(Zawgyi/ Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးက တစတစ ပြိုလဲလာနေပြီး တရားမဝင် ကုန်သွယ်ရေး ပိုဖြစ်ထွန်းလာကာ ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ ဖွံ့ဖြိုးမှု မရှိတော့တဲ့ အခြေအနေ ရောက်သွားနိုင်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူတွေက ခန့်မှန်းကြပါတယ်။ Tommy Walker ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို ဒီသီတင်းပတ် စီးပွားရေး အစီအစဉ် အဖြစ် မသိင်္ဂ ီထိုက် တင်ပြပေးပါမယ်။
ဖေဖော်ဝါရီလက စစ်အာဏာသိမ်းခံရပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေးဟာ ထိုးကျသွားခဲ့ပါတယ်။ ကျန်းမာရေး ဝန်ထမ်းတွေ၊ ရှေ့နေတွေ၊ ဆရာတွေနဲ့ အင်ဂျင်နီယာတွေ အပါအဝင် ထောင်ပေါင်းများစွာသော ပြည်သူတွေဟာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး လက်အောက် အမှုထမ်းဖို့ ငြင်းဆန်ခဲ့ကြပြီး ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ရက်ပိုင်း အတွင်းမှာဘဲ အရပ်ဘက် အာဏာဖီဆန်မှု လှုပ်ရှားမှု CDM ကို စတင်လှုပ်ရှားခဲ့ကြတာပါ။
စစ်တပ် ထိန်းချုပ်တဲ့ စီးပွားရေးကို ထိုးနှက်ပြီး စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုမှာ လုပ်သား အင်အားထုကြီးလည်း ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ လှုပ်ရှားမှုစပြီး မကြာခင်မှာဘဲ ဘဏ် ဝန်ထမ်းတွေလည်း ပူးပေါင်းပါဝင်လာပြီး အလုပ်မဆင်းကြခဲ့ကြပါဘူး။ လူထုနဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေတင် မဟုတ်ဘဲ စစ်တပ်လည်း ငွေကြေး လည်ပတ် စီးဆင်းမှု ပြသနာ တက်ခဲ့ပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ကာလ တလျှောက်လုံးမှာလည်း စစ်တပ်ပိုင် ဒါမှမဟုတ်လည်း စစ်တပ်နဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ အကြီးအကျယ် သပိတ်မှောက်ခံရပါတယ်။
စစ်ကောင်စီ တပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ အတိုက်အခံ အဖွဲ့တွေကြား တိုက်ပွဲတွေ ခပ်စိပ်စိပ် ဖြစ်လာတာကြောင့်လည်း အသက် အန္တရာယ် စိုးရိမ်ကြတဲ့ ထောင်နဲ့ချီတဲ့ အလုပ်သမားတွေ ဌာနေပြန်ကြပါတယ်။ ပိတ်သိမ်းရတဲ့ စက်ရုံတွေနဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေလည်း ရှိတာကြောင့် အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်မှုနဲ့ ဝင်ငွေ ဆုံးရှုံးမှုလည်း များလာစေပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ နိုဝင်ဘာလ အတွင်း ထိုင်းနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံခြား သတင်းထောက်များ အသင်းက ကမကထ လုပ်တဲ့ အခမ်းအနား တခုမှာ Nikkei Asia ရဲ့ အယ်ဒီတာ Gwen Robinson က မြန်မာနိုင်ငံတွင်း စီးပွားရေး အကြပ်အတည်း တချို့ကို ထောက်ပြပါတယ်။
“ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စီးပွားရေး တက်လာတာနဲ့ ကျသွားတာ နှစ်မျိုးစလုံးကို တွေ့နေရပါတယ်။ တရားမဝင် စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးလာနေပြီး တရားဝင် ဒါမှမဟုတ်လည်း ပြည်တွင်း ဈေးကွက် စီးပွားရေးက ပြိုလဲလာနေပြီ ဆိုတဲ့ သဘောထားတွေ များလာနေပါတယ်။ ”
ဖိနှိပ် ဖြိုခွင်းမှုတွေ ဆက်ဖြစ်နေတာနဲ့ အတူ မြန်မာ စစ်တပ်ရဲ့ လုပ်ငန်းကြီးတွေဟာလည်း အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်နဲ့ ဥရောပ သမဂ္ဂတို့ဘက်က ကုန်သွယ်ရေး ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ ဒီကိစ္စက စစ်တပ် ခေါင်းဆောင်ပိုင်း အတွက် ဖိအား ဖြစ်စေပါတယ်။ Nikkei Asia ရဲ့ အယ်ဒီတာ Gwen Robinson က အခုလို ဆက်ပြောပါတယ်။
“ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လိုှုင်က ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးကြဖို့ တွန်းအားပေးနေပါတယ်။ ပြည်သူတွေ လောင်စာဆီ လျှော့သုံးကြဖို့၊ အများပြည်သူ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးကို ပိုပြီး သုံးကြဖို့၊ လမ်းလျှောက်ကြဖို့၊ နောက် သွင်းကုန်တွေ လျှော့ပြီး ထမင်း လျှော့စားကြဖို့ ပြောပါတယ်။ ”
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စိုက်ပျိုးရေး၊ ရေထွက်ကုန်၊ သတ္တု သယံဇာတနဲ့ ထုတ်ကုန် တင်ပို့မှုကလည်း နှေးကွေးနေပြီး ကုန်ကြမ်းတွေ၊ ပို့ကုန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေဟာလည်း ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ကတည်းက လျော့ကျနေတာပါ။ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း မှတ်ပုံတင်မှုက ဒီနှစ် အတွင်းမှာ ၄၄ ရာခိုင်နှုန်းကျဆင်းနေကြောင်း၊ မြန်မာ ကျပ်ငွေ တန်းဖိုးကလည်း အရှိန်အဟုန်နဲ့ အပြောင်းအလဲ ဖြစ်နေကြောင်း Nikkei Asia ရဲ့ အယ်ဒီတာ Gwen Robinson က ထောက်ပြပါတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒုတိယ လေးလပတ် အတွင်း အလုပ်အကိုင် ၁ သန်း ၂ သိန်းလောက် ဆုံးရှုံးကြောင်း နိုင်ငံတကာ အလုပ်သမား အဖွဲ့ချုပ် ILO ရဲ့ အစီရင်ခံစာက ဖော်ပြပါတယ်။ မြန်မာ့ စီးပွားရေး ကဏ္ဍပေါင်းစုံမှာ သက်ရောက် ထိခိုက်တာမှာ ဟိုတယ်နဲ့ ခရီးသွားလုပ်ငန်း၊ ဆောက်လုပ်ရေး၊ အထည်ချုပ် လုပ်ငန်း ကဏ္ဍတို့မှာ ဆိုးဆိုးရွားရွား ထိခိုက် သက်ရောက်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် Covid-19 ကပ်ဘေးရောဂါ စခဲ့ပြီးချိန်ကစလို့ စီးပွားရေး ကျနေတဲ့ အနေအထားလို့လည်း Robinson က ပြောပါတယ်။
