(Zawgyi/ Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း စီးပွားရေးပိုင်းမှာ ဆယ်စုနှစ်နဲ့ချီ မဟုတ်ပေမယ့် နှစ်များစွာ နောက်ဆုတ်သွားပါတယ်။ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကြောင့် ဘဏ်လုပ်ငန်း၊ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းတွေ ထိခိုက်ရပြီး သန်းနဲ့ချီတဲ့ လူထုလည်း ဆင်းရဲတွင်း ပိုပြီး နက်စေပါတယ်။ AP သတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ဒီသီတင်းပတ် စီးပွားရေး အစီအစဉ်မှာ မသိင်္ဂ ီထိုက် တင်ပြပေးပါမယ်။
ခရီးသွား လုပ်ငန်း ကဏ္ဍမလည်ပတ်နိုင်တော့တဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အတွင်း Covid-19 ကပ်ဘေးရောဂါ ကာလ အတွင်းက စလို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စီးပွားကျနေတာပါ။ ကျပ်ငွေဈေးကျတာကြောင့် စားသောက်ကုန်နဲ့ တခြား လိုအပ်တဲ့ ပစ္စည်းတွေကို ဈေးကြီးပေးနေကြတဲ့ မြန်မာ ပြည်သူတွေ အတွက်တော့ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့မှာ အရပ်သား အစိုးရကို စစ်တပ်က ဖြုတ်ချခဲ့ပြီးနောက် နိုင်ငံရေး ကသောင်းကနင်း အခြေအနေတွေကြောင့် ထပ်ပြီး ဒုက္ခတွေ့ရပါတယ်။
နိုင်ငံရေး အကြပ်အတည်းကို အဆုံးသတ်နိုင်ရေး လမ်းမမြင်သေးတာနဲ့ အတူဘဲ စီးပွားရေး အလားအလာကလည်း မှေးမှိန်နေပါတယ်။ မလုံခြုံမှုနဲ့ ပဋိပက္ခတွေ ကြီးထွားလာပြီး Covid-19 ကပ်ဘေးရောဂါဒဏ်၊ နောက် စီးပွားကျမှုတွေကြောင့် အသက်ကယ် အထောက်အပံ့တွေ လိုအပ်နေတဲ့ လူ ၃ သန်းကျော် အတွက် အတားအဆီး မရှိ သွားရောက်ခွင့်ပြုဖို့ ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ဆိုင်ရာ အကြီးအကဲ Martin Griffiths ကလည်း မြန်မာ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို ပန်ကြားထားပါတယ်။
မြို့ထဲနဲ့ မြို့ပြင်တွေမှာ စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှု ပိုများလာတဲ့ အကြောင်း သတင်းတွေ အပေါ်မှာ စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်းလည်း သူက ပြောပါတယ်။ နိုင်ငံတွင်းမှာ လူပေါင်း သိန်းချီ အလုပ်အကိုင် ဆုံးရံှုံးရပြီး ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကလည်း တဟုန်ထိုး တက်သွားတာကြောင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုက ပိုဆိုးလာပါတယ်။ တပိုင်တနိုင် စီးပွားရေး လုပ်နေတဲ့ မလုံးလုံးက ဗွီအိုအေကို အခုလို ပြောပါတယ်။
