(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာ့ စီးပွားရေး အခြေအနေဟာ အခက်အခဲ အတားအဆီးတွေနဲ့ ဆက်ပြီး ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်က ဇန်နဝါရီလ ၂၆ ရက်နေ့မှာ ထုတ်ပြန်လိုက်ပြီး ပြည်သူ အများစု အတွက် အလွန်စိုးရိမ်စရာ အခြေအနေ ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထောက်ပြထားပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းမှု တနှစ်တာ ကာလ အတွင်း မြန်မာ့ စီးပွားရေး နယ်ပယ် အပြောင်းအလဲနဲ့ သက်ရောက်မှုတွေကို ဒီသီတင်းပတ် စီးပွားရေး အစီအစဉ်မှာ မသိင်္ဂ ီထိုက် တင်ပြထားပါတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီးနောက်မှာတော့ အလုပ်တွေ နားကြရတဲ့ ဆက်ပြီး လုပ်ငန်း မလည်ပတ်နိုင်တော့တဲ့ အထဲမှာ သတင်းတိုက်တွေလည်း ပါဝင်ခဲ့တာပါ။
“ ကျနော့် မိတ်ဆွေတွေ ထဲမှာ ဆိုရင် သတင်းထောက်တွေ ရှိပါတယ်။ သတင်းထောက်တွေထဲက တယောက်က ဆိုရင် အခုအချိန်မှာ ဒံပေါက်- အသင့်စား ဒံပေါက် လုပ်ပြီး ရောင်းပါတယ်။ သူ အခု အောင်မြင်ပြီးတော့ လုပ်ငန်းတွေ ထပ်ပြီး ချဲ့နေပါတယ်။ သူ တချိန်က သတင်းထောက် လုပ်နေရာကနေ။ နောက်တယောက်ကလည်း ဒီတိုင်းဘဲ။ သတင်းထောက်ကနေ သူ့ရွာ ပြန်သွားပါတယ်။ ဧရာဝတီတိုင်းမှာ။ အခုကျတော့ အွန်လိုင်းကနေ ပြန်ပြီးတော့ ကြော်ငြာ သူ့ရွာကနေ ကဒုံကနိ ကျေးရွာကနေ ပင်လယ်စာတွေ၊ ငါးခြောက်တွေ၊ ပုစွန်ခြောက်တွေ ဒါတွေကို ရောင်းပါတယ်။ အပြောင်းအလဲ ကာလမှာ ဒီအပြောင်းအလဲကို လက်ခံပြီးတော့ ကိုယ်ပါ လိုက် ပြောင်းလဲနိုင်တဲ့ သူတွေဟာ အခုအချိန်မှာ ပြန်ပြီးတော့ ဆက်လက် ရှင်သန် ရပ်တည်နေနိုင်တာ တွေ့ရပါတယ်။ ”
ကပ်ဘေးရောဂါ၊ နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲနဲ့ အတူ လုပ်ငန်းတွေ ပြောင်းလဲခဲ့သူတွေ ကဏ္ဍတိုင်းမှာ ရှိနေတယ်လို့ မန္တလေး နည်းပညာ ကုမ္ပဏီရဲ့ Managing Director ဦးဇော်နိုင်က ကျမ ဆက်သွယ် မေးမြန်းခဲ့တာမှာ ပြောပြခဲ့တာပါ။ ဒါပေမယ့်လည်း လုပ်ငန်းတိုင်း လူတိုင်းတော့ ဒီလို အခြေအနေ မရခဲ့ပါဘူး။