“ စီးပွားရေး တုံ့ဆိုင်းသွားပြီး အလုပ်တွေ ပိတ်ခဲ့ရတဲ့ တင်းတင်းကြပ်ကြပ် အသွားအလာ ပိတ်ပင် ကန့်သတ်မှုတွေကြောင့် စစ်အာဏာမသိမ်းခင် ကတည်းက စီးပွားရေး ပြိုလဲမှုက စနေပါပြီ။ Covid-19 ပြန်ဖြစ်တာကြောင့် စီးပွားရေး အထိနာရပါတယ်။ ”
၂၀၂၁ ခုနှစ် အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ တရားဝင် စီးပွားရေးက ၁၈ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ကျဆင်းမယ်လို့ ကမ ္ဘာ့ဘဏ်က ဇူလိုင်လ အတွင်းမှာ ခန့်မှန်းခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်ရဲ့ အကြွေးယူခွင့် အဆင့်အတန်း သတ်မှတ်တဲ့ Fitch Solution လုပ်ငန်းကလည်း လာမယ့် ၂၀၂၂ ခုနှစ် အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဖွံ့ဖြိုးမှု ခန့်မှန်းချက်ကို ပြောင်းလဲလိုက်ပြီး အနုတ် ၄ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်း လျော့ကျမယ့်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ မြန်မာ့ စီးပွားရေး ဦးမော့လာမယ့် အနေအထား ဖြစ်လာမယ့်ပုံ မရှိဘူးလို့လည်း နိုင်ငံရေး သုံးသပ်သူ ဦးအောင်သူငြိမ်းက ရှုမြင်ပါတယ်။
အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေမှာ Covid-19 ကပ်ဘေးကနေ ပြန်လည် ဦးမော့လာတဲ့ အနေအထားတွေ တွေ့ရကြောင်း၊ မြန်မာ့ စီးပွားရေးမှာတော့ လာမယ့် နှစ် အတွင်း ပြန်ကောင်းလာမယ့် လက္ခဏာ မတွေ့ရကြောင်း ဦးအောင်သူငြိမ်းက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
တရုတ်နယ်စပ်တွေ ပြန်ဖွင့်မယ့် အခြေအနေကြောင့် ကုန်သွယ်ရေးမှာ အနည်းငယ် တိုးတက်မှု ရှိလာနိုင်ကြောင်း သူက သုံးသပ်ပါတယ်။ တရားဝင် စီးပွားရေး ကျဆင်းလာပြီး ရာဇဝတ် အဖွဲ့အစည်းတွေကြား မူးယစ်မှောင်ခိုမှုကတော့ တိုးလာနေကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ မူးယစ်ဆေးဝါးနဲ့ ရာဇဝတ်မှုများဆိုင်ရာရုံး UNODC ရဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ တာဝန်ခံ Jeremy Douglas က ပြောပါတယ်။
မက်သာဖက်တမင်းနဲ့ ဘိန်း အပါအဝင် တရားမဝင် စီးပွားရေးကတော့ တမူကွဲပြားကြောင်း UNODC ရဲ့ အရှေ့တောင်အာရှ ဆိုင်ရာ တာဝန်ခံ Jeremy Douglas က နိုဝင်ဘာလ ၁၇ ရက်နေ့က ထိုင်းနိုင်ငံ နိုင်ငံခြား သတင်းထောက်များ အသင်း FCCT မှာ လုပ်တဲ့ ပွဲ တခု အတွင်း ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
“ စိတ်ကြွ မူးယစ်ဆေးဝါး စီးပွားရေးကတော့ အလျင်အမြန် တိုးချဲ့နိုင်စွမ်း ရှိတာနဲ့ အတူ တိုးလာနေပါတယ်။”