" တချို့တော့လည်း ရှိတဲ့ လူနည်းစုလေးနဲ့ အလုပ်ရှိရင် ပြီးရော လည်ပတ်နေတယ်။ တချို့ ကုမ္ပဏီတွေဆိုရင် လုံး၀ ရပ်လိုက်တယ်။ ဝန်ထမ်းတွေ လျှော့တယ်။ တချို့ ကုမ္ပဏီတွေ ပိတ်လိုက်တယ်။ Covid ကတည်းက အဲဒီလို ရှိတဲ့ အချိန်မှာ အခု ဒီကာလမှာတော့ ပိုဆိုးသွားတာပေါ့။ ကုမ္ပဏီ တော်တော်များများဆိုရင် ပိတ်လိုက်ပြီ။ ဝန်ထမ်းတွေ လျှော့လိုက်တယ်ဆိုတော့ အကုန်လုံးက တခြားဟာ ရတာ လုပ်ရတာပေါ့။ "
ပြည်ပက တင်သွင်းရတဲ့ စားသောက်ကုန်တွေနဲ့ ဆေးတွေ ဈေးနှုန်းက ပုံမှန်ထက် ၂ ဆ တက်သွားတာကြောင့် လူတွေက လိုတာဘဲ ဝယ်ကြတော့တဲ့ အကြောင်း၊ ဈေးသည်တွေ အတွက်ကလည်း ၁၀၀၀ နဲ့ ရောင်းလိုက်တဲ့ ပစ္စည်းက နောက်နေ့မှာ ၁၂၀၀ ဖြစ်သွားတာကြောင့် ရောင်းတိုင်း ရှုံးသလို ဖြစ်နေတယ်လို့ ထိုင်းကုန်စည်တွေကို ရောင်းတဲ့ မော်လမြိုင်က မဆန်းဆန်း က AP ကို ပြောပါတယ်။ သွင်းကုန်တွေ ဈေးတက်တာကို စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင် ဒေါက်တာ စိုးထွန်းကလည်း ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ နယ်စပ်ကလည်း တင်သွင်းတဲ့ ခေါက်ဆွဲခြောက်တို့ အချိုရည်တို့ ဒါတွေကလည်း ဈေးတက်သွားတယ်။ ဈေးတက်သွားတဲ့ အခါကျတော့ ဝယ်မစားဘူးပေါ့။ အရင်က ၂ ထုပ်စားတဲ့သူက ၁ ထုပ်ဘဲ စားတော့တာပေါ့။ ”
အခု ၂၀၂၁ ခုနှစ် အတွင်း မြန်မာ့ စီးပွားရေးက ၁၈ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်း လျော့သွားနိုင်တယ်လို့ အာရှ ဖွံ့ဖြိုးမှုဘဏ် ADB က ခန့်မှန်းထားပြီး ဒီပမာဏဟာဆိုရင် လက်ရှိ ကမ ္ဘာမှာ အကြီးမားဆုံး စီးပွားကျမှု တခုဖြစ်ပါတယ်။ စစ်အစိုးရ အဆက်ဆက် ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ချီပြီး တစိတ်တပိုင်း တသီးတခြား ဖြစ်ခဲ့တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကို ကမ ္ဘာ့စီးပွားရေးမှာ ပါဝင်လာရေး အတွက် ဖေဖော်ဝါရီလက ဖြုတ်ချခံရတဲ့ အရပ်သား အစိုးရ လက်ထက် ကြိုးပမ်းမှုတွေမှာ နှေးကွေးပေမယ့် ပုံမှန် တိုးတက်မှု ရှိခဲ့ပါတယ်။