“ Covid ကြောင့်ရော နောက် တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့ အတွက်ကြောင့်ရော စီးပွားရေး လုပ်ငန်း တော်တော်များများ နှေးကွေးတဲ့သူ၊ နောက်ပြီးတော့ ရပ်ဆိုင်းတဲ့သူ၊ နောက်တခါ အသစ် ပြောင်းလုပ်ရတဲ့သူတွေ ဖြစ်ကုန်ပါတယ်။ ဥပမာ ခရီးသွား လုပ်ငန်းဆိုရင် တော်တော်ကို ယိုင်သွားပါတယ်။ ယိုင်သွားတာမှ ကျနော်တို့ နောက်ဆုံး ကမ ္ဘာလှည့် ခရီးသွားလာရေး လုပ်ငန်းဟာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်ထိကို နာလန်ပြန်ထူနိုင်ခြေ မရှိဘူးလို့ ဒီလို ပြောပါတယ်။ အဲလို ပြောကြပါတယ်။ ကမ ္ဘာ့ခရီးသွား လုပ်ငန်းလည်း ယိုင်သွားသလို မြန်မာ နိုင်ငံမှာလည်း ကမ ္ဘာလှည့် ခရီးသွား လုပ်ငန်း တော်တော်ကို ယိုင်သွားပါတယ်။ ”
တချို့တွေ အတွက်တော့ အပြောင်းအလဲကို အမြန်ဆုံး လိုက်လျော ညီထွေ ပြောင်းလဲဖို့ အခြေအနေ ရခဲ့သလို ဖန်တီးနိုင်တဲ့ အခြေအနေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်တဲ့။
“ သို့သော်လည်း ဒီအချိန်မှာ New Normal ပေါ့နော်။ အပြောင်းအလဲကို ကျနော်တို့က လက်ခံပြီးတော့ အဲဒီ အတိုင်း အမြန်ဆုံး Adapt လုပ်နိုင်တဲ့သူတွေ အမြန်ဆုံး ပြောင်းလဲနိုင်တဲ့ သူတွေက ဒီ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေမှာ ပြန်ပြီးတော့ ရှင်သန်ခွင့်တွေ တိုးတက်ခွင့်တွေ ရကြပါတယ်။ ဥပမာ အားဖြင့် ကျနော့် သူငယ်ချင်း တယောက်ဆိုရင် သူက ပထမ သင်တန်းတွေ ဖွင့်နေတာ။ အဲဒီ သင်တန်းတွေ ဖွင့်နေရာကနေ အခု Covid ဖြစ်တဲ့ အချိန်မှာ ဒီသင်တန်းတွေ ဖွင့်လို့ မရတော့ဘူး။ လူတွေ လာပြီးတော့ သင်တန်းလာလို့ မရတော့ဘူး။
အဲတော့ သူ အွန်လိုင်းကနေ စပြီးတော့ သင်တန်းလေးတွေ ဖွင့်တဲ့ အခါမှာ တဖြည်းဖြည်း တဖြည်းဖြည်း အရှိန် ရလာတဲ့ အခါမှာ အခု အချိန်မှာတော့ သူ့ရဲ့ အွန်လိုင်းက သင်တန်းတွေဟာ အရင်တုန်းက သူ့ရဲ့ ကျောင်းမှာ ဖွင့်တဲ့ သင်တန်းတွေထက် ပိုပြီးတော့ ဝင်ငွေပိုရတယ်လို့ ကျနော် နားလည်ပါတယ်။ ထို့နည်းတူစွာဘဲ ပုံမှန် လုပ်ငန်းတွေကနေ အခု အချိန်မှာ အွန်လိုင်းကို ပြောင်းလိုက်တယ်။ ခုန ပြောတဲ့ အင်တာနက် ခုန ပြောတဲ့ အွန်လိုင်း Digital Platform ကို ပြောင်းလိုက်ပြီးတော့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ အများကြီး အပြောင်းအလဲ ဖြစ်သွားပြီးတော့ တိုးတက်သွားတာ တွေ့ရပါတယ်။ ”
