[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ တပ်မတော်က လူ့အခွင့်အရေးကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆက်ပြီး ချိုးဖောက်နေတဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်တရားခုံရုံး ICC မှာ လွှဲပြောင်းစစ်ဆေးဖို့ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်အဖွဲ့ AI က ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီကို တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်ကဆက်ပြီး ကျူးလွန်နေတဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေထဲမှာ ကျေးရွာတွေကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးတာ၊ အရပ်သားတွေကို မဆင်မခြင်ဖမ်းဆီး၊ နှိပ်စက်၊ သတ်ဖြတ်တာတွေအပြင် မတရားဆက်ဆံတာတွေလည်း ရှိနေတယ်လို့ ၄၄ ကြိမ်မြောက် ကုလလူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှာ အထူးကိုယ်စားလှယ်သစ်ကို ကြိုဆိုရင်း AI အဖွဲ့က ပါဝင်ဆွေးနွေးတင်ပြခဲ့တာပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့တပတ်မှာ AI က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အရပ်သားတွေရဲ့ ထိတ်လန့်စရာ ထွက်ဆိုချက်တွေကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် ရခိုင်ပြည်နယ်က စစ်ဆင်ရေးတွေရပ်ဖို့ နိုင်ငံတကာက ဖိအားပေးတိုက်တွန်းနေပေမဲ့လည်း မြန်မာစစ်ဘက် တာဝန်ရှိသူတွေ ဘယ်လောက်ထိ ပြစ်ဒဏ်ကကင်းလွတ်ခွင့် ဆက်ရနေသလဲဆိုတာ ထင်ထင်ရှားရှား တွေ့မြင်နိုင်တယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
SEE ALSO: ရခိုင်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်တွေမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်က အရပ်သားတွေပါ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်နေ (Amnesty International)ကချင်နဲ့ ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းဘက်မှာ တဘက်သတ် အပစ်အခတ်ရပ်စဲထားပေမဲ့ စစ်ပွဲတွေမငြိမ်းဘဲ အရပ်သားတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးတွေ ဆက်ပြီး ချိုးဖောက်ခံနေရတယ်လို့လည်း တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ရိုဟင်ဂျာတွေကို အကာအကွယ်ပေးရေး ကြားဖြတ်ဆောင်ရွက်ချက်တွေလုပ်ဖို့ နိုင်ငံတကာတရားရုံး ICJ က အမိန့်ချမှတ်ထားပေမဲ့လည်း ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း မြန်မာအစိုးရ ဒုက္ခသည်စခန်းက ရိုဟင်ဂျာ ၁၂၀,၀၀၀ ကျော်အပါအဝင် ရိုဟင်ဂျာ ၆၀၀,၀၀၀ တို့ရဲ့ အခြေအနေက ဘာမှပြောင်းလဲမသွားဘူးလို့လည်း AI ကထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီရိုဟင်ဂျာတွေ နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်မရသေးသလို လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့်နဲ့ လုံလောက်တဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတွေ မရသေးဘူးလို့လည်း တင်ပြဆွေးနွေးခဲ့တာပါ။ ရခိုင်နဲ့ချင်းပြည်နယ်က ဒေသတချို့မှာ အင်တာနက်ဖြတ်တောက်ထားတဲ့အတွက် COVID-19 ကပ်ရောဂါဆိုင်ရာသတင်းတွေ မရကြတဲ့အပြင် အဲဒီကလူသားချင်းစာနာမှု လုပ်ငန်းတွေ ကြီးကြပ်ဖို့လည်း ခက်ခဲစေတယ်လို့ပြောပါတယ်။
နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင် ငြိမ်းချမ်းစွာ စုဝေးဆန္ဒပြသူတွေ၊ သတင်းထောက်တွေ၊ အစိုးရကို ဝေဖန်ပြောဆိုသူတွေကို ဖမ်းဆီးအရေးယူနေတဲ့အပေါ်မှာ စိုးရိမ်ကြောင်းလည်း AI ကတင်ပြခဲ့တာပါ။ ဖမ်းဆီး အရေးယူခံထားရသူတွေကို ပြန်လွှတ်ပေးဖို့နဲ့ လွတ်လပ်စွာ စုဝေးခွင့်၊ လွတ်လွပ်စွာ ရေးသားထုတ်ဖော်ခွင့်တွေကို တင်းကြပ်ထားတဲ့ ဥပဒေတွေ ပြုပြင်ပေးဖို့လည်း AI က တင်ပြတောင်းဆိုသွားပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာအစိုးရကတော့ နိုင်ငံတကာက စွပ်စွဲနေသလောက် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်တာမရှိဘူးလို့ ငြင်းဆိုထားပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
မြန်မာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ICC လွှဲပြောင်းစစ်ဆေးဖို့ လုံခြုံရေးကောင်စီကို AI အဖွဲ့တိုက်တွန်း
[Unicode Version]
မွနျမာ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု ICC လှှဲပွောငျးစဈဆေးဖို့ လုံခွုံရေးကောငျစီကို AI အဖှဲ့တိုကျတှနျး
မွနျမာနိုငျငံမှာ တပျမတောျက လူ့အခှင့ျအရေးကို ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဆကျပွီး ခြိုးဖောကျနတေဲ့အတှကျ နိုငျငံတကာ ရာဇဝတျတရားခုံရုံး ICC မှာ လှှဲပွောငျးစဈဆေးဖို့ အပွညျပွညျဆိုငျရာလှတျငွိမျးခမြျးသာခှင့ျအဖှဲ့ AI က ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေးကောငျစီကို တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။ မွနျမာစဈတပျကဆကျပွီး ကြူးလှနျနတေဲ့ စဈရာဇဝတျမှုတှထေဲမှာ ကြေးရှာတှကေို မီးရှို့ဖကြျဆီးတာ၊ အရပျသားတှကေို မဆငျမခွငျဖမျးဆီး၊ နှိပျစကျ၊ သတျဖွတျတာတှအေပွငျ မတရားဆကျဆံတာတှလေညျး ရှိနတေယျလို့ ၄၄ ကွိမျမွောကျ ကုလလူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီမှာ အထူးကိုယျစားလှယျသဈကို ကွိုဆိုရငျး AI အဖှဲ့က ပါဝငျဆှေးနှေးတငျပွခဲ့တာပါ။
ပွီးခဲ့တဲ့တပတျမှာ AI က ထုတျပွနျခဲ့တဲ့ အရပျသားတှရေဲ့ ထိတျလန့ျစရာ ထှကျဆိုခကြျတှကေို ကွည့ျမယျဆိုရငျ ရခိုငျပွညျနယျက စဈဆငျရေးတှရေပျဖို့ နိုငျငံတကာက ဖိအားပေးတိုကျတှနျးနပေမေဲ့လညျး မွနျမာစဈဘကျ တာဝနျရှိသူတှေ ဘယျလောကျထိ ပွဈဒဏျကကငျးလှတျခှင့ျ ဆကျရနသေလဲဆိုတာ ထငျထငျရှားရှား တှေ့မွငျနိုငျတယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
SEE ALSO: မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ရိုဟင်ဂျာတွေ အခြေအနေ တိုးတက်ပြောင်းလဲလာတာ မရှိဘူးလို့ AI ဝေဖန်ကခငြျနဲ့ ရှမျးပွညျမွောကျပိုငျးဘကျမှာ တဘကျသတျ အပဈအခတျရပျစဲထားပမေဲ့ စဈပှဲတှမေငွိမျးဘဲ အရပျသားတှရေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးတှေ ဆကျပွီး ခြိုးဖောကျခံနရေတယျလို့လညျး တငျပွခဲ့ပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ရိုဟငျဂြာတှကေို အကာအကှယျပေးရေး ကွားဖွတျဆောငျရှကျခကြျတှလေုပျဖို့ နိုငျငံတကာတရားရုံး ICJ က အမိန့ျခမြှတျထားပမေဲ့လညျး ရခိုငျပွညျနယျတှငျး မွနျမာအစိုးရ ဒုက်ခသညျစခနျးက ရိုဟငျဂြာ ၁၂၀,၀၀၀ ကြောျအပါအဝငျ ရိုဟငျဂြာ ၆၀၀,၀၀၀ တို့ရဲ့ အခွအေနကေ ဘာမှပွောငျးလဲမသှားဘူးလို့လညျး AI ကထောကျပွခဲ့ပါတယျ။
အဲဒီရိုဟငျဂြာတှေ နိုငျငံသားဖွဈခှင့ျမရသေးသလို လှတျလပျစှာ သှားလာခှင့ျနဲ့ လုံလောကျတဲ့ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုတှေ မရသေးဘူးလို့လညျး တငျပွဆှေးနှေးခဲ့တာပါ။ ရခိုငျနဲ့ခငြျးပွညျနယျက ဒသေတခြို့မှာ အငျတာနကျဖွတျတောကျထားတဲ့အတှကျ COVID-19 ကပျရောဂါဆိုငျရာသတငျးတှေ မရကွတဲ့အပွငျ အဲဒီကလူသားခငြျးစာနာမှု လုပျငနျးတှေ ကွီးကွပျဖို့လညျး ခကျခဲစတေယျလို့ပွောပါတယျ။
နိုဝငျဘာရှေးကောကျပှဲမတိုငျခငျ ငွိမျးခမြျးစှာ စုဝေးဆန်ဒပွသူတှေ၊ သတငျးထောကျတှေ၊ အစိုးရကို ဝဖေနျပွောဆိုသူတှကေို ဖမျးဆီးအရေးယူနတေဲ့အပေါျမှာ စိုးရိမျကွောငျးလညျး AI ကတငျပွခဲ့တာပါ။ ဖမျးဆီး အရေးယူခံထားရသူတှကေို ပွနျလှှတျပေးဖို့နဲ့ လှတျလပျစှာ စုဝေးခှင့ျ၊ လှတျလှပျစှာ ရေးသားထုတျဖောျခှင့ျတှကေို တငျးကွပျထားတဲ့ ဥပဒတှေေ ပွုပွငျပေးဖို့လညျး AI က တငျပွတောငျးဆိုသှားပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာအစိုးရကတော့ နိုငျငံတကာက စှပျစှဲနသေလောကျ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျတာမရှိဘူးလို့ ငွငျးဆိုထားပါတယျ။