ဆယ်စုနှစ်နဲ့ချီ အာဏာ ထိန်းချုပ်ခဲ့တဲ့ စစ်ဗိုလ်ချုပ်များက ချုပ်ကိုင်မှု လျှော့ချလာပြီးနောက် ပြီးခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် အတွင်း ပို့ကုန် တင်ပို့နိုင်မှု မြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။ ငယ်ရွယ်ပြီး ကုန်ကျစာရိတ် သက်သာတဲ့ လုပ်သားအင်အားစုရဲ့ ဆွဲဆောင်မှုကြောင့် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေဟာ အထည်ချုပ် စက်ရုံတွေနဲ့ တခြား အသေးစား ကုန်စည် ထုတ်လုပ်မှု စက်ရုံတွေကို တည်ထောင်ခဲ့ကြပါတယ်။
မြို့တော်ဟောင်း ရန်ကုန်ဆိုရင်လည်း လမ်းသစ်တွေ၊ စက်မှုဇုံတွေ၊ ဈေးဝယ် စင်တာတွေနဲ့ ခေတ်မီ အိမ်ယာတွေနဲ့ အသွင်ပြောင်းလာပါတယ်။ ပုဂ္ဂလိက အလုပ်အကိုင်တွေ ပေါ်ပေါက်လာပြီး အလုပ်အကိုင်တွေ ပေါ်ပေါက်လာသလို လက်ကိုင်ဖုန်းနဲ့ ကားသစ်တွေလို ပစ္စည်းတွေလည်း ဝယ်လိုအား တက်ခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း နိုင်ငံရေး ပြသနာထက်ပြီး လပိုင်းအကြာမှာတော့ ဒေါ်လာ စုဆောင်းမှုနဲ့ မှောင်ခို ဈေးကွက်လည်း ဟိုးအရင်ခေတ်ကလို ပြန်ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ကျပ်ငွေ အပေါ် ယုံကြည်မှုကျလာပြီး ဒေါ်လာတွေ ဝယ်ကြတာကြောင့် ဈေးတက်တာဖြစ်ကြောင်း စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင် ဒေါက်တာ စိုးထွန်းက AP သတင်းအေဂျင်စီကို ပြောပါတယ်။ ဒေါ်လာဈေးတက်တဲ့ ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဗွီအိုအေရဲ့ ဆက်သွယ်မေးမြန်းမှုမှာလည်း ဒေါက်တာ စိုးထွန်းက အခုလို ပြောပါတယ်။
“ အထူးသဖြင့် တက်သွားတဲ့ အကြောင်းရင်းကလည်း ကျနော်တို့ ပြည်သူတွေ အနေနဲ့ မြန်မာ ကျပ်ငွေ အပေါ် ယုံကြည်မှု လျော့ကျသွားတယ်ပေါ့နော်။ ကောလာဟလ တချို့လည်း ထွက်လာတာပေါ့ ကျပ်ငွေ ဖျက်သိမ်းမယ်တို့၊ နောက် ဗဟိုဘဏ်က ငွေစက္ကူသစ်တွေ ၅ သောင်းတန်တွေ ရိုက်နေတယ်တို့ ဒါတွေကလည်း လူထု အနေနဲ့ ဗဟိုဘဏ် အပေါ် ယုံကြည်မှု လျော့ကျတဲ့ အပိုင်းတော့ မြင်တယ်။ ”