ဒါပေမယ့်လည်း လတ်တလောမှာ ပဋိပက္ခတွေ ဆက်ဖြစ်နေပြီး လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ဆိုင်ရာ စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်နေပြီး စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ အပေါ် နောက်ဆက်တွဲ သက်ရောက်မှုတွေလည်း ရှိနိုင်ကြောင်း ကမ္ဘာ့ဘဏ်က သတိပေးထားပါတယ်။ မြန်မာ နိုင်ငံတွင်းက လူပေါင်း ၁၄ သန်းခွဲလောက် အကူအညီ လိုအပ်နေကြောင်း ဒီဇင်ဘာလက ထုတ်တဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် အတွက် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီ လိုအပ်ချက် သုံးသပ်ချက်မှာ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒီထဲကမှ ကူညီဖို့ အထူး လိုအပ်နေသူ ၆ သန်းကျော်ကို ကူညီပေးနိုင်ရေး အတွက် ရန်ပုံငွေ ဒေါ်လာ ၈၂၆ သန်း လိုအပ်နေကြောင်းလည်း ကုလသမဂ္ဂရဲ့ မြန်မာဆိုင်ရာ လူသားချင်း စာနာမှုဆိုင်ရာ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးရုံးက ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
“ လူသားချင်း စာနာထောက်ကူမှု ပို့ဆောင်ရေးမှာလည်း တိုးတက် ဖြစ်ထွန်းမှုတွေ ရှိလာဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။”
စကာၤပူ ဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လွန်းက အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတနဲ့ အတူ လုပ်တဲ့ သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲမှာ မြန်မာ့ အရေး ထည့်သွင်း ပြောဆိုခဲ့တာပါ။ စစ်အာဏာသိမ်းမှု နောက်ပိုင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေကြောင့် နိုင်ငံတွင်းကနေ ထွက်ခွာတဲ့ နိုင်ငံတကာ လုပ်ငန်းကြီးတွေလည်း ရှိလာနေပါတယ်။ နောက်ဆုံး ထွက်ပေါ်လာတာကတော့ ကမ္ဘာ့ အကြီးဆုံး စွမ်းအင် ကုမ္ပဏီကြီး ၂ ခု ဖြစ်တဲ့Total Energies နဲ့ Chevron တို့က မြန်မာနိုင်ငံကနေ လုပ်ငန်းတွေ ရုပ်သိမ်းမယ့် အကြောင်း ကြေညာခဲ့တာပါ။
“လုပ်ငန်းခွင်ကတော့ ထိခိုက်စရာမရှိဘူး၊ သို့သော် အဲဒီလိုထွက်သွားတဲ့အတွက် အပြောင်းအလဲတွေတော့လုပ်ရမှာပေါ့၊ ကျနော်တို့အနေနဲ့ကတော့ ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့နည်းလမ်းတွေ၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားရမှာဖြစ်ပါတယ်။ … ဒါကတော့ ကျနော်တို့လည်ပတ်လို့ရပါတယ်။ ကျနော်တို့ချည်းပဲလည်ပတ်လို့လည်း ရကောင်းရနိုင်တယ်၊ လည်ပတ်လို့မရဘူး.. နည်းပညာအကူအညီလိုတယ်ဆိုရင်လည်း ကူညီနိုင်မယ့် မိတ်ဖက်နိုင်ငံများနဲ့ အဖွဲ့အစည်းများရှိတယ်လို့ပဲ ပြောချင်ပါတယ်ဗျာ”
