(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကျင်းပမယ့် နိုဝင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲဟာ လူထုဆန္ဒသဘောထားကို ထင်ဟပ်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်သစ် Thomas Andrews က မနေ့ သောကြာနေ့က ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ တတိယကော်မတီ ဗွီဒီယိုကွန်ဖရင့် အစည်းအဝေးမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
အောက်တိုဘာလ၂၃ ရက်နေ့က ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံ တတိယကော်မတီရဲ့ ဗွီဒီယိုကွန်ဖရင့်အစည်းအဝေးမှာမြန်မာနိုင်ငံ အကြောင်း အစီရင်ခံ ဆွေးနွေးခဲ့ကြတာတွေကို မအင်ကြင်းနိုင်က ကောက်နုတ်တင်ပြမှာပါ။
နယူးရောက် ကုလသမဂ္ဂဌာနချုပ်မှာ ကျင်းပနေတဲ့ ၇၅ ကြိမ်မြောက် အထွေထွေညီလာခံ ရဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် တစိတ်တပိုင်းဖြစ်တဲ့ တတိယကော်မတီမှာ အလွတ်သဘောကျင်းပတဲ့ ဗွီဒီယိုကွန်ဖရင့်ဆွေးနွေးပွဲကို အောက်တိုဘာလ ၂၃ ရက်နေ့က ပြုလုပ်ခဲ့တာပါ။ အဲဒီမှာ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် Christine Schraner Burgener နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် Thomas Andrews တို့ အသီးသီးအစီရင်ခံစာတင်သွင်းခဲ့ကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ နယူးရောက်ကုလသမဂ္ဂ အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် သံအမတ်ကြီးသစ် ဦးကျော်မိုးထွန်းကလည်း ဒီအစီရင်ခံစာတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ တုံ့ပြန်ပြောဆိုခဲ့သလို၊ ဗြိတိန်၊ အမေရိကန်၊ ဥရောပသမဂ္ဂ အပါအဝင် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေကလည်း သူတို့ရဲ့ သဘောထားတွေကို တုန့်ပြန်ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။
အထူးသဖြင့် နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့မှာကျင်းပမယ့် မြန်မာရွေးကောက်ပွဲအခြေအနေနဲ့ ပဋိပက္ခတွေ ပြင်းထန်နေတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် အခြေအနေ၊ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ပြန်ရေး စတာတွေကို အဓိက ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။
အချိန် နှစ်နာရီကြာတဲ့ ဗွီဒီယိုကွန်ဖရင့်အစည်းအဝေးမှာ ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် Christine Schraner Burgener က သူရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပထမဦးဆုံး အစီရင်ခံတင်ပြခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီမှာ သူသတိပေးသွားတဲ့အချက်က မြန်မာ့ ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးမှာ မြန်မာစစ်တပ်က လွှမ်းမိုးထားဆဲရှိသေးတဲ့အကြောင်း အခုလိုထောက်ပြသွားပါတယ်။
”ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ် မီးမောင်း ထိုးပြထားတဲ့အတိုင်း ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးမှာ အရပ်သားအုပ်ချုပ်မှု အပြည့်အဝရှိဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တရားစီရင်ရေးအပိုင်းမှာရော၊ အုပ်ချုပ်ရေးအပိုင်းမှာပါ စစ်တပ်က ဆက်လက်ပြီး သိသိသာသာထိန်းချုပ်ထားဆဲရှိပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အခြေအနေတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကြိုးပမ်းမှုတွေကိုလည်း တပ်မတော်က