ကမ ္ဘာတလွှားမှာလည်း ကုန်စည် ပြတ်လပ်မှု၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး စာရိတ်စက ကြီးမြင့်မှုနဲ့ တရုတ်နယ်စပ် ပိတ်တာတွေကြောင့် ကုန်သွယ်ရေးက နှောင့်နှေးနေပါတယ်။ ပို့ကုန် လျော့ကျမှု၊ နိုင်ငံခြားငွေ အထူးသဖြင့် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ဝင်ငွေ လျော့ကျမှုဟာဆိုရင် ဒေါ်လာ ရှားပါးလာပြီး မြန်မာကျပ်ငွေနဲ့ လဲလှယ်ရာမှာ ဈေးတက်သွားစေပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ စက်တင်ဘာလ အတွင်း ဒေါ်လာဈေးနှုန်း စံချိန်တင် မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ဒေါ်လာဈေးတက်တာကြောင့် နိုင်ငံခြားကနေ ဒေါ်လာနဲ့ ဝယ်ယူ တင်သွင်းရတဲ့ စားသုံးဆီ၊ အလှကုန်၊ စားသောက်ကုန်၊ လျှပ်စစ်ပစ္စည်း၊ စက်သုံးဆီလို ကုန်စည်တွေ ဈေးတက်သွားပါတယ်။
နိုင်ငံခြားငွေလဲနှုန်း ထပ်တက်မယ့် အရေးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး ဗဟိုဘဏ်က အမေရိကန် ဒေါ်လာ ထုတ်ရောင်းပေးတာမျိုး၊ နောက် နိုင်ငံခြားငွေကြေး လဲလှယ်ရောင်းဝယ်မှုကို ဗဟိုဘဏ် ရည်ညွှန်းဈေးနှုန်းရဲ့ သတ်မှတ် ရာခိုင်နှုန်း အတိုင်းသာ အရောင်းအဝယ် လုပ်ကြဖို့၊ မလိုက်နာရင် အရေးယူမယ့် အကြောင်း ကြေညာခဲ့ပါတယ်။
အန္တရာယ် များပေမယ့်လည်း တချို့လူတွေကတော့ အွန်လိုင်းပေါ်ကနေ နိုင်ငံခြားငွေ အလဲအလှယ် လုပ်ကြပါတယ်။ အွန်လိုင်းပေါ်ကနေ အရောင်းအဝယ် လုပ်လိုသူတွေ ရှာရ လွယ်ပေမယ့်လည်း ရောင်သူနဲ့ ဝယ်သူကြား ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ဖို့တော့ လိုတယ်လို့ အွန်လိုင်းပေါ်ကနေ အရောင်းအဝယ် လုပ်လေ့ရှိတဲ့ ကိုသူရိန်က AP ကို ပြောပါတယ်။ စက်သုံးဆီ ရှားပါးမှုကလည်း အဓိက ပြသနာကြီး တရပ် ဖြစ်လာပါတယ်။
ဒေါ်လာ ဝယ်ဖို့ ခက်ခဲပြီး ရေနံ ကုမ္ပဏီတွေကလည်း အကြွေးမပေးကြတော့ဘူးလို့ Max Energy က တာဝန်ရှိသူ တဦးက AP သတင်းအေဂျင်စီကို ပြောပါတယ်။ လိုသလောက် ဝယ်မရနိုင်တဲ့ အခြေအနေနဲ့ သူတို့နဲ့ ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ဖို့လည်း အခက်အခဲ ရှိချိန်ဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ရှိ အချိန်ကတော့ အရှုံးမများဖို့ဘဲ ကြိုးစားနေရတာပါလို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။ သူကတော့ နိုင်ငံရေး ပြသနာကို အပြစ်ဖို့ပါတယ်။