စစ်ကောင်စီ ပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက VOA ကို ပြောခဲ့တာပါ။
ကမ္ဘာ့ဘဏ်ရဲ့ ဇန်နဝါရီလ ခန့်မှန်းချက် အရတော့ လာမယ့် စက်တင်ဘာလ အထိ မြန်မာ့ စီးပွားရေးမှာ ၁ ရာခိုင်နှုန်း ဖွံ့ဖြိုးလာမယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ တချို့ နယ်ပယ်တွေမှာ တည်ငြိမ်မှု တချို့ တွေ့တယ်ဆိုပေမယ့်လည်း မြန်မာ့ စီးပွားရေးဟာ Covid-19 နဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုသာ မဖြစ်ခဲ့ရင် ရှိနေမယ့် ပမာဏရဲ့ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်း ပိုပြီး သေးငယ်သွားမယ်လို့လည်း ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် အတွင်း လူငယ်တွေ အများအပြား ဝင်ရောက်လာတဲ့ နည်းပညာ လုပ်ငန်းကဏ္ဍ နယ်ပယ်က ဦးဇော်နိုင်ကတော့ အနာဂတ်ကို အကောင်းမြင် မျှော်လင့်ထားပါတယ်။
“ စိတ်ပျက်အားလျော့ နေတဲ့ အခြေအနေတွေ ဖြစ်နေတာ မှန်သော်လည်း ကျနော်တို့ အနာဂတ်ဟာ တောက်ပတဲ့ အနာဂတ် ရှိနေတယ်။ အဓိက အားဖြင့် ကျနော်တို့ လူငယ်တွေ ကျနော်တို့ Generation Z အနာဂတ် ခေါင်းဆောင်တွေ ကျနော်တို့ နိုင်ငံမှာ အများကြီး ရှိတဲ့ အတွက်ကြောင့် ကျနော်က မြင်မိတဲ့ အတွက်ကြောင့် ကျနော်ကတော့ အနာဂတ်ကို ယုံကြည်မိတယ်လို့ ကျနော် ပြောချင်ပါတယ် ခင်ဗျ။”
Your browser doesn’t support HTML5
စစ်အာဏာသိမ်း တနှစ်ပြည့်ချိန် မြန်မာ့ စီးပွားရေး အခြေအနေ
(Unicode)
စဈအာဏာသိမျး တနှဈပွည့ျခြိနျ မွနျမာ့ စီးပှားရေး အခွအေနေ
မွနျမာ့ စီးပှားရေး အခွအေနဟော အခကျအခဲ အတားအဆီးတှနေဲ့ ဆကျပွီး ရငျဆိုငျနရေတယျလို့ ကမ်ဘာ့ဘဏျက ဇနျနဝါရီလ ၂၆ ရကျနေ့မှာ ထုတျပွနျလိုကျပွီး ပွညျသူ အမြားစု အတှကျ အလှနျစိုးရိမျစရာ အခွအေနေ ဖွဈကွောငျးလညျး ထောကျပွထားပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးမှု တနှဈတာ ကာလ အတှငျး မွနျမာ့ စီးပှားရေး နယျပယျ အပွောငျးအလဲနဲ့ သကျရောကျမှုတှကေို ဒီသီတငျးပတျ စီးပှားရေး အစီအစဉျမှာ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ တငျပွထားပါတယျ။
၂၀၂၁ ခုနှဈ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ စဈအာဏာသိမျးလိုကျပွီးနောကျမှာတော့ အလုပျတှေ နားကွရတဲ့ ဆကျပွီး လုပျငနျး မလညျပတျနိုငျတော့တဲ့ အထဲမှာ သတငျးတိုကျတှလေညျး ပါဝငျခဲ့တာပါ။
