမှူခြုပျရဲ့ အထူးကိုယျစားလှယျ Christine Schraner Burgener ကလညျး မွနျမာနိုငျငံမှာ မကွုံစဖူးအကပြျအတညျး ကွုံနတောကို ဖွရှေငျးနိုငျရေး ဆကျပွီးတော့ ကွိုးပမျးသှားဖို့ ကတိပွုလိုကျပါတယျ။
“အကွမျးဖကျမူတှကေို အထူးသဖွင့ျ မွနျမာနိုငျငံ အလယျပိုငျးဖကျမှာ အရငျတခါမှ မတှေ့ခဲ့ဖူးပါဘူး။ တခြို့အကွမျးဖကျမူတှကေ မွနျမာစဈတပျ လကွေောငျးကနတေိုကျခိုကျတာခံနရေတဲ့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှေ ဖကျကနလေညျး အမြားကွီး ဖွဈလာနပေါတယျ။ ဒီအဖှဲ့တှကေ မွနျမာနိုငျငံထဲကနေ ထှကျပွေးလာသူတှကေိုလညျး လကျခံအကာအကှယျပေးထားရပါတယျ။ ဒီပါဝငျပတျသကျနသေူတှေ အားလုံးပါဝငျတဲ့ ဆှေးနှေးပှဲတှဖွေဈလာဖို့ လိုနပေါတယျ။ ကြှနျမအနနေဲ့ ဒီနိုငျငံထဲက အဓိကပွူနာအတှကျ ငွိမျးခမြျးတဲ့ အဖွရှောနိုငျဖို့၊ တိုငျးရငျးသားအုပျစုတှနေဲ့ အဖှဲ့တှအေားလုံးနီးပါးနဲ့ အဆကျသှယျ ရှိထားပါတယျ။ ဆှေးနှေးတာက အကွမျးဖကျနတောထကျ အမွဲပိုကောငျးတာက သခြောပါတယျ။ အခုလိုအားလုံးဆှေးဆှေးနှေးပှဲမှာပါလာနိုငျဖို့ ကြှနျမဆကျကွိုးပမျးသှားပါမယျ။”
တကယျတော့ မနေ့က ဆှေးနှေးခဲ့တဲ့ ကုလအထှထှေညေီလာခံဆုံးဖွတျခကြျအဆိုပွု မူကွမျးထဲမှာ မွနျမာစဈတပျ အနနေဲ့ နိုဝငျဘာရှေးကောကျပှဲ ရလဒျကို လိုကျနာဖို့နဲ့ ဖမျးဆီးထားသူတှကေို ပွနျလှှတျပေးဖို့ကိုလညျး ထည့ျသှငျးထားခဲ့ပါတယျ။