နိုင်ငံတွင်းမှာတောင် တယောက်နဲ့ တယောက် မယုံကြည်ကြတာကြောင့် နိုင်ငံခြားသားတွေလည်း ယုံကြည်ကြမှာ မဟုတ်ပါဘူးတဲ့၊ ဘဏ်စနစ် မပြေမလည် ဖြစ်တာကြောင့်လည်း ပါတယ်လို့ Max Energy က တာဝန်ရှိသူ တဦးက AP ကို ပြောဆိုခဲ့တာပါ။ ပြောရတဲ့ အကြောင်းအရာကလည်း အကဲဆတ်တာကြောင့် နာမည် မဖော်ဘဲ သူက ပြောခဲ့တာပါ။ဘဏ်တွေမှာလည်း အပ်နှံငွေကို အလွယ်တကူ ထုတ်လို့ မရပါဘူး။ ဘဏ်အပ်ငွေကို အမြတ်ပေး ထုတ်ယူနေရဆဲ ဖြစ်ကြောင်း တပိုင်တနိုင် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင် မလုံးလုံးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
မြန်မာ့ နိုင်ငံရေး မပြေလည်မှုကြောင့် စီးပွားရေး ကသောင်းကနင်းဖြစ်
(Unicode)
မွနျမာ့ နိုငျငံရေး မပွလေညျမှုကွောင့ျ စီးပှားရေး ကသောငျးကနငျးဖွဈ
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈတပျ အာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး စီးပှားရေးပိုငျးမှာ ဆယျစုနှဈနဲ့ခြီ မဟုတျပမေယ့ျ နှဈမြားစှာ နောကျဆုတျသှားပါတယျ။ နိုငျငံရေး မတညျငွိမျမှုနဲ့ အကွမျးဖကျမှုတှကွေောင့ျ ဘဏျလုပျငနျး၊ ကုနျသှယျရေးနဲ့ အသကျမှေးဝမျးကြောငျးတှေ ထိခိုကျရပွီး သနျးနဲ့ခြီတဲ့ လူထုလညျး ဆငျးရဲတှငျး ပိုပွီး နကျစပေါတယျ။ AP သတငျးဆောငျးပါးကို အခွခေံပွီး ဒီသီတငျးပတျ စီးပှားရေး အစီအစဉျမှာ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ တငျပွပေးပါမယျ။
ခရီးသှား လုပျငနျး ကဏ်ဍမလညျပတျနိုငျတော့တဲ့ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈ အတှငျး Covid-19 ကပျဘေးရောဂါ ကာလ အတှငျးက စလို့ မွနျမာနိုငျငံမှာ စီးပှားကနြတောပါ။ ကပြျငှဈေေးကတြာကွောင့ျ စားသောကျကုနျနဲ့ တခွား လိုအပျတဲ့ ပစ်စညျးတှကေို ဈေးကွီးပေးနကွေတဲ့ မွနျမာ ပွညျသူတှေ အတှကျတော့ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့မှာ အရပျသား အစိုးရကို စဈတပျက ဖွုတျခခြဲ့ပွီးနောကျ နိုငျငံရေး ကသောငျးကနငျး အခွအေနတှေကွေောင့ျ ထပျပွီး ဒုက်ခတှေ့ရပါတယျ။
နိုငျငံရေး အကွပျအတညျးကို အဆုံးသတျနိုငျရေး လမျးမမွငျသေးတာနဲ့ အတူဘဲ စီးပှားရေး အလားအလာကလညျး မှေးမှိနျနပေါတယျ။ မလုံခွုံမှုနဲ့ ပဋိပက်ခတှေ ကွီးထှားလာပွီး Covid-19 ကပျဘေးရောဂါဒဏျ၊ နောကျ စီးပှားကမြှုတှကွေောင့ျ အသကျကယျ အထောကျအပံ့တှေ လိုအပျနတေဲ့ လူ ၃ သနျးကြောျ အတှကျ အတားအဆီး မရှိ သှားရောကျခှင့ျပွုဖို့ ကုလသမဂ်ဂ လူသားခငြျးစာနာထောကျထားမှု ဆိုငျရာ အကွီးအကဲ Martin Griffiths ကလညျး မွနျမာ စဈခေါငျးဆောငျတှကေို ပနျကွားထားပါတယျ။