“ ကနြော့ျ မိတျဆှတှေေ ထဲမှာ ဆိုရငျ သတငျးထောကျတှေ ရှိပါတယျ။ သတငျးထောကျတှထေဲက တယောကျက ဆိုရငျ အခုအခြိနျမှာ ဒံပေါကျ- အသင့ျစား ဒံပေါကျ လုပျပွီး ရောငျးပါတယျ။ သူ အခု အောငျမွငျပွီးတော့ လုပျငနျးတှေ ထပျပွီး ခြဲ့နပေါတယျ။ သူ တခြိနျက သတငျးထောကျ လုပျနရောကနေ။ နောကျတယောကျကလညျး ဒီတိုငျးဘဲ။ သတငျးထောကျကနေ သူ့ရှာ ပွနျသှားပါတယျ။ ဧရာဝတီတိုငျးမှာ။ အခုကတြော့ အှနျလိုငျးကနေ ပွနျပွီးတော့ ကွောျငွာ သူ့ရှာကနေ ကဒုံကနိ ကြေးရှာကနေ ပငျလယျစာတှေ၊ ငါးခွောကျတှေ၊ ပုစှနျခွောကျတှေ ဒါတှကေို ရောငျးပါတယျ။ အပွောငျးအလဲ ကာလမှာ ဒီအပွောငျးအလဲကို လကျခံပွီးတော့ ကိုယျပါ လိုကျ ပွောငျးလဲနိုငျတဲ့ သူတှဟော အခုအခြိနျမှာ ပွနျပွီးတော့ ဆကျလကျ ရှငျသနျ ရပျတညျနနေိုငျတာ တှေ့ရပါတယျ။ ”
ကပျဘေးရောဂါ၊ နိုငျငံရေး အပွောငျးအလဲနဲ့ အတူ လုပျငနျးတှေ ပွောငျးလဲခဲ့သူတှေ ကဏ်ဍတိုငျးမှာ ရှိနတေယျလို့ မန်တလေး နညျးပညာ ကုမ်ပဏီရဲ့ Managing Director ဦးဇောျနိုငျက ကမြ ဆကျသှယျ မေးမွနျးခဲ့တာမှာ ပွောပွခဲ့တာပါ။ ဒါပမေယ့ျလညျး လုပျငနျးတိုငျး လူတိုငျးတော့ ဒီလို အခွအေနေ မရခဲ့ပါဘူး။
“ Covid ကွောင့ျရော နောကျ တပျက အာဏာသိမျးလိုကျတဲ့ အတှကျကွောင့ျရော စီးပှားရေး လုပျငနျး တောျတောျမြားမြား နှေးကှေးတဲ့သူ၊ နောကျပွီးတော့ ရပျဆိုငျးတဲ့သူ၊ နောကျတခါ အသဈ ပွောငျးလုပျရတဲ့သူတှေ ဖွဈကုနျပါတယျ။ ဥပမာ ခရီးသှား လုပျငနျးဆိုရငျ တောျတောျကို ယိုငျသှားပါတယျ။ ယိုငျသှားတာမှ ကနြောျတို့ နောကျဆုံး ကမ ်ဘာလှည့ျ ခရီးသှားလာရေး လုပျငနျးဟာ ၂၀၂၄ ခုနှဈထိကို နာလနျပွနျထူနိုငျခွေ မရှိဘူးလို့ ဒီလို ပွောပါတယျ။ အဲလို ပွောကွပါတယျ။ ကမ ်ဘာ့ခရီးသှား လုပျငနျးလညျး ယိုငျသှားသလို မွနျမာ နိုငျငံမှာလညျး ကမ ်ဘာလှည့ျ ခရီးသှား လုပျငနျး တောျတောျကို ယိုငျသှားပါတယျ။ ”
တခြို့တှေ အတှကျတော့ အပွောငျးအလဲကို အမွနျဆုံး လိုကျလြော ညီထှေ ပွောငျးလဲဖို့ အခွအေနေ ရခဲ့သလို ဖနျတီးနိုငျတဲ့ အခွအေနလေညျး ရှိခဲ့ပါတယျတဲ့။