ရှမ်းပြည်နယ်ဟာ အာရှ ပစိဖိတ် ဒေသတဝန်ကို ဖြန့်နေတဲ့ တရားမဝင် မူးယစ်ဆေးဝါး ထုတ်လုပ်ရာ ဒေသတခု ဖြစ်ကြောင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဈေးကွက် စီးပွားရေး ကျဆင်းလာချိန်မှာ မူးယစ် ကုန်ကူးမှုအတွင်း ရောက်လာဖို့ အလုပ်မရှိ ဖြစ်နေသူတွေကို ဆွဲဆောင် နေတယ်လို့လည်း Jeremy Douglas က ပြောပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
မြန်မာ့ စီးပွား ဖွံ့ဖြိုးမှု မှေးမှိန်ချိန် တရားမဝင် စီးပွားရေး တိုးလာနိုင်ခြေ
(Unicode)
မွနျမာ့ စီးပှား ဖှံ့ဖွိုးမှု မှေးမှိနျခြိနျ တရားမဝငျ စီးပှားရေး တိုးလာနိုငျခွေ
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ စီးပှားရေးက တစတစ ပွိုလဲလာနပွေီး တရားမဝငျ ကုနျသှယျရေး ပိုဖွဈထှနျးလာကာ ၂၀၂၂ ခုနှဈမှာ ဖှံ့ဖွိုးမှု မရှိတော့တဲ့ အခွအေနေ ရောကျသှားနိုငျကွောငျး ကြှမျးကငြျသူတှကေ ခန့ျမှနျးကွပါတယျ။ Tommy Walker ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို ဒီသီတငျးပတျ စီးပှားရေး အစီအစဉျ အဖွဈ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ တငျပွပေးပါမယျ။
ဖဖေောျဝါရီလက စဈအာဏာသိမျးခံရပွီးနောကျ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ စီးပှားရေးဟာ ထိုးကသြှားခဲ့ပါတယျ။ ကနြျးမာရေး ဝနျထမျးတှေ၊ ရှေ့နတှေေ၊ ဆရာတှနေဲ့ အငျဂငြျနီယာတှေ အပါအဝငျ ထောငျပေါငျးမြားစှာသော ပွညျသူတှဟော စဈအုပျခြုပျရေး လကျအောကျ အမှုထမျးဖို့ ငွငျးဆနျခဲ့ကွပွီး ဆန်ဒပွခဲ့ကွပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျ ရကျပိုငျး အတှငျးမှာဘဲ အရပျဘကျ အာဏာဖီဆနျမှု လှုပျရှားမှု CDM ကို စတငျလှုပျရှားခဲ့ကွတာပါ။
စဈတပျ ထိနျးခြုပျတဲ့ စီးပှားရေးကို ထိုးနှကျပွီး စဈအုပျခြုပျရေး ဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုမှာ လုပျသား အငျအားထုကွီးလညျး ပါဝငျခဲ့ပါတယျ။ လှုပျရှားမှုစပွီး မကွာခငျမှာဘဲ ဘဏျ ဝနျထမျးတှလေညျး ပူးပေါငျးပါဝငျလာပွီး အလုပျမဆငျးကွခဲ့ကွပါဘူး။ လူထုနဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှတေငျ မဟုတျဘဲ စဈတပျလညျး ငှကွေေး လညျပတျ စီးဆငျးမှု ပွသနာ တကျခဲ့ပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးပွီးနောကျ ကာလ တလြှောကျလုံးမှာလညျး စဈတပျပိုငျ ဒါမှမဟုတျလညျး စဈတပျနဲ့ ဆကျစပျတဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှေ အကွီးအကယြျ သပိတျမှောကျခံရပါတယျ။