မွို့ထဲနဲ့ မွို့ပွငျတှမှော စားနပျရိက်ခာ မလုံလောကျမှု ပိုမြားလာတဲ့ အကွောငျး သတငျးတှေ အပေါျမှာ စိုးရိမျပူပနျကွောငျးလညျး သူက ပွောပါတယျ။ နိုငျငံတှငျးမှာ လူပေါငျး သိနျးခြီ အလုပျအကိုငျ ဆုံးရံှုံးရပွီး ငှကွေေးဖောငျးပှမှုကလညျး တဟုနျထိုး တကျသှားတာကွောင့ျ ဆငျးရဲမှဲတမှေုက ပိုဆိုးလာပါတယျ။ တပိုငျတနိုငျ စီးပှားရေး လုပျနတေဲ့ မလုံးလုံးက ဗှီအိုအကေို အခုလို ပွောပါတယျ။
" တခြို့တော့လညျး ရှိတဲ့ လူနညျးစုလေးနဲ့ အလုပျရှိရငျ ပွီးရော လညျပတျနတေယျ။ တခြို့ ကုမ်ပဏီတှဆေိုရငျ လုံး၀ ရပျလိုကျတယျ။ ဝနျထမျးတှေ လြှော့တယျ။ တခြို့ ကုမ်ပဏီတှေ ပိတျလိုကျတယျ။ Covid ကတညျးက အဲဒီလို ရှိတဲ့ အခြိနျမှာ အခု ဒီကာလမှာတော့ ပိုဆိုးသှားတာပေါ့။ ကုမ်ပဏီ တောျတောျမြားမြားဆိုရငျ ပိတျလိုကျပွီ။ ဝနျထမျးတှေ လြှော့လိုကျတယျဆိုတော့ အကုနျလုံးက တခွားဟာ ရတာ လုပျရတာပေါ့။ "
ပွညျပက တငျသှငျးရတဲ့ စားသောကျကုနျတှနေဲ့ ဆေးတှေ ဈေးနှုနျးက ပုံမှနျထကျ ၂ ဆ တကျသှားတာကွောင့ျ လူတှကေ လိုတာဘဲ ဝယျကွတော့တဲ့ အကွောငျး၊ ဈေးသညျတှေ အတှကျကလညျး ၁၀၀၀ နဲ့ ရောငျးလိုကျတဲ့ ပစ်စညျးက နောကျနေ့မှာ ၁၂၀၀ ဖွဈသှားတာကွောင့ျ ရောငျးတိုငျး ရှုံးသလို ဖွဈနတေယျလို့ ထိုငျးကုနျစညျတှကေို ရောငျးတဲ့ မောျလမွိုငျက မဆနျးဆနျး က AP ကို ပွောပါတယျ။ သှငျးကုနျတှေ ဈေးတကျတာကို စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျ ဒေါကျတာ စိုးထှနျးကလညျး ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ နယျစပျကလညျး တငျသှငျးတဲ့ ခေါကျဆှဲခွောကျတို့ အခြိုရညျတို့ ဒါတှကေလညျး ဈေးတကျသှားတယျ။ ဈေးတကျသှားတဲ့ အခါကတြော့ ဝယျမစားဘူးပေါ့။ အရငျက ၂ ထုပျစားတဲ့သူက ၁ ထုပျဘဲ စားတော့တာပေါ့။ ”
အခု ၂၀၂၁ ခုနှဈ အတှငျး မွနျမာ့ စီးပှားရေးက ၁၈ ဒသမ ၄ ရာခိုငျနှုနျး လြော့သှားနိုငျတယျလို့ အာရှ ဖှံ့ဖွိုးမှုဘဏျ ADB က ခန့ျမှနျးထားပွီး ဒီပမာဏဟာဆိုရငျ လကျရှိ ကမ ်ဘာမှာ အကွီးမားဆုံး စီးပှားကမြှု တခုဖွဈပါတယျ။ စဈအစိုးရ အဆကျဆကျ ဆယျစုနှဈတှနေဲ့ခြီပွီး တစိတျတပိုငျး တသီးတခွား ဖွဈခဲ့တဲ့ မွနျမာနိုငျငံကို ကမ ်ဘာ့စီးပှားရေးမှာ ပါဝငျလာရေး အတှကျ ဖဖေောျဝါရီလက ဖွုတျခခြံရတဲ့ အရပျသား အစိုးရ လကျထကျ ကွိုးပမျးမှုတှမှော နှေးကှေးပမေယ့ျ ပုံမှနျ တိုးတကျမှု ရှိခဲ့ပါတယျ။