“ သို့သောျလညျး ဒီအခြိနျမှာ New Normal ပေါ့နောျ။ အပွောငျးအလဲကို ကနြောျတို့က လကျခံပွီးတော့ အဲဒီ အတိုငျး အမွနျဆုံး Adapt လုပျနိုငျတဲ့သူတှေ အမွနျဆုံး ပွောငျးလဲနိုငျတဲ့ သူတှကေ ဒီ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှမှော ပွနျပွီးတော့ ရှငျသနျခှင့ျတှေ တိုးတကျခှင့ျတှေ ရကွပါတယျ။ ဥပမာ အားဖွင့ျ ကနြော့ျ သူငယျခငြျး တယောကျဆိုရငျ သူက ပထမ သငျတနျးတှေ ဖှင့ျနတော။ အဲဒီ သငျတနျးတှေ ဖှင့ျနရောကနေ အခု Covid ဖွဈတဲ့ အခြိနျမှာ ဒီသငျတနျးတှေ ဖှင့ျလို့ မရတော့ဘူး။
လူတှေ လာပွီးတော့ သငျတနျးလာလို့ မရတော့ဘူး။ အဲတော့ သူ အှနျလိုငျးကနေ စပွီးတော့ သငျတနျးလေးတှေ ဖှင့ျတဲ့ အခါမှာ တဖွညျးဖွညျး တဖွညျးဖွညျး အရှိနျ ရလာတဲ့ အခါမှာ အခု အခြိနျမှာတော့ သူ့ရဲ့ အှနျလိုငျးက သငျတနျးတှဟော အရငျတုနျးက သူ့ရဲ့ ကြောငျးမှာ ဖှင့ျတဲ့ သငျတနျးတှထေကျ ပိုပွီးတော့ ဝငျငှပေိုရတယျလို့ ကနြောျ နားလညျပါတယျ။ ထို့နညျးတူစှာဘဲ ပုံမှနျ လုပျငနျးတှကေနေ အခု အခြိနျမှာ အှနျလိုငျးကို ပွောငျးလိုကျတယျ။ ခုန ပွောတဲ့ အငျတာနကျ ခုန ပွောတဲ့ အှနျလိုငျး Digital Platform ကို ပွောငျးလိုကျပွီးတော့ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ အမြားကွီး အပွောငျးအလဲ ဖွဈသှားပွီးတော့ တိုးတကျသှားတာ တှေ့ရပါတယျ။ ”
ဒါပမေယ့ျလညျး လတျတလောမှာ ပဋိပက်ခတှေ ဆကျဖွဈနပွေီး လူသားခငြျးစာနာထောကျထားမှု ဆိုငျရာ စိုးရိမျစရာ ဖွဈနပွေီး စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ အပေါျ နောကျဆကျတှဲ သကျရောကျမှုတှလေညျး ရှိနိုငျကွောငျး ကမ်ဘာ့ဘဏျက သတိပေးထားပါတယျ။ မွနျမာ နိုငျငံတှငျးက လူပေါငျး ၁၄ သနျးခှဲလောကျ အကူအညီ လိုအပျနကွေောငျး ဒီဇငျဘာလက ထုတျတဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှဈ အတှကျ လူသားခငြျးစာနာမှု အကူအညီ လိုအပျခကြျ သုံးသပျခကြျမှာ ဖောျပွခဲ့ပါတယျ။ ဒီထဲကမှ ကူညီဖို့ အထူး လိုအပျနသေူ ၆ သနျးကြောျကို ကူညီပေးနိုငျရေး အတှကျ ရနျပုံငှေ ဒေါျလာ ၈၂၆ သနျး လိုအပျနကွေောငျးလညျး ကုလသမဂ်ဂရဲ့ မွနျမာဆိုငျရာ လူသားခငြျး စာနာမှုဆိုငျရာ ပေါငျးစပျညှိနှိုငျးရေးရုံးက ထုတျပွနျထားပါတယျ။
“ လူသားခငြျး စာနာထောကျကူမှု ပို့ဆောငျရေးမှာလညျး တိုးတကျ ဖွဈထှနျးမှုတှေ ရှိလာဖို့ လိုအပျပါတယျ။”