ဆန့်ကျင်နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရအနေနဲ့လည်း လှုံဆော်မှုတွေနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေကို ပြတ်ပြတ်သားသားရပ်တည်ကိုင်တွယ်ခြင်းမပြုဘူးဆိုရင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွေ ထိခိုက်မှုတွေရှိနေပါလိမ့်မယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေး စုံးစမ်းစစ်ဆေးရေးမှူးအသစ်ဖြစ်လာတဲ့ Thomas Andrews ကလည်း သူ့ရဲ့ ပထမဆုံးအစီရင်ခံစာကို ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေညီလာခံကို တင်သွင်းတာဖြစ်ပါတယ်။ အခု တတိယကော်မတီအစည်းအဝေးမှာ ဗွီဒီယိုကနေတဆင့် အစီရင်ခံတင်ပြရာမှာ နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲဟာ နိုင်ငံတကာ စံချိန်စံညွန်းတွေနဲ့ မကိုက်ညီဘူးလို့ အတိအလင်း ထောက်ပြပြောဆိုသွားပါတယ်။
”လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲဟာ နိုင်ငံတကာစံနှုန်းတွေနဲ့မကိုက်ညီဘူးဆိုတာ ရှင်းနေပါတယ်။ လူမျိုး၊ ဘာသာကွဲပြားမှုကို အခြေခံပြီး မဲပေးခွင့် ငြင်းပယ်ခံထားရတာကြောင့် ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ လူထုရဲ့ ဆန္ဒသဘောထားကို ရောင်ပြန်ဟပ်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ကျနော်ရဲ့ အစီရင်ခံစာထဲမှာ ဖေါ်ပြထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။”
ဒါအပြင်ရခိုင်၊ ကရင်၊ ရှမ်း၊ ကချင်စတဲ့ ပြည်နယ်တွေမှာ မဲ ဆန္ဒနယ်မြေတွေဖျက်သိမ်းခဲ့တဲ့ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိဘူးလို့လည်း Thomas Andrews က ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာဖြစ်နေတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ အေအေ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ တိုက်ပွဲတွေမှာ မြန်မာစစ်တပ်က အင်အားအလွန်အကျွံသုံးနေတဲ့ အခြေအနေကို သူက အခုလို အစီရင်ခံတင်ပြခဲ့ပါတယ်။
”ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ ဂျက်တိုက်လေယာဉ်တွေ၊ ရေတပ်သင်္ဘောတွေနဲ့ င့်မြေပြင်တပ်ဖွဲ့တွေကို အသုံးပြုပြီး ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကင်းမဲ့စွာပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေကျနော်တို့ ရရှိထားပါတယ်။ အေအေ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့ကို ထောက်ခံသူတွေလို့ သံသရှိတဲ့ အိမ်တွေ ရွာတွေကို မြန်မာစစ်တပ်က စနစ်တကျ မီးရှို့ဖျက်စီးတာတွေလုပ်ခဲ့တယ်ဆိုတာလည်း ကျနော်တို့ သတင်းတွေရထားပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ နယူးရောက်ကုလသမဂ္ဂ အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် သံအမတ်ကြီးသစ် ဦးကျော်မိုးထွန်းကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်ကို ကြိုးပမ်းအကောင်အထည်ဖေါ်နေသလို၊ အခုရွေးကောက်ကိုလည်း လွတ်လပ်၊ တရားမျှတပြီး အများယုံကြည်လက်ခံတဲ့ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရေး မြန်မာအစိုးရက ဆောင်ရွက်နေကြောင်း နဲ့ မွတ်စလင်ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၃၀ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မှာဖြစ်တယ်လို့ တုန့်ပြန်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
မြန်မာ့ ရွေးကောက်ပွဲ အလားအလာကို ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ် ဝေဖန်
.........