ဆယျစုနှဈနဲ့ခြီ အာဏာ ထိနျးခြုပျခဲ့တဲ့ စဈဗိုလျခြုပျမြားက ခြုပျကိုငျမှု လြှော့ခလြာပွီးနောကျ ပွီးခဲ့တဲ့ ဆယျစုနှဈ အတှငျး ပို့ကုနျ တငျပို့နိုငျမှု မွင့ျတကျခဲ့ပါတယျ။ ငယျရှယျပွီး ကုနျကစြာရိတျ သကျသာတဲ့ လုပျသားအငျအားစုရဲ့ ဆှဲဆောငျမှုကွောင့ျ နိုငျငံခွား ရငျးနှီးမွှုပျနှံသူတှဟော အထညျခြုပျ စကျရုံတှနေဲ့ တခွား အသေးစား ကုနျစညျ ထုတျလုပျမှု စကျရုံတှကေို တညျထောငျခဲ့ကွပါတယျ။
မွို့တောျဟောငျး ရနျကုနျဆိုရငျလညျး လမျးသဈတှေ၊ စကျမှုဇုံတှေ၊ ဈေးဝယျ စငျတာတှနေဲ့ ခတျေမီ အိမျယာတှနေဲ့ အသှငျပွောငျးလာပါတယျ။ ပုဂ်ဂလိက အလုပျအကိုငျတှေ ပေါျပေါကျလာပွီး အလုပျအကိုငျတှေ ပေါျပေါကျလာသလို လကျကိုငျဖုနျးနဲ့ ကားသဈတှလေို ပစ်စညျးတှလေညျး ဝယျလိုအား တကျခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး နိုငျငံရေး ပွသနာထကျပွီး လပိုငျးအကွာမှာတော့ ဒေါျလာ စုဆောငျးမှုနဲ့ မှောငျခို ဈေးကှကျလညျး ဟိုးအရငျခတျေကလို ပွနျဖွဈလာခဲ့ပါတယျ။
ကပြျငှေ အပေါျ ယုံကွညျမှုကလြာပွီး ဒေါျလာတှေ ဝယျကွတာကွောင့ျ ဈေးတကျတာဖွဈကွောငျး စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျ ဒေါကျတာ စိုးထှနျးက AP သတငျးအဂေငြျစီကို ပွောပါတယျ။ ဒေါျလာဈေးတကျတဲ့ ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျပွီး ဗှီအိုအရေဲ့ ဆကျသှယျမေးမွနျးမှုမှာလညျး ဒေါကျတာ စိုးထှနျးက အခုလို ပွောပါတယျ။
“ အထူးသဖွင့ျ တကျသှားတဲ့ အကွောငျးရငျးကလညျး ကနြောျတို့ ပွညျသူတှေ အနနေဲ့ မွနျမာ ကပြျငှေ အပေါျ ယုံကွညျမှု လြော့ကသြှားတယျပေါ့နောျ။ ကောလာဟလ တခြို့လညျး ထှကျလာတာပေါ့ ကပြျငှေ ဖကြျသိမျးမယျတို့၊ နောကျ ဗဟိုဘဏျက ငှစေက်ကူသဈတှေ ၅ သောငျးတနျတှေ ရိုကျနတေယျတို့ ဒါတှကေလညျး လူထု အနနေဲ့ ဗဟိုဘဏျ အပေါျ ယုံကွညျမှု လြော့ကတြဲ့ အပိုငျးတော့ မွငျတယျ။ ”