စဈကောငျစီ တပျဖှဲ့တှနေဲ့ အတိုကျအခံ အဖှဲ့တှကွေား တိုကျပှဲတှေ ခပျစိပျစိပျ ဖွဈလာတာကွောင့ျလညျး အသကျ အန်တရာယျ စိုးရိမျကွတဲ့ ထောငျနဲ့ခြီတဲ့ အလုပျသမားတှေ ဌာနပွေနျကွပါတယျ။ ပိတျသိမျးရတဲ့ စကျရုံတှနေဲ့ စီးပှားရေး လုပျငနျးတှလေညျး ရှိတာကွောင့ျ အလုပျလကျမဲ့ ဖွဈမှုနဲ့ ဝငျငှေ ဆုံးရှုံးမှုလညျး မြားလာစပေါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့ နိုဝငျဘာလ အတှငျး ထိုငျးနိုငျငံရဲ့ နိုငျငံခွား သတငျးထောကျမြား အသငျးက ကမကထ လုပျတဲ့ အခမျးအနား တခုမှာ Nikkei Asia ရဲ့ အယျဒီတာ Gwen Robinson က မွနျမာနိုငျငံတှငျး စီးပှားရေး အကွပျအတညျး တခြို့ကို ထောကျပွပါတယျ။
“ လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံမှာ စီးပှားရေး တကျလာတာနဲ့ ကသြှားတာ နှဈမြိုးစလုံးကို တှေ့နရေပါတယျ။ တရားမဝငျ စီးပှားရေး ဖှံ့ဖွိုးလာနပွေီး တရားဝငျ ဒါမှမဟုတျလညျး ပွညျတှငျး ဈေးကှကျ စီးပှားရေးက ပွိုလဲလာနပွေီ ဆိုတဲ့ သဘောထားတှေ မြားလာနပေါတယျ။ ”
ဖိနှိပျ ဖွိုခှငျးမှုတှေ ဆကျဖွဈနတောနဲ့ အတူ မွနျမာ စဈတပျရဲ့ လုပျငနျးကွီးတှဟောလညျး အမရေိကနျ၊ ဗွိတိနျနဲ့ ဥရောပ သမဂ်ဂတို့ဘကျက ကုနျသှယျရေး ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုနဲ့ ရငျဆိုငျနရေပါတယျ။ ဒီကိစ်စက စဈတပျ ခေါငျးဆောငျပိုငျး အတှကျ ဖိအား ဖွဈစပေါတယျ။ Nikkei Asia ရဲ့ အယျဒီတာ Gwen Robinson က အခုလို ဆကျပွောပါတယျ။
“ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလိုှုငျက ကိုယ့ျအားကိုယျကိုးကွဖို့ တှနျးအားပေးနပေါတယျ။ ပွညျသူတှေ လောငျစာဆီ လြှော့သုံးကွဖို့၊ အမြားပွညျသူ သယျယူပို့ဆောငျရေးကို ပိုပွီး သုံးကွဖို့၊ လမျးလြှောကျကွဖို့၊ နောကျ သှငျးကုနျတှေ လြှော့ပွီး ထမငျး လြှော့စားကွဖို့ ပွောပါတယျ။ ”
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ စိုကျပြိုးရေး၊ ရထှေကျကုနျ၊ သတ်တု သယံဇာတနဲ့ ထုတျကုနျ တငျပို့မှုကလညျး နှေးကှေးနပွေီး ကုနျကွမျးတှေ၊ ပို့ကုနျ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုတှဟောလညျး ၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈ ကတညျးက လြော့ကနြတောပါ။ စီးပှားရေး လုပျငနျး မှတျပုံတငျမှုက ဒီနှဈ အတှငျးမှာ ၄၄ ရာခိုငျနှုနျးကဆြငျးနကွေောငျး၊ မွနျမာ ကပြျငှေ တနျးဖိုးကလညျး အရှိနျအဟုနျနဲ့ အပွောငျးအလဲ ဖွဈနကွေောငျး Nikkei Asia ရဲ့ အယျဒီတာ Gwen Robinson က ထောကျပွပါတယျ။
၂၀၂၁ ခုနှဈ ဒုတိယ လေးလပတျ အတှငျး အလုပျအကိုငျ ၁ သနျး ၂ သိနျးလောကျ ဆုံးရှုံးကွောငျး နိုငျငံတကာ အလုပျသမား အဖှဲ့ခြုပျ ILO ရဲ့ အစီရငျခံစာက ဖောျပွပါတယျ။ မွနျမာ့ စီးပှားရေး ကဏ်ဍပေါငျးစုံမှာ သကျရောကျ ထိခိုကျတာမှာ ဟိုတယျနဲ့ ခရီးသှားလုပျငနျး၊ ဆောကျလုပျရေး၊ အထညျခြုပျ လုပျငနျး ကဏ်ဍတို့မှာ ဆိုးဆိုးရှားရှား ထိခိုကျ သကျရောကျပါတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့နှဈ Covid-19 ကပျဘေးရောဂါ စခဲ့ပွီးခြိနျကစလို့ စီးပှားရေး ကနြတေဲ့ အနအေထားလို့လညျး Robinson က ပွောပါတယျ။
“ စီးပှားရေး တုံ့ဆိုငျးသှားပွီး အလုပျတှေ ပိတျခဲ့ရတဲ့ တငျးတငျးကွပျကွပျ အသှားအလာ ပိတျပငျ ကန့ျသတျမှုတှကွေောင့ျ စဈအာဏာမသိမျးခငျ ကတညျးက စီးပှားရေး ပွိုလဲမှုက စနပေါပွီ။ Covid-19 ပွနျဖွဈတာကွောင့ျ စီးပှားရေး အထိနာရပါတယျ။ ”
၂၀၂၁ ခုနှဈ အတှငျး မွနျမာနိုငျငံရဲ့ တရားဝငျ စီးပှားရေးက ၁၈ ရာခိုငျနှုနျးလောကျ ကဆြငျးမယျလို့ ကမ ်ဘာ့ဘဏျက ဇူလိုငျလ အတှငျးမှာ ခန့ျမှနျးခဲ့ပါတယျ။ အမရေိကနျရဲ့ အကွှေးယူခှင့ျ အဆင့ျအတနျး သတျမှတျတဲ့ Fitch Solution လုပျငနျးကလညျး လာမယ့ျ ၂၀၂၂ ခုနှဈ အတှငျး မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ဖှံ့ဖွိုးမှု ခန့ျမှနျးခကြျကို ပွောငျးလဲလိုကျပွီး အနုတျ ၄ ဒသမ ၄ ရာခိုငျနှုနျး လြော့ကမြယ့ျလို့ ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။ မွနျမာ့ စီးပှားရေး ဦးမော့လာမယ့ျ အနအေထား ဖွဈလာမယ့ျပုံ မရှိဘူးလို့လညျး နိုငျငံရေး သုံးသပျသူ ဦးအောငျသူငွိမျးက ရှုမွငျပါတယျ။
အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှမှော Covid-19 ကပျဘေးကနေ ပွနျလညျ ဦးမော့လာတဲ့ အနအေထားတှေ တှေ့ရကွောငျး၊ မွနျမာ့ စီးပှားရေးမှာတော့ လာမယ့ျ နှဈ အတှငျး ပွနျကောငျးလာမယ့ျ လက်ခဏာ မတှေ့ရကွောငျး ဦးအောငျသူငွိမျးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
တရုတျနယျစပျတှေ ပွနျဖှင့ျမယ့ျ အခွအေနကွေောင့ျ ကုနျသှယျရေးမှာ အနညျးငယျ တိုးတကျမှု ရှိလာနိုငျကွောငျး သူက သုံးသပျပါတယျ။ တရားဝငျ စီးပှားရေး ကဆြငျးလာပွီး ရာဇဝတျ အဖှဲ့အစညျးတှကွေား မူးယဈမှောငျခိုမှုကတော့ တိုးလာနကွေောငျး ကုလသမဂ်ဂ မူးယဈဆေးဝါးနဲ့ ရာဇဝတျမှုမြားဆိုငျရာရုံး UNODC ရဲ့ ဒသေဆိုငျရာ တာဝနျခံ Jeremy Douglas က ပွောပါတယျ။
မကျသာဖကျတမငျးနဲ့ ဘိနျး အပါအဝငျ တရားမဝငျ စီးပှားရေးကတော့ တမူကှဲပွားကွောငျး UNODC ရဲ့ အရှေ့တောငျအာရှ ဆိုငျရာ တာဝနျခံ Jeremy Douglas က နိုဝငျဘာလ ၁၇ ရကျနေ့က ထိုငျးနိုငျငံ နိုငျငံခွား သတငျးထောကျမြား အသငျး FCCT မှာ လုပျတဲ့ ပှဲ တခု အတှငျး ပွောဆိုခဲ့ပါတယျ။
“ စိတျကွှ မူးယဈဆေးဝါး စီးပှားရေးကတော့ အလငြျအမွနျ တိုးခြဲ့နိုငျစှမျး ရှိတာနဲ့ အတူ တိုးလာနပေါတယျ။”
ရှမျးပွညျနယျဟာ အာရှ ပစိဖိတျ ဒသေတဝနျကို ဖွန့ျနတေဲ့ တရားမဝငျ မူးယဈဆေးဝါး ထုတျလုပျရာ ဒသေတခု ဖွဈကွောငျး၊ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဈေးကှကျ စီးပှားရေး ကဆြငျးလာခြိနျမှာ မူးယဈ ကုနျကူးမှုအတှငျး ရောကျလာဖို့ အလုပျမရှိ ဖွဈနသေူတှကေို ဆှဲဆောငျ နတေယျလို့လညျး Jeremy Douglas က ပွောပါတယျ။