စကာၤပူ ဝနျကွီးခြုပျ လီရှနျလှနျးက အငျဒိုနီးရှား သမ်မတနဲ့ အတူ လုပျတဲ့ သတငျးစာ ရှငျးလငျးပှဲမှာ မွနျမာ့ အရေး ထည့ျသှငျး ပွောဆိုခဲ့တာပါ။ စဈအာဏာသိမျးမှု နောကျပိုငျး လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှကွေောင့ျ နိုငျငံတှငျးကနေ ထှကျခှာတဲ့ နိုငျငံတကာ လုပျငနျးကွီးတှလေညျး ရှိလာနပေါတယျ။ နောကျဆုံး ထှကျပေါျလာတာကတော့ ကမ်ဘာ့ အကွီးဆုံး စှမျးအငျ ကုမ်ပဏီကွီး ၂ ခု ဖွဈတဲ့Total Energies နဲ့ Chevron တို့က မွနျမာနိုငျငံကနေ လုပျငနျးတှေ ရုပျသိမျးမယ့ျ အကွောငျး ကွညောခဲ့တာပါ။
“လုပျငနျးခှငျကတော့ ထိခိုကျစရာမရှိဘူး၊ သို့သောျ အဲဒီလိုထှကျသှားတဲ့အတှကျ အပွောငျးအလဲတှတေော့လုပျရမှာပေါ့၊ ကနြောျတို့အနနေဲ့ကတော့ ဆောငျရှကျနိုငျတဲ့နညျးလမျးတှေ၊ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျနိုငျတဲ့ မိတျဖကျအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ဆကျလကျဆောငျရှကျသှားရမှာဖွဈပါတယျ။ … ဒါကတော့ ကနြောျတို့လညျပတျလို့ရပါတယျ။ ကနြောျတို့ခညြျးပဲလညျပတျလို့လညျး ရကောငျးရနိုငျတယျ၊ လညျပတျလို့မရဘူး.. နညျးပညာအကူအညီလိုတယျဆိုရငျလညျး ကူညီနိုငျမယ့ျ မိတျဖကျနိုငျငံမြားနဲ့ အဖှဲ့အစညျးမြားရှိတယျလို့ပဲ ပွောခငြျပါတယျဗြာ”
စဈကောငျစီ ပွောခှင့ျရ ဗိုလျခြုပျဇောျမငျးထှနျးက VOA ကို ပွောခဲ့တာပါ။
ကမ်ဘာ့ဘဏျရဲ့ ဇနျနဝါရီလ ခန့ျမှနျးခကြျ အရတော့ လာမယ့ျ စကျတငျဘာလ အထိ မွနျမာ့ စီးပှားရေးမှာ ၁ ရာခိုငျနှုနျး ဖှံ့ဖွိုးလာမယျလို့ ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။ တခြို့ နယျပယျတှမှော တညျငွိမျမှု တခြို့ တှေ့တယျဆိုပမေယ့ျလညျး မွနျမာ့ စီးပှားရေးဟာ Covid-19 နဲ့ စဈအာဏာသိမျးမှုသာ မဖွဈခဲ့ရငျ ရှိနမေယ့ျ ပမာဏရဲ့ ၃၀ ရာခိုငျနှုနျး ပိုပွီး သေးငယျသှားမယျလို့လညျး ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ဆယျစုနှဈ အတှငျး လူငယျတှေ အမြားအပွား ဝငျရောကျလာတဲ့ နညျးပညာ လုပျငနျးကဏ်ဍ နယျပယျက ဦးဇောျနိုငျကတော့ အနာဂတျကို အကောငျးမွငျ မြှောျလင့ျထားပါတယျ။
“ စိတျပကြျအားလြော့ နတေဲ့ အခွအေနတှေေ ဖွဈနတော မှနျသောျလညျး ကနြောျတို့ အနာဂတျဟာ တောကျပတဲ့ အနာဂတျ ရှိနတေယျ။ အဓိက အားဖွင့ျ ကနြောျတို့ လူငယျတှေ ကနြောျတို့ Generation Z အနာဂတျ ခေါငျးဆောငျတှေ ကနြောျတို့ နိုငျငံမှာ အမြားကွီး ရှိတဲ့ အတှကျကွောင့ျ ကနြောျက မွငျမိတဲ့ အတှကျကွောင့ျ ကနြောျကတော့ အနာဂတျကို ယုံကွညျမိတယျလို့ ကနြောျ ပွောခငြျပါတယျ ခငျဗြ။”