ကမ ်ဘာတလှှားမှာလညျး ကုနျစညျ ပွတျလပျမှု၊ သယျယူပို့ဆောငျရေး စာရိတျစက ကွီးမွင့ျမှုနဲ့ တရုတျနယျစပျ ပိတျတာတှကွေောင့ျ ကုနျသှယျရေးက နှောင့ျနှေးနပေါတယျ။ ပို့ကုနျ လြော့ကမြှု၊ နိုငျငံခွားငှေ အထူးသဖွင့ျ အမရေိကနျ ဒေါျလာ ဝငျငှေ လြော့ကမြှုဟာဆိုရငျ ဒေါျလာ ရှားပါးလာပွီး မွနျမာကပြျငှနေဲ့ လဲလှယျရာမှာ ဈေးတကျသှားစပေါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ စကျတငျဘာလ အတှငျး ဒေါျလာဈေးနှုနျး စံခြိနျတငျ မွင့ျတကျခဲ့ပွီး ဒေါျလာဈေးတကျတာကွောင့ျ နိုငျငံခွားကနေ ဒေါျလာနဲ့ ဝယျယူ တငျသှငျးရတဲ့ စားသုံးဆီ၊ အလှကုနျ၊ စားသောကျကုနျ၊ လြှပျစဈပစ်စညျး၊ စကျသုံးဆီလို ကုနျစညျတှေ ဈေးတကျသှားပါတယျ။
နိုငျငံခွားငှလေဲနှုနျး ထပျတကျမယ့ျ အရေးကို ထိနျးခြုပျနိုငျရေး ဗဟိုဘဏျက အမရေိကနျ ဒေါျလာ ထုတျရောငျးပေးတာမြိုး၊ နောကျ နိုငျငံခွားငှကွေေး လဲလှယျရောငျးဝယျမှုကို ဗဟိုဘဏျ ရညျညှှနျးဈေးနှုနျးရဲ့ သတျမှတျ ရာခိုငျနှုနျး အတိုငျးသာ အရောငျးအဝယျ လုပျကွဖို့၊ မလိုကျနာရငျ အရေးယူမယ့ျ အကွောငျး ကွညောခဲ့ပါတယျ။
အန်တရာယျ မြားပမေယ့ျလညျး တခြို့လူတှကေတော့ အှနျလိုငျးပေါျကနေ နိုငျငံခွားငှေ အလဲအလှယျ လုပျကွပါတယျ။ အှနျလိုငျးပေါျကနေ အရောငျးအဝယျ လုပျလိုသူတှေ ရှာရ လှယျပမေယ့ျလညျး ရောငျသူနဲ့ ဝယျသူကွား ယုံကွညျမှု တညျဆောကျဖို့တော့ လိုတယျလို့ အှနျလိုငျးပေါျကနေ အရောငျးအဝယျ လုပျလေ့ရှိတဲ့ ကိုသူရိနျက AP ကို ပွောပါတယျ။ စကျသုံးဆီ ရှားပါးမှုကလညျး အဓိက ပွသနာကွီး တရပျ ဖွဈလာပါတယျ။
ဒေါျလာ ဝယျဖို့ ခကျခဲပွီး ရနေံ ကုမ်ပဏီတှကေလညျး အကွှေးမပေးကွတော့ဘူးလို့ Max Energy က တာဝနျရှိသူ တဦးက AP သတငျးအဂေငြျစီကို ပွောပါတယျ။ လိုသလောကျ ဝယျမရနိုငျတဲ့ အခွအေနနေဲ့ သူတို့နဲ့ ယုံကွညျမှု တညျဆောကျဖို့လညျး အခကျအခဲ ရှိခြိနျဖွဈကွောငျး၊ လကျရှိ အခြိနျကတော့ အရှုံးမမြားဖို့ဘဲ ကွိုးစားနရေတာပါလို့လညျး သူက ပွောပါတယျ။ သူကတော့ နိုငျငံရေး ပွသနာကို အပွဈဖို့ပါတယျ။
နိုငျငံတှငျးမှာတောငျ တယောကျနဲ့ တယောကျ မယုံကွညျကွတာကွောင့ျ နိုငျငံခွားသားတှလေညျး ယုံကွညျကွမှာ မဟုတျပါဘူးတဲ့၊ ဘဏျစနဈ မပွမေလညျ ဖွဈတာကွောင့ျလညျး ပါတယျလို့ Max Energy က တာဝနျရှိသူ တဦးက AP ကို ပွောဆိုခဲ့တာပါ။ ပွောရတဲ့ အကွောငျးအရာကလညျး အကဲဆတျတာကွောင့ျ နာမညျ မဖောျဘဲ သူက ပွောခဲ့တာပါ။ဘဏျတှမှောလညျး အပျနှံငှကေို အလှယျတကူ ထုတျလို့ မရပါဘူး။ ဘဏျအပျငှကေို အမွတျပေး ထုတျယူနရေဆဲ ဖွဈကွောငျး တပိုငျတနိုငျ စီးပှားရေး လုပျငနျးရှငျ မလုံးလုံးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။