မွနျမာ့ ရှေးကောကျပှဲ အလားအလာကို ကုလအထူးကိုယျစားလှယျ ဝဖေနျ
(Unicode)
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကငြျးပမယ့ျ နိုဝငျဘာလ ရှေးကောကျပှဲဟာ လူထုဆန်ဒသဘောထားကို ထငျဟပျမှာ မဟုတျဘူးလို့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျသဈ Thomas Andrews က မနေ့ သောကွာနေ့က ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံ တတိယကောျမတီ ဗှီဒီယိုကှနျဖရင့ျ အစညျးအဝေးမှာ ပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
အောကျတိုဘာလ၂၃ ရကျနေ့က ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံ တတိယကောျမတီရဲ့ ဗှီဒီယိုကှနျဖရင့ျအစညျးအဝေးမှာမွနျမာနိုငျငံ အကွောငျး အစီရငျခံ ဆှေးနှေးခဲ့ကွတာတှကေို မအငျကွငျးနိုငျက ကောကျနုတျတငျပွမှာပါ။
နယူးရောကျ ကုလသမဂ်ဂဌာနခြုပျမှာ ကငြျးပနတေဲ့ ၇၅ ကွိမျမွောကျ အထှထှေညေီလာခံ ရဲ့ လုပျငနျးစဉျ တစိတျတပိုငျးဖွဈတဲ့ တတိယကောျမတီမှာ အလှတျသဘောကငြျးပတဲ့ ဗှီဒီယိုကှနျဖရင့ျဆှေးနှေးပှဲကို အောကျတိုဘာလ ၂၃ ရကျနေ့က ပွုလုပျခဲ့တာပါ။ အဲဒီမှာ မွနျမာနိုငျငံနဲ့ ပတျသကျလို့ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျရဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျ Christine Schraner Burgener နဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ Thomas Andrews တို့ အသီးသီးအစီရငျခံစာတငျသှငျးခဲ့ကွပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ နယူးရောကျကုလသမဂ်ဂ အမွဲတမျးကိုယျစားလှယျ သံအမတျကွီးသဈ ဦးကြောျမိုးထှနျးကလညျး ဒီအစီရငျခံစာတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ တုံ့ပွနျပွောဆိုခဲ့သလို၊ ဗွိတိနျ၊ အမရေိကနျ၊ ဥရောပသမဂ်ဂ အပါအဝငျ အဖှဲ့ဝငျနိုငျငံတှကေလညျး သူတို့ရဲ့ သဘောထားတှကေို တုန့ျပွနျဆှေးနှေးခဲ့ကွပါတယျ။
အထူးသဖွင့ျ နိုဝငျဘာလ ၈ ရကျနေ့မှာကငြျးပမယ့ျ မွနျမာရှေးကောကျပှဲအခွအေနနေဲ့ ပဋိပက်ခတှေ ပွငျးထနျနတေဲ့ ရခိုငျပွညျနယျ အခွအေနေ၊ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှေ နရေပျပွနျရေး စတာတှကေို အဓိက ဆှေးနှေးခဲ့ကွပါတယျ။
အခြိနျ နှဈနာရီကွာတဲ့ ဗှီဒီယိုကှနျဖရင့ျအစညျးအဝေးမှာ ကုလသမဂ်ဂ အတှငျးရေးမှူးခြုပျရဲ့ မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ အထူးကိုယျစားလှယျ Christine Schraner Burgener က သူရဲ့ လုပျဆောငျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ပထမဦးဆုံး အစီရငျခံတငျပွခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီမှာ သူသတိပေးသှားတဲ့အခကြျက မွနျမာ့ ဒီမိုကရစေီအသှငျကူးပွောငျးရေးမှာ မွနျမာစဈတပျက လှှမျးမိုးထားဆဲရှိသေးတဲ့အကွောငျး အခုလိုထောကျပွသှားပါတယျ။
”ကုလအတှငျးရေးမှူးခြုပျ မီးမောငျး ထိုးပွထားတဲ့အတိုငျး ဒီမိုကရစေီအသှငျကူးပွောငျးရေးမှာ အရပျသားအုပျခြုပျမှု အပွည့ျအဝရှိဖို့လိုအပျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ တရားစီရငျရေးအပိုငျးမှာရော၊ အုပျခြုပျရေးအပိုငျးမှာပါ စဈတပျက ဆကျလကျပွီး သိသိသာသာထိနျးခြုပျထားဆဲရှိပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံရငျဆိုငျနရေတဲ့ အခွအေနတှေကေို ဖွရှေငျးဖို့ ဖှဲ့စညျးပုံအခွခေံဥပဒဆေိုငျရာ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးကွိုးပမျးမှုတှကေိုလညျး တပျမတောျက ဆန့ျကငြျနဆေဲဖွဈပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရအနနေဲ့လညျး လှုံဆောျမှုတှနေဲ့ ခှဲခွားဆကျဆံမှုတှကေို ပွတျပွတျသားသားရပျတညျကိုငျတှယျခွငျးမပွုဘူးဆိုရငျ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေးလုပျငနျးစဉျတှေ ထိခိုကျမှုတှရှေိနပေါလိမ့ျမယျ။”
မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှင့ျအရေး စုံးစမျးစဈဆေးရေးမှူးအသဈဖွဈလာတဲ့ Thomas Andrews ကလညျး သူ့ရဲ့ ပထမဆုံးအစီရငျခံစာကို ကုလသမဂ်ဂအထှထှေညေီလာခံကို တငျသှငျးတာဖွဈပါတယျ။ အခု တတိယကောျမတီအစညျးအဝေးမှာ ဗှီဒီယိုကနတေဆင့ျ အစီရငျခံတငျပွရာမှာ နိုဝငျဘာရှေးကောကျပှဲဟာ နိုငျငံတကာ စံခြိနျစံညှနျးတှနေဲ့ မကိုကျညီဘူးလို့ အတိအလငျး ထောကျပွပွောဆိုသှားပါတယျ။
”လာမယ့ျရှေးကောကျပှဲဟာ နိုငျငံတကာစံနှုနျးတှနေဲ့မကိုကျညီဘူးဆိုတာ ရှငျးနပေါတယျ။ လူမြိုး၊ ဘာသာကှဲပွားမှုကို အခွခေံပွီး မဲပေးခှင့ျ ငွငျးပယျခံထားရတာကွောင့ျ ဒီရှေးကောကျပှဲဟာ လူထုရဲ့ ဆန်ဒသဘောထားကို ရောငျပွနျဟပျနိုငျမှာ မဟုတျဘူးလို့ ကနြောျရဲ့ အစီရငျခံစာထဲမှာ ဖေါျပွထားပွီး ဖွဈပါတယျ။”
ဒါအပွငျရခိုငျ၊ ကရငျ၊ ရှမျး၊ ကခငြျစတဲ့ ပွညျနယျတှမှော မဲ ဆန်ဒနယျမွတှေဖေကြျသိမျးခဲ့တဲ့ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျဟာ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုမရှိဘူးလို့လညျး Thomas Andrews က ဝဖေနျခဲ့ပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာဖွဈနတေဲ့ မွနျမာစဈတပျနဲ့ အအေေ ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ တိုကျပှဲတှမှော မွနျမာစဈတပျက အငျအားအလှနျအကြှံသုံးနတေဲ့ အခွအေနကေို သူက အခုလို အစီရငျခံတငျပွခဲ့ပါတယျ။
”ရခိုငျပွညျနယျမှာ မွနျမာစဈတပျဟာ ဂကြျတိုကျလယောဉျတှေ၊ ရတေပျသငျ်ဘောတှနေဲ့ င့ျမွပွေငျတပျဖှဲ့တှကေို အသုံးပွုပွီး ခှဲခွားဆကျဆံမှုကငျးမဲ့စှာပဈခတျတိုကျခိုကျခဲ့တယျဆိုတဲ့ သတငျးတှကေနြောျတို့ ရရှိထားပါတယျ။ အအေေ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ အဖှဲ့ကို ထောကျခံသူတှလေို့ သံသရှိတဲ့ အိမျတှေ ရှာတှကေို မွနျမာစဈတပျက စနဈတကြ မီးရှို့ဖကြျစီးတာတှလေုပျခဲ့တယျဆိုတာလညျး ကနြောျတို့ သတငျးတှရေထားပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ နယူးရောကျကုလသမဂ်ဂ အမွဲတမျးကိုယျစားလှယျ သံအမတျကွီးသဈ ဦးကြောျမိုးထှနျးကတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ပွညျတှငျးငွိမျးခမြျးရေးဖွဈစဉျကို ကွိုးပမျးအကောငျအထညျဖေါျနသေလို၊ အခုရှေးကောကျကိုလညျး လှတျလပျ၊ တရားမြှတပွီး အမြားယုံကွညျလကျခံတဲ့ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုရှိရေး မွနျမာအစိုးရက ဆောငျရှကျနကွေောငျး နဲ့ မှတျစလငျကိုယျစားလှယျလောငျး ၃၀ ဝငျရောကျယှဉျပွိုငျမှာဖွဈတယျလို့ တုန့ျပွနျပွောကွားခဲ့ပါတယျ။