ပြည်ပရောက် ကရင်တိုင်းရင်းသားများရဲ့ ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့ မျှော်လင့်ချက်

(zawgyi)

မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခြားတိုင်းရင်းသားတွေနည်းတူ ကရင်တိုင်းရင်းသားတွေ လိုလားတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်၊ စာပေ ယဉ်ကျေးမှု စတာတွေကို လွတ်လပ်စွာ ပုံဖေါ်နိုင်မယ့် အခွင့်အလမ်းတွေ လာမယ့်နှစ်သစ်ထဲ ပေါ်ပေါက်လာစေဖို့ မျှော်လင့်ဆုတောင်းမိ တယ်လို့ ပြည်ပရောက် ကရင်တိုင်းရင်းသားတွေက ပြောပါတယ်။ ဒီဇင်ဘာလ ၂၆ ရက်နေ့မှာကျရောက်တဲ့ ၂၇၅၉ နှစ်မြောက် ကရင်နှစ်သစ် ကူးနေ့မှာ အဲဒီလို ပြောဆိုလိုက်ကြတာပါ။ ဒီအကြောင်းကိုတော့ ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင်က စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ ကရင်လူမျိုးတွေ အခြေချနေထိုင်ပြီး နှစ်သစ်ကူးပွဲလုပ်လာခဲ့တာ နှစ်ပေါင်း ၂၇၅၉ နှစ်ရှိလာခဲ့ပါပြီ။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးခါစ ဒေသအသီးသီးမှာ ကွဲပြားနေတဲ့ ကရင်တိုင်းရင်းသားတွေ တစုတစည်းထဲဖြစ်အောင်လို့ ဒီဇင်ဘာ(၂၆)ရက်နေ့ကို ကရင်အမျိုးသားနေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပေမယ့် အစိုးရတာဝန်ရှိသူတွေက ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့အဖြစ်သာ သတ်မှတ်ပေးခဲ့တယ်လို့ အသက်(၇၆)နှစ် အရွယ်ရှိပြီဖြစ်တဲ့ သြစတြေးလျားနိုင်ငံမှာ နေထိုင်သူ နိုင်ငံတကာ ကရင်အဖွဲ့အစည်း IKO အလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီဝင် မန်းအော်လန်းဒိုက ရှင်းပြပါတယ်။

“ ဟိုတုန်းကတော့ အကွဲကွဲအပြားပြားနဲ့ နှစ်သစ်ကူးတွေကို ကရင်ဒေသအလိုက်ပေ့ါလေ ကောက်သစ်ပေါ်တဲ့အချိန်ကို ကျင်းပကြတာ။ ဒါပေမဲ့ နှစ်သစ်ကူး တရက်ထဲကို တပြည်လုံးမှာ တမျိုးသားလုံးက တညီတညွတ်ထဲနဲ့ လုပ်နိုင်တဲ့ တကယ့် Gazetted Holiday ဖြစ်ဖို့အတွက်က ကရင်ခေါင်းဆောင်တွေ ကြိုးစားလာခဲ့တာကို ကျနော်တို့ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး ဒီနေ့ဒီရက်ရဲ့တန်ဖိုးနဲ့ အနှစ်သာရကို ပြန်ပြီးတော့ အောင်းမေ့ သတိရတဲ့အပြင်ပေါ့ နော်၊ တန်ဖိုးထားကြဖို့ အဲဒါ ကျနော်တို့လုပ်ကြပါတယ် ပထမ တချက်က၊ နောက် ဒီကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့ ဆိုတဲ့ဟာက အစပိုင်းမှာ နှစ်သစ်ကူးနေ့အနေနဲ့ တောင်းခဲ့တာ မဟုတ်ဘူး။ ကရင်အမျိုးသားနေ့ဆိုပြီးတော့ တောင်းခဲ့တာပဲ။ ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံးကျတော့ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ဒေါက်တာဘမော် အစိုးရလက်ထက်မှာ ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့အဖြစ်ပဲ အသိအမှတ်ပြုဖို့ ပြန်လည်သတ်မှတ်ပေး တယ်ပေါ့နော်။ ”

သြစတြေးလျားနိုင်ငံ ဆစ်ဒနီမြို့မှာလည်း ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်နေ့က ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့ အခမ်းအနားကျင်းပခဲ့တယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။ အလားတူ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နယူးယောက်ပြည်နယ် ယူတီကာမြို့မှာ ကရင်တိုင်းရင်းသားတွေ အပါအဝင် ဒေသခံ အမေရိကန် လူ့အဖွဲ့အစည်း ခေါင်းဆောင်တွေပါ တက်ရောက်တဲ့ ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့ပွဲကို လူ တစ်ထောင်နီးပါးတက်ရောက်ခဲ့ပြီး၊ လာမယ့် နှစ်သစ် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်၊ အုပ်ချုပ်ခွင့် စတာတွေကို ပုံဖေါ်နိုင်မယ့် အခွင့်အလမ်းကောင်းတွေ ရလာစေဖို့ ဆုတောင်းကြောင်း KOA ခေါ် အမေရိကန်ရောက် ကရင်အဖွဲ့အစည်း အတွင်းရေးမှူး(၂) စောကလဲ့အယ်စိုးက ပြောပါတယ်။

“ လာမယ့်နှစ်မှာ ကျနော်တို့လိုချင်တဲ့ ဟာတွေကျတော့ တန်းတူအခွင့်အရေးတွေ လိုချင်တာပေါ့၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် အဲဒါတွေလည်း လိုချင်တယ်။ နောက် ကျနော်တို့ ဓလေ့ရိုးရာ စာပေ ယဉ်ကျေးမှု အစရှိသဖြင့်ပေါ့လေ အဲဒါတွေက လုပ်ချင်သလို လုပ်လို့မရဘူး တချို့နေရာ တွေမှာ .. အဲလိုမျိုးပေါ့နော်။ အဲဒါတွေက မဖြစ်သင့်ဘူးပေါ့နော်။ နောက် ကျနော်တို့ အပြောင်းအလဲ ဖြစ်ဖို့လိုအပ်ပြီပေါ့။ ဘာဖြစ်လို့လည်း ဆိုရင် ကျနော်တို့နိုင်ငံမှာ အုပ်ချုပ်နေတာက NLD ဒါပေမဲ့ ပါဝါတွေ ယူနေတာကျတော့ ပြောရမယ်ဆိုရင် တပ်မတော်ပေါ့နော်။ အဲဒါတော့ ပြောင်းလဲမှု သူတို့လုပ်သင့်တာပေါ့နော်။”

ကနေဒါနိုင်ငံ တိုရန်တိုမြို့က ကရင်နှစ်သစ်ကူးပွဲ ၂၀၁၉

ကနေဒါနိုင်ငံ တိုရန်တိုမြို့မှာလည်း ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့ပွဲကို အစီအစဉ်မျိုးစုံနဲ့ တင်ဆက် ကျင်းပခဲ့ပြီး မြန်မာပြည်ကြီး ငြိမ်းချမ်းသာယာ ဝပြောဖို့အတွက် ဆုမွန်ကောင်းတောင်းဖြစ်တယ်လို့ တိုရန်တို ကရင်လူမှုအဖွဲ့အစည်း ဒုဥက္ကဌ စောမီးသာက ပြောပါတယ်။

“ ကျနော်တို့ အကောင်းဆုံး မျှော်လင့်တာကတော့ အားလုံး သာယာဝပြောတဲ့ဘဝ ငြိမ်းချမ်းတဲ့ဘဝကို အားလုံးက လိုချင်ကြတာချည်းပဲ ကျနော်တို့လည်း လိုချင်ခဲ့တယ်၊ အမျိုးမျိုးလည်း ကြိုးစားခဲ့တယ်။ အခုပြည်တွင်းမှာ အသက်နဲ့ရင်းပြီးတော့ ပြေးပြီး ပုန်းရှောင်နေရတဲ့ သူတွေ၊ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်ခံနေရတဲ့လူတွေက အများကြီးရှိတယ်။ ဥပမာ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ နေရတဲ့လူတွေကျပြန်တော့ သူတို့မှာ ဘဝက မရေမရာနဲ့ ပြီးတဲ့အခါ မျှော်လင့်ချက်တွေက ကုန်ဆုံး .. အဲလိုအခြေအနေမျိုး ကြုံနေရတာတွေ အများကြီးရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် တခုကောင်းတာက ရာဇဝင်နဲ့ချီ ကြည့်မယ်ဆိုရင် ကရင်နှစ်သစ်ကူး ရောက်လာလို့ရှိရင် ကွဲပြားမှုအားလုံးကို ကရင်အားလုံးက ခွာချပြီးတော့ အဲဒီမှာ အားလုံးက သူတပါးနဲ့ စုစုစည်းစည်းနဲ့ ပျော်ပျော်ပါးပါးနဲ့ ကျင်းပကြတာတော့ ထုံစံဓလေ့ကတော့ ရှိခဲ့ဖူးတယ်။ ဒါ သမိုင်းအရလည်း ပြန်ကြည့်လို့ ရတယ်လေ။ ”

ကရင်တိုင်းရင်းသားတွေ ကိုယ့်ကြမ္မာကိုယ်ဖန်တီးခွင့်ရနိုင်ဖို့ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်လာတဲ့ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး KNU အဖွဲ့က သမ္မတ ဦးသိန်းစိန် အစိုးရလက်ထက်မှာ တနိုင်ငံလုံး အပစ်ရပ်စာချုပ် NCA ကိုလက်မှတ်ထိုးခဲ့ပေမယ့် ဒီဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် ဘဝင်မကျတဲ့ ကရင်တိုင်းရင်းသားတွေ ရှိကြသလို၊ ကရင်ဒေသ ငြိမ်းချမ်းနေပြီလို့ မခံယူသေးကြောင်းလည်း ဝေဖန်ပြောဆိုကြပါတယ်။

(Unicode)

ပွညျပရောကျ ကရငျတိုငျးရငျးသားမြားရဲ့ ကရငျနှဈသဈကူးနေ့ မြှောျလင့ျခကြျ

မွနျမာနိုငျငံမှာ အခွားတိုငျးရငျးသားတှနေညျးတူ ကရငျတိုငျးရငျးသားတှေ လိုလားတဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ ကိုယျပိုငျပွဌာနျးခှင့ျ၊ ကိုယျပိုငျအုပျခြုပျခှင့ျ၊ စာပေ ယဉျကြေးမှု စတာတှကေို လှတျလပျစှာ ပုံဖေါျနိုငျမယ့ျ အခှင့ျအလမျးတှေ လာမယ့ျနှဈသဈထဲ ပေါျပေါကျလာစဖေို့ မြှောျလင့ျဆုတောငျးမိ တယျလို့ ပွညျပရောကျ ကရငျတိုငျးရငျးသားတှကေ ပွောပါတယျ။ ဒီဇငျဘာလ ၂၆ ရကျနေ့မှာကရြောကျတဲ့ ၂၇၅၉ နှဈမွောကျ ကရငျနှဈသဈ ကူးနေ့မှာ အဲဒီလို ပွောဆိုလိုကျကွတာပါ။ ဒီအကွောငျးကိုတော့ ကိုဉာဏျဝငျးအောငျက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။

မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ ကရငျလူမြိုးတှေ အခွခေနြထေိုငျပွီး နှဈသဈကူးပှဲလုပျလာခဲ့တာ နှဈပေါငျး ၂၇၅၉ နှဈရှိလာခဲ့ပါပွီ။ လှတျလပျရေးရပွီးခါစ ဒသေအသီးသီးမှာ ကှဲပွားနတေဲ့ ကရငျတိုငျးရငျးသားတှေ တစုတစညျးထဲဖွဈအောငျလို့ ဒီဇငျဘာ(၂၆)ရကျနေ့ကို ကရငျအမြိုးသားနေ့အဖွဈ သတျမှတျပေးဖို့ တောငျးဆိုခဲ့ပမေယ့ျ အစိုးရတာဝနျရှိသူတှကေ ကရငျနှဈသဈကူးနေ့အဖွဈသာ သတျမှတျပေးခဲ့တယျလို့ အသကျ(၇၆)နှဈ အရှယျရှိပွီဖွဈတဲ့ သွစတွေးလြားနိုငျငံမှာ နထေိုငျသူ နိုငျငံတကာ ကရငျအဖှဲ့အစညျး IKO အလုပျအမှုဆောငျကောျမတီဝငျ မနျးအောျလနျးဒိုက ရှငျးပွပါတယျ။

“ ဟိုတုနျးကတော့ အကှဲကှဲအပွားပွားနဲ့ နှဈသဈကူးတှကေို ကရငျဒသေအလိုကျပေ့ါလေ ကောကျသဈပေါျတဲ့အခြိနျကို ကငြျးပကွတာ။ ဒါပမေဲ့ နှဈသဈကူး တရကျထဲကို တပွညျလုံးမှာ တမြိုးသားလုံးက တညီတညှတျထဲနဲ့ လုပျနိုငျတဲ့ တကယ့ျ Gazetted Holiday ဖွဈဖို့အတှကျက ကရငျခေါငျးဆောငျတှေ ကွိုးစားလာခဲ့တာကို ကနြောျတို့ပွနျလညျသုံးသပျပွီး ဒီနေ့ဒီရကျရဲ့တနျဖိုးနဲ့ အနှဈသာရကို ပွနျပွီးတော့ အောငျးမေ့ သတိရတဲ့အပွငျပေါ့ နောျ၊ တနျဖိုးထားကွဖို့ အဲဒါ ကနြောျတို့လုပျကွပါတယျ ပထမ တခကြျက၊ နောကျ ဒီကရငျနှဈသဈကူးနေ့ ဆိုတဲ့ဟာက အစပိုငျးမှာ နှဈသဈကူးနေ့အနနေဲ့ တောငျးခဲ့တာ မဟုတျဘူး။ ကရငျအမြိုးသားနေ့ဆိုပွီးတော့ တောငျးခဲ့တာပဲ။ ဒါပမေဲ့ နောကျဆုံးကတြော့ အကွောငျးအမြိုးမြိုးကွောင့ျ ဒေါကျတာဘမောျ အစိုးရလကျထကျမှာ ကရငျနှဈသဈကူးနေ့အဖွဈပဲ အသိအမှတျပွုဖို့ ပွနျလညျသတျမှတျပေး တယျပေါ့နောျ။ ”

သွစတွေးလြားနိုငျငံ ဆဈဒနီမွို့မှာလညျး ဒီဇငျဘာ ၂၆ ရကျနေ့က ကရငျနှဈသဈကူးနေ့ အခမျးအနားကငြျးပခဲ့တယျလို့ သူကပွောပါတယျ။ အလားတူ အမရေိကနျပွညျထောငျစု နယူးယောကျပွညျနယျ ယူတီကာမွို့မှာ ကရငျတိုငျးရငျးသားတှေ အပါအဝငျ ဒသေခံ အမရေိကနျ လူ့အဖှဲ့အစညျး ခေါငျးဆောငျတှပေါ တကျရောကျတဲ့ ကရငျနှဈသဈကူးနေ့ပှဲကို လူ တဈထောငျနီးပါးတကျရောကျခဲ့ပွီး၊ လာမယ့ျ နှဈသဈ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုယျပိုငျပွဌာနျးခှင့ျ၊ အုပျခြုပျခှင့ျ စတာတှကေို ပုံဖေါျနိုငျမယ့ျ အခှင့ျအလမျးကောငျးတှေ ရလာစဖေို့ ဆုတောငျးကွောငျး KOA ခေါျ အမရေိကနျရောကျ ကရငျအဖှဲ့အစညျး အတှငျးရေးမှူး(၂) စောကလဲ့အယျစိုးက ပွောပါတယျ။

“ လာမယ့ျနှဈမှာ ကနြောျတို့လိုခငြျတဲ့ ဟာတှကေတြော့ တနျးတူအခှင့ျအရေးတှေ လိုခငြျတာပေါ့၊ ကိုယျပိုငျအုပျခြုပျခှင့ျ အဲဒါတှလေညျး လိုခငြျတယျ။ နောကျ ကနြောျတို့ ဓလေ့ရိုးရာ စာပေ ယဉျကြေးမှု အစရှိသဖွင့ျပေါ့လေ အဲဒါတှကေ လုပျခငြျသလို လုပျလို့မရဘူး တခြို့နရော တှမှော .. အဲလိုမြိုးပေါ့နောျ။ အဲဒါတှကေ မဖွဈသင့ျဘူးပေါ့နောျ။ နောကျ ကနြောျတို့ အပွောငျးအလဲ ဖွဈဖို့လိုအပျပွီပေါ့။ ဘာဖွဈလို့လညျး ဆိုရငျ ကနြောျတို့နိုငျငံမှာ အုပျခြုပျနတောက NLD ဒါပမေဲ့ ပါဝါတှေ ယူနတောကတြော့ ပွောရမယျဆိုရငျ တပျမတောျပေါ့နောျ။ အဲဒါတော့ ပွောငျးလဲမှု သူတို့လုပျသင့ျတာပေါ့နောျ။”

ကနဒေါနိုငျငံ တိုရနျတိုမွို့မှာလညျး ကရငျနှဈသဈကူးနေ့ပှဲကို အစီအစဉျမြိုးစုံနဲ့ တငျဆကျ ကငြျးပခဲ့ပွီး မွနျမာပွညျကွီး ငွိမျးခမြျးသာယာ ဝပွောဖို့အတှကျ ဆုမှနျကောငျးတောငျးဖွဈတယျလို့ တိုရနျတို ကရငျလူမှုအဖှဲ့အစညျး ဒုဥက်ကဌ စောမီးသာက ပွောပါတယျ။

“ ကနြောျတို့ အကောငျးဆုံး မြှောျလင့ျတာကတော့ အားလုံး သာယာဝပွောတဲ့ဘဝ ငွိမျးခမြျးတဲ့ဘဝကို အားလုံးက လိုခငြျကွတာခညြျးပဲ ကနြောျတို့လညျး လိုခငြျခဲ့တယျ၊ အမြိုးမြိုးလညျး ကွိုးစားခဲ့တယျ။ အခုပွညျတှငျးမှာ အသကျနဲ့ရငျးပွီးတော့ ပွေးပွီး ပုနျးရှောငျနရေတဲ့ သူတှေ၊ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖေါကျခံနရေတဲ့လူတှကေ အမြားကွီးရှိတယျ။ ဥပမာ ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ နရေတဲ့လူတှကေပြွနျတော့ သူတို့မှာ ဘဝက မရမေရာနဲ့ ပွီးတဲ့အခါ မြှောျလင့ျခကြျတှကေ ကုနျဆုံး .. အဲလိုအခွအေနမြေိုး ကွုံနရေတာတှေ အမြားကွီးရှိတယျ။ ဒါပမေယ့ျ တခုကောငျးတာက ရာဇဝငျနဲ့ခြီ ကွည့ျမယျဆိုရငျ ကရငျနှဈသဈကူး ရောကျလာလို့ရှိရငျ ကှဲပွားမှုအားလုံးကို ကရငျအားလုံးက ခှာခပြွီးတော့ အဲဒီမှာ အားလုံးက သူတပါးနဲ့ စုစုစညျးစညျးနဲ့ ပြောျပြောျပါးပါးနဲ့ ကငြျးပကွတာတော့ ထုံစံဓလေ့ကတော့ ရှိခဲ့ဖူးတယျ။ ဒါ သမိုငျးအရလညျး ပွနျကွည့ျလို့ ရတယျလေ။ ”

ကရငျတိုငျးရငျးသားတှေ ကိုယ့ျကွမ်မာကိုယျဖနျတီးခှင့ျရနိုငျဖို့ လကျနကျကိုငျတောျလှနျလာတဲ့ ကရငျအမြိုးသားအစညျးအရုံး KNU အဖှဲ့က သမ်မတ ဦးသိနျးစိနျ အစိုးရလကျထကျမှာ တနိုငျငံလုံး အပဈရပျစာခြုပျ NCA ကိုလကျမှတျထိုးခဲ့ပမေယ့ျ ဒီဆုံးဖွတျခကြျအပေါျ ဘဝငျမကတြဲ့ ကရငျတိုငျးရငျးသားတှေ ရှိကွသလို၊ ကရငျဒသေ ငွိမျးခမြျးနပွေီလို့ မခံယူသေးကွောငျးလညျး ဝဖေနျပွောဆိုကွပါတယျ။

ပြည်ပရောက် ကရင်တိုင်းရင်းသားများရဲ့ ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့ မျှော်လင